Γράμμα από την Ισπανία: παρατηρήσεις από την πλευρά του πλήθους

ΤΟ ΔΗΜΟΨΗΦΙΣΜΑ ΑΠΟ ΤΗ ΣΚΟΠΙΑ ΤΩΝ ΔΙΕΘΝΩΝ ΚΙΝΗΜΑΤΩΝ-5

της Πεϊνέτα

«Το ελληνικό χρέος είναι παράνομο 100%. Η κυβέρνηση και η διαπραγματευτική ομάδα έχει κάνει υπεράνθρωπες προσπάθειες για να εξασφαλίσει μια καλύτερη συμφωνία προς όφελος των πιο αδύναμων στρωμάτων της ελληνικής κοινωνίας. Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα βγαίνει από τους θεσμικούς περιορισμούς της, ασκεί στρατευμένη πολιτική και χρησιμοποιείται σαν όπλο εκβιασμού της δημοκρατίας. Αν έχουμε ένα Μινώταυρο, ένα τέρας των συμφερόντων των ευρωπαϊκών οικονομικών ελίτ, η ελληνική κυβέρνηση πρέπει να σκεφτεί κάτι ανάλογο με το Μίτο της Αριάδνης για να σώσει την ελληνική κοινωνία».

Μεταφέρω από μνήμης τα λόγια του Diego Borja, του πρώην υπουργού οικονομικών του Ισημερινού που κατάφερε να αναστρέψει τις πολιτικές λιτότητας, να μειώσει τον πληθωρισμό και να αναγκάσει τις πετρελαϊκές εταιρείες να πληρώνουν υψηλούς φόρους προς όφελος της τόνωσης των δημοσίων δαπανών, για την τόνωση της δημόσιας παιδείας, της δημόσιας υγείας και των δημοσίων υποδομών. Ο Diego Borja, συμμετείχε ως κεντρικός ομιλητής στη χθεσινή παρουσίαση των πορισμάτων της Επιτροπής Αλήθειας για το Ελληνικό Δημόσιο Χρέος, στη Μαδρίτη. Εξήγησε, ανάμεσα σε άλλα, ψύχραιμα, στο κοινό, τις διαφορετικές εκδοχές στέρησης ρευστότητας, τα λεγόμενα corralitos, τα οποία έχουν εφαρμοστεί από τους διεθνείς οργανισμούς επιβολής προγραμμάτων λιτότητας προκειμένου να εκβιαστεί η δημοκρατία και οι δημοκρατικά εκλεγμένες κυβερνήσεις. Εξήγησε ότι υπάρχει ζωή, κοινωνία και οικονομία και μετά από αυτούς τους εκβιασμούς.  

Ο «Νόμος-Φίμωτρο» στην Ισπανία: αποκλεισμός και ποινικοποίηση

του Iñigo García

μετάφραση από τα ισπανικά Μαρία Καλαντζοπούλου

 Το δεξιό Λαϊκό Κόμμα, εκμεταλλευόμενο την απόλυτη κοινοβουλευτική του πλειοψηφία, παρά τις ενάντιες ψήφους σύσσωμης της αντιπολίτευσης και παρά την αντίθεση του 82% της ισπανικής κοινής γνώμης, σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις, κύρωσε, μόλις, στην Ισπανική Βουλή (Κογκρέσο) τον νέο Οργανικό Νόμο για την Ασφάλεια των Πολιτών,[1] γνωστό πια ως Νόμο-Φίμωτρο (Ley Mordaza), ο οποίος έρχεται να αντικαταστήσει το νόμο που είχε ψηφιστεί από τους σοσιαλιστές το 1992.

Φυλάκιση ενάντια στις διαμαρτυρίες των πολιτών; Εδώ είμαστε Μαριάνο!

Ένας νόμος που εισάγει 28 νέα αδικήματα στην ισπανική νομοθεσία, η πλειονότητα των οποίων σχετίζεται με το θεμελιώδες δικαίωμα στη διαδήλωση και τη συνάθροιση· ένας νόμος που αρνείται το δικαίωμα του ασύλου στους αλλοδαπούς πολίτες, επιτρέποντας τις «εν θερμώ απελάσεις» στα σύνορα των ισπανικών, επί αφρικανικού εδάφους, πόλεων της Θέουτα και της Μελίγια· ένας νόμος που στερεί από τους πολίτες το δικαίωμα της δίκαιης και δημόσιας δικαστικής ακρόασης, μετατρέποντας 11 πλημμελήματα του Ποινικού Κώδικα σε διοικητικές κυρώσεις. Από εδώ και στο εξής, στις περιπτώσει αυτές, η αστυνομία, ως εκτελεστικό όργανο, θα είναι αυτή που θα αποφασίζει για το αν μια συγκεκριμένη πράξη επιδέχεται κυρώσεις, οι οποίες πλέον δεν θα είναι ποινικές αλλά οικονομικές.

Ένα φάντασμα στοιχειώνει την ισπανική μοναρχία

του Ρίτσαρντ Μακ Αλίβυ

μετάφραση: Δημήτρης Ιωάννου

Ο λαοφιλής μονάρχης κυνηγάει ελέφαντες, Μποτσουάνα, Απρίλιος 2012.

 Ένα φάντασμα στοιχειώνει την ισπανική μοναρχία. Σε μια σύνοδο κορυφής το 2007, ο Χουάν Κάρλος ντε Μπουρμπόν, βασιλεύς της Ισπανίας και αρχηγός του κράτους, επιλεγείς προσωπικά από τον δικτάτορα Φρανσίσκο Φράνκο ως ο εκλεκτός του διάδοχος, ξέσπασε άγαρμπα εναντίον του Ούγκο Τσάβεζ, του δημοκρατικά εκλεγμένου προέδρου της Βενεζουέλας.

«¿Por qué no te callas?» (Γιατί δεν το βουλώνεις;)», έφτυσε ο Βασιλιάς, τη στιγμή που ο Τσάβεζ μίλαγε για την απόπειρα πραξικοπήματος που επιδίωξε να τον ανατρέψει το 2002. Ο Τσάβεζ αναφερόταν στον ρόλο της ισπανικής κυβέρνηση υπέρ του πραξικοπήματος, και ιδιαίτερα του τότε πρωθυπουργού, Χοσέ Μαρία Αθνάρ, τον οποίο αποκάλεσε «φασίστα».

Ο Φράνκο και ο (πρίγκιπας τότε) Χουάν Κάρλος, 1973

Τα σταράτα λόγια του Τσάβεζ και το μελαμψό δέρμα του ήταν ένας συνδυασμός που ο γαλαζοαίματος Βουρβώνος μονάρχης δεν μπορούσε να ανεχθεί, πολλώ δε μάλλον που και ο ίδιος είχε κάμποση εμπειρία στην υποστήριξη δεξιών πραξικοπημάτων.

Εκείνο τον καιρό, η ευρεία δημόσια αποδοχή της μοναρχία του στην Ισπανία τού έδινε σιγουριά: τούτος ο υπερφίαλος φαφλατάς από την πρώην αποικία δεν είχε το δικαίωμα να μιλά μ’ αυτό τον τρόπο για κάποιον από τους ανθρώπους του, και η διπλωματική αυτοσυγκράτηση είχε τα όριά της καθώς έπρεπε να βάλει στη θέση του αυτόν τον βρωμο-Ινδιάνο.

Ο Τσάβεζ όμως έλεγε απλώς την αλήθεια. Ο Αθνάρ ήταν (και είναι), με όποιο μέτρο κι αν τον αξιολογήσει κανείς, φασίστας. Με κάθε ευκαιρία, επιδείκνυε την περιφρόνησή του για τους δημοκρατικούς κανόνες: εμπλέκοντας τη χώρα του στον πόλεμο του Ιράκ παρά την αντίθεση της συντριπτικής πλειονότητας του ισπανικού λαού, ψευδόμενος ασύστολα για την πατρότητα τρομοκρατικών ενεργειών προκειμένου να κερδίσει τις εκλογές, υποστηρίζοντας την ισραηλινή βαρβαρότητα, προβαίνοντας σε δημόσιες δηλώσεις ότι οι μουσουλμάνοι πρέπει «να του ζητήσουν συγγνώμη για την Ανδαλουσία» — δικαιολογώντας έτσι την εθνοκάθαρση στην οποία προέβησαν οι Ισπανοί. Μια περιφρόνηση που έδειχνε πόσο συνεπής ήταν η διαδρομή του από την εποχή που, ως Φαλαγγίτης φοιτητής, υπήρξε μέλος μιας οργάνωσης που αντιπολιτευόταν το καθεστώς του Φράνκο γιατί θεωρούσε ότι δεν είχε κάνει αρκετά ώστε να εγκαθιδρύσει ένα εθνικό κορπορατιστικό σύστημα.

Καράτε κιντς: ο Χουάν Κάρλος και ο κουνιάδος του Κωνσταντίνος

Στην Ισπανία, το ξέσπασμα του άνακτος βρήκε ως επί το πλείστον θετική ανταπόκριση στα μέσα ενημέρωσης. Περιγράφηκε ως η δίκαιη αντίδραση ενός σοβαρού, ρεαλιστή μονάρχη η οποία συμμόρφωσε έναν τύπο που παρουσιαζόταν πότε ως δικτάτορας, πότε ως γελωτοποιός και πότε ως επικίνδυνος κομμουνιστής, προστατεύοντας παράλληλα το κύρος της ισπανικής δημοκρατίας και του νόμου. Ακόμα και για πολλούς στο τότε κυβερνόν Σοσιαλιστικό Κόμμα, το οποίο πάντα κρατούσε μια δουλοπρεπή στάση έναντι της μοναρχίας, ο Τσάβεζ ήταν άξιος περιφρόνησης ή (στην καλύτερη περίπτωση) συγκαταβατικότητας, και πάντως όχι σεβασμού.

Μ. Ραχόι: Ένας πρόεδρος υπακούει στο γραπτό σενάριο

του Αλφρέδο Σεράνο Μανθίγια

μετάφραση: Κρίτων Ηλιόπουλος

 Ο Ραχόι ήταν ξεκάθαρος. Όπως συνήθως, τις ελάχιστες φορές που εμφανίζεται δημοσίως, ο ισπανός πρόεδρος δεν απευθύνεται στους πολίτες. Τα λόγια του έχουν έναν αποδέκτη που δεν είναι ούτε κατά διάνοια η πλειονότητα των ανθρώπων που ζουν στην Ισπανία, που υποφέρουν από την ανεργία και χάνουν το δικαίωμά τους στα βασικά κοινωνικά αγαθά (παιδεία και υγεία). Αντιθέτως, ο Ραχόι προτιμάει να απευθύνεται στο 0,00001%, με άλλα λόγια στις ιδιωτικές τράπεζες, στο πολυεθνικό κεφάλαιο, στην Τρόικα και, πιο ειδικά, στη Μέρκελ. Ήταν έντονα αναμενόμενη η εμφάνιση του προέδρου της κυβέρνησης, έπειτα από τις τελευταίες δηλώσεις του υπεύθυνου οικονομικών του Λαϊκού Κόμματος (Partido Popular) Μπάρθενας, ο οποίος τώρα βρίσκεται στη φυλακή, και που συνδέουν άμεσα τον Ραχόι με το σκάνδαλο της αποδοχής χρημάτων από παράνομες δωρεές. Αυτή τη φορά ο Ραχόι δεν εμφανίστηκε στην τηλεόραση όπως είχε κάνει την τελευταία φορά, πριν από πέντε μήνες. Τώρα βγήκε από σπόντα, δίπλα στον πολωνό πρωθυπουργό, και απάντησε μόνο σε δύο ερωτήσεις προσχεδιασμένες, χωρίς να επιτρέψει σε κανέναν να τον φέρει σε δύσκολη θέση. Ο Ραχόι δεν ξέφυγε από το γραπτό σενάριο. Απάντησε στην πρώτη ερώτηση διαβάζοντας ένα κείμενο. Στη δεύτερη ερώτηση, η απάντηση ήταν ίδια με την προηγούμενη. Όλα περιστρέφονταν γύρω από μια φράση τόσο κενή όσο και η δημοκρατία στην Ισπανία: «Το κράτος δικαίου δεν υποκύπτει σε εκβιασμούς». Συνέχισε να αραδιάζει άφθονους ευφημισμούς, με έναν κυνισμό γενικευμένο, μιλώντας για σεβασμό στην πολιτική σταθερότητα και στις μεταρρυθμίσεις που γίνονται. Και σ’ αυτό, πράγματι, ήταν πολύ ειλικρινής. Ο Ραχόι εξακολουθεί να παραμένει πιστός στους δικούς του, σ’ εκείνους που τον δεσμεύουν να συνεχίσει την επιβολή της σταθερότητάς του: τη σταθερότητα του δείκτη επικινδυνότητας της οικονομίας, τη σταθερότητα της ανεργίας, τη σταθερότητα της αφαίρεσης κοινωνικών δικαιωμάτων, τη σταθερότητα του πληθωρισμού, για να μην θιχτεί το χρηματιστηριακό κεφάλαιο. Αυτή είναι η θεσμική σταθερότητα που θέλει ο νεοφιλελεύθερος καπιταλισμός στην Ευρώπη. Η σταθερότητα μιας δημοκρατίας κατ’ επίφαση, μιας δημοκρατίας χωρίς λαό, με την εξουσία στα χέρια μόνο ελάχιστων.

Ο Σαλβαδόρ Πουτζ και τα εγκλήματα του φρανκισμού

ΑΝΤΙΚΛΙΜΑΚΑ

 της Ιωάννας Μεϊτάνη

Στις αρχές του μήνα, στις 2 Μαρτίου, συμπληρώθηκαν 39 χρόνια από τη μέρα που στην Ισπανία της δικτατορίας του Φράνκο πραγματοποιήθηκαν οι τελευταίες εκτελέσεις με στραγγάλη. Ο ένας από τους δύο εκτελεσθέντες ήταν ο εικοσιπεντάχρονος Σαλβαδόρ Πουτζ Αντίκ (Puig Antich), μέλος του Ιβηρικού Κινήματος Απελευθέρωσης (MIL), που είχε καταδικαστεί από το στρατοδικείο σε θάνατο για φόνο αστυνομικού.

Ο Σαλβαδόρ Πουτζ γεννήθηκε στις 30 Μαΐου του 1948. Τρίτος σε μια οικογένεια με έξι παιδιά, γιος ενός πατέρα που είχε γνωρίσει την εξορία αλλά και την καταδίκη σε θάνατο από το φρανκικό καθεστώς (τελικά πήρε χάρη), από τα 16 του συνδύασε τη δουλειά με τις σπουδές σε νυχτερινό σχολείο. Τα γεγονότα του Μάη του ’68 και η Κουβανική Επανάσταση επηρέασαν καθοριστικά την πολιτικοποίησή του. Αρχικά έγινε μέλος στις Εργατικές Επιτροπές [Comisiones Obreras], μετά όμως τη στρατιωτική του θητεία, και ενώ άρχιζε να φοιτά στη Σχολή Οικονομικών, έγινε μέλος του MIL, μιας οργάνωσης που συνδύαζε στοιχεία ελευθεριακά, αναρχικά και μαρξιστικά, συνδέοντας τον αγώνα κατά της δικτατορίας του Φράνκο με τον αγώνα κατά του καπιταλισμού.

«Η Μεταπολίτευση κατοχύρωσε ένα κοινωνικό συμβόλαιο»

Συνέντευξη του Κορνέλ Μπαν στον Κωστή Κορνέτη

Ο Κορνέλ Μπαν στο Σύνταγμα, Δεκέμβριος 2012

Με την εκδήλωση της οικονομικής κρίσης, κυριάρχησε στη δημόσια σφαίρα ένας λόγος σύμφωνα με τον οποίο η «κουλτούρα» της Μεταπολίτευσης –που μέχρι πρόσφατα θεωρούνταν μια επιτυχημένη περίπτωση οικοδόμησης ενός άρτιου δημοκρατικού συστήματος– ευθύνεται για όλα τα κακώς κείμενα της ελληνικής κοινωνίας από το 1974 και μετά. Το περιοδικό Ιστορείν σε συνεργασία με το Freie Universitaet του Βερολίνου οργάνωσε επιστημονικό συνέδριο, προτείνοντας θεματικές πέρα από τις στερεοτυπικές κριτικές και τις ηγεμονικές αφηγήσεις που προτείνει η παρούσα κρίση, στο πλαίσιο ενός ευρύτερου αναστοχασμού για την πρόσφατη ιστορία μας με θέμα «Μεταπολίτευση: Από τη μετάβαση στη δημοκρατία στην οικονομική κρίση;», με κεντρικό ομιλητή τον ρουμάνο πολιτικό επιστήμονα Cornel Ban.

Ο Μπαν είναι επίκουρος καθηγητής Διεθνών Σχέσεων στο Πανεπιστήμιο της Βοστώνης, με ερευνητική έμφαση στην ιστορία της πολιτικής οικονομίας. Ενώ δηλώνει οπαδός του Κέυνς –«η υιοθέτηση μέτρων λιτότητας είναι ο θρίαμβος των αντι-κεϋνσιανών ιδεών στην ΕΕ», όπως λέει χαρακτηριστικά– έχει ασχοληθεί διεξοδικά με την εξαιρετικά αμφιλεγόμενη ιστορία της εμπλοκής του ΔΝΤ στην Ευρώπη μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο: «το σημερινό ΔΝΤ δεν είναι αυτό των παπούδων μας ή των πατεράδων μας: είναι πιθανότερο να βρει κάποιος «ετερόδοξη» οικονομική σκέψη στο ερευνητικό προσωπικό του σήμερα από ότι στις Βρυξέλλες», σημειώνει με νόημα. Όντας σε πλεονεκτική θέση για να συγκρίνει διαφορετικούς οικονομικούς κύκλους στην πρόσφατη ιστορία, ο Ban θεωρεί πως η «μακρά» οικονομική κρίση της δεκαετίας του ’70 λειτούργησε με διαφορετικούς όρους από την σημερινή ύφεση γιατί «ο κόσμος ήταν πολύ πιο απλός»: «το εργατικό κίνημα δεν ήταν αποδυναμωμένο, ο κόσμος δεν είχε μεγάλες αντοχές στον νεοφιλελευθερισμό, το χρηματοπιστωτικό κεφάλαιο δεν ήταν τόσο ισχυρό, και οι συντάξεις και η ιατροφαρμακευτική περίθαλψη δεν είχαν αποκτήσει «χρηματοπιστωτικό» χαρακτήρα»».

O Μπαν έχει ασχοληθεί εκτενώς και με την εδραίωση της δημοκρατίας σε χώρες της Νότιας και Ανατολικής Ευρώπης στα τέλη του ’70 και του ’80 αντίστοιχα. Αυτό τον καιρό ολοκληρώνει το βιβλίο του για την πολιτική οικονομία της κρίσης, με έμφαση στο ρόλο των οικονομικών ιδεών και την αλληλεπίδραση μεταξύ διεθνών και εγχώριων παραγόντων εστιάζοντας στα παραδείγματα χωρώ με δικτατορικό παρελθόν, όπως η Βραζιλία, η Ισπανία και η Ρουμανία. Μιλήσαμε μαζί του μερικές μέρες πριν έρθει στην Αθήνα για να δώσει την ομιλία του με θέμα «Τα φαντάσματα των μεταβάσεων: Οι ανολοκλήρωτες μεταδικτατορικές πολιτικές στην Νότια και την Ανατολική Ευρώπη», και του θέσαμε μερικά ερωτήματα σε σχέση με δυο από τους βασικούς άξονες του συνεδρίου του Ιστορείν – γιατί επανεξετάζουμε τις μεταβάσεις στην δημοκρατία τον καιρό της κρίσης και πώς μπορούμε να δούμε τη Μεταπολίτευση σε ένα συγκριτικό πλαίσιο.

Κωστής Κορνέτης

«Δον Κιχώτης», έργο του Αλέξη Κυριτσόπουλου

Είστε κεντρικός ομιλητής του συνεδρίου του περιοδικού «Ιστορείν», που εστιάζει στην ελληνική Μεταπολίτευση. Ποια είναι η άποψή σας για την ελληνική περίπτωση, σε σχέση με άλλες μεταβάσεις, για παράδειγμα την ισπανική; Αποτελεί «εξαίρεση»;

 Η ελληνική περίπτωση παρουσιάζει σημαντικές διαφορές σε σχέση με την ισπανική. Στη φάση της εδραίωσης της δημοκρατίας, τόσο ο Φελίπε Γκονθάλεθ όσο και ο Ανδρέας Παπανδρέου κατοχύρωσαν ένα κοινωνικό συμβόλαιο που θα μπορούσε να συνοψιστεί στο εξής: μέτρια –αλλά πραγματική– αναδιανομή για κοινωνικοπολιτική ειρήνη. Το κράτος εγγυόταν επιδόματα για τους ηλικιωμένους, τους ανάπηρους, τους ανέργους. Προφανώς, κάτι τέτοιο επήλθε με το κόστος της υψηλής ανεργίας στους νέους, ειδικά στην Ισπανία, αλλά συνολικά η συμφωνία μετάβασης έγινε αποδεκτή από ένα σημαντικό κομμάτι της κοινωνίας. Θα έπρεπε ίσως να προσθέσει κανείς τις προοδευτικές μεταρρυθμίσεις σε σχέση με το  κοινωνικό φύλο, την εκπαίδευση, τον πολιτισμό.

ΜΙΑ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ: Μπροστά στην πύλη της Μαδρίτης…

Φωτογραφία της Marta Tejerina (@MartaTeje) από το twitter

Η θριαμβευτική είσοδος

των απεργών ανθρακωρύχων

στη Μαδρίτη

ή

όταν η νύχτα γίνεται μέρα.