Η αποτροπή του ανταγωνισμού

YΠΟΜΝΗΣΕΙΣ. ΙΣΤΟΡΙΚΟΤΡΟΠΑ ΣΗΜΕΙΩΜΑΤΑ

του Σπύρου Ι. Ασδραχά

Αυτές τις μέρες, ο Σπύρος Ασδραχάς μας χάρισε ένα ωραίο δώρο: τον τόμο «Υπομνήσεις. Ιστορικότροπα σημειώματα» (εκδ. Θεμέλιο), καρπό ώριμο της σοφίας και της γραφής του. «Υπομνήσεις», όπως εξηγεί ο ίδιος, «δηλαδή ανασύσταση πραγμάτων ή σωστότερα μια θεματολογίας που ήδη ήταν γνωστή. Ιστορικότροπα, όχι ιστορικά σημειώματα. Δηλώνεται έτσι ένα είδος μετοχής σ’ ορισμένα από τα πλατιά πεδία της ιστοριογραφίας». Σημειώματα επίσης πολυθεματικά: «από τα κοράκια ως τις βραχονησίδες· και από τις βραχονησίδες ως τις αναδύσεις που έρχονται από παλιές μου λογοτεχνικές αγάπες, όπως λόγου χάρη ο πρώτος μου ποιητής, ο Αριστοτέλης Βαλαωρίτης». Σχεδόν όλα τα κείμενα είχαν πρωτοεμφανιστεί στην Καθημερινή¸ με τη φροντίδα του Νίκου Ξυδάκη. Παραθέτουμε στη συνέχεια το ακροτελεύτιο κείμενο του τόμου, κείμενο που πρωτοδημοσιεύεται στον τόμο.

Στρ. Μπ.

Αρμένιος έμπορος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Έργο του Λουί Ντυπρέ, 1825

Η αποτροπή του ανταγωνισμού συνιστά διακριτικό γνώρι­σμα των προκαπιταλιστικών οικονομιών, χωρίς ωστόσο αυτή να συνεπάγεται την κατάργησή του. Λέγαμε στο προηγούμενο σημείωμα ότι ίσχυε η διατίμηση, το narh, δηλαδή η ανώτερη τιμή. Στην οικονομία, ωστόσο, του παζαριού η «δί­καιη» τιμή ήταν προς αναζήτηση: πλειοδοτούσε οπωλητής και μειοδοτούσε ο αγοραστής, έκαναν δηλαδή «παζάρια». Είναι ενδεικτική, ανάμεσα στην πολυσημία της λέξης «παζάρι», αυτή η πρακτική της διαμόρφωσης των τιμών. Το παζάρι το συνοδεύει, όχι υποχρεωτικά πάντα, η διαφάνεια της κατασκευής του προϊόντος. Στις Φωνές του Μαρακές οΚανέττι παρατηρεί ότι ο πωλητής κατασκεύαζε το προϊόν του κάτω από τα μάτια όλων των ανθρώπων του παζαριού. Πιο επεξεργασμένη μορφή αυτής της διαφάνειας ήταν η τήρηση των συντεχνιακών κανόνων: κάποιοι ξέφευγαν και έστηναν τα εργαστήρια τους παράμερα, με αποτέλεσμα την πτώση της ποιότητας του προϊόντος. Ας έρθουμε όμως στο προκείμενο, την αποτροπή το ανταγωνισμού.

Το ζήτημα του εφοδιασμού του πληθυσμού με καταναλωτικά αγαθά, με «αγαθά της πρώτης ανάγκης», που ήταν τα τρόφιμα, δεν απασχολούσε μόνο τις μεγάλες πληθυσμικές συγκεντρώσεις, τις πόλεις, αλλά και τις μικρές, στο μέτρο όπου δεν είχαν ζωάρκεια και ήταν υπόφορες στις εισαγωγές. Όταν ένα πλεούμενο έφτανε σε ένα νησί με είδη πρώτης ανάγκης, ήταν απαγορευμένο να τα αγοράσουν οι έμποροι πριν ικανοποιηθεί η ζήτηση των κατοίκων: πρόκειται για την ανωνική πολιτική.

Ήταν επίσης απαγορευμένο οι εισαγωγείς να πουλάνε έξω από την περίμετρο του οικισμού: τα προϊόντα θα έπρεπε να εισ­αχθούν στον οικισμό και να τρέξουν στο παζάρι οι κάτοικοι να αγοράσουν. Την ίδια πρόνοια βλέπουμε και στους οθωμανικούς κανονισμούς των πόλεων, σχετικά με την αποθήκευση. Η απο­τροπή του ανταγωνισμού ίσχυε και για τους μαστόρους που συγκροτούνταν σε συντεχνία: η συντεχνία δεν αποτελούσε ε­νιαία επιχείρηση, όριζε μόνο τους κανόνες της συναλλαγής και τις υποχρεώσεις των ιεραρχημένων μελών των παραγωγικών και εμπορικών της κυττάρων, του «εργαστηριού». Αλλοιώς τα κύτταρα αυτά θα έπρεπε να συγκροτηθούν σε «συντροφιά», δηλαδή σε εταιρεία, με ορισμένη χρονική διάρκεια.

H Συμφωνία Ελεύθερου Εμπορίου ΗΠΑ-Ε.Ε. (ΤΤΙΡ) δεν είναι εμπορική συμφωνία

της Δώρας Κοτσακά

Ρενέ Μαγκρίτ, «Αυτό δεν είναι μια πίπα»

Στα μέσα Απριλίου, το Ίδρυμα Ρόζα Λούξεμπουργκ διοργάνωσε στη Ρώμη διεθνές σεμινάριο με θέμα «Οι επιπτώσεις του TTIP για την Ιταλία». Βασικοί του στόχοι ήταν η ενημέρωση και κυρίως η δικτύωση μεταξύ κινημάτων, ΜΚΟ, σωματείων, αντιπροσώπων του εμπορικού επιμελητηρίου και σχετικών ερευνητικών ινστιτούτων, πολιτικών κομμάτων –από τη Refedacione Communistaέως το κόμμα των Πέντε Αστέρων και το κόμμα των ιταλών Πειρατών–, καθώς και τη «Λίστα Τσίπρα».

Βασικοί εισηγητές ήταν ερευνητές από τη Μεγάλη Βρετανία, τις ΗΠΑ και διεθνή ερευνητικά ινστιτούτα, με στόχο να καταστεί σαφές ότι το TTIP δεν συνιστά επίθεση των ΗΠΑ στην Ε.Ε., αλλά των πολυεθνικών εταιρειών και κεφαλαίων εναντίον των πολιτών των δύο ηπείρων. Βάση τεκμηρίωσης του σεμιναρίου αποτέλεσαν εξαιρετικές σχετικές έρευνες που έχουν εκδοθεί, μεταξύ άλλων, από το Ίδρυμα Ρόζα Λούξεμπουργκ και το TransnationalInstitute (ΤΝΙ) και είναι προσβάσιμες και στις ιστοσελίδες τους. Έγινε μια σύντομη αναδρομή στο ιστορικό των διαπραγματεύσεων του TTIP, καθώς προηγούμενες προσπάθειες, μέσω του WTO ή της FreeTradeoftheAmericas, απέτυχαν να εφαρμόσουν τις επιδιωκόμενες ρυθμίσεις εξαιτίας συντονισμένων κοινωνικών αντιδράσεων. Με το TTIP επιχειρείται εκ νέου να κατοχυρωθεί και να διευρυνθεί θεσμικά η κυριαρχία των αγορών.

TTIP: η εμπορική συμφωνία ΗΠΑ-Ε.Ε., μια ολομέτωπη επίθεση στη δημοκρατία

του Τζωρτζ Μπονμπιό

μετάφραση: Δημήτρης Ιωάννου

Έργο του Αλμπέρτο Μανέλι

Θυμάστε εκείνο το δημοψήφισμα στη Βρετανία, για το εάν θα έπρεπε να δημιουργήσουμε μια ενιαία αγορά με τις Ηνωμένες Πολιτείες; Ξέρετε, εκείνο που ρωτούσε για το εάν οι επιχειρήσεις πρέπει να έχουν το δικαίωμα να καταργούν τους νόμους μας… Όχι; Ούτε κι εγώ. Βέβαια, τις προάλλες έψαχνα κάνα δεκάλεπτο το ρολόι μου, πριν καταλάβω ότι το φορούσα. Το ότι ξέχασα το δημοψήφισμα είναι μάλλον άλλο ένα σημάδι ότι γερνάω. Γιατί σίγουρα πρέπει να έγινε δημοψήφισμα, έτσι δεν είναι; Μετά από όλη εκείνη την αγωνία για το εάν πρέπει να μείνουμε στην Ευρωπαϊκή Ένωση ή όχι, η κυβέρνηση δεν θα παρέδιδε τα κυριαρχικά μας δικαιώματα σε κάποιον σκιώδη, αντιδημοκρατικό οργανισμό χωρίς να μας ρωτήσει. Έτσι δεν είναι;

Ο σκοπός της Διατλαντικής Εμπορικής και Επενδυτικής Συνεργασίας (TΤIP) είναι να παρακάμψει τις διαφορές μεταξύ του κανονιστικού πλαισίου των ΗΠΑ και αυτού των ευρωπαϊκών κρατών. Έχω ξαναγράψει γι’ αυτό το θέμα, αλλά δεν είχα θίξει το πλέον σημαντικό ζήτημα: την αξιοσημείωτη δυνατότητα που χαρίζει στις μεγάλες επιχειρήσεις να ταράξουν στις αγωγές όσες κυβερνήσεις θα προσπαθούσαν να υπερασπίσουν τους πολίτες τους. Θα επέτρεπε σε μυστικοπαθείς επιτροπές επιχειρηματικών νομικών συμβούλων να παρακάμπτουν κοινοβουλευτικές αποφάσεις και να καταργούν προστατευτικές νομοθεσίες.

Ο μηχανισμός μέσω οποίου επιτυγχάνονται τα παραπάνω είναι γνωστός ως μηχανισμός επίλυσης διαφορών επενδυτή και κράτους. Χρησιμοποιείται ήδη σε πολλά μέρη του κόσμου για να απενεργοποιήσει κανονισμούς που προστατεύουν τους ανθρώπους και το περιβάλλον.