Μαθήματα αλληλεγγύης και η διαχείριση της ήττας

της Γεωργίας Βαλωμένου 

Όταν, τρία χρόνια πριν, μια ομάδα εκπαιδευτικών, μαζί με το σωματείο μας και σε συνεργασία με τους  γονείς, αποφασίσαμε να οργανώσουμε στην περιοχή μας (Κυψέλη, Πατήσια, Γαλάτσι) δωρεάν ενισχυτικά μαθήματα για οικονομικά ασθενείς μαθητές χρειάστηκε να απαντήσουμε πολλά ερωτήματα σχετικά με τον ρόλο και το νόημα της αλληλεγγύης.

Κώστας Αργύρης – Mορφές (1996)

Γράφαμε (30.8.2012): «Σε μια τέτοια εφιαλτική πραγματικότητα δεν μας μένει άλλη απάντηση από το να αναλάβουμε εμείς την ευθύνη. Η ίδια η κοινωνία, ο ίδιος ο λαός. Αλλιώς, αν δεν οργανωθούμε και αν δεν αντεπιτεθούμε απέναντι  στη απόγνωση και το χάος  που αφήνει η καταστροφή κάθε έννοιας κοινωνικού κράτους, θα έχουμε να αντιμετωπίσουμε το οργανωμένο έγκλημα και τις φασιστικές οργανώσεις. Ας μην αφήσουμε τον λαό μας και τους ίδιους τους εαυτούς μας αβοήθητους στο φόβο, τη φτώχεια και την απόγνωση. Να δράσουμε όσο γίνεται πιο συλλογικά, εκεί που ζούμε, εκεί που δουλεύουμε. Nα δείξουμε όσο γίνεται πιο γρήγορα ότι υπάρχει τρόπος συλλογικής δράσης και οργάνωσης, ότι υπάρχει δυνατότητα ανατροπής των τρομοκρατικών σεναρίων που απεργάζονται την καταστροφή της ζωής και της ανθρωπιάς μας», συνδέοντας τις δράσεις αλληλεγγύης με την αντίσταση και την προοπτική ανατροπής μιας πολιτικής που ονομάζαμε «μνημονιακή» (βλ. Ομάδα Δράσης Καθηγητών: Δίκτυο Αλληλεγγύης Βοηθητικών Μαθημάτων).

«Η Αριστερά έχει κερδίσει τις ψήφους των ανέργων, αλλά όχι και τις καρδιές τους»

με την ευκαιρία της κυκλοφορίας του βιβλίου του «Ημερολόγιο ενός ανέργου» (εκδ. Καστανιώτη)

συνέντευξη του Χριστόφορου Κάσδαγλη

Τις ιστορίες του βιβλίου, μαζί με πολλές άλλες, τις έχουμε διαβάσει στο imerologioanergou.gr. Ποιος είναι ο λόγος που σε οδήγησε να τις κάνεις βιβλίο;

Ο ένας λόγος είναι καθαρά υποκειμενικός. Από τη φύση μου σκέφτομαι περισσότερο με όρους σύνθεσης ενός βιβλίου, με γεμίζει πιο πολύ, με κάνει πιο δημιουργικό. Αλλά δεν είναι αυτό το βασικό. Πρόκειται για εντελώς διαφορετική αναγνωστική εμπειρία. Και κυρίως πρόκειται για το πέρασμα από το ατομικό βίωμα στο συλλογικό, για τη μεγάλη εικόνα, για το πιο βαθύ αποτύπωμα της εποχής που ζούμε.

Με ποιο κριτήριο επέλεξες τις ιστορίες που απαρτίζουν το βιβλίο, και γενικότερα τι σήμαινε η διαδικασία σύνθεσής του;

Έργο του Μίχαελ Χάφτκα, 2001

Επρόκειτο για μια μεγάλη περιπέτεια. Το υλικό ήταν θηριώδες, ποσοτικά και ποιοτικά. Δεν ήξερες τι να διαλέξεις. Κι επειδή δεν έκανα το λάθος που κάνουν οι άνθρωποι της εξουσίας, ήξερα πως πίσω από κάθε κείμενο βρίσκεται ένας άνθρωπος και πίσω του μια οικογένεια – ακριβώς όπως και πίσω από τις στατιστικές και τους δείκτες. Κι έτσι τα πονούσα τα κείμενα και δεν πήγαινε το χέρι μου να τα κόψω. Έπρεπε όμως να γίνει, αλλιώς δεν θα έφτιαχνα βιβλίο αλλά εγκυκλοπαίδεια. Τα κριτήρια ήταν τα προφανή. Αντιπροσωπευτικότητα, μοναδικότητα, ένταση, αφηγηματική δύναμη. Κι ακόμα οι κάλυψη ορισμένων απρόσμενων ενοτήτων που θα βρεις μέσα στο βιβλίο: Τα καλά νέα, η επιστροφή στο χωριό, η γυναικεία ματιά, το χιούμορ, η μετανάστευση.

Η ανεργία είναι ένα θέμα που επανέρχεται διαρκώς μέσα από άρθρα, αναλύσεις, ιστορίες που ακούμε – δεν είναι καθόλου άγνωστο θέμα στον αναγνώστη.

Όχι, φίλε, δεν συμφωνώ. Το θέμα είναι εντελώς άγνωστο σε όποιον δεν το ζει ο ίδιος. Ξέρουμε αρκετά πράγματα για την ανεργία γενικά, ως φαινόμενο, αλλά όσοι διατηρούν τις δουλειές τους δεν έχουν ιδέα για τη ζωή και τα βάσανα των ανέργων, για το πώς σκέφτονται και με τι θηρία παλεύουν. Θηρία μέσα τους και γύρω τους. Εμένα προσωπικά, παρότι βιώνω τα τελευταία χρόνια το φάσμα της ανεργίας, το Ημερολόγιο μου άνοιξε τα μάτια.

Tι έμαθες μέσα απ’ αυτή την εμπειρία, πόσο σε άλλαξε;

Ένα μονάχα θα σου πω: Λέμε ότι τον τελευταίο χρόνο το ποσοστό της ανεργίας παρέμεινε λίγο πολύ σταθερό. Ιδού ένα κλασικό παράδειγμα όπου οι αριθμοί ψεύδονται. Καμία σταθερότητα! Γιατί ακόμα κι αν οι αριθμοί παραμένουν σταθεροί, η κατάσταση των ανθρώπων μέσα σ’ ένα χρόνο έχει επιδεινωθεί σε απίστευτο βαθμό. Άλλο να είσαι άνεργος ένα εξάμηνο και τελείως άλλο πράγμα να είσαι άνεργος δύο ή τρία χρόνια. Πρώτα σου κόβουν το επίδομα. Τα όποια αποθέματά σου εξαντλούνται. Έπειτα εξαντλούνται τα αποθέματα του περίγυρού σου, που κι εκείνων η θέση τους στο μεταξύ έχει επιδεινωθεί. Κι ενώ «εξαντλούνται όλες οι πηγές σου», όπως γράφει κάποιος στο Ημερολόγιο, παράλληλα έχουν εξαντληθεί και η υπομονή σου και οι αντοχές σου, η ψυχική ισορροπία, οι σχέσεις σου με τη γυναίκα σου και τα παιδιά σου. Η ζωή σου μοιάζει πλέον με κόλαση. Ασχέτως αν εσύ ελπίζεις ή αισιοδοξείς – μερικές φορές.

Το χάσμα π’ άνοιξε ο σεισμός

του Γιάννη Σταφίδα

Δεν χρειάζεται να πούμε πολλά για το τι σημαίνουν, για τους κατοίκους της Κεφαλονιάς, τα χτυπήματα του Εγκέλαδου: φόβο, τρόμο, πόνο, ανατροπή της καθημερινότητας, απώλεια των κόπων μιας ζωής, καταστροφή. Τα λόγια των ανθρώπων, οι εικόνες κτιρίων και προσώπων μας το δείχνουν εύγλωττα. Και, συνάμα, οι σεισμοί, για τους Κεφαλονίτες αλλά και όλους εμάς τους «υπόλοιπους», μας θυμίζουν τι πραγματικά είναι σημαντικό στη ζωή: «καταρχάς, αυτή η ίδια η ζωή· αλλά και όσα τείνουμε να θεωρούμε αυτονόητα, όπως το να έχεις ένα κεραμίδι πάνω απ’ το κεφάλι και να μην είσαι έκθετος στη βροχή και το κρύο» (editorial του left.gr, 4.2.2014).

Έργο του Ρόι Λιχτενστάιν, 1979

Για τον σεισμό αυτό καθαυτό δεν μπορεί να κάνει κανείς τίποτα: ούτε να τον αποτρέψει ούτε να προβεί σε αξιόπιστες προγνώσεις. Μπορεί ωστόσο, και πρέπει, να κάνει πολλά, πριν και μετά. Δεν μιλάω σε φιλοσοφικό και υπαρξιακό επίπεδο, για τις σοβαρές αναστοχαστικές διαδικασίες που μπορεί να ανακινήσει ένα τέτοιο σοκ. Μιλάω για ενέργειες πρόληψης, ελαχιστοποίησης των δεινών και αποκατάστασης. Μένω στο «μετά», μια που αυτή την περίοδο διανύουμε, και μένω σε τρεις λέξεις: κράτος, αλληλεγγύη, αυτοοργάνωση.

Ξεκινάω από το κράτος. Τέτοιες μέρες, και ο πιο ακραιφνής αντικρατικιστής γίνεται ένθερμος θιασώτης του κράτους, δεν μπορεί να αρνηθεί τη σημασία του. Ο ρόλος του είναι καθοριστικός, όχι μόνο για την «αποκατάσταση των υλικών ζημιών», μα κυρίως για να ξαναπάρει μπρος μια ολόκληρη κοινωνία, οικονομία, καθημερινότητα. Τέτοιες μέρες, καταρρέουν σαν τραπουλόχαρτα, πιο εύκολα από ό,τι ρίχνει τα κτίρια ο σεισμός, οι διάφορες «προφανείς» –και απολύτως κυνικές– ατομικιστικές αποφάνσεις. Ποιος μπορεί να πει, λ.χ, οι Κεφαλονίτες να βρουν τη λύση μόνοι τους, ότι είναι άξιοι της μοίρας τους ή γιατί να πληρώνουμε όλοι εμείς, αφού ούτε σπίτια έχουμε εκεί ούτε θα πάμε ίσως ποτέ κ.ο.κ; Τέτοιες «σοφίες» (που σε άλλες περιστάσεις ακούγονταν, λ.χ. «γιατί να πληρώνω ΕΡΤ αφού δεν έχω τηλεόραση») φαίνονται εδώ απλώς εξοργιστικές και ανόητες.

Εφτά μέρες ζωής στην Τοσίτσα

Μια σπουδαία πρωτοβουλία του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων και του Συλλόγου των Υπαλλήλων του Υπ. Πολιτισμού

"Μουσική". Έργο του Ανρί Ματίς

«Ο πολιτισμός δεν καταργείται, δεν συγχωνεύεται, δεν μπαίνει σε εφεδρεία», μας λένε ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων και ο Σύλλογος Υπαλλήλων του Υπουργείου Πολιτισμού. Και το αποδεικνύουν έμπρακτα, με τον καλύτερο τρόπο. Οι δύο συνδικαλιστικοί φορείς (με τη συνεργασία του Πολιτιστικού Οργανισμού του Δήμου Αθηναίων, του Εθνικού Θεάτρου, της Εθνικής Λυρικής Σκηνής και της Αρχιτεκτονικής Σχολής του ΕΜΠ) δίνουν ζωή στον πεζόδρομο της Τοσίτσα με ένα εντυπωσιακό πρόγραμμα πολιτιστικών δράσεων.

Από το Σάββατο1 Οκτωβρίου και μέχρι την επόμενη Παρασκευή 7 Οκτωβρίου, από τις 10 το πρωί μέχρι τις 8 το βράδυ, στον πεζόδρομο θα γίνονται προβολές ταινιών, χορευτικά, θεατρικές παραστάσεις, συζητήσεις, συναυλίες και άλλα πολλά. Ακόμα, θα λειτουργούν υπαίθριο καφενείο και εκθέσεις (φωτογραφίας, έργων τέχνης) και θα γίνονται δωρεάν ξεναγήσεις στο Αρχαιολογικό Μουσείο.

Δεν χρειάζεται, βέβαια, να τονίσουμε πόσο ωραία και σπουδαία είναι η πρωτοβουλία αυτή. Όχι μόνο επειδή δίνει την ευκαιρία σε μικρούς και μεγάλους (σημαντικό τμήμα των εκδηλώσεων απευθύνεται σε παιδιά) να παρακολουθήσουν δωρεάν μια σειρά ποιοτικές  παραστάσεις, συναυλίες και δρώμενα. Αλλά και επειδή αποτελεί μια σπουδαία πολιτική πράξη: δείχνει ότι η πολιτιστική δημιουργία δεν εγκαταβιοί σε κάποιους χρυσελεφάντινους πύργους, αλλά μπορεί να βγαίνει στον δρόμο, να έρχεται σε επαφή με τον δήμο και την αγορά· κι ακόμα, η πρωτοβουλία αυτή, σαν συλλογική πράξη, υπερασπίζεται έμπρακτα και επανοικειοποιείται τον δημόσιο χώρο, στο κέντρο της πόλης. Ας αγκαλιάσουμε και ας στηρίξουμε λοιπόν αυτή την πρωτοβουλία, κι ας ευχηθούμε να δούμε κι άλλες τέτοιες — μας είναι πολύτιμες, ειδικά στις μέρες μας.

Ακολουθεί το  πλήρες πρόγραμμα των εκδηλώσεων