H ιστορία του «ενάρετου πτωχού»

Ο επίσημος βουλγαρικός λόγος για τη Βουλγαρία, την Ελλάδα και την Ε.Ε. 

της Μιλένας Κατσάρσκα

μετάφραση: Γιάννης Χατζηδημητράκης

Οι γονείς αφηγούνται ιστορίες στα παιδιά τους για να τα νανουρίσουν, προσφέροντας τους ταυτόχρονα και ηθική διαπαιδαγώγηση. Τα παιδιά αναμένεται να τις ρουφήξουν σαν σφουγγάρια και να τις μετατρέψουν εν καιρώ σε μοντέλα καλής συμπεριφοράς. Πίσω από την ιδέα της «απορρόφησης» των ηθοπλαστικών παραμυθιών από τα ανυποψίαστα παιδιά, κρύβεται ο φόβος ότι θα μπορούσαν κάποια στιγμή να διαπιστώσουν το προφανές και να το πουν: «Ο βασιλιάς είναι γυμνός!».

Αντρέι Λεκάρσκι, «Η Συλβί με τον αρχάγγελο Μιχαήλ

Οι αναφορές στο παραμύθι του Άντερσον «Τα καινούργια ρούχα του Αυτοκράτορα» περιέχονται στην έκκληση του Fintan O’ Toole για έναν «έλεγχο της πραγματικότητας» στο άρθρο του «Who will dare say out loud “emperor has no clothes”?» στους Irish Time, στις 30.6.2015 («Ποιος θα τολμήσει να φωνάξει ότι «Ο βασιλιάς είναι γυμνός»;). Στο άρθρο του, ο Ο’ Τουλ γράφει κάτι που κανείς άλλος δεν είπε σχετικά με την ασυνήθιστη επιστολή του Ιρλανδού πρωθυπουργού Έντα Κέννυ προς την Αθήνα στα τέλη Ιουνίου, με την οποία ζήτησε από την Ελλάδα να ακολουθήσει το ιρλανδικό παράδειγμα: «Στην περίπτωση της Ιρλανδίας δεν είχαμε αύξηση του φόρου εισοδήματος, δεν είχαμε την αύξηση του ΦΠΑ, δεν είχαμε αύξηση ασφαλιστικών εισφορών». Ο δημοσιογράφος παρατηρεί ότι όλοι αυτοί οι ισχυρισμοί ήταν ψευδείς. Όπως εξηγεί, «η αλήθεια είναι εντελώς διαφορετική. Γιατί; Επειδή όλοι γνωρίζουμε ότι ο πρωθυπουργός έκανε μια δήλωση που δεν έχει σχέση με την πραγματικότητα. Ήταν αφήγηση ενός παραμυθιού. […] Η πρωταγωνιστική παρουσία της Ιρλανδίας στην ευρωπαϊκή σκηνή είναι μια φτιαχτή ιστορία. Δεν ζούμε σε μια χώρα, ζούμε σε μια αφήγηση, μια ιστορία όχι περισσότερο αληθινή από αυτήν της Σταχτοπούτας και πολύ λιγότερο από ό,τι “Τα καινούργια ρούχα του αυτοκράτορα». Η τρέχουσα ιστορία μας ονομάζεται, σύμφωνα με τον υπουργό Εξωτερικών Τσάρλυ Φλάναγκαν “το καμάρι της Ευρώπης”. “Το καμάρι της Ευρώπης” είναι μια φτιαχτή ιστορία που έχει σκοπό να πάρει τη θέση της πραγματικότητας την οποία εκτοπίζει. Δεν είναι μια αυτόνομη αφήγηση. Περιέχει και έναν κακό: την Ελλάδα. Ανήκει σε ένα συγκεκριμένο είδος ιστοριών: των παραμυθιών με ηθικό δίδαγμα. Η Ιρλανδία είναι το καμάρι της Ευρώπης, διότι είναι η αντι-Ελλάδα. Είμαστε καλοί, γιατί συνεργαστήκαμε με τους Μεγάλους στην κρίση της ευρωζώνης. Η Ελλάδα είναι κακιά, επειδή σταμάτησε να το κάνει».

Βαλκάνια: Ο ελλείπων κρίκος της διεθνιστικής αλληλεγγύης;

ΤΟ ΔΗΜΟΨΗΦΙΣΜΑ ΑΠΟ ΤΗ ΣΚΟΠΙΑ ΤΩΝ ΔΙΕΘΝΩΝ ΚΙΝΗΜΑΤΩΝ-4

της Μαρίας Iβάντσεβα

Οι διαπραγματεύσεις της ελληνικής κυβέρνησης με την τρόικα έχουν δείξει ότι «το κοινό μας ευρωπαϊκό σπίτι» χτίστηκε πάνω σε μια οικονομική κινούμενη άμμο. Ωστόσο, εν έτει 2015 δεν θα πρέπει να προξενεί ουδεμία έκπληξη το γεγονός ότι ΕΚΤ, Eurogroup και ΔΝΤ πρόθυμα διακινδυνεύουν μια ανθρωπιστική κρίση, αύξηση των ασθενειών, της βίας, της πείνας και του θανάτου χιλιάδων ανθρώπων στην Ελλάδα και την Ευρώπη. Η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ έχει κάνει μια μοναδική, κολοσσιαία προσπάθεια να πετύχει μια συμφωνία που δεν θα σώζει τις τράπεζες, αλλά τους φτωχούς πολίτες. Δυστυχώς, οι αυξανόμενες παραχωρήσεις και οι εντατικές διαπραγματεύσεις γίνονταισε ένα πλαίσιο έλλειψης βιώσιμων εναλλακτικών οικονομικών λύσεων σε εθνικό ή περιφερειακό επίπεδο. Η εντολή που δόθηκε στον ΣΥΡΙΖΑ δεν ήταν το Grexit, και το δημοψήφισμα, έξι μήνες μετά, στην καλύτερη περίπτωση συνιστά μια δονκιχωτική προσπάθεια για δημοκρατία. Επιπλέον, οι διαθέσιμες επιλογές και πραγματικότητες σε μεγάλο βαθμό θυμίζουν ένα άλλο μέρος της ευρωπαϊκής περιφέρειας που, κατά ειρωνεία της τύχης, διατηρούν πιο έντονα το όνειρο μιας ενωμένης Ευρώπης: τη μετασοσιαλιστική Ανατολική Ευρώπη. Τα τελευταία 25 χρόνια, οι περισσότερες μετα-σοσιαλιστικές χώρες, και πιο πρόσφατα η Ουκρανία, έχουν να επιλέξουν ανάμεσα σε μια διαδρομή ένταξης στην Ε.Ε. μέσα από καταστροφικά μέτρα λιτότητας επιβεβλημένα από την Τρόικα, και της έλλειψης ενός εναλλακτικού εθνικού Plan B.

«Σόφια, έτος 2015 – Πραγματική αίσθηση, 1989»

Το τέλος των σύγχρονων πολιτικών τελεολογιών στη Βουλγαρία 

της Δήμητρας Κόφτη

«Το ποτήρι θα ξεχειλίσει». Γραμμένο σε είσοδο εργοστασίου στη Σόφια, λίγους μήνες πριν από τις διαδηλώσεις του 2013, το σύνθημα προμήνυε ξεσηκωμό. Το ποτήρι, όμως, δεν ξεχείλισε στο εργοστάσιο, όπως δεν έχει ξεχειλίσει και από τα τέλη της δεκαετίας του 1990, όταν η ιδιωτικοποίηση έφερε μαζικές απολύσεις και μειώσεις αμοιβών.

Βιομηχανική περιοχή έξω από τη Σόφια

Η ιστορία της εργασίας στη Βουλγαρία τις τελευταίες τρεις δεκαετίες, μπορεί να ιδωθεί και ως μία ιστορία διαδοχικών «κρίσεων», σύμφωνα με τις αφηγήσεις πολλών εργαζόμενων και ανέργων, κάνοντας δύσκολη τη διάκριση των ορίων μεταξύ «κρίσης» και «κανονικότητας». Το κλείσιμο μονάδων παραγωγής στις αρχές του 1990, ο συντριπτικός πληθωρισμός το 1997, οι περικοπές σε παροχές υγείας και εκπαίδευσης, οδήγησαν σε μακροχρόνια φτωχοποίηση και επισφάλεια. Όταν το 2008 τα διεθνή μέσα μετέδιδαν την «παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση», στις γραμμές παραγωγής κυκλοφορούσε το εξής ανέκδοτο: Η Κρίση πετάει με το αεροπλάνο πάνω από τη Σόφια και σκέφτεται να προσγειωθεί. Τελικά, λέει στον πιλότο «Δεν χρειάζεται να κατέβω, ήμουν πάντα εδώ».

Βουλγαρία: Εργασία μαζικής καταστροφής

Την 1η Οκτωβρίου το χωριό Γκόρνι Λομ, στη βορειοδυτική Βουλγαρία συγκλονίστηκε από μια τεράστια έκρηξη στο εργοστάσιο εξουδετέρωσης πυρομαχικών. Αποτέλεσμα, 15 νεκροί. Το δυστύχημα ήταν το έκτο μέσα σε δώδεκα χρόνια. Σημειωτέον,  η τελευταία παρτίδα ναρκών είχε φτάσει από την Ελλάδα. Δεν είναι ωστόσο αυτός  ο μόνος λόγος για τον οποίο το κείμενο που ακολουθεί ενδιαφέρει ιδιαίτερα τον έλληνα αναγνώστη. Διαβάζοντάς το, θα αντιληφθεί ότι οι κυρίαρχες αναλύσεις περί «εγχώριου στρεβλού, δύσμορφου καπιταλισμού», «συντεχνιακής ψήφου», συμμαχίας «αριστεράς και συμφερόντων», της ευθύνης των φτωχών για τη φτώχεια τους κ.ο.κ. είναι εξαιρετικά οικείες όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά και στη γειτονική μας χώρα.

«Ε»

της Γιάνα Τσόνεβα και της Μαντλέν Νικόλοβα

μετάφραση: Δημήτρης Ιωάννου

 

Κουτιά πυρομαχικών μια αυλή στο χωριό Γκόρνι Λομ, μετά το δυστύχημα. Φωτογραφία του Βασίλ Ντόνεφ -European Pressphoto Agency

Είναι πλέον οδυνηρά ξεκάθαρο πως η έλλειψη επαρκούς νομοθετικής ρύθμισης και επιβολής εκ μέρους του κράτους επιτείνει την τάση που έχει το κεφάλαιο να αποφεύγει τον επωμισμό του κόστους των μέτρων και του εξοπλισμού εργασιακής ασφάλειας, η οποία είναι εγγενής σε κάθε καπιταλιστική επιχείρηση. Η εικόνα ερειπίου που είχε το εργοστάσιο ακόμα και πριν από την τραγωδία, μας παρέχει την πιο εναργή εικόνα του πολέμου που διεξάγεται παγκοσμίως εναντίον της εργασίας: η ελάχιστη δυνατή επένδυση (σε μέτρα ασφάλειας, σε ασφαλιστικές καλύψεις, σε τεχνικές βελτιώσεις) συνεπάγεται το μέγιστο αποτέλεσμα (= κέρδος). Λειτουργώντας μέσα στο νομικοπολιτικό πλαίσιο ενός καθεστώτος λιτότητας που γέρνει μονόπαντα υπέρ τους, οι κεφαλαιοκράτες έχουν την άνεση να μην αναλαμβάνουν πια το κόστος αναπαραγωγής της εργατικής δύναμης· την ίδια στιγμή, η εργασία αποστερείται κάθε προστασία και επιβαρύνεται με την ευθύνη και το κόστος της ίδιας της ασφάλειας και της αναπαραγωγής της. Οι εργαζόμενοι σ’ εκείνο το αξιοθρήνητο εργοστάσιο, δείχνοντας τα γεμάτα φλύκταινες χέρια τους, μίλησαν για τις απαράδεκτες συνθήκες εργασίας που υπάκουαν στη γενική αρχή «βγάλτε τα πέρα όπως μπορείτε»: γάντια και μάσκες μιας χρήσεως χρησιμοποιούνταν ως μόνιμος εξοπλισμός «ασφαλείας» με τον οποίο καλούνταν να χειριστούν πυρακτωμένα μηχανήματα (η υποχρεωτική ψύξη των οποίων με νερό είναι πλέον μια πολυτέλεια περασμένων εποχών), και μάλιστα σ’ ένα περιβάλλον εξαιρετικά εύφλεκτο.

Ψήφος εμπιστοσύνης: Βουλγάρικα μαθήματα και παθήματα

του Δημήτρη Χριστόπουλου

Χαρακτικό του Τζιάκομο Πάτρι

Η Βουλγαρία είναι μια χώρα με την οποία μας ενώνουν και μας χωρίζουν αρκετά. Στη μόνιμη επωδό των Ελλήνων τα τελευταία χρόνια «γίναμε Βουλγαρία», μια πολιτογραφημένη Ελληνίδα, Βουλγάρα πολίτης, διερωτάται σε ένα άρθρο που αξίζει την προσοχή μας: «Γίναμε όντως Βουλγαρία; Τείνω να απαντήσω: Όχι… ακόμη. Αλλά βρισκόμαστε… σε καλό δρόμο!» (Μάγια Στογιάνοβα, «Γίναμε όντως Βουλγαρία», ηλεκτρονικό περιοδικό Χρόνος, τχ. 11, Μάρτιος 2014).  Προσωπικά, ύστερα από ένα πολύ διδακτικό διάστημα στο Πανεπιστήμιο της Σόφιας, φέτος το καλοκαίρι, και έχοντας παρακολουθήσει τις κοινοβουλευτικές συζητήσεις για την ψήφο εμπιστοσύνης στην ελληνική Βουλή την τελευταία βδομάδα, τείνω στο ίδιο συμπέρασμα.

Στη Βουλγαρία λοιπόν, τα κυρίαρχα κόμματα, το «κεντροδεξιό» GERB του σωματοφύλακα Μπορίσοφ και το Σοσιαλιστικό Κόμμα, που ακόμη αποπνέει την καμαρίλα του παλιού καθεστώτος υποκλινόμενο συνάμα στη νεοφιλελεύθερη συνταγή του ΔΝΤ, δεν τολμάνε να πούνε στους ανθρώπους «Εμπιστευτείτε μας!». Με τον λόγο τους ουσιαστικά εννοούν και, εν τέλει, πιο κυνικά, λένε: «Μην εμπιστεύεστε κανέναν!». Ξέρουν ότι την εμπιστοσύνη του λαού δεν υπάρχει περίπτωση να την κερδίσουν ύστερα από τόσα χρόνια καταστροφικής «μετάβασης» από τον «σοσιαλισμό» στην «οικονομία της αγοράς».  Έτσι λοιπόν, με το να ζητάνε από τον κόσμο να μην εμπιστεύεται κανέναν, δεν χάνουν τίποτε παραπάνω. Απλώς κερδίζουν την πιθανότητα οι Βούλγαροι να μην εμπιστεύονται τους αντιπάλους τους. Πολύ απλά, έτσι παραμένουν κυβερνώντα κόμματα, παρά την απόλυτη ηθική ανυποληψία στην οποία βρίσκονται στις συνειδήσεις του λαού. Η τακτική αυτή επιβεβαιώθηκε και στις πρόσφατες εκλογές στις οποίες, παρά τη συρρίκνωση της εκλογικής τους επιρροής,  τα δύο κόμματα παραμένουν πρώτα. Μου το συνόψισε το καλοκαίρι, σε μια αφοπλιστική φράση, μια νεαρή βουλγάρα διανοούμενη, η Μαρίγια Ιβάντσεβα: «in mistrust we trust».

Βουλγαρία: Ένας φαύλος κύκλος;

Σκέψεις για τις διαδηλώσεις του καλοκαιριού του 2013

της Μαρία Ιβάντσεβα

μετάφραση: Μαρία Καλαντζοπούλου

Μόλις λίγους μήνες αφότου ο βουλγαρικός λαός ανέτρεψε την κυβέρνηση του Μπόικο Μπορίσοφ, τον Φεβρουάριο του 2013, τα πλήθη επέστρεψαν στους δρόμους κατά δεκάδες χιλιάδες, ζητώντας την παραίτηση της νέας κυβέρνησης. Ενώ η κινητοποίηση αυτή φαίνεται παρόμοια με την προηγούμενη, υπάρχει μάλλον μικρή συνέχεια μεταξύ τους. Οι διαδηλώσεις του Φεβρουαρίου συνιστούσαν μια κοινωνική έκρηξη ανθρώπων που υποφέρουν από φτώχεια και στερήσεις εν μέσω της οικονομικής κρίσης. Οι διαδηλώσεις των τελευταίων εβδομάδων έχουν μάλλον προκληθεί από έναν ηθικό πανικό και μια βαθιά κρίση πολιτικής εκπροσώπησης. Κι ενώ και οι δύο «θρηνούν» για την ανάληψη της εξουσίας από ολιγαρχικά δίκτυα, οι διαδηλώσεις του Φεβρουαρίου διατύπωσαν ορισμένα αντικαπιταλιστικά αιτήματα για ασφάλεια και ισότητα, ενώ αυτές του Ιουνίου έχουν είτε υποφωτίσει είτε «νερώσει» τα αιτήματα, ώστε να αφορούν κυρίως τις δημοκρατικές ελευθερίες.

Μετά την παραίτηση του Μπορίσοφ και του κεντροδεξιού κόμματος Πολίτες για την Ευρωπαϊκή Ανάπτυξη της Βουλγαρίας (Citizens for European Development of Bulgaria-GERB), στις 20 Φεβρουαρίου, πραγματοποιήθηκαν πρόωρες εκλογές τον Μάιο. Τα αποτελέσματα ήταν πολύ απογοητευτικά, τόσο για τους αριστερούς όσο και για τους δεξιούς σχολιαστές. Στη Βουλή εισήλθαν τα τέσσερα μεγαλύτερα καθεστωτικά κόμματα: το GERB ήρθε και πάλι πρώτο, ακολουθούμενο με μικρή διαφορά από το Βουλγαρικό Σοσιαλιστικό Κόμμα (Bulgarian Socialist Party-BSP). Το Κίνημα για τα Δικαιώματα και τις Ελευθερίες (Movement for Rights and Liberties-DPS), κόμμα της τουρκικής μειονότητας, που κατάφερε να εισχωρήσει σχεδόν σε κάθε κυβέρνηση συνασπισμού από το 1989 μέχρι σήμερα, αλλά και το αντίπαλό του αντιτουρκικό και αντι-Ρομά ακροδεξιό κόμμα Επίθεση (ΑΤΑΚΑ) μπήκαν επίσης στη Βουλή. Κέρδισαν αρκετές έδρες, ώστε να θεωρούνται κρίσιμα για κάθε πιθανή κυβέρνηση συνασπισμού, όχι όμως τόσες ώστε να μπορούν να συμβάλουν το καθένα μόνο του. Ορισμένα εξέχοντα κόμματα της περιόδου της μετάβασης προς τη φιλελεύθερη δημοκρατία, όπως τα απομεινάρια της πρώην Ένωσης Δημοκρατικών Δυνάμεων (SDS) και το Κόμμα του τσάρου Συμεών (NDSV) έμειναν εκτός Βουλής. Δύο νέα κόμματα, το ακροδεξιό Μέτωπο Εθνικής Απελευθέρωσης και το κεντροδεξιό κόμμα Βουλγαρία των Πολιτών, της πρώην Επιτρόπου στην Ε.Ε. Μεγκλένα Κούνεβα, δεν ξεπέρασαν το όριο του 4%. Αφότου το GERB επέστρεψε την εντολή σχηματισμού κυβέρνησης, σχηματίστηκε μια κυβέρνηση μειοψηφίας του BSP με επικεφαλής τον πρώην υπουργό Οικονομικών (2005-2009) Πλάμεν Ορεσάρσκι. Σχηματίστηκε με την υποστήριξη του DPS και μία ψήφο του ATAKA. Ο νέος πρωθυπουργός ηγείται μιας μειοψηφικής συγκυβέρνησης του BSP και του DPS. Τα μέλη του GERB και ο ίδιος ο Μπoρίσοφ έχουν μέχρι τώρα μποϋκοτάρει πολλές συνεδριάσεις της εθνικής αντιπροσωπείας. Κι ενώ η νέα κυβέρνηση του Πλάμεν Ορεσάρσκι σχηματίστηκε από τον στενό κύκλο ολιγαρχών περί τον πρόεδρο του BSP Σεργκέι Στανίσεφ, το DPS εξασφάλισε ως αντάλλαγμα ορισμένες από τις Επιτροπές-κλειδιά του Κοινοβουλίου.