Η Ελλάδα και η Ευρώπη μπροστά στον προσφυγικό χειμώνα του 2015

O φράχτης του Έβρου, το Αιγαίο, η «ασφαλής διέλευση», η υποδοχή και οι υποδομές

του Βασίλη Παπαστεργίου, του Αποστόλη Φωτιάδη και του Δημήτρη Χριστόπουλου

Τον χειμώνα του 2015, στον οποίο ήδη μπήκαμε, το προσφυγικό είναι ένα από τα βασικά θέματα που καθορίζουν την πολιτική ατζέντα σε όλη την Ευρώπη, τόσο σε επίπεδο Ε.Ε. όσο και κρατών μελών. Και στην Ελλάδα φυσικά, όπουτο ζήτημα τίθεται με άμεσα και εφιαλτικά, καθώς τα πνιγμένα παιδιά τείνουν να γίνουν κανονικότητα στο Αιγαίο. Ζητήσαμε λοιπόν από τρεις φίλους των «Ενθεμάτων» να συζητήσουμε για όλα αυτά: τον Βασίλη Παπαστεργίου (δικηγόρο, μέλους της Ομάδας δικηγόρων για τα δικαιώματα προσφύγων και μεταναστών), Αποστόλη Φωτιάδη (δημοσιογράφο, συγγραφέα της μελέτης «Έμποροι των συνόρων», εκδ. Ποταμός), τον Δημήτρη Χριστόπουλο (Πάντειο Πανεπιστήμιο, αντιπρόεδρο της Διεθνούς Ένωσης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου). Συναντήθηκαν στο εντευκτήριον των «Ενθεμάτων» και συζήτησαν, όπως τους ζητήσαμε, για τον φράκτη του Έβρου, τους φράκτες στην Ευρώπη, τους πνιγμούς στο Αιγαίο, την ελληνική και ευρωπαϊκή πολιτική. Τους ευχαριστούμε θερμά.

ENΘΕΜΑΤΑ

Φωτογραφία του Κυριάκου Συφιλτζόγλου

Αποστόλης Φωτιάδης: Το καίριο ζήτημα, στα ζητήματα που μας θέτετε, είναι θα υπάρξει ασφαλής διέλευσης ή όχι. Στο πλαίσιο αυτό, ο φράκτης έχει αποκτήσει μεγάλη σημασία — και συμβολική και πραγματική. Αλλά δεν είναι μόνο αυτός. Το θέμα θα μπορούσε να λυθεί, λ.χ., αν, με κάποιου είδους συμφωνίας ο κόσμος μπορούσε να έρχεται από τα τουρκικά παράλια με ασφαλή τρόπο. Για να γίνει κάτι τέτοιο, όμως, πρέπει να αναιρεθεί ένα βασικό στοιχείο της φιλοσοφίας της Ε.Ε.: η αντίληψη των εξωτερικών συνόρων και όλη η πολιτική που εκπονεί με βάση αυτή.

Αυτό το επικαλείται η κυβέρνηση, χωρίς βέβαια να καλύπτεται ηθικά απ’ αυτό ως επιχείρημα. Υποστηρίζει ότι είμαστε υποχρεωμένοι να μην πάρουμε πρωτοβουλίες σε αυτό το θέμα, παρότι θα θέλαμε να δημιουργήσουμε αυτή την ασφαλή διέλευση, γιατί μέσα στο όλο παιχνίδι που παίζεται και στο σκηνικό εκβιασμού που οργανώνει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εναντίον μας θα κατηγορηθούμε ως υπαίτιοι της κατάρρευσης της μετεγκάστασης και της απώλειας έλεγχου των εξωτερικών συνόρων.

Το προσφυγικό ως ευκαιρία μιας ρωγμής στην Ευρώπη

του Δημήτρη Χριστόπουλου

Δεν πάει πολύς καιρός –ούτε χρόνος δηλαδή– που η κυρίαρχη ευρωπαϊκή αντίληψη είχε αγκυροβολήσει στη βεβαιότητα πως ο έλεγχος των εξωτερικών συνόρων της Ε.Ε. αποτελεί εκ των ουκ άνευ προϋπόθεση, πάνω στην οποία εδραζόταν η κοινή ευρωπαϊκή διαχείριση της μετανάστευσης: τα ευρωπαϊκά έθνη νιώθουν να απειλούνται από τους «εισβολείς», οι ηγεσίες τους τροφοδοτούν τον φόβο για να γίνουν πιο δημοφιλείς, αλλά μαζί με τον φόβο μεγαλώνει και η ακροδεξιά. Τα σύνορα στρατιωτικοποιήθηκαν: οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις πουλούσαν την προστασία των συνόρων στις κοινές γνώμες των κρατών μελών ως εθνικό καθήκον, ενώ η συσχέτιση της ασφάλειας με τη μετανάστευση γίνονταν ολοένα και πιο ενδιαφέρουσα για τις ευρωπαϊκές βιομηχανίες όπλων.

Ευρωπαϊκές φαντασιώσεις…

Ζευγάρι Σύρων προσφύγων στην ΠΓΔΜ. Φωτογραφία: Άρης Μεσσήνης/AFP

Έτσι, η ευρωπαϊκή πεπατημένη της «αποτροπής» έγινε άρδην συνώνυμο της πολιτικής αφροσύνης. Το απόλυτο αρνητικό άθροισμα. Η Ε.Ε. αναγνώριζε μεν τις τραγωδίες και τα αδιέξοδα στα οποία είχε περιέλθει, αλλά αρνούνταν πεισματικά να ανοίξει μια συζήτηση για μια άλλη προβληματική που σχετίζεται με τη δημιουργία ασφαλών διαδρόμων και τη δυνατότητα μιας συντεταγμένης και υπό κρατικό έλεγχο μετάβασης στις επικράτειές της, η οποία θα ελαχιστοποιούσε την παράνομη διακίνηση ανθρώπων και όλες τις παρανομίες. Αυτή η κριτική ασκήθηκε στην Ε.Ε. όχι από τίποτε αριστερίστικα γκρουπούσκουλα που πίνουν νερό στο όνομα των «ανοιχτών συνόρων», αλλά από όλους τους διεθνείς οργανισμούς που ασχολούνται σοβαρά με τη μετανάστευση, με πρώτον τον ΟΗΕ και το Συμβούλιο της Ευρώπης. Η Ε.Ε. λοιπόν μοιάζει, κάπως παραδόξως, με την Αμερική της ποτοαπαγόρευσης: τυφλωμένη από την υποκριτική ιδεοληψία του συντηρητισμού της απαγορεύει, κλείνοντας το μάτι στο λαθρεμπόριο και ωθώντας τους ανθρώπους στην παρανομία.

Το Μνημόνιο και η κατάρρευση της προσφυγικής πολιτικής

Το Μνημόνιο και η κατάρρευση της προσφυγικής πολιτικής

                                                 Συνέντευξη του Μπερντ Κασπάρεκ

                Τη συνέντευξη πήρε ο Στρατής Μπουρνάζος

μετάφραση: Γιάννης Χατζηδημητράκης

Ξεκινώντας, θέλουμε να μας δώσεις κάποιες εικόνες της κατάστασης με τους πρόσφυγες στη Γερμανία τον Σεπτέμβρη του 2015.

Αυτό το καλοκαίρι η Γερμανία έχει γίνει προορισμός ενός άνευ προηγουμένου αριθμού προσφύγων και μεταναστών. Ενώ κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 2000 υπήρχαν περίπου 30.000 αιτήσεις ασύλου κατ’ έτος, φέτος οι επίσημες εκτιμήσεις μιλούν για περίπου 800.000 (ναι, οκτακόσιες χιλιάδες!) — και αυτό πριν το καλοκαίρι. Μπορεί να φτάσουν και στο 1 εκατομμύριο.

Πριν από δύο εβδομάδες, το Ομοσπονδιακό Γραφείο Ασύλου δήλωσε ότι δεν θα επαναπροωθεί τους πρόσφυγες από τη Συρία, στο πλαίσιο του κανονισμού του Δουβλίνου ΙΙΙ. Αυτή η είδηση ​​εξαπλώθηκε σαν πυρκαγιά στα κοινωνικά δίκτυα, και ξαφνικά η Γερμανία έγινε προορισμός επιλογής πολλών προσφύγων από τη Συρία. Το γερμανικό σύστημα ασύλου λειτουργεί, αυτή τη στιγμή, στα όριά του: ο κρατικός μηχανισμός εργάζεται για την παροχή στέγης, τροφής κλπ. και ασχολείται με όλες τις αιτήσεις ασύλου.