Από ποιους απειλείται η Θράκη;

Σα να μην πέρασε μια μέρα από τη δεκαετία του 1950…

του Χρήστου Ηλιάδη

Μουσουλμάνοι στην Κομοτηνή, τέλη της δεκαετίας του 1929. Φωτογραφία του Maynard Owen Williams («The National Geographic», Δεκέμβριος 1930)

Στο εξώφυλλο των Επίκαιρων της δεύτερης βδομάδας του Σεπτέμβρη διαβάζουμε τον τίτλο «Ενώ η Αθήνα κοιμάται, Γερμανοί και Τούρκοι στήνουν παράλληλο κράτος στην Θράκη». Στο αντίστοιχο άρθρο, που υπογράφει ο (και νεοπροσληφθείς στην ΕΡΤ) Μ. Κοττάκης, διαβάζουμε: «Όλα “φωνάζουν” ότι οι Τούρκοι έχουν θέσει σε εφαρμογή ένα σχέδιο εικοσαετίας για να ανοίξουν κάποια στιγμή το ζήτημα της τοπικής αυτονομίας».[1]

Ομολογώ ότι η αναφορά στην Γερμανία έχει κάποια πρωτοτυπία, σε επιχειρήματα τα οποία, κατά άλλα, αναπαράγονται αυτούσια και απαράλλαχτα για δεκαετίες τώρα, σχετικά με τον φόβο να «χαθεί» η Θράκη από την «δράση της Τουρκίας» και των «Τούρκων εθνικιστών».

Δεν ξέρω αν η Τουρκία προσπαθεί να κάνει κάτι, κάτω από το τραπέζι, στηΘράκη και τι μπορεί να είναι αυτό, και είμαι επίσης καχύποπτος σε κάθε εξουσιαστική σχέση «μητέρας πατρίδας» που υποτίθεται ότι «προστατεύει» τους «ομογενείς» της με «πατρικό» και «άδολο» ενδιαφέρον. Δεν μπορώ όμως να παίρνω στα σοβαρά τίτλους, επικεφαλίδες, ρεπορτάζ και επιχειρήματα για το «τι αλήθεια συμβαίνει στην Θράκη», τα οποία αναπαράγονται στον κυρίαρχο δημόσιο λόγο σχεδόν αυτούσια για πάνω από πενήντα χρόνια.

Ρομά: Από τους μύθους και τους φαύλους κύκλους στις δημόσιες συλλογικές διώξεις

του Μίλτου Παύλου

Νέα Ζωή, Περιστέρι, 2004. Οι Ρομά της περιοχής εκδιώχθηκαν βίαια από την αστυνομία, ενόψει των Ολυμπιακών. Φωτογραφία του Johan Lundberg.

Στον απόηχο της μαζικής δίωξης των ευρωπαίων πολιτών Ρομά από τη γαλλική κυβέρνηση μπορούμε να διακρίνουμε τον μηχανισμό με τον οποίο οι κοινωνικές κρίσεις μετατρέπονται σε ομαδικές διώξεις και ρατσισμό, ενώ παράλληλα ελάσσονες πολιτικές φιγούρες αναδεικνύονται πρωταγωνιστές σε μια υστερική, απλουστευτική και  ιλαροτραγική πολιτική σκηνή.

Oι ευρωπαίοι πολίτες που διαμένουν στη χώρα μας, αφού ταλαιπωρηθούν μία πρώτη φορά στη συνδιαλλαγή τους με την ελληνική διοίκηση, στις περισσότερες περιπτώσεις αδιαφορούν για τη δήλωση διαμονής τους και την απόκτηση της σχετικής άδειας-δελτίου από την ελληνική αστυνομία. Αν μάλιστα διαμένουν στην Αθήνα και την ευρύτερη περιοχή της, τότε, όπως και όσοι υποβάλλουν αίτηση ασύλου, θα πρέπει να στηθούν αξημέρωτα πίσω από το κτήριο της Πέτρου Ράλλη ελπίζοντας ότι θα καταφέρουν να φτάσουν στο γκισέ και να τακτοποιήσουν το θέμα τους… Έτσι εξηγείται και ο πολύ μικρός αριθμός ευρωπαίων πολιτών που ψηφίζουν στις αυτοδιοικητικές εκλογές και στις ευρωεκλογές, αφού στην πλειοψηφία τους δεν διαθέτουν τίτλο διαμονής στη χώρα. Ωστόσο, δεν κινδύνεψαν ποτέ να συλληφθούν και να απελαθούν.

Ρομά, Γαλλία, Ευρώπη: αρκετά με τους φανατισμούς!

Το δικαίωμα στην περιπλάνηση είναι απαράγραπτο

του Αντρέ Γκλυξμάν

μετάφραση: Σοφία Ζουμπουλάκη

Ρομά στο προάστιο του Παρισιού Κουρνέβ, 2010. Φωτογραφία του Correntin Fohlen.

Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας σήκωσε ένα βουνό, αλλά έπεσε πάνω στο κεφάλι του. Η γαλλική κυβέρνηση, όταν ξεκινούσε την επίθεση εναντίον των Ρομά, θεωρούσε πως θα έλυνε, προς εκλογικό της όφελος, ένα πρόβλημα απλής συνοριακής αστυνόμευσης και δημοτικού διακανονισμού. Τεράστιο λάθος. Το ζήτημα των Ρομά δεν έχει να κάνει με την αστυνομική ή κοινωνική ασφάλεια, αλλά πρώτα απ’ όλα με την πνευματική ασφάλεια. Δεν είναι γαλλικό αλλά ευρωπαϊκό. Δεν είναι σημερινό, αλλά παντοτινό.

Μια από τις πρώτες ανεξάρτητες δημοσκοπήσεις που έγινε για λογαριασμό της αμερικανικής εφημερίδας Los Angeles Times το 1990 έδειχνε ότι για το 80% των πληθυσμών που μόλις χειραφετήθηκαν από τον κομμουνισμό –Τσέχοι, Ούγγροι, Ρουμάνοι, Βούλγαροι και Πολωνοί– η διαβολική εικόνα του ξένου ενσαρκωνόταν στο πρόσωπο του Τσιγγάνου. Από το 1980 οι αγωνιστές της Αλληλεγγύης παρακολουθούσαν έντρομοι τα αντι-τσιγγάνικα πογκρόμ που διαπράττονταν λίγα μόλις χιλιόμετρα έξω από τη Βαρσοβία.

Γράμμα στον Πρόεδρο της Γαλλικής Δημοκρατίας

του Ταχάρ Μπεν Τζελλούν

μετάφραση: Σοφία Ζουμπουλάκη

Ρομά στο Παρίσι, 2010. Φωτογραφία της Correntin Fohlen.

Κύριε Πρόεδρε,

Έχω την τύχη να απολαμβάνω διπλής υπηκοότητας. Είμαι Μαροκινός, και Γάλλος από το 1991. Νιώθω ευτυχής που ανήκω σε δύο χώρες, δύο πολιτισμούς, δύο γλώσσες και βιώνω αυτή την κατάσταση ως έναν διαρκή πλουτισμό. Από τις δηλώσεις που κάνατε στην Γκρενόμπλ σχετικά με το ενδεχόμενο να χάνει τη γαλλική υπηκοότητα όποιος διαπράττει σοβαρό αδίκημα, νιώθω –τρόπον τινά– τη γαλλική υπηκοότητά μου να απειλείται κάπως, και σίγουρα πάντως πιο εύθραυστη. Όχι ότι προτίθεμαι να υποπέσω σε εγκληματικές πράξεις και να προκαλώ σοβαρά προβλήματα στη δημόσια τάξη, αλλά το βιώνω αυτό ως επίθεση στο θεμέλιο της χώρας, το Σύνταγμά της. […]

Είχατε δηλώσει το 2004, όταν ήσασταν ακόμη υπουργός Εσωτερικών ότι «πρέπει να δώσουμε μια σκληρή απάντηση σε κάθε παράνομη πράξη. Αλλά κάτι τέτοιο δεν θα πρέπει να εξαρτάται από το τι είναι κανείς σύμφωνα με την ταυτότητα του, Γάλλος ή όχι». Ο πρόεδρος που είστε σήμερα διαψεύδει τον υπουργό που υπήρξατε. […]

H κραυγή της οργής

του Αντόνιο Ταμπούκι

μετάφραση: Δάφνη Λάππα

Ρομά στο προάστιο του Παρισιού Κουρνέβ, 2010. Φωτογραφία της Correntin Fohlen.

Η πρωτοβουλία του κ. Σαρκοζύ να απελάσει τους Ρομά από τη Γαλλία μπορεί να γίνει κατανοητή σαν μια συνέχεια του πολιτικού σχεδίου, το οποίο εμπνεύστηκε ο  Γάλλος πρόεδρος από τη συζήτηση γύρω από την «εθνική ταυτότητα». Το νόημα αυτής της συζήτησης ήταν από την αρχή ξεκάθαρο: μια «λεύκανση», ένας τρόπος να μη ληφθεί υπ’ όψιν η ιστορία στο σύνολό της, μια «εκκαθάριση» από όλες τις ακαθαρσίες που αναγκαστικά κουβαλάει η ιστορία κάθε έθνους, έτσι ώστε να κατασκευαστεί μια ιστορία τεχνητή — κάτι που προσπάθησε και η Ιταλία τα τελευταία χρόνια. Το εγχείρημα απέτυχε γιατί, ευτυχώς, οι Γάλλοι έχουν  για την ταυτότητά τους μια ιδέα  σαφώς πιο ευγενή από αυτή που νόμιζε ο κ. Σαρκοζύ.

Ο επαναπατρισμός των Ρομά που έγινε με τρόπο τόσο θορυβώδη, με σαφείς προπαγανδιστικούς στόχους, μου φαίνεται από κοινωνική άποψη πιο επιζήμιος από ό,τι η συζήτηση γύρω από την εθνική ταυτότητα· κι αυτό, όχι μόνο για τη Γαλλία, αλλά και για την υπόλοιπη Ευρώπη, καθώς σπέρνει κοινωνικά ζιζάνια. Βάζει στο μυαλό των πιο εύθραυστων πολιτισμικά πολιτών την ιδέα ότι τα πιο προφανή προβλήματα της σημερινής κοινωνίας –η ανεργία, η βία στα προάστια, η ατιμωρησία των μεγάλων επενδυτικών και οικονομικών ομίλων, οι στρατιωτικές δαπάνες, η περιβαλλοντική καταστροφή, κοντολογίς η τεράστια ανασφάλεια που βιώνουν οι πολίτες σε αυτή τη δυστυχή ιστορική περίοδο– οφείλονται στους Τσιγγάνους.

Ρομά: μια μακραίωνη παρουσία στην Ευρώπη

αρχές 10ου αι.: πληθυσμοί Ρομά, προερχόμενοι από την Ανατολή, εγκαθίστανται στα εδάφη της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας.

14ος-15ος αι.: Μετά την πτώση του Βυζαντίου ξεκινά η διασπορά των Ρομά στη Δύση.

1850-1868: καταργείται στην Ανατολική Ευρώπη η δουλεία των Ρομά.

1895 : Στη Γαλλία, η πρώτη απογραφή «Τσιγγάνων και νομάδων» καταγράφει 400.000 άτομα χωρίς σταθερή κατοικία, εκ των οποίων οι 25.000 είναι Τσιγγάνοι.

1907: Ο νόμος της 16ης Ιουλίου σχετικά με την «άσκηση πλανόδιων επαγγελμάτων» θεσπίζει τον ανθρωπομετρικό φάκελο, που ήταν υποχρεωτικός ως το 1969.

1917-1933: Οι Ρομά συμμετέχουν στη Ρωσική Επανάσταση. Ιδρύεται το Θέατρο των Ρομά στη Μόσχα.

1939-1945: Γενοκτονία τουλάχιστον 300.000 Τσιγγάνων της Ευρώπης από τους Ναζί.

1958: Όλα τα κράτη του ανατολικού μπλοκ ψηφίζουν νόμους εναντίον των Τσιγγάνων και απαγορεύουν οριστικά τον «νομαδισμό».

1971: Ιδρύεται η Διεθνής Επιτροπή των Τσιγγάνων, που θα γίνει αργότερα η Ένωση των Ρομά. Η 8η Απριλίου ορίζεται ως διεθνής ημέρα των Ρομά.

2000: Στις 5 Ιουλίου, η γαλλική κυβέρνηση υιοθετεί το νόμο σχετικά με «την υποδοχή και την κατοικία των περιπλανώμενων ανθρώπων». Το 2008, έχει διευθετηθεί μόνο το 42% από τις 42.000 θέσεις υποδοχής  που είχαν κριθεί απαραίτητες.

2005-2015 : Ευρωπαϊκή πρωτοβουλία για τη δεκαετία της ενσωμάτωσης των Ρομά.

Πηγή: Le Monde, 4.9.2010

μετάφραση: Σοφία Ζουμπουλάκη