Στήνοντας σημαίες στις κορφές μας

του Μάνου Αυγερίδη

Ρενέ Μαγκρίτ, «Κικέρων», 1947

Χρειάστηκαν τρεις μήνες. Τρεις μήνες με τα μεγαλύτερα πανεπιστημιακά ιδρύματα της χώρας κλειστά, με πολλές μικρές και μεγαλύτερες μάχες να δίνονται καθημερινά. Αφενός απέναντι στις εκστρατείες απαξίωσης εκ μέρους της κυβέρνησης και των ΜΜΕ και τα αρνητικά αντανακλαστικά ενός σημαντικού κομματιού της κοινωνίας –πολλές φορές βασισμένα σε πραγματικές παθογένειες και περισσότερες σε χοντροκομμένα ψέματα και συκοφαντίες· αφετέρου στο εσωτερικό των σχολών. Άλλωστε «οι καθηγητές», «οι φοιτητές», όπως και όλες οι επαγγελματικές και κοινωνικές ομάδες, δεν είναι και δεν ήταν ποτέ ένα αμιγές και συμπαγές σύνολο με κοινή αντίληψη ως προς την ανάλυση της συγκυρίας, τις αντοχές, τις προσδοκίες και τα συμφέροντά τους. Τέλος, μάχες απέναντι στον ίδιο μας τον εαυτό, όσων κρίνουμε την προσπάθεια απόκρουσης του μέτρου του Υπουργείου Παιδείας ως αναγκαιότητα, πέρα από τις προσωπικές ή συλλογικές προσεγγίσεις για το σημερινό πανεπιστήμιο.

Ασφαλώς δεν είμαστε ικανοποιημένοι με το πανεπιστήμιο ως έχει. Όπως έγραφε ο Στέφαν Κολίνι σε ένα άρθρο του στο London Review of Books, για την ιδιωτικοποίηση των βρετανικών πανεπιστημίων (αποσπάσματα του οποίου δημοσίευσαν τα «Ενθέματα», 17.11.2013), «το να ασκούμε κριτική στην πολιτική που εφαρμόζεται σήμερα στα πανεπιστήμια δεν σημαίνει ότι πιστεύουμε πως παλιότερα όλα είχαν καλώς ή πως αναπολούμε κάποια χρυσή εποχή στην οποία πρέπει να επιστρέψουμε, ούτε, τέλος πως τα πανεπιστήμια δεν είναι υπόλογα στην κοινωνία».

Ο Τρυγητής των σχολείων

O νέος νόμος και το «νέο λύκειο»

του Στρατή Μπουρνάζου

O Ιούνης ήταν ο Θεριστής, ο Ιούλης ο Αλωνάρης, ο Αύγουστος ο Συκολόγος και ο Σεπτέμβρης ο Τρυγητής. Και απ’ όταν οι κοινωνίες μας άρχισαν να μπαίνουν στον ρυθμό της υποχρεωτικής εκπαίδευσης, ο Σεπτέμβρης έγινε, αναντίρρητα, ο μήνας του σκολειού: της νέας χρονιάς, των σχολικών ειδών, του αγιασμού, των καινούργιων βιβλίων κ.ο.κ. Φέτος όμως

Από το «Αλφαβητάρι με τον ήλιο», 1919

έχουμε και άλλους –λιγότερους ρουτινιάρικους, μα και λιγότερους ευχάριστους– λόγους, να το λέμε: «διαθεσιμότητα» και μετατάξεις, καταργήσεις ειδικοτήτων στα τεχνικά λύκεια, νέος νόμος για το λύκειο, ολοήμερα σχολεία που καταργούνται, ΑΕΙ που αναστέλλουν τη λειτουργία τους και, βέβαια, η απεργία διαρκείας των καθηγητών από αύριο: ένα φάσμα καταιγιστικό, που κάνει, χωρίς καμιά αμφιβολία, τον Σεπτέμβρη που διανύουμε μήνα της παιδείας.

Ξεκινάω από τον νόμο για την «αναδιάρθρωση της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης», που ψηφίστηκε την Τρίτη. Ας διακρίνουμε, σύμφωνα με όσα μάθαμε από την κοινωνιολογία της εκπαίδευσης, τέσσερα πεδία στα οποία μπορούμε να τον αποτιμήσουμε. Πρώτον, όσα διακηρύσσει ότι προτίθεται να κάνει. Δεύτερον, εκείνα που πραγματικά κάνει, πέρα από τις εξαγγελίες. Τρίτον, αυτά που δεν κάνει, τα ζητήματα που αφήνει απέξω. Τέταρτον, η πραγματικότητα στην οποία θα εφαρμοστεί. Σημείο, το τελευταίο, ιδιαίτερα κρίσιμο: στον πρόσφατο νόμο για τα ναρκωτικά, λ.χ., το μείζον δεν ήταν οι αδυναμίες ή οι ελλείψεις του, αλλά ότι με τις δεδομένες συνθήκες (συρρίκνωση κονδυλίων, κατάρρευση των δομών ψυχικής υγείας και εν γένει των δομών πρόνοιας, συνωστισμός στις φυλακές) οι θετικές διατάξεις του θα μείνουν, πιθανότατα, γράμμα κενό.

Και στα τέσσερα πεδία, ο νόμος και η κυβέρνηση παίρνουν πολύ χαμηλό βαθμό. Θα εξηγήσω αμέσως το γιατί.

α) Η συνολική κατεύθυνση του νόμου. Δεν χρειάζεται να είναι κανείς ο νέος Μπουρντιέ, αλλά απλώς προσεκτικός αναγνώστης της αιτιολογικής έκθεσης, για να αντιληφθεί την απουσία οράματος και συνεκτικής κατεύθυνσης. Ετερόκλητες διατάξεις, πασπαλισμένες με τις γνωστές αβλαβείς γενικότητες («αρμονική ανάπτυξη της προσωπικότητας» των νέων, «ένα σχολείο φιλικό προς τον μαθητή και ευχάριστο» κλπ. κλπ.), αοριστολογίες («θα πρέπει, βέβαια, να τονισθεί, ότι θα ληφθούν τα απαραίτητα μέτρα για τους μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες»), μαζί με κάμποσες αντιδραστικούρες — δεν ξέρω πώς αλλιώς να χαρακτηρίσω την απόφανση: «Δεν είναι παιδαγωγικώς και ηθικώς αποδεκτό να επιβραβεύεται στο σχολείο η οκνηρία» (προφανώς, εικονογραφείται εδώ η αντίληψη του «φιλικού» και «ευχάριστου» σχολείου, που αναφέρθηκε παραπάνω…).

β) Τα συγκεκριμένα μέτρα. Συνοψίζοντας με λίγες λέξεις το νομοθέτημα, θα λέγαμε: Εξετάσεις, Εξετάσεις, Εξετάσεις. Αυτή είναι η βασική του αντίληψη: περισσότερες εξετάσεις, αυστηρότερες εξετάσεις. Είναι απολύτως βέβαιο, με βάση όλη την προγενέστερη εμπειρία, ότι η αντίληψη αυτή οδηγεί σε αποστέωση του λυκείου, στην ενίσχυση των πάσης φύσεως φροντιστηρίων, σε απώλεια του όποιου αυτόνομου ρόλου του, στον ακόμα εντονότερο ετεροπροσδιορισμό και την πρόσδεσή του στις εισαγωγικές για τα ΑΕΙ — κι ας λέει η αιτιολογική έκθεση ότι θέλει να του «προσδώσει παιδευτική αυτονομία»!

γ) Τι δεν κάνει. Αρκεί μια ματιά στα μαθήματα για να αντιληφθούμε πόσο απουσιάζουν από το «νέο λύκειο» οι ανάγκες της κοινωνίας του 21ου αιώνα. Φυσικά, είναι μεγάλη και απαιτητική συζήτηση ποιες είναι αυτές οι ανάγκες, ποιος τις καθορίζει, ποιους εξυπηρετούν κ.ο.κ. Ωστόσο, με όποιο κριτήριο και αν τις καθορίσουμε, οι δύο ώρες ξένης γλώσσας, οι δύο (προαιρετικές) ώρες πληροφορικής και η μία ή δύο ώρες «ερευνητικής εργασίας», σε σύνολο 35 ωρών, απεικονίζουν μια αντίληψη μακριά από τις υπαρκτές πραγματικότητες: τόσο της ανοιχτής γνώσης και πληροφορίας (κατά τη γνώμη μου, και από τις ανάγκες της αγοράς), όσο και μιας κοινωνίας σε βαθιά κρίση.

ΕΜΠ: ένας «ενοχλητικός» πυλώνας ελεύθερης γνώσης

του Νίκου Μπελαβίλα

 Ένας βορειοευρωπαίος δημοσιογράφος τηλεφώνησε προχθές στο απεργιακό κέντρο της Αρχιτεκτονικής Σχολής της Αθήνας. Ζήτησε στοιχεία για την απεργία των ΑΕΙ, για την κρίση και τις επιπτώσεις της στο ΕΜΠ, για τις απολύσεις του προσωπικού και τις οικονομικές περικοπές. Μιλούσαμε σχεδόν μία ώρα. Ήταν ένας ευγενικός άνθρωπος, απ’ αυτή την πάστα των δημοσιογράφων που σπανίζει στην Ελλάδα. Ενημερωμένος, έθετε δύσκολες ερωτήσεις, ψύχραιμες.  Καταλάβαινα ότι δεν ήθελε να στρέψει τη συζήτηση κατά το δοκούν, ότι ανέμενε πειστικές απαντήσεις και ενδιαφέρουσες πληροφορίες. Βρέθηκα, έτσι, να αναζητώ επιχειρήματα, για μια όσο το δυνατόν αντικειμενική εξήγηση της πραγματικότητας, και ταυτόχρονα να εκπλήσσομαι από το μέγεθος του προβλήματος που δημιουργεί η άμεση απόλυση του 60% των υπαλλήλων του Πολυτεχνείου, όπως και η προαναγγελία ότι την ίδια τύχη θα έχει σύντομα το 40% των καθηγητών των ΑΕΙ.

Peter de Francia, «Ο Προμηθέας κλέβει τη φωτιά», 1982

Γιατί μια κυβέρνηση απολύει την πλειοψηφία των υπαλλήλων του μεγαλύτερου τεχνολογικού ιδρύματος της χώρας; Το Πολυτεχνείο έχει εννέα ιστορικές σχολές. Εκπαιδεύει περί τους 20.000 προπτυχιακούς, μεταπτυχιακούς φοιτητές και υποψήφιους διδάκτορες. Λειτουργεί 125 ερευνητικά εργαστήρια, ένα σημαντικό τεχνολογικό-πολιτιστικό πάρκο στο Λαύριο  ένα ερευνητικό κέντρο στο Μέτσοβο, τη μεγαλύτερη τεχνική βιβλιοθήκη της χώρας, ένα από τα καλύτερα κέντρα δικτύων. Διαθέτει μερικές από τις καλύτερες πανεπιστημιακές υποδομές των Βαλκανίων.

Έχει υπεράριθμους υπαλλήλους; Η απάντηση είναι όχι. Αντίθετα χρειάζεται αύξηση θέσεων εργασίας περί το 10%. Έχει υπεράριθμους καθηγητές; Πάλι όχι. Έχει χάσει λόγω συνταξιοδοτήσεων σχεδόν τριακόσιες θέσεις καθηγητών και όλες τις θέσεις συμβασιούχων διδασκόντων. Ο καθηγητής Δημήτρης Δαμίγος έγραψε ένα ωραίο άρθρο με τίτλο «Ο ρόλος του υποστηρικτικού προσωπικού των ΑΕΙ και η “ωρολογιακή βόμβα” των διαθεσιμοτήτων” (http://www.pd.ntua.gr/?p=185). Αναφέρεται στα διεθνή στάνταρ αναλογίας φοιτητών και προσωπικού στα πανεπιστήμια, αποδεικνύοντας ότι τα ΑΕΙ μας υστερούν σε σχέση με αυτό. Από την πλευρά της κυβέρνησης δεν εμφανίζεται ούτε ένα στοιχείο το οποίο να  τεκμηριώνει την πολιτική απόφαση των απολύσεων

#οccupy_ΕΡΤ

αναδημοσίευση από το Red Notebook (http://www.rednotebook.gr/details.php?id=9747)

του Δημοσθένη Παπαδάτου-Αναγνωστόπουλου

Η μάχη της ΕΡΤ είναι ήδη αυτό που δεν πρόλαβαν να γίνουν η απεργία των καθηγητών και η απεργία των εργαζομένων στο μετρό: είναι μια κεντρική πολιτική μάχη.

Το επιβεβαιώνουν οι χιλιάδες που πέρασαν τη νύχτα στο κατειλημμένο Ραδιομέγαρο της Αγίας Παρασκευής, αψηφώντας το αυτόφωρο, και τραγουδώντας «Της Δικαιοσύνης ήλιε νοητέ». Το δείχνουν οι χτεσινοβραδινές κινητοποιήσεις σε πολλές πόλεις της χώρας, αλλά και στο εξωτερικό. Το επισημαίνει η απόφαση των συνδικάτων των ΜΜΕ να κηρύξουν επαναλαμβανόμενες 24ωρες απεργίες σε όλα τα μέσα, απόφαση που υποχρεώνει την ΓΣΕΕ και την ΑΔΕΔΥ να βγουν επιτέλους από το λήθαργό τους. Και το καταδεικνύει η άμεση κινητοποίηση του ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ – των μελών, των βουλευτών και του ίδιου του Αλέξη Τσίπρα, που βρέθηκε δίπλα στους εργαζόμενους το απόγευμα της Τρίτης, “συμβολικά”, αλλά και τα ξημερώματα της Τετάρτης, εντελώς ουσιαστικά, όταν δηλαδή φημολογούνταν έντονα το ενδεχόμενο εκκένωσης του Ραδιομεγάρου από τα ΜΑΤ.

Τίποτα από τα παραπάνω δεν ήταν αυτονόητο. Όμως, τίποτα από τα παραπάνω δεν ήταν και αδύνατο να προβλεφθεί από την ακροδεξιά ηγετική ομάδα της ΝΔ. Μήπως, τότε, το “αποφασίζομεν και διατάσσομεν το κλείσιμο της ΕΡΤ” ήταν μια εξωφρενική, “αψυχολόγητη” κίνηση του πρωθυπουργικού επιτελείου; Κάθε άλλο.

Καταστολή, αναστολή και ματαιώσεις

του Στρατή Μπουρνάζου

Σχέδιο του Γιόζεφ Νέμες Λάμπεθ, 1913

Για τον κόσμο της Αριστεράς (και πολλούς άλλους, βέβαια) ένα ήταν το ζήτημα, τις τελευταίες μέρες: η απεργία των καθηγητών, η επιστράτευση και το άδοξο –αν μη τι άλλο– τέλος της απεργίας προτού καν αρχίσει. Το συζητήσαμε και συνεχίζουμε να το συζητάμε, με πάθος και ένταση, όλοι μας, αριστεροί και αριστερές όλων των αποχρώσεων και τάσεων. Και αυτή η σχεδόν περιγραφική διατύπωση υποδεικνύει αμέσως και ένα μείζον πρόβλημα: ενώ η απεργία και η επιστράτευση ήταν το ζήτημα για όλους μας, ως Αριστερά και ως αριστεροί, δεν καταφέραμε να κάνουμε κάτι πολύ περισσότερο (αν εξαιρέσουμε την πορεία της Δευτέρας)  από το να το συζητήσουμε.

Γι’ αυτό δεν αρκεί να καταγγείλουμε την απερίγραπτη στάση της ΑΔΕΔΥ-ΓΣΕΕ, ούτε να εκφράσουμε την οργή μας για το ότι η προληπτική επιστράτευση αποφασίστηκε από μια κυβέρνηση που έχει μέσα ένα κόμμα που λέγεται –κατά διπλή αντίφραση, πλέον– Δημοκρατική Αριστερά κ.ο.κ. Όλα αυτά, και πολλά άλλα, είναι αναγκαία, αλλά είναι τα δεδομένα και τα «εύκολα». Χρειάζεται να μπούμε στα δύσκολα: στον βαθμό που είμαστε κομμάτι αυτής της υπόθεσης (όχι ως εκπαιδευτικοί, αλλά ως Συριζαίοι, ως αριστεροί, ως πολίτες που αγωνίζονται) να αναζητήσουμε τις δικές μας ευθύνες, όσα κάναμε και δεν  όσα κάναμε, όσα έκαναν και  όσα δεν έκαναν οι χώροι που ανήκουμε. Σκέψεις, λοιπόν, σε αυτή την κατεύθυνση:

1. Αν αποτιμήσουμε συνολικά το τελευταίο δεκαήμερο, είχαμε μια σοβαρή ήττα: όχι μόνο για την ΟΛΜΕ και τους καθηγητές, αλλά και για το συνδικαλιστικό κίνημα, γενικότερα για το κίνημα και την Αριστερά, και ακόμα γενικότερα για τη δημοκρατία. Το γεγονός ότι όχι μόνο «δεν ξεσηκώθηκαν οι πέτρες, δεν άνοιξαν οι ουρανοί, δεν σχίστηκε το καταπέτασμα του ναού» ενάντια στο τερατώδες μέτρο της «προληπτικής επιστράτευσης» (όπως έγραφε η Αυγή την Πέμπτη), αλλά ότι τελικά οδηγηθήκαμε στην αναστολή της απεργίας, συνιστά ξεκάθαρη ήττα για μας – και επιτυχία της κυβέρνησης.

Θα μείνετε στην Ιστορία… για Σεπτέμβρη

της Σίας Αναγνωστοπούλου

«Η παλαιά φρουρά». Χαρακτικό του Καρλ Ρέσινγκ, από το λεύκωμα «Η προκατάληψή μου ενάντια στην εποχή μας», Βερολίνο 1932.

Η απόφαση της κυβέρνησης για την επίταξη των καθηγητών μέχρι νεωτέρας έχει μεγάλη πολιτική σημασία, καθώς αποκαλύπτει ξεκάθαρα τόσο το περιεχόμενο των υποτιθέμενων εκσυγχρονιστικών και εξευρωπαϊστικών μεταρρυθμίσεων όσο και το μέγεθος της εργαλειοποίησης μιας τυπικής πλέον δημοκρατίας σε βάρος της δημοκρατίας. Αντί οι μεταρρυθμίσεις στη δημόσια εκπαίδευση να αποβλέπουν στην ενίσχυση του δημόσιου σχολείου,  κάτι που θα σήμαινε τη συνέγερση των καθηγητών και της κοινωνίας προς την κατεύθυνση ενός σχολείου που προκρίνει τη μόρφωση, την ανάπτυξη της κριτικής ικανότητας των πολιτών του μέλλοντος (επομένως και κατάργηση του ανορθολογισμού των εξετάσεων και της παπαγαλίας, αλλά και διορισμό των σε μόνιμη ομηρεία αναπληρωτών και ωρομίσθιων καθηγητών), η τρικομματική κυβέρνηση επέλεξε τον γνωστό «μεταρρυθμιστικό» μονόδρομο: απολύσεις, εκφοβισμός, τιμωρία και «βούρδουλας». Η ταπείνωση και το καψόνι (όλοι οι καθηγητές, χρειάζονται δεν χρειάζονται, καλούνται ως επιτηρητές στις εξετάσεις, χωρίς να αμείβονται επιπλέον) ως μεταρρυθμιστικά μέσα αποσκοπούν στη μόνιμη συρρίκνωση του σχολείου σε κέντρο καταστολής, με φοβισμένους, υπό απόλυση ή μετάθεση, καθηγητές.

Στη βαριά σκιά του θατσερισμού: Το δικαίωμα στην απεργία και η «αναμόρφωση» των συνδικάτων

 του Μάρκου Βογιατζόγλου

Αφίσα του A. Σεραφίμοβιτς για την «Απεργία» (1924) του Σεργκέι Αϊζενστάιν

Η απεργία της ερχόμενης Τετάρτης θα πραγματοποιηθεί, εκτός όλων των άλλων, στη σκιά των σχεδίων για τον περιορισμό του δικαιώματος στην απεργία και της «αναμόρφωσης» των συνδικάτων. Η κυβέρνηση προτείνει ένα εξωφρενικό μοντέλο απορρύθμισης του εργατικού κινήματος. Και στηρίζεται, κατά τη γνώμη μου, σε τρία δεδομένα, στην προσπάθειά της αυτή.

Πρώτον, στην εμπεδωμένη, σε σημαντικό κομμάτι της κοινωνίας, αντίληψη ότι οι ηγεσίες των εργατικών οργανώσεων είναι «ανίκανες», «πουλημένες», ακόμα και «λαμόγια». Αυτό, δυστυχώς, είναι το αποτέλεσμα τριάντα και πλέον ετών κυβερνητικού και γραφειοκρατικού συνδικαλισμού και δεν πρόκειται να αλλάξει απ’ την μια μέρα στην άλλη, όσες εικοσιτετράωρες απεργίες κι αν προκηρυχθούν (ιδίως, δε, αν αυτός που καλεί είναι ο Παναγόπουλος).

Δεύτερον, στην ευνοϊκή, τρόπον τινά, για ένα τέτοιο εγχείρημα, συγκυρία. Η πολιτική πυγμής προς τα συνδικάτα είναι συμβατή με το τρέχον προφίλ της κυβέρνησης, και οι «παπαγάλοι» των μήντια έχουν ήδη στρατευθεί στην κατεύθυνση της ενεργοποίησης του «κοινωνικού αυτοματισμού».

Τρίτον διότι –σε αντίθεση με τις υπόλοιπες κυβερνητικές πρωτοβουλίες «σωφρονισμού» της κοινωνίας, οι οποίες χαρακτηρίζονται από ερασιτεχνισμό– στην προκειμένη περίπτωση υπάρχει συγκεκριμένο σχέδιο δράσης, το οποίο εκτυλίσσεται απ’ το 2010 και χαίρει της υποστήριξης της εγχώριας οικονομικής ελίτ.

Μικρό σχόλιο για τον αγώνα στο μετρό

του Γιάννη Αλμπάνη

Roger de La Fresnaye, «Πυροβολικό», 1911

Ξεκινώντας, πρέπει να τονίσω ότι θεωρώ την απεργία στο Μετρό ό,τι πιο σημαντικό έχει γίνει το τελευταίο διάστημα, μιας κι έδωσε τέλος στην κινηματική νηνεμία που ακολούθησε την ψήφιση του τρίτου Μνημονίου. Επιπλέον, επανέφερε με ένταση στο πολιτικό προσκήνιο το κοινωνικό ζήτημα. Ωστόσο, θα ήθελα να μοιραστώ ορισμένες σκέψεις που, αν και δεν συνιστούν συγκροτημένη και ολοκληρωμένη άποψη, ίσως μπορούσαν να αποτελέσουν αφορμή ενός διαλόγου που τον έχουμε ανάγκη στην Αριστερά και το κίνημα.

Στο Μετρό, όπως και πριν ένα χρόνο στη Χαλυβουργία, στον αγώνα δεν ηγούνταν «πουλημένοι και γραφειοκράτες εργατοπατέρες», αλλά καθόλα αγωνιστές συνδικαλιστές. Το ότι και οι δύο αυτοί αγώνες ηττήθηκαν, δείχνει –παρά τις διαφορές, και εκτός όλων των άλλων– ότι ο εξαιρετικά δυσμενής συσχετισμός για τις δυνάμεις της εργασίας δεν έχει να κάνει μόνο με τη γραφειοκρατικοποιημένη συνδικαλιστική ηγεσία. Αναμφίβολα, οι κάθε εποχής Παναγόπουλοι έχουν συμβάλει τα μάλα στην πλήρη αποδυνάμωση των συνδικάτων. Ωστόσο, η συνεχής υποχώρηση της οργανωμένης εργατικής τάξης αποτελεί ζήτημα πολύ πιο σύνθετο και συνολικό, το οποίο χρειάζεται να συζητηθεί διεξοδικά.

Δεύτερον, και στις δύο περιπτώσεις, ενώ οι ίδιοι οι εργαζόμενοι επέδειξαν αξιοσημείωτη αγωνιστικότητα, δεν υπήρχε συνεκτικό σχέδιο για την οργάνωση της αλληλεγγύης. Ας θυμηθούμε μια φράση του Νέγκρι: ο νεοφιλελευθερισμός μετατρέπει κάθε επιμέρους κοινωνική διεκδίκηση σε κεντρική πολιτική μάχη εφ’ όλης της ύλης. Για τον Σαμαρά, στο Μετρό δεν παιζόταν το μισθολογικό των συγκεκριμένων εργαζόμενων, αλλά συνολικά η αξιοπιστία του Μνημονίου. Γίνεται λοιπόν εύκολα κατανοητό γιατί η κυβέρνηση όχι μόνο χρησιμοποίησε έναν λόγο γενικού-εθνικού συμφέροντος για να απονομιμοποιήσει την απεργία, αλλά και γιατί επιστράτευσε τελικά την πιο ακραία μορφή κρατικού αυταρχισμού. Επομένως, η οργάνωση της αλληλεγγύης και η συγκρότηση μιας πλατιάς κοινωνικής-πολιτικής συμμαχίας αποτελούν, για τις απεργίες αυτές, σχεδόν εξίσου σημαντικά ζητούμενα με τη διαμόρφωση αγωνιστικών συσχετισμών εντός του κάθε εργασιακού κλάδου.

Χαλυβουργία: μια απεργία για το μέλλον της οικονομίας

του Πέτρου Λινάρδου-Ρυλμόν

Χαρακτικό του Κλίφροντ Χάρπερ

Η διαχείριση της οικονομίας από την κυβέρνηση Παπαδήμου έχει εγκαταλείψει το στόχο τής προοδευτικής μείωσης του δημόσιου χρέους, όπως έχει εγκαταλείψει την επιδίωξη του συντονισμού των διαφόρων πολιτικών για τη σταθεροποίηση της οικονομίας. Ακόμα κι αν ολοκληρωθεί η διαδικασία της εθελοντικής ανταλλαγής ομολόγων (PSI) και υπάρξει μια νέα δανειακή σύμβαση που θα αυξήσει φυσικά το χρέος, το αδιέξοδο της υπερχρέωσης θα εκδηλωθεί αργά ή γρήγορα. Σε αυτές τις συνθήκες, τόσο οι πολιτικές που αφορούν τη λειτουργία της κρατικής μηχανής όσο και η πολιτική της μείωσης των αμοιβών της εργασίας, που θεωρητικά αποτελούν μέρος της κυρίαρχης στρατηγικής, δεν έχουν τα αποτελέσματα τα οποία επιδιώκουν, γιατί τόσο ο δημόσιος όσο και ο ιδιωτικός τομέας αποδιοργανώνονται με ρυθμούς τέτοιους, ώστε κλείνουν αντί να ανοίγουν οι δρόμοι για μια συντεταγμένη ανασυγκρότηση της οικονομίας. Σημαντικός παράγοντας αυτής της αποδιοργάνωσης είναι η απόσυρση του κεφαλαίου από την παραγωγή, σε συνδυασμό με τη φυγή του στο εξωτερικό.

Μέρος αυτού του φαινομένου, της φυγής του κεφαλαίου μπροστά στο αδιέξοδο των εφαρμοζόμενων πολιτικών, είναι η προσπάθεια αξιοποίησης της στρατηγικής της «εσωτερικής υποτίμησης» για την πραγματοποίηση γρήγορων κερδών και όχι φυσικά για την πραγματοποίηση επενδύσεων και την αύξηση της παραγωγής. Η πλέον χαρακτηριστική και γνωστή περίπτωση, λόγω της ηρωικής απεργίας των εργαζομένων, είναι η Χαλυβουργική στον Ασπρόπυργο, όπου οι απολύσεις και οι αλλαγές στα ωράρια λειτουργίας της μονάδας δεν προκύπτουν από την ανάγκη αντιμετώπισης της μείωσης της παραγωγής, αλλά από την προσπάθεια του εργοδότη να επαναφέρει την υψηλή κερδοφορία σε συνθήκες που κανονικά δεν το επιτρέπουν — την ίδια στιγμή που αυτή η μονάδα παραγωγής χρειάζεται επειγόντως επενδύσεις για τον εκσυγχρονισμό της και τη δημιουργία ασφαλών συνθηκών λειτουργίας για τους εργαζόμενους.

Οι πρωτοετείς φοιτητές που στέλνει το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο για να επιβάλουν τις απλοϊκές και αποτυχημένες συνταγές του κάνουν ότι δεν καταλαβαίνουν πως αντί να φέρνουν κεφάλαια οι μειώσεις μισθών, διώχνουν τα κεφάλαια οι μειώσεις της παραγωγής. Επίσης δεν εξετάζουν την πορεία της ελληνικής βιομηχανίας την τελευταία εικοσαετία, που δείχνει καθαρά ότι το αθάνατο ελληνικό επιχειρηματικό πνεύμα δεν βρήκε παρά τρόπους να διαχειριστεί την απώλεια ανταγωνιστικότητας και παραγωγικού ιστού, υποστηριζόμενο από την ανοχή της αδήλωτης εργασίας, την «εκσυγχρονιστική» απορρύθμιση της αγοράς εργασίας, καθώς και την ανοχή απέναντι στις αυξήσεις τιμών (με διαφόρων ειδών καρτέλ) που έκαναν την Ελλάδα πρωταθλήτρια του πληθωρισμού στην Ευρώπη. Γι’ αυτούς τους λόγους δεν μπορούν ή δεν θέλουν να κατανοήσουν ότι ένα κραχ μισθών δεν θα αντιμετωπιστεί από τον επιχειρηματικό κόσμο παρά σαν μια νέα, και για πολλούς τελική, ευκαιρία να κάνουν μια αρπαχτή.

Η Συλλογική Κουζίνα στη Χαλυβουργία. Μια ανάσα αντίστασης και αλληλεγγύης

Από το μπλογκ του Σκύλου της Βάλια Κάλντα, valiacaldadog.blogspot.com

της Κυριακής Κλοκίτη

 Τα συνθήματα «H αλληλεγγύη είναι το όπλο μας» και «Kανείς μόνος του στην κρίση» είναι ωραίο να παίρνουν σάρκα και οστά. Αυτό έγινε το προηγούμενο Σάββατο, 10 του Δεκέμβρη, στο εργοστάσιο της Χαλυβουργίας. Με πρωτοβουλία της Συλλογικής Κουζίνας (elChef!) του Στεκιού Μεταναστών-Κοινωνικού Κέντρου στα Εξάρχεια, διοργανώθηκε μια γιορτή έμπρακτης αλληλεγγύης στους απεργούς της Χαλυβουργίας (σήμερα, Κυριακή 18.12, συμπληρώνουν 49 μέρες απεργίας). Κατεβήκαμε αρκετός κόσμος από την Κουζίνα και το Στέκι, στήσαμε σε συνεννόηση και με τη βοήθεια του σωματείου της Χαλυβουργίας μια εξέδρα για μουσική και ένα χώρο για το μαγείρεμα· και βιώσαμε όλες και όλοι τι σημαίνει, στην πράξη, αντίσταση, αξιοπρέπεια, αλληλεγγύη. Οι εργαζόμενοι στη Χαλυβουργία μας έδειξαν, στην μεγαλύτερη απεργία που θυμόμαστε εδώ και πολλά χρόνια, τι σημαίνει αγώνας. Η επαφή μας εκεί με έναν κόσμο που δεν είναι αυτός που συναναστρεφόμαστε κάθε μέρα, για πολλούς λόγους, ήταν μια πολύ δυνατή εμπειρία που σε κάνει βιωματικά να καταλάβεις πόση δύναμη μπορεί να βγαίνει αν υπάρχει αποφασιστικότητα σε έναν αγώνα, αλλά και πόση σημασία έχουν τα κινηματικά δίκτυα αλληλεγγύης.

Ζούμε στην εποχή των τεράτων; Ίσως. Ζούμε στην εποχή της κρίσης; Σίγουρα. Και όλα τα μαντάτα είναι άσχημα, όλες οι αναλύσεις απαισιόδοξες. Στη Χαλυβουργία όμως το Σάββατο μαζέψαμε πολλή ενέργεια και αισιοδοξία από δύο εντυπωσιακά συμβάντα. Το ένα είναι το πώς λειτούργησε όλη αυτή η πρωτοβουλία που πήρε η Κουζίνα και ήρθαν σε επαφή χώροι που δύσκολα βρίσκονται. Το δεύτερο, πόσος κόσμος πέρασε, όλες τις ώρες που μείναμε εκεί, για να αφήσει τρόφιμα και άλλα είδη που χρειάζονται οι απεργοί.

Ποια ιδεολογία;

του Μάνου Αυγερίδη

«Το πτυελοδοχείο του Μπακούνιν το χυτό,

συντρόφια, μήπως βρέθηκε κι εκείνο,

να φτύσω μέσα με οργή που οι νέες εποχές

με κάνουνε να μοιάζω με κρετίνο»

Θανάσης Παπακωνσταντίνου

έργο του Αντρέ Μασόν από το λεύκωμα «Σφαγές», 1933

Τελικά αμαυρώθηκε η πραγματικά μεγαλειώδης συγκέντρωση. Όχι, όμως, όπως θα την «αμαύρωναν» με τον έναν ή τον άλλον τρόπο στους πηχυαίους τίτλους τους τα κανάλια και οι μεγάλες εφημερίδες κατά την προσφιλή τους συνήθεια (Βλ. «Άργησαν αλλά αμαυρώθηκαν», Red Notebook, 19.10.2011), προκαλώντας εκνευρισμό ή ειρωνικά χαμόγελα σε όσους συμμετείχαν. Αμαυρώθηκε αληθινά· μέσα μας: μαύρισε η ψυχή μας.  Δεν μου αρέσουν οι συμψηφισμοί, αλλά στη συγκεκριμένη περίπτωση, δεν μπορώ να κάνω πολύ διαφορετικά. Όποτε γέρνω από τη μία ή την άλλη πλευρά του στρατοπέδου –στην κυριολεξία, δυστυχώς, στρατοπέδου– προσπαθώντας να σταθμίσω τα πράγματα ή να δικαιολογήσω τα αδικαιολόγητα νιώθω πως είναι λάθος, όσο εξοργιστική κι αν είναι, πλέον, η μόνιμα καταστροφική και ανεξαρτήτως προθέσεων προβοκατόρικη τακτική της τυφλής βίας και του μπάχαλου. Πολλοί φίλοι και σύντροφοι μιλούν για (σχεδιασμένη ή μη) επίθεση σε ένα κομμάτι του κινήματος. Ακόμα κι αν έχουν δίκιο, ο προβληματισμός μου παραμένει. Θα εξηγήσω αμέσως τι εννοώ.

Η γενική γραμματέας του ΚΚΕ, ανάμεσα στα όσα δήλωσε την Πέμπτη, κατακεραύνωσε –εκτός απ’ τον ΣΥΡΙΖΑ και τον ρ/σ «Στο Κόκκινο»–  τον τηλεοπτικό σταθμό ΣΚΑΪ, τονίζοντας ότι δεν πρόκειται για ιδεολογική αντιπαράθεση στο εσωτερικό του κινήματος, όπως αναφέρθηκε σ’ αυτόν. Στη συνέχεια, είπε κι άλλα, βολικά για όλους μας, περί «πρακτόρων» και «αναρχοφασιστών», αλλά σ’ εκείνο το πρώτο πρώτο σημείο θα ήθελα να σταθώ και, κυρίως, θα ήθελα να μπορώ με ευκολία να συμφωνήσω. Ελπίζω και εύχομαι, δηλαδή, να μην εντάσσεται στην ιδεολογία τους αυτό που παρακινεί ένα μέρος των μελών του ΠΑΜΕ να συμπεριφέρονται συχνά ως κοινοί τραμπούκοι, δυο μέρες τώρα, απέναντι σε όποιον επιχειρεί να προσεγγίσει το σημείο το οποίο έχουν καταλάβει ή απλώς να διέλθει από αυτό και έχει επιτρέψει σε πολύ κόσμο να τους συγκρίνει (καθ’ υπερβολή ίσως) με τις δυνάμεις καταστολής. Ελπίζω, επίσης, βέβαια, να μην αποτελεί απόχρωση ή τάση κάποιας αναρχικής ιδεολογίας η φετιχοποίηση της βίας και η πλήρως αντικοινωνική, αντισυντροφική και ενίοτε δολοφονική δράση (με τελευταίο κρούσμα τις προχθεσινές ρίψεις μολότοφ κυρίως προς τα, εφοδεύοντα μεν, μέλη του ΠΑΜΕ, αλλά ωστόσο εντός της διαδήλωσης)˙ η συστηματική διάλυση των πορειών και των συγκεντρώσεων διαμαρτυρίας από ομάδες ατόμων που αυτοπροσδιορίζονται ως αναρχικοί.

Ο κόσμος χάλασε!

του Στρατή  Μπουρνάζου

«Δε χάλασε ο κόσμος, αν δεν προλάβουμε να έχουμε κι αυτό το θέμα την Κυριακή»: μια από τις πιο συνηθισμένες μου αποστροφές, στις συνεδριάσεις της συντακτικής των «Ενθεμάτων», όταν, κάθε βδομάδα, τα νεότερα και δραστηριότερα μέλη της ομάδας κατεβάζουν κρουνούς ιδεών και προτάσεων για την ύλη του φύλλου. Τρίτη βράδυ, κι ενώ με έξαψη συζητάμε τι και πώς θα μπορέσουμε να γράψουμε για την ισοπέδωση των εργασιακών δικαιωμάτων, την πανεργατική απεργία της Τετάρτης, τη λαίλαπα απολύσεων στον Τύπο και αλλού, η φράση «Δε χάλασε ο κόσμος αν δεν έχουμε κάτι σχετικό», μόλις αρχίζει να σχηματίζεται, καταστέλλεται εν τη γενέσει της, καθώς και οι τέσσερις, με μια φωνή λέμε: «Ναι, ο κόσμος χάλασε!». Και άρκεσε μια γρήγορη ματιά στο νόμο που ψηφίστηκε την Τρίτη με υπερκατεπείγουσες διαδικασίες για να καταλάβουμε το γιατί.

Οι βασικές διατάξεις του νόμου μπορούν να συνοψιστούν στο τρίπτυχο (αντιγράφω από το άρθρο του Ανδρέα Πετρόπουλου, στην κυριακάτικη Αυγή, 12.12.10): κατάργηση των συλλογικών συμβάσεων,  ριζική περικοπή μισθών, ελεύθερες απολύσεις. Κι ακόμα, στα ειδικότερα, διευρύνεται και θεσμοποιείται η δυνατότητα  του εργοδότη να εφαρμόζει την τριήμερη ή τετραήμερη απασχόληση,  όπως και την εκ περιτροπής απασχόληση (μέχρι 9 μήνες), τη «δοκιμαστική εργασία» (μέχρι ένα χρόνο) ή την ενοικίαση εργαζομένων (μέχρι και τρία χρόνια), ενώ καταργείται ουσιαστικά η διαιτησία, και ανοίγει ο δρόμος για απολύσεις και μειώσεις μισθών χωρίς όριο.

(Πράγματα, όλα αυτά, πρωτοφανή και αδιανόητα μόλις λίγους μήνες πριν. Βέβαια, είναι τόσα και τόσο καταιγιστικά τα όσα συμβαίνουν καθημερινά, που έχουμε χάσει το λογαριασμό. Ποιος  θα μπορούσε, λ.χ., να φανταστεί ότι τα ΜΑΤ θα ξυλοκοπούσαν άγρια έξω από τα δικαστήρια τον γραμματέα της νεολαίας κοινοβουλευτικού κόμματος; Ότι θα τον έστελναν αναίσθητο στο νοσοκομείο; Ότι στη συνέχεια, το Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη –με υπουργό τον στυλοβάτη του αριστεροπασοκισμού Χρ. Παπουτσή– θα απαξιούσε να βγάλει έστω μια ανακοίνωση ή να εκφράσει τύποις τη «λύπη» του;).

Επανέρχομαι.»Ενοικίαση εργαζομένων», «δοκιμαστική εργασία» κ.ο.κ. Είναι δύσκολο να φανταστούμε τι θα σημάνουν όλα αυτά στην πράξη, σε ποιες εργασιακές και κοινωνικές πραγματικότητες θα αντιστοιχηθούν τούτες οι νέες λέξεις. Πρόκειται πάντως, και αυτό είναι το σοβαρό, για κάτι πολύ μονιμότερο και βαθύτερο από την επιδείνωση των όρων ζωής και εργασίας, την ελάττωση των χρημάτων, την επερχόμενη οικονομική, κοινωνική και ψυχολογική καταρράκωση — που ήδη από μόνα τους είναι πολύ σοβαρά. Πρόκειται για την κατεδάφιση ενός ολόκληρου συστήματος, μιας πραγματικότητας, ενός τρόπου θέσμισης της κοινωνίας που χτίστηκε λιθαράκι-λιθαράκι εδώ και ενάμιση αιώνα. Όπως το εξηγούσε ωραία ο Αντώνης Λιάκος (Το Βήμα,12.12.2010):

Η πλατεία είναι (;) γεμάτη

του Στρατή Μπουρνάζου

Δεν ξέρω αν η πλατεία, η πλατεία Κλαυθμώνος για μας τους Αθηναίους, κι άλλες πλατείες σ’ όλη την Ελλάδα και την Ευρώπη θα είναι γεμάτες το απόγευμα της Τετάρτης. Φοβάμαι πως όχι, δεν θα πλημμυρίσουν με πλήθη, απεργούς και διαδηλωτές όλων των χωρών και των γλωσσών της ηπείρου. Η πρώτη απόπειρα πανευρωπαϊκής κινητοποίησης και απεργίας συνιστά, ως σύλληψη, μεγάλη πολιτική επιτυχία και ταυτόχρονα κινδυνεύει, ως πραγμάτωση, να είναι μια, επίσης μεγάλη, αποτυχία. Εξηγούμαι αμέσως.

Η 29/9 έχει τα φόντα να αποτελέσει σπουδαίο πολιτικό γεγονός. Όχι λόγω της προσδοκώμενης –άδηλης ακόμα, τη στιγμή που μιλάμε– συμμετοχής ούτε λόγω των αιτημάτων της  για  υπεράσπιση των θέσεων εργασίας και των μισθών, φορολόγηση του κεφαλαίου κλπ. Υπάρχουν κινητοποιήσεις που η σημασία τους υπερβαίνει τους αριθμούς και το περιεχόμενο· και η μεθαυριανή μπορεί να είναι  μια απ’ αυτές. Η σημασία της, πρώτα και κύρια, έγκειται στο ότι, την ίδια μέρα με την πανευρωπαϊκή πορεία στις Βρυξέλλες, εργαζόμενοι θα διαδηλώνουν, με βάση το ίδιο κάλεσμα, στην Ισπανία, την Ιταλία, τη Λετονία, τη Λιθουανία, την Τσεχία, την Κύπρο, τη Σερβία, τη Ρουμανία, την Πολωνία, την Ιρλανδία και τη Γαλλία — αντιγράφω από την ιστοσελίδα της Ευρωπαϊκής Συνομοσπονδίας Συνδικάτων, που πήρε την πρωτοβουλία μαζί με το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Φόρουμ (η Ελλάδα δεν αναφέρεται, δεν ξέρω γιατί). Η ιδέα και η πρωτοβουλία της κοινής ευρωπαϊκής δράσης  έχουν τεράστια σημασία, πολιτική, ιδεολογική, ψυχολογική, νοοτροπική. Για τον άνθρωπο που θα πάρει τη σημαία του, ή απλώς τον εαυτό του, άνευ σημαίας, και θα κατέβει να διαδηλώσει μεθαύριο στην Αθήνα, το γεγονός ότι αποτελεί κομμάτι μιας πανευρωπαϊκής κινητοποίησης του δημιουργεί, εκ των πραγμάτων,  νέους ορίζοντες, τον βάζει σε νέες διαδικασίες σκέψης και δράσης. Όσοι μετείχαν τα προηγούμενα χρόνια στο Ευρωπαϊκό και το Παγκόσμιο Κοινωνικό Φόρουμ –παρόλο που οι καταστάσεις είναι αρκετά διαφορετικές– ξέρουν καλά πόσο τούς άλλαξε  η συμμετοχή, αυτή καθαυτή, σε εκείνη τη διεθνική και διεθνιστική εμπειρία. Και δεν μιλάμε για ανθρώπους που πρωτύτερα ήταν περιχαρακωμένοι στη χώρα τους, κάθε άλλο. Κι όμως, από τη στιγμή που έγιναν κομμάτι του κινήματος αυτού, ο γενικός και αφηρημένος ευρωπαϊσμός  (και διεθνισμός) τους μετατράπηκε σε  απολύτως απτό και συγκεκριμένο ζήτημα, μετουσιώθηκε σε επείγον πολιτικό καθήκον συνεννόησης, συντονισμού και αλληλοκατανόησης.