Καμιά χαρά στην «παιδική χαρά» του Αγίου Παντελεήμονα

Who is the boss?

της Κλειώς Παπαπαντολέων

Λιτλ Ροκ, Άρκανσο, Σεπτέμβριος 1957. Στρατιώτες του 327 Τάγματος Πεζικού διασφαλίζουν την είσοδο μαύρων μαθητών στο κεντρικό Γυμνάσιο της πόλης.

Το 1954 εκδόθηκε από το Ανώτατο Δικαστήριο των Ηνωμένων Πολιτειών η ιστορική απόφαση Brown v. Board of Education, η οποία αποτέλεσε τομή για το ζήτημα των φυλετικών διακρίσεων στη χώρα. Η απόφαση αυτή έκρινε ότι οι νόμοι που θέσπιζαν χωριστά δημόσια σχολεία για λευκούς και μαύρους ήταν αντισυνταγματικοί, καθώς η ίδια η ύπαρξη των χωριστών σχολείων παραβίαζε την αρχή της ισότητας, ανατρέποντας έτσι το περίφημο δόγμα «χωριστά αλλά ίσοι» (separate but equal) που κυριαρχούσε ήδη από το 1896.[1]

Η εφαρμογή της απόφασης αυτής, κυρίως στις νότιες Πολιτείες των ΗΠΑ, ήταν ιδιαίτερα δυσχερής και ουσιαστικά επιτεύχθηκε πλήρως μετά από χρόνια, καθώς υπήρξαν έντονες κοινωνικές αντιδράσεις υποστηριζόμενες από πολιτειακούς παράγοντες. Στην περίπτωση της Βιρτζίνια οι αρχές προέκριναν το κλείσιμο των σχολείων, προκειμένου να αποφευχθεί η «ανίερη» συνεύρεση λευκών και μαύρων, ενώ στο Άρκανσο, ο τοπικός κυβερνήτης κάλεσε την Εθνική Πολιτοφυλακή να παρεμποδίσει την είσοδο μαύρων παιδιών στα έως τότε λευκά –και βεβαίως– αμόλυντα σχολεία. Η απάντηση του τότε Προέδρου των ΗΠΑ Ντ. Αϊζενχάουερ ήταν να στείλει τον στρατό, όχι για να συνδράμει την Εθνική Πολιτοφυλακή, αλλά για να διασφαλίσει ότι τα έγχρωμα παιδιά δεν θα παρεμποδιστούν κατά την είσοδό τους και το σχολείο θα λειτουργήσει απρόσκοπτα ως οφείλει. Η κινητοποίηση του μηχανισμού καταστολής για τη διαφύλαξη των δικαιωμάτων των μαύρων και την εμπέδωση της ισότητας στην πράξη φαντάζει, ακόμα και σήμερα, σχεδόν ανεκδοτολογική.

Θυμήθηκα αυτό το κομμάτι της αμερικανικής δικαστικής, πολιτικής και συνταγματικής ιστορίας περνώντας την Κυριακή των εκλογών από την «παιδική χαρά» του Αγίου Παντελεήμονα — όποιος έχει δει τη θλιβερή εικόνα αυτού του μη-τόπου αντιλαμβάνεται τα εισαγωγικά. Η Χρυσή Αυγή, πριν λίγα χρόνια, αποφάσισε να κλείσει την παιδική χαρά, να την κλειδώσει, όχι συμβολικά και προσωρινά, αλλά πραγματικά και επί χρόνια, για να περάσει το δικό της πολιτικό μήνυμα: οι μετανάστες και τα παιδιά τους, δηλαδή οι δικοί μας «νέγροι», δεν χωράνε στην πατρίδα μας, δεν χωράνε στη γειτονιά μας, δεν έχουν δικαίωμα στη χαρά. Έτσι έπραξε η Χρυσή Αυγή.

Το «καθεστώς» της γειτονιάς

της Όλγας Μπαλαούρα

«Άλλαξε τον κόσμο» είπε ο Μάρξ, «άλλαξε ζωή» είπε ο Ρεμπώ. «Για μας αυτά οι δύο στόχοι είναι ταυτόσημοι»: Αντρέ Μπρετόν. (Σύνθημα ([Γενάρης 2008], στην PlazadelasTresCulturasστην πόλη του Μεξικού, τόπο της σφαγής των φοιτητών από την αστυνομία το 1968)

Ανρί Ματίς, «Ο παράξενος χορός της φαραντόλα», 1938

Με αφετηρία την αναγγελία ανάπλασης της Πανεπιστημίου (Rethink Athens) έχουν γραφεί πολλά από ακαδημαϊκούς, διανοούμενους, ανθρώπους της αυτοδιοίκησης κ.ά. Πολλοί τάχθηκαν κατά του έργου για λόγους που σχετίζονται με ζητήματα εγκυρότητας του διαγωνισμού, την προτεραιότητα αναγκών για την πόλη της κρίσης, την απουσία δημόσιας διαβούλευσης και παρέμβασης αρμόδιων φορέων, την αμφισβητούμενη χρησιμότητα και λειτουργικότητα της παρέμβασης, που στοχεύει σε έναν «βιώσιμο» αισθητικό εξωραϊσμό (beautification).

Στον αντίποδα, αρκετοί, με προεξάρχοντα τον δήμαρχο Αθηναίων, επικροτούν το έργο, εντάσσοντάς το στον άξονα παρεμβάσεων που, μαζί με το «Re-launchingAthens», θα «μεταμορφώσουν» την πόλη μέχρι το 2020 σε πόλη πρασίνου, με συρρικνωμένη παραβατικότητα. Ο Γ. Καμίνης, επικεφαλής της δημοτικής παράταξης «Δικαίωμα στην Πόλη» (όνομα εμπνευσμένο από το ιστορικό έργο του Ανρί Λεφέβρ), σύμφωνα με το προεκλογικό του πρόγραμμα, οραματίζεται το δικαίωμα στην πόλη σαν μια Αθήνα αφηρημένα πράσινη με χρήματα του ΕΣΠΑ, αναζωογονημένη από νέα ζευγάρια που θα την επανα-κατοικήσουν και επενδυτές που μέσω ΣΔΙΤ (πρόγραμμα Jessica) θα την αναμορφώσουν. Φυσικά, όλα αυτά δεν μπορούν να γίνουν αν δεν «αποκατασταθεί η ασφάλεια» με ηθικοπλαστικές φαντασιώσεις και κατασταλτικές επιχειρήσεις. Στο πνεύμα αυτό, η πεζοδρόμηση της Πανεπιστημίου αποτελεί κορωνίδα των παρεμβάσεων στο ιστορικό κέντρο.