Τι μας λένε οι αραβικοί λαοί

του Ζακ Λυκ Νανσύ

μετάφραση: Μαρία Κακογιάννη

 

Χρόνης Μπότσογλου, «Τρία ρόδια ή γιατί όχι οι τρεις χάριτες», 2009 (από την έκθεση-δημοπρασία «Συμβολή 39 καλλιτεχνών για τα ΑΣΚΙ»)

Για το ζήτημα της επέμβασης στη Λιβύη έχει αναπτυχθεί διεθνώς, στους κόλπους της Αριστεράς και όχι μόνο, μια ζωηρή συζήτηση και αντιπαράθεση. Δημοσιεύουμε σήμερα, μεταφράσεις των άρθρων των γάλλων φιλοσόφων Jean-Luc Nancy και Alain Badiou (Liberation, 28.3.2011) και του υποψήφιου διδάκτορα Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας-Λος Άντζελες (UCLA) και συνεκδότη του σημαντικού σάιτ για τον αραβικό κόσμο Jadaliyya Ziad Abu-Rish (24.3.2011). Eπίσης, κείμενο του Σταύρου Παναγιωτίδη και αναδημοσιεύουμε από το RedNotenook σχετικό άρθρο της Σίσσυς Βωβού και του Μιχάλη Καστρινάκη (http://rnbnet.gr/details.php?id=2232)

«ΕΝΘΕΜΑΤΑ»

Aυτή τη στιγμή, οι αραβικοί λαοί μάς λένε ότι η αντίσταση και η εξέγερση είναι ξανά συνεπείς στο ραντεβού τους, ότι η ιστορία προχωράει πέρα από κάθε Ιστορία. Το κάνουν, ακριβώς, με όλες τις καλές και τις κακές στιγμές τέτοιων εγχειρημάτων. Συντέλεσαν πάντως στο να εμφανιστεί ένα ανεξίτηλο σημάδι που μπορούμε να ελπίσουμε ότι θα επιφέρει κάποια αποτελέσματα στην Αφρική και την αρχαία γη της Χαναάν, όπου διαιωνίζεται το αποτρόπαιο δράμα. Σε ένα από τα μέρη που περιμέναμε λιγότερο να τα αγγίξει η εξέγερση, ένας αρχηγός συμμορίας (μιας επίσημης, κρατικής συμμορίας) την καταστέλλει, διατεθειμένος να αφανίσει ό,τι χρειαστεί από τον κόσμο που υποτίθεται πως είναι ο λαός του.

Την ίδια στιγμή, άλλα κράτη χτυπούν με βάναυσο τρόπο τις δικές τους εξεγέρσεις, μερικές φορές με τη βοήθεια κάποιου ισχυρού άραβα γείτονα. Οι εξεγερμένοι της Βεγγάζης ζητούν βοήθεια: η βοήθεια αυτή δεν είναι απλή, συνεπάγεται προφανείς κινδύνους, τόσο πρακτικούς όσο και πολιτικούς. Η στάθμιση και η αντιμετώπιση τέτοιου είδους περιστάσεων απαιτεί πολιτική υπευθυνότητα. Είναι άραγε η στιγμή να κάνει κανείς μπερδεμένες αναφορές στους παράπλευρους κινδύνους και την υποψία (λίγο ή πολύ) κρυφών σκοπιμοτήτων, στις αρχές της μη επέμβασης και τη βαριά ενοχή της «Δύσης», η οποία αναρωτιόμαστε αν περιλαμβάνει την ίδια τη Λιβύη, τη Σαουδική Αραβία ή τη Συρία — για να μη μιλήσουμε για τη Ρωσία;

Ένας κόσμος ληστών: φιλοσοφικός διάλογος

του Αλαίν Μπαντιού

Ηλίας Παπαηλιάκης, «Χωρίς τίτλο», 2011 (από την έκθεση-δημοπρασία «Συμβολή 39 καλλιτεχνών για τα ΑΣΚΙ»)

–Αποδέχεστε, μου λέει μια μέρα ο φίλος μου ο φιλόσοφος του δρόμου, ότι σήμερα το κριτήριο κάθε πράγματος, κάτι το οποίο δεν αμφισβητεί κανένας ισχυρός αυτού του κόσμου, είναι το κέρδος;

–Το αποδέχομαι, απαντώ. Αλλά πού θέλετε να καταλήξετε;

–Κάποιος που δηλώνει ανοιχτά «δεν υπάρχω παρά μόνο για το προσωπικό μου συμφέρον και θα εξολοθρεύσω τον μέχρι πρότινος φίλο μου αν με αυτό τον τρόπο μπορώ να διατηρήσω ή να βελτιώσω τον τρόπο ζωής μου» είναι… είναι… Άντε λοιπόν, μια προσπάθεια…

–Λωποδύτης! Πρόκειται για μια ληστρική υποκειμενικότητα.

–Εξαίσια! αναφωνεί ο φιλόσοφος του δρόμου. Ναι λοιπόν, ο κόσμος μας είναι εμφανώς ένας ληστρικός κόσμος. Υπάρχουν λωποδύτες εκτός νόμου και επίσημοι λωποδύτες, αλλά αυτή είναι μια απλή απόχρωση.

–Έστω. Άλλα τι συμπεραίνετε απ’ αυτή την παρατήρηση;

–Ότι έχουμε το δικαίωμα να μιλάμε για οτιδήποτε συμβαίνει χρησιμοποιώντας εικόνες από την πρακτική των ληστών. Νονοί, υπαρχηγοί, αρχισυμμορίτες, δολοφόνοι…

–Θα ήθελα να το δω! αποκρίνομαι, πολύ σκεπτικός.

–Κοιτάξτε τι συμβαίνει αυτή τη στιγμή: σε διάφορες περιοχές, κόσμος συγκεντρώνεται μαζικά, ειρηνικά, για να πει, μέρα και νύχτα, την αλήθεια: ότι δηλαδή αυτοί που κυβερνούν εδώ και δεκαετίες είναι λωποδύτες. Το πρόβλημα είναι ότι αυτούς τους τοπικούς αρχισυμμορίτες, την αποχώρηση των οποίων απαιτούν τα συγκεντρωμένα πλήθη, τους έχουν εγκαθιδρύσει, πληρώσει, εξοπλίσει, οι πιο ισχυροί Νονοί, οι υψηλά ιστάμενοι, εκλεπτυσμένοι, ληστές: ο Αμερικάνος και οι ανθυπασπιστές του, οι Ευρωπαίοι. Οι περιοχές στις οποίες ο κόσμος εξεγείρεται έχουν στρατηγικό ενδιαφέρον για τους Νονούς, και οι τοπικοί αρχισυμμορίτες ήταν οι σκληροτράχηλοι φρουροί αυτού του υψηλού συμφέροντος. Τι μπορεί να γίνει; Οι δολοφόνοι δεν αρκούν απέναντι στον συγκεντρωμένο πολυπληθή, άοπλο, κόσμο, που όμως μιλάει και λέει την αλήθεια. Ο Αμερικάνος και οι Ευρωπαίοι είναι μάλιστα υποχρεωμένοι να κρατήσουν χαμηλό προφίλ. Με το ζόρι σχεδόν επιδοκιμάζουν το λαϊκό ξεκαθάρισμα.

Μπαχρέιν και Λιβύη: ομοιότητες και διαφορές

του Ζιαντ Αμπού-Ρις

Νίκος Στεφάνου, «Φανταστικό τοπίο» (από την έκθεση-δημοπρασία «Συμβολή 39 καλλιτεχνών για τα ΑΣΚΙ»)

Το επίκεντρο της προσοχής μας, όσον αφορά την «Αραβική Άνοιξη», έχει μετατοπιστεί από τις επιτυχημένες εξεγέρσεις της Τυνησίας και της Αιγύπτου στις ζοφερές εξελίξεις στο Μπαχρέιν και τη Λιβύη. Τη στιγμή που οι στρατιωτικές δυνάμεις της Βρετανίας και της Γαλλίας, καθώς και οι Ηνωμένες Πολιτείες, λαμβάνουν «όλα τα αναγκαία μέτρα» για να ανατρέψoυν το καθεστώς Καντάφι, τα στρατεύματα που έστειλε το Συμβούλιο Συνεργασίας του Κόλπου συνεχίζουν την επιχείρηση «σταθεροποίησης» του καθεστώτος του Αλ Καλίφα έναντι μιας ειρηνικής δημοκρατικής εξέγερσης στο Μπαχρέιν. Οι διαφορές μεταξύ της επέμβασης για τη διατήρηση του καθεστώτος στο Μπαχρέιν και της επέμβασης για την αλλαγή καθεστώτος

Λιβύη ενισχύονται από το γεγονός ότι οι επεμβαίνοντες, και στις δύο περιπτώσεις είναι, εν τέλει, ακριβώς οι ίδιοι. Τα κράτη που μετέχουν στο Συμβούλιο Συνεργασίας του Κόλπου και στον Αραβικό Σύνδεσμο, τα οποία έστειλαν τα στρατεύματά τους να στηρίξουν τη μοναρχία στο Μπαχρέιν είναι τα ίδια που συμφώνησαν και δέχτηκαν να συμμετέχουν στη στρατιωτική επιχείρηση εναντίον της Τζαμαχιρίας της Λιβύης. Παρομοίως, οι δυτικές δυνάμεις που επικαλούνται την αρχή της «ευθύνης προστασίας» για να δικαιολογήσουν την επέμβαση στη Λιβύη είναι  οι ίδιες ακριβώς που έχουν καλέσει σε «αυτοσυγκράτηση» στο Μπαχρέιν. Και στις δύο περιπτώσεις –παρά τις διαφορές στο πλαίσιο και τον χαρακτήρα των εξεγέρσεων– αυταρχικά καθεστώτα στρέφονται με βαναυσότητα εναντίον αμάχων με δολοφονικές επιθέσεις, συλλήψεις, φυλακίσεις και εξαφανίσεις. Και στις δύο περιπτώσεις –παρά τις διαφορές στις δικαιολογίες που ανασύρονται και στον χαρακτήρα κάθε επέμβασης– η λογική που υπόκειται στις ενέργειες των αραβικών και των δυτικών δυνάμεων είναι ακριβώς η ίδια.

Αριστερά και Λιβύη: Σε βάζω μπρος στα μάτια μου, να κρύβεις την αλήθεια

του Σταύρου Παναγιωτίδη

Μίλτος Μιχαηλίδης, «Portrait of the artist as a young dog» (από την έκθεση-δημοπρασία «Συμβολή 39 καλλιτεχνών για τα ΑΣΚΙ»)

Στην επανάσταση της Λιβύης ταχθήκαμε ως Αριστερά από την πρώτη στιγμή υπέρ των εξεγερμένων. Απροϋπόθετα. Όπερ σημαίνει ότι κρίναμε πως όποιο καθεστώς κι αν προκύψει πιθανότατα θα είναι καλύτερο από το υπάρχον. Η επέμβαση της Δύσης όμως μας ανακάτεψε το σκηνικό και μας έκανε να χάσουμε αυτό το μέρος της αλήθειας. Κυρίως, μας έφερε μπροστά σε μια μη αναμενόμενη κατάσταση, που μοιάζει με σύγκρουση περί της προτεραιότητας μεταξύ διεθνισμού και αντιιμπεριαλισμού. Και εξηγούμαι.

Δεν μου αρέσουν τα τσαλαβουτήματα και τα άλματα μέσα στην Ιστορία. Για αυτό και τα παρακάτω τα λέω ενδεικτικά, και όχι με αξίωση απόδειξης. Δεν πρωτοτυπώ αναφέροντας το παράδειγμα της Ναυμαχίας του Ναυαρίνου το 1827, όπου οι στόλοι των τριών ιμπεριαλιστικών δυνάμεων, Αγγλίας, Γαλλίας και Ρωσίας, συνέτριψαν τον αιγυπτιακό στόλο και διασφάλισαν την ίδρυση του ελληνικού κράτους. Υποστηρίζω πως με κριτήρια ανθρωπισμού, δημοκρατίας, ακόμη και σοσιαλιστικής προοπτικής, η ίδρυση του νέου κράτους, έστω και ως θεάτρου των ιμπεριαλιστικών ανταγωνισμών, ήταν προτιμότερη από το να διατηρούνταν ανέπαφη η Οθωμανική Αυτοκρατορία.

Ούτε Καντάφι ούτε βομβαρδισμοί

Το κείμενο υπογράφουν οι: Μιχάλης Καστρινάκης, Σίσσυ Βωβού, Γιάννης Παπαδημητρίου, Γιάννης Σδράνης,  Σοφία Τσαουσίδου, Δημήτρης Γκιβίσης,  Χρήστος Λάσκος,  Δημοσθένης Παπαδάτος Αναγνωστόπουλος, Παναγιώτης Βωβός, Τόνια Τσίτσοβιτς, Γιάννης Σαρρής, Δημήτρης Λαβατσής, Κατερίνα Αντωνίου.

(αναδημοσίευση από το http://www.rednotebook.com)

Ειρήνη Κανά, "Ανεμώνες" (από την έκθεση-δημοπρασία «Συμβολή 39 καλλιτεχνών για τα ΑΣΚΙ»)

Σίγουρα οι βομβαρδισμοί της Λιβύης από τις δυνάμεις της Δύσης δεν φέρνουν πιο κοντά τη νίκη της εξέγερσης του λιβυκού λαού και του μεγάλου στόχου της, που ήταν και είναι η ανατροπή του δικτατορικού καθεστώτος Καντάφι. Η εντολή του ψηφίσματος του ΟΗΕ είναι η σωτηρία των αμάχων, και όχι η ανατροπή του καθεστώτος. Ακόμα πιο σίγουρα, όταν ο ουρανός βρέχει βόμβες μέρα-νύχτα, αποκλείεται τα θύματα να είναι λιγότερα από όσα θα ήταν τα θύματα της καταστολής που πραγματοποιούσε, σύμφωνα με όλες τις πληροφορίες, ή θα πραγματοποιούσε ο Καντάφι αν δεν υπήρχαν οι βομβαρδισμοί.

Οι δυνάμεις της Δύσης που επεμβαίνουν για να «σώσουν» τους αμάχους και όχι για να ανατρέψουν το καθεστώς, θα μείνουν «εκ των πραγμάτων» η μόνη συγκροτημένη δύναμη που θα μπορεί να δώσει «λύσεις» στην μετα-Καντάφι εποχή (αν υπάρξει τέτοια σε όλη τη Λιβύη ή σε μέρος αυτής). Κατέπληξε μάλιστα ο βαθμός ασυδοσίας των βομβαρδισμών, όπου όποιος ήθελε βομβάρδιζε ό,τι ήθελε, χωρίς συνεννόηση μεταξύ των επιχειρούντων. Όταν δε ο στρατιωτικός εκπρόσωπος των «προθύμων» ανακοίνωσε στις 23 Μαρτίου ότι ολοκληρώθηκε η καταστροφή όλου του αεροπορικού οπλοστασίου του καθεστώτος, το οποίο κατέστη έτσι ανίκανο να σηκώσει αεροπλάνα ή να βομβαρδίσει από αυτά, αναρωτηθήκαμε τι θα κάνουν τώρα οι «πρόθυμοι» για να σώσουν τους αμάχους. Γιατί το καθεστώς άρχισε την καταστολή ή τη σφαγή αμάχων μόνο όταν ξεσηκώθηκε η αντίσταση εναντίον του, και περισσότερο ακόμα όταν αυτή η αντίσταση πήρε ένοπλη μορφή.

Το επίδικο λοιπόν είναι, στην ουσία, η αντίσταση και η εξέγερση. Αν τώρα οι «πρόθυμοι» ζητήσουν από όλα τα μέρη να αφοπλιστούν, θα μείνουν οι μόνοι ένοπλοι που θα κουλαντρίζουν τις εξελίξεις, όπως έχει γίνει και σε τόσες άλλες περιπτώσεις.

Λιβύη και Αριστερά

του Νικόλα Σεβαστάκη

Αφίσα του freestyle (Michael Thopmpson) για την αραβική επανάσταση, από το flickr

Εδώ και δυο μήνες στο χώρο της Αριστεράς, σε έντυπα και ηλεκτρονικά μέσα, περίσσεψαν οι αναλύσεις για τις αραβικές εξεγέρσεις. Πολλές και ενδιαφέρουσες ματιές, μεταφράσεις κειμένων που φώτιζαν ιστορικές καταβολές, κοινωνικές και θρησκευτικές ιδιαιτερότητες. Και βέβαια όλα αυτά με έμφαση στο γεωπολιτικό βάρος των σημερινών ρηγμάτων, στις συσχετίσεις τους με την καπιταλιστική κρίση, το ενεργειακό πρόβλημα, τη σχέση των ηγετικών ελίτ της Δύσης με φαύλα καθεστώτα και εγκληματικές δυναστείες.

Αυτή όμως η κινητικότητα στο επίπεδο της ανάλυσης και της πληροφόρησης σημαδεύτηκε από την ανυπαρξία κάποιας –συμβολικής– κινηματικής διάθεσης για συμπαράσταση στις λαϊκές εξεγέρσεις των Αράβων. Πυρετός λόγου και απροθυμία ή περίεργες σιωπές στο επίπεδο της ορατής πράξης. Η «υψηλή πολιτική» –μέχρι και η λεπτομερής εξιστόρηση των φυλετικών διαστάσεων της σύγκρουσης στη Λιβύη– σα να κατάπιε τους λόγους της δέσμευσης και το επείγον της πολιτικής αλληλεγγύης. Και το άγχος για διαφοροποίηση από τον («αστικό»;) ανθρωπισμό και τη λιτανεία των αφηρημένων οικουμενικών αξιών να τροφοδοτεί, με λίγες εξαιρέσεις, προσεγγίσεις οι οποίες έψαχναν στις σχισμές της ζωντανής και θερμής Ιστορίας να βρουν τις «δομές» που θα τις δικαιώσουν.

 

Αφίσα του freestyle (Michael Thopmpson) για την αραβική επανάσταση, από το flickr

Ο ακραίος οικονομισμός, ο «ρεαλισμός», οι ασκήσεις ύφους στις θεωρίες του ιμπεριαλισμού σφράγισαν αυτή την παράδοξα αφ υψηλού στάση. Και με την έναρξη της στρατιωτικής επέμβασης τούτη η αναλυτική πολυπραγμοσύνη έδωσε γρήγορα τη θέση της στη μαγική απλούστευση. Για να προβληθεί σε όλους τους τόνους η πλέον κοινότοπη αλήθεια, μια αλήθεια που στην πραγματικότητα δεν διαφωτίζει κανέναν: ότι «όλα σε τελική ανάλυση» αφορούν τα πετρέλαια, τα συμβόλαια, τα deals, την αναδιοργάνωση των παγκόσμιων ιμπεριαλιστικών συμμαχιών. Σα τους φοιτητές που συνηθίζουν να απαντούν –νομίζοντας ότι έτσι ξεφεύγουν από την επίπλαστη αγγελική ηθικολογία του Λυκείου- ότι όλα τελικά γίνονται για τα «συμφέροντα». Ατυχώς, μια τέτοια τετριμμένη «συμφεροντολογία» προσλαμβάνεται συχνά ως εισαγωγή στην καλή υλιστική ανάλυση των κοινωνικών φαινομένων.

Απέναντι λοιπόν στον δυτικό επιλεκτικό «ιδεαλισμό» επιστρατεύεται ο ψυχρός και αληθινός αντιιμπεριαλιστικός «ρεαλισμός». Απέναντι σε όσους αγνοούν ή καμώνονται πως αγνοούν ότι υφίσταται ιμπεριαλισμός και καπιταλισμός και όχι μια υπερβατικά αθώα διεθνής κοινότητα, προβάλλεται η θέση ότι όλα ή περίπου τα πάντα είναι παιχνίδια ισχύος ανάμεσα σε μερίδες, στρατούς, συμφέροντα των ιμπεριαλιστών. Ο μυστικισμός του ιμπεριαλισμού και του αντι-αποικιοκρατισμού ορθώνεται απέναντι στην απατηλή αθωότητα των γαλλικών, βρετανικών και αμερικανικών χτυπημάτων. Και έτσι λύθηκε το πρόβλημα. Έτσι υπερβαίνονται οι αμηχανίες.