της Έφης Αβδελά
Τη μέρα που εκδόθηκε η αθωωτική απόφαση στη δίκη Ρίχτερ (10.2.2016), η Εταιρεία Μελέτης Νέου Ελληνισμού-περ. «Μνήμων» οργάνωσε, με αφετηρία τη δίκη, συζήτηση με θέμα «Ιστορία καθ’ υπαγόρευσιν; Νόμοι και διώξεις για το περιεχόμενο της ιστορικής αφήγησης». Μίλησαν η Έφη Αβδελά, η Δήμητρα Λαμπροπούλου και ο Στρατής Μπουρνάζος, με συντονιστή τον Βαγγέλη Καραμανωλάκη. Το άρθρο της Έφης Αβδελά, που δημοσιεύουμε σήμερα, αποτελεί συνοπτική εκδοχή της τοποθέτησή της· σε επόμενο φύλλο θα δημοσιεύσουμε και το αντίστοιχο άρθρο της Δήμητρας Λαμπροπούλου. Τα κείμενα, στην πλήρη τους μορφή, θα περιληφθούν στον επόμενο τόμο του περιοδικού «Μνήμων».
ΕΝΘΕΜΑΤΑ
Ότι το παρελθόν συνιστά στοιχείο ταυτότητας το ξέρουμε, αν μη τι άλλο από τον τρόπο με τον οποίο συγκροτήθηκαν τα έθνη-κράτη τον 19ο αιώνα. Στήριξαν τη διαμόρφωση της εθνικής ταυτότητας στη συστηματική επεξεργασία ενός συνεκτικού εθνικού αφηγήματος για το παρελθόν, διαμορφώνοντας έτσι και μια νέα γνωστική πειθαρχία, την επιστήμη της ιστορίας. Ωστόσο εδώ και καιρό η ενιαία εθνική ιστορική αφήγηση έχει σε πολλές περιπτώσεις υποστεί ρωγμές και έχει γίνει διακύβευμα στο δημόσιο χώρο. Η ιστορία έχει αντικατασταθεί από τη μνήμη, τη διεκδίκηση της συμπερίληψης ή/και της δικαίωσης για τα δεινά του παρελθόντος. Οι σχετικές διεργασίες εμφανίζουν τρεις αλληλένδετες διαστάσεις: τους «πολέμους για την ιστορία», που αφορούν κυρίως το περιεχόμενο του σχολικού μαθήματος∙ τις πράξεις δημόσιας συγνώμης από ηγέτες κρατών για τα δεινά που η χώρα τους επιφύλαξε σε διάφορες ομάδες πληθυσμού στο παρελθόν∙ και τους «μνημονικούς νόμους». Πρόκειται για ενιαίο φαινόμενο, που ως τέτοιο απορρέει από τη σύγχρονη ερμηνευτική ρευστότητα της ιστορίας, την οποία έχει επιφέρει η παγκοσμιοποίηση, η πολιτική των ταυτοτήτων και η αποδόμηση των μεγάλων αφηγήσεων. Η τελευταία διάσταση, που βρέθηκε πολύ πρόσφατα στη δημοσιότητα, εγείρει τις σοβαρότερες αμφισβητήσεις, καθώς αναγορεύει μία εκδοχή του παρελθόντος σε «υποχρεωτική» ιστορία. Συνέχεια ανάγνωσης