#GenerationE: Oι μετανάστες του Νότου που ελπίζουν να επιστρέψουν

Μια μεγάλη δημοσιογραφική έρευνα συνεχίζεται

Για την Generation E, μια έρευνα δημοσιογραφίας δεδομένων, με αντικείμενο τη νεανική μετανάστευση από τον ευρωπαϊκό Νότο (τη στηρίζουν τέσσερα μέσα ενημέρωσης: Il Fatto Quotidiano-Ιταλία, η El Confidencial-Ισπανία, P3/Publico-Πορτογαλία, Radiobubble-Ελλάδα) είχαμε γράψει στα «Ενθέματα» όταν ξεκινούσε (στο φύλλο της 21.9.2014). Τώρα, που ολοκληρώθηκε η πρώτη φάση της και τα πρώτα πορίσματα, ζητήσαμε από τη δημοσιογράφο Κατερίνα Σταυρούλα, που μετείχε σ’ αυτήν, να μας γράψει σχετικά. 

της Κατερίνας Σταυρούλα

«Έφυγα από την Αθήνα γιατί αισθανόμουν μια αποπνικτική στασιμότητα, τόσο κοινωνικά όσο και επαγγελματικά. Στο εξωτερικό θα μπορούσα να βρω περισσότερες δυνατότητες εξέλιξης. Ποτέ δεν σκέφτηκα όταν έφυγα ότι θα ήμουν τόσα χρόνια μετά ακόμα έξω, και κυρίως ότι η κρίση θα ήταν τόσο μεγάλη που θα με απέτρεπε από το να γυρίσω. Νιώθω πολύ τυχερή που έχω καταφέρει να ενσωματωθώ στην χώρα που βρίσκομαι. Η Ελλάδα μου λείπει πάρα πολύ, κάθε μέρα, και με πληγώνει αφάνταστα επίσης κάθε μέρα. Ενημερώνομαι καθημερινά για το τι συμβαίνει μέσω των ηλεκτρονικών εφημερίδων και προσπαθώ όσο μπορώ να κρατάω επαφές με την οικογένειά μου και τους εκεί φίλους μου». Η Μαρία έφυγε από την Ελλάδα τα τελευταία χρόνια. Συμπεριλαμβάνεται στους χιλιάδες νέους ανθρώπους που βρέθηκαν να ζουν, να σπουδάζουν, να εργάζονται σε χώρες τις Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η Ελλάδα της κρίσης δεν τους προσέφερε λύσεις και η αναζήτηση μιας καλύτερης ζωής και τρόπου να εξελιχθούν, να προσφέρουν, να ονειρευτούν, τους οδήγησε σε κάθε γωνιά του πλανήτη.

Generation E: η νέα γενιά της Εξόδου Μια δημοσιογραφική έρευνα για τη νεανική μετανάστευση στην Ευρώπη

συνέντευξη της Κατερίνας Σταυρούλα

Πόσοι και ποιοι νέοι Ευρωπαίοι –ανάμεσά τους και Έλληνες– μεταναστεύουν, για να ξεφύγουν από την ανεργία; Τι τους οδήγησε να εγκαταλείψουν τη χώρα όπου γεννήθηκαν; Ποιες δυσκολίες αντιμετωπίζουν και ποιες ελπίδες έχουν; Σε τέτοια ερωτήματα θέλει να απαντήσει η έρευνα Generation E, που απευθύνεται σε Έλληνες, Ισπανούς, Ιταλούς και Πορτογάλους. Mέσα σε λιγότερο από μία βδομάδα, είχαν συμπληρώσει το ερωτηματολόγιο της έρευνας πάνω από 1.000 νέοι μετανάστες. Μιλήσαμε, για την έρευνα με τη δημοσιογράφο Κατερίνα Σταυρούλα, που μετέχει σε αυτήν.

ΕΝΘΕΜΑΤΑ

* Όπως διαβάζουμε, πρόκειται για μια «καμπάνια crowdsourcing». Τι σημαίνει αυτό; Είναι καμπάνια ή έρευνα, και γιατί ονομάζεται Generation E;

Ονομάσαμε την έρευνά μας Generation E για παραπάνω από έναν λόγους. Αρχικά θέλαμε να διερευνήσουμε το φαινόμενο της νεανικής μετανάστευσης στην Ευρώπη τα τελευταία χρόνια, με αφορμή μια μάλλον κοινή για όλους εμπειρία. Είμαι σίγουρη πως όλοι μπορούμε να διηγηθούμε μία τουλάχιστον ιστορία για κοντινούς μας ανθρώπους, φίλους ή συγγενείς που έφυγαν από την Ελλάδα για να προχωρήσουν με τις σπουδές τους ή να βρουν δουλειά στο εξωτερικό. Αυτή η γενιά έχει κοινά χαρακτηριστικά. Μεγάλωσε στο εσωτερικό της Ευρωπαϊκής Ένωσης, είναι η γενιά της Ευρώπης. Πολλοί από εμάς άλλωστε κατά τη διάρκεια των σπουδών τους χρησιμοποιήσαμε το πρόγραμμα Erasmus για να φοιτήσουμε ένα εξάμηνο στο εξωτερικό ή κάναμε μεταπτυχιακές σπουδές κάπου στην Ευρώπη.

Με την εμφάνιση όμως της οικονομικής κρίσης θα έλεγα ότι η ίδια γενιά μετατράπηκε σε μια γενιά εκπατρισμένων. Οι λέξεις μοιάζουν σκληρές, αλλά δεν απέχουν από την αλήθεια. Χρησιμοποιήσαμε λοιπόν το γράμμα Ε για να μιλήσουμε για όλα αυτά. Την Ευρώπη, τα Erasmus, την Easyjet και τις φτηνές πτήσεις που όλοι ψάχνουν, την Έξοδο, τον Εκπατρισμό, την «Εξορία». Επιπλέον αντίστοιχες έννοιες ξεκινούν με το ίδιο γράμμα και στις γλώσσες των συναδέλφων με τους οποίους συνεργαζόμαστε για την έρευνα. Επομένως το E στο Generation E είναι κάτι που όλοι μοιραζόμαστε.

Το Generation E είναι μια έρευνα δημοσιογραφίας δεδομένων. Σε αυτή τη δημοσιογραφία, χρησιμοποιώντας σαν βάση στατιστικές έρευνες αλλά και αριθμητικές καταγραφές, ο δημοσιογράφος μπορεί να ερευνήσει, να αναλύσει και να παρουσιάσει ένα φαινόμενο ή μια είδηση. Υπάρχουν πολλοί τρόποι για να συγκεντρώσεις αυτά τα ποσοτικά και ποιοτικά δεδομένα. Στην περίπτωση του φαινομένου της μετανάστευσης ένας τρόπος είναι να ερευνήσουμε την επίσημη καταγραφή της από τα ευρωπαϊκά κράτη. Ένας άλλος είναι να προσπαθήσουμε να ανιχνεύσουμε το φαινόμενο, μέσα από τη δημιουργία μιας καμπάνιας στην οποία καλούμε τους ίδιους τους νέους μετανάστες να πουν την ιστορία τους. Αυτό είναι το crowd sourcing. Η ανεύρεση στοιχείων, δεδομένων, ποσοτικών αλλά και ποιοτικών με τη βοήθεια, τη συμμετοχή του κοινού.

* Ποιο είναι το σκεπτικό της έρευνας; Συχνά ακούμε να προτιμάται ο όρος «κινητικότητα» και όχι «μετανάστευση». Ποια είναι η γνώμη σου γι’ αυτό;

Μαρκ Σαγκάλ, «Πάνω από το χωριό», 1914-1918

Η Ευρώπη ζει στον αστερισμό της οικονομικής κρίσης. Αυτή η κρίση έχει αλλάξει τις ζωές όλων μας, και έχει οδηγήσει πολλούς από εμάς να ψάχνουν εργασιακή διέξοδο εκτός της χώρας. Με βάση εμπειρικές παρατηρήσεις, καταλήγει κανείς στο συμπέρασμα πως πολλοί Έλληνες έχουν φύγει για διάφορους προορισμούς ανά το πλανήτη. Ωστόσο, αν αναρωτηθούμε πόσοι τελικά είναι αυτοί θα δυσκολευτούμε να απαντήσουμε. Τα ίδια ερωτήματα μοιραζόμαστε όλοι οι συνεργάτες που συμμετέχουν στο Generation E. Επιπλέον, εμπειρικά πάλι, καταλήξαμε όλοι στην ίδια παρατήρηση: τη διαμόρφωση ενός ρεύματος μετανάστευσης από τη Νότια προς τη Βόρεια Ευρώπη. Άραγε, η φυγή μέρους του πιο δημιουργικού δυναμικού μιας χώρας προς το εξωτερικό, και ιδιαίτερα από τον φτωχό Νότο προς τον πιο πλούσιο Βορά, αποτελεί μια από τις παράπλευρες επιπτώσεις της κρίσης; Για να μπορούμε να το ισχυριστούμε, οφείλουμε να το τεκμηριώσουμε. Και, επιπλέον, να διερευνήσουμε αν, στην περίπτωση που η υπόθεσή μας ισχύει, οι κυβερνήσεις των χωρών της Ευρώπης λαμβάνουν υπόψη τους την κατάσταση όταν επιλέγουν την πολιτική που ακολουθούν. Εκεί, η δημοσιογραφία δεδομένων καλείται να ψάξει πιθανές απαντήσεις.