Nuit debout vs Panama Papers

του Nτέβιντ Γκρέιμπερ

μετάφραση: Mαίρη Ζαμπετάκη

Place de la République, 6.4.2016. Φωτό: Olivier Laban-Mattei/MYOP (πηγή: “Le Monde”)

Αυτό που βλέπουμε στις ειδήσεις τις τελευταίες μέρες, με τις διαδοχικές αποκαλύψεις των Panama Papers και «Ξάγρυπνες Νύχτες», είναι η πάλη ανάμεσα σε δυο διαφορετικές εκδοχές αλληλεγγύης, σε δυο διαφορετικές παγκόσμιες κουλτούρες – η πρώτη πλήρως αναπτυγμένη και η άλλη ακόμα στα σπάργανα. Η πρώτη εκδοχή αλληλεγγύης είναι προς τους πλούσιους και ισχυρούς, ή, για να είμαστε πιο ακριβείς, προς εκείνους που στήριξαν τον πλούτο τους στη δύναμή τους.  Η άλλη εκδοχή αφορά την εμφάνιση νέων μορφών επαναστατικής δημοκρατίας, που όλο και περισσότερο αποκτούν παγκόσμιες διαστάσεις.

 Και οι δυο εξαρτώνται από την ικανότητά τους να δημιουργούν χώρους εκτός των τυπικών δομών του κράτους. Αυτό που αρχίζουμε να βλέπουμε, με την επίδειξη αστυνομικής δύναμης πρόσφατα στο Παρίσι, είναι πόσο διαφορετικά αντιμετωπίζονται από τις «δυνάμεις του νόμου και της τάξης».

Το Παρίσι της Μ. Ανατολής και η Βυρητός της Ευρώπης

του Άνταμ Σατζ

Μετάφραση: Δημήτρης Ιωάννου, Γιάννης Χατζηδημητράκης

Πριν από τον λιβανέζικο εμφύλιο, η Βηρυτός ήταν γνωστή ως το Παρίσι της Μέσης Ανατολής. Σήμερα, είναι το Παρίσι εκείνο που μοιάζει όλο και περισσότερο με Βηρυτό της Δυτικής Ευρώπης, μια πόλη εμπρηστικών εθνοτικών εντάσεων, καταστάσεων ομηρίας και βομβιστικών επιθέσεων αυτοκτονίας. Οι Παριζιάνοι επέστρεψαν στους δρόμους και τα cafés με την ίδια αφοσίωση στην κανονικότητα που σαν από θαύμα επιδεικνύουν και οι Λιβανέζοι από τα μέσα της δεκαετίας του 1970. Même pas peur,[1] διακηρύττουν με θαυμαστό πείσμα σε αφίσες και στους τοίχους της Place de la République. Αλλά ο φόβος είναι διαβρωτικός, και δεν περιορίζεται στη Γαλλία. Μόνο στις τελευταίες εβδομάδες, το ISIS οργάνωσε σφαγές στη Βαγδάτη, την Άγκυρα και τη νότια Βηρυττό, και κατέρριψε ένα ρωσικό αεροπλάνο με 224 επιβάτες. Και, επιπλέον, χλεύασε τους επιζώντες με απειλές για μελλοντικές επιθέσεις, λες και αυτό που βαθιά επιθυμούσε ήταν να προκαλέσει βίαια αντίποινα.

Σκίτσο του Michel Kichka

Σοκαρισμένη ήδη από τις σφαγές του Ιανουαρίου, η Γαλλία φαίνεται πρόθυμη να ικανοποιήσει αυτή την επιθυμία. «Nous sommes dans la guerre»,[2] δήλωσε ο Φρανσουά Ολάντ, ο οποίος προσπαθεί να παρατείνει την τωρινή κατάσταση έκτακτης ανάγκης τροποποιώντας το Σύνταγμα. Δεν πέρασαν καλά καλά 48 ώρες από το συμβάν στο Παρίσι, και η Γαλλία εξαπέλυσε ένα νέο γύρο αεροπορικών επιθέσεων εναντίον της Ράκα, μαζί με τη Ρωσία. Με τις συντονισμένες επιθέσεις μιας μόλις νύχτας, το ISIS –μια πολιτοφυλακή με χαρακτηριστικά αίρεσης, δύναμης ίσως 35.000 αντρών, η οποία διοικεί ένα «χαλιφάτο» που έχουν ανακηρύξει μόνοι τους και που κανείς δεν αναγνωρίζει ως κράτος– κατάφερε να αποσπάσει από τη Γαλλία κάτι που αυτή αρνιόταν στο FLN[3] της Αλγερίας μέχρι το 1999, σχεδόν τέσσερις δεκαετίες μετά την ανεξαρτησία της: την αναγνώριση ότι ενεπλάκη σε έναν πόλεμο, και όχι απλώς σε μια εκστρατεία κατά κάποιων «παρανόμων». Στην απίθανη περίπτωση που η Γαλλία στείλει πεζικό στη Συρία, θα έχει δώσει στο ISIS την ευκαιρία που καιρό τώρα ζητάει: μάχη σώμα με σώμα, με δυτικούς «σταυροφόρους», στο δικό του έδαφος.

Το πένθος

του Στρατή Μπουρνάζου

Μιλώντας για το τρομερό γεγονός της 13.11, νιώθω ότι πριν από κάθε ανάλυση, ακόμα την πιο εμβριθή, προηγείται, κάτι άλλο: το πένθος, η οργή, το να νιώσουμε τι συνέβη. Θα προσπαθήσω να το εξηγήσω με ένα παράδειγμα, αν και οι καταστάσεις δεν είναι συγκρίσιμες, γιατί ο τυφλός τρόμος του ISIS –στη Βηρυτό, στο Παρίσι και παντού– αγγίζει το ανείπωτο.

Σκίτσο του Ιρανού Hadi Heidari

Όταν δολοφονήθηκε ο Παύλος Φύσσας ή ο Αλέξανδρος Γρηγορόπουλος, το πρώτο που κάναμε δεν ήταν να αναλύσουμε τα αίτια της χρυσαυγίτικης βίας ή της αστυνομικής αυθαιρεσίας, το ποιος όπλισε το χέρι του δολοφόνου. Αυτά ήρθαν αργότερα. Αμέσως μετά το αρχικό μούδιασμα, ξεχυθήκαμε στους δρόμους για να διαμαρτυρηθούμε. Και πενθήσαμε.

Ας προσπαθήσουμε, και τώρα, να νιώσουμε τι έγινε. Πάνω από εκατόν πενήντα άνθρωποι νεκροί, νέοι κυρίως, εκεί που έπιναν το ποτό τους, μιλούσαν, λέγαν σπουδαία πράγματα ή χαζολογούσαν, κάναν όνειρα, σχέδια, μιλούσαν για τις αγωνίες τους, είτε απλώς πέρναγαν τη βραδιά τους. Πώς είναι να συμβαίνει στη γειτονιά σου κάτι τέτοιο; Στη γωνιά, δυο τετράγωνα παραπέρα, ή στο καφέ που βλέπεις τους φίλους σου;

Αντιγράφω από ένα μέιλ της φίλης μου  Άλκηστης Τσάμπρα, που ζει στο Παρίσι, στη γειτονιά όπου έγιναν δυο από τις επιθέσεις: «Παρακολουθώ όλη μέρα ειδήσεις, ακούγοντας και βλέποντας τα ίδια πράγματα ξανά και ξανά, και είμαι ακόμα μουδιασμένη, δεν έχω ούτε ξεκάθαρα συναισθήματα ούτε ξεκάθαρες σκέψεις, εκτός από τη διαπίστωση ότι ζω την απόλυτη φρίκη. Ότι ο στόχος ήμουνα εγώ και οι φίλοι μου που βγαίνουμε να πιούμε τη μπύρα μας μετά το γραφείο στο μπαρ της γειτονιάς ή να πάμε στη συναυλία Παρασκευή βράδυ. Το πρωί ξύπνησα με τις εικόνες των νεκρών σωμάτων, πεσμένα στους δρόμους που περπατάμε καθημερινά, και σκεπασμένα με τα σεντόνια που οι άνθρωποι έριχναν από τα παράθυρα. Και με την πεποίθηση ότι αυτό θα το ξαναζήσουμε, κάπου αλλού ή πάλι εδώ».

Βηρυτός, Παρίσι

WEB ONLY

του Joey Ayoub
μετάφραση Νικ. Δρυμητινός

Σκίτσο του Ιρανού Hadi Heidari, μετά τις σφαγές στη Βυρητό και το Παρίσι

«Κατάγομαι από μια προνομιούχα γαλλόφωνη κοινότητα του Λιβάνου. Αυτό σημαίνει ότι πάντα έβλεπα τη Γαλλία σαν δεύτερο σπίτι μου. Οι δρόμοι του Παρισιού μου είναι οικείοι σαν τους δρόμους της Βηρυτού. Ήμουν στο Παρίσι, πριν από λίγες μέρες.

Πέμπτη 12 Νοεμβρίου, Παρασκευή 13 Νομεβρίου. Δυο τρομακτικές νύχτες. Την πρώτη νύχτα, έχασαν τη ζωή τους πάνω από σαράντα άνθρωποι στη Βηρυτό, τη δεύτερη πάνω από εκατό στο Παρίσι.

Και μου φαίνεται ξεκάθαρο ότι, για όλο τον πλανήτη, οι νεκροί συμπολίτες μου στη Βυρητό μετράνε λιγότερο από τους νεκρούς του Παρισιού.

«Εμείς» δεν έχουμε ένα safe button στο facebook. Για «εμάς» δεν κάνουν, αργά το βράδυ, δηλώσεις οι ισχυροί αυτού του κόσμου, δεν μιλάνε τα εκατομμύρια των online χρηστών.

«Εμείς» δεν αλλάζουμε πολιτικές που θα επηρεάζουν τις ζωές αμέτρητων αθώων προσφύγων.

Δεν θα μπορούσε να είναι πιο σαφές.

Το λέω χωρίς καμιά κακία, μόνο με θλίψη.

Οι «ναρκομανείς», τα ΚΑΠΗ και ο Γ. Μπουτάρης

Δημοτικές εκλογές και αστικός χώρος

 του Δημήτρη Μπαλαμπανίδη

 «Η σκέψη μας είναι να αξιοποιήσουμε για τη φύλαξη εθελοντικά μέλη των ΚΑΠΗ. Δύο-δύο ή τρεις-τρεις, θα περπατούν και θα λένε στους ναρκομανείς: “Μαζέψτε τα και φύγετε, αλλιώς παίρνω τηλέφωνο την Αστυνομία τώρα”. Βέβαια, οι εθελοντές πρέπει να είναι ενεργητικά άτομα. Δεν θα ήθελα να φτάσουμε σε αυτό το σημείο, αλλά δυστυχώς η πολύ αυξημένη παραβατικότητα μας αναγκάζει».

Γιάννης Μπουτάρης, Τα Νέα, 5.4.2014

 

Παρίσι, 2014. Από το streetartutopia.com

Αυτά δήλωνε, κατά την επίσκεψή του στη φυλασσόμενη παιδική χαρά της πλατείας Αριστοτέλους, ο δήμαρχος Θεσσαλονίκης και υποψήφιος για δεύτερη φορά Γιάννης Μπουτάρης.[1] Η συγκρότηση ομάδων φύλαξης του δημόσιου χώρου από ενεργητικούς ηλικιωμένους εθελοντές παρουσιάζεται ως αναγκαστική λύση, ενώ ως «σοβαρή αιτία» που οδήγησε σ’ αυτήν αναφέρεται «ο πλήρης ευνουχισμός της Τοπικής Αυτοδιοίκησης». Οι δηλώσεις αναδημοσιεύθηκαν ευρέως στο διαδίκτυο, αντιμετώπισαν σφοδρή κριτική, αλλά και χαρακτηρίστηκαν, τσουβαλιασμένες μαζί με άλλες ιδέες του «ιδιότυπου» δημάρχου, ως πρωτότυπες, πρωτοποριακές, θετικά προκλητικές, ρηξικέλευθες (βλ., λ.χ., σχετικό δημοσίευμα του Πρώτου Θέματος, 5.4.2014).[2]

Θα ήθελα να σχολιάσω τις παραπάνω ιδέες για την αντιμετώπιση των τοξικοεξαρτημένων και την ασφάλεια στον δημόσιο χώρο από τη σκοπιά της πολεοδομίας και της κοινωνικής γεωγραφίας. Δηλαδή, από τη σκοπιά των επιστημών που μελετούν τη χωρική διάσταση των κοινωνικών φαινομένων και επιχειρούν, μέσα από την κατανόησή τους, να προτείνουν επεξεργασμένες λύσεις, αναγκαίες και όχι «αναγκαστικές».

Για όσους ασχολούνται με τον σχεδιασμό του χώρου, οι ιδέες του δημάρχου δεν έχουν τίποτα το πρωτοποριακό. Καταρχάς, πρόκειται για μπανάλ, παρωχημένες πρακτικές, που εφαρμόζονται εδώ και χρόνια από ομάδες πολιτοφυλακής στις ΗΠΑ, αλλά και από τις πρόσφατες ομάδες κρούσης «ενεργών κατοίκων» σε κεντρικές γειτονιές της Αθήνας. Δεύτερον, πρόκειται για πρακτικές αυταρχικές, ρατσιστικές και αντιδημοκρατικές, καθώς συγχέουν το ρόλο των κρατικών οργάνων, των θεσμών και των πολιτών, προτάσσοντας την αυτοδικία στη θέση οργάνων και θεσμών που δεν λειτουργούν επαρκώς ή έχουν καταρρεύσει. Τρίτον, πρόκειται για πρακτικές «προκλητικές», με διαφορετικό όμως τρόπο απ’ αυτόν που υπονοήθηκε στον τύπο: είναι κοινωνικά προκλητικές, καθώς αντιμετωπίζουν τους ναρκομανείς αυτούς καθαυτούς ως πρόβλημα και όχι ως πολίτες που έχουν πρόβλημα και χρειάζονται φροντίδα – ειδικά σε μια περίοδο που οι δομές προστασίας και περίθαλψης έχουν συρρικνωθεί.

Μια προσωπική κατάθεση

Ο Πουλαντζάς, ο Μακρής,  Ο Δεσποτίδης, ο Σβορώνος και τα χρόνια του Παρισιού

του Κωνσταντίνου Τσουκαλά

 Τις επόμενες μέρες κυκλοφορεί, από τις εκδόσεις Θεμέλιο ο τόμος Μορφές συνέχειας και ασυνέχειας. Από την ιστορική εθνεγερσία στην οικουμενική διαφορά, με κείμενα του Κωνσταντίνου Τσουκαλά. Ο τόμος ανοίγει με ένα ωραίο αυτοβιογραφικό κείμενο του συγγραφέα –αυτοβιογραφικό και ταυτόχρονα βιογραφικό ανθρώπων, ιδεών και καταστάσεων– από το οποίο προδημοσιεύουμε αποσπάσματα.

ΕΝΘΕΜΑΤΑ

 Νίκος Πουλαντζάς και Γιώργος Μακρής

Κωνσταντίνος Τσουκαλάς και Νίκος Πουλαντζάς, στα χρόνια του Παρσιού

Στην πρώτη εφηβεία μου εμφανίστηκε στη ζωή μου ο άνθρωπος που με σφράγισε, περισσότερο από οποιονδήποτε άλλον, με τη ζωή του, το έργο του και το θάνατό του. Ο Νίκος Πουλαντζάς. Μαζί του ανοίχτηκα όχι μόνο στην περιπέτεια της ζωής, των απολαύσεων, των αμφιβολιών, των άσκοπων περιπλανήσεων και των ατελείωτων ενδοσκοπήσεων αλλά και στις ιδέες, την πολιτική συνείδηση και στράτευση και τη θεωρητική θεμελίωση των υπό διαμόρφωση εφηβικών μου πεποιθήσεων. Η σχέση μας ήταν περισσότερο από φιλική και αδελφική. Ήταν κατά κυριολεξίαν συν-τροφική. Μαζί με τον Πουλαντζά μαθήτευα στη ζωή, στην πολιτική και στις αντιφάσεις της πραγματικότητας. Και παρέα μαζί του ακολούθησα τις τελετουργίες χειραφέτησης που άρμοζαν στη σκοτεινή και καταπιεστική μετεμφυλιακή Ελλάδα. Από κοινού μαζί του γράφτηκε το αφήγημα της μύησής μου, το Bildungsroman μου.

Έτσι, τα χρόνια της εφηβείας μου κύλησαν με αναζητήσεις προς όλες τις κατευθύνσεις. Τις αναμενόμενες και ορθόδοξες, αλλά και τις παρεκκλίνουσες και ανορθόδοξες. Από την άποψη αυτή, σημαντική υπήρξε και η επιρροή του Γιώργου Μακρή, που τον γνώρισα λίγο αργότερα, ο οποίος και με έφερε σε επαφή με τους κόσμους ενός περιθώριου που μέχρι τότε αγνοούσα παντελώς. Αυτός με πρωτοεισήγαγε στα καταγώγια των ρεμπέτικων, αυτός με έπεισε να δοκιμάσω ινδική κάνναβη, αυτός με εισήγαγε στη λογική της αντίστασης προς τις οποιεσδήποτε «απαγορεύσεις» ή άνωθεν υποδείξεις. Ιδιοφυής, παντογνώστης, εγκυκλοπαιδικός και απολύτως αδιάφορος για υλικά ή ηθικά οφέλη, προσωπικός φίλος του Ζαν Πωλ Σαρτρ, του Ζαν Ζενέ και του Ανδρέα Εμπειρίκου, ο Μακρής πειραματιζόταν συνεχώς με τα όριά του και τα όρια των άλλων. Αυτός, ο περιπατητικός φιλόσοφος που κυκλοφορούσε πάντα με πέντ’-έξι μουντζουρωμένα βιβλία στις ξεχειλωμένες τσέπες του κοστουμιού που δεν έβγαζε από πάνω του μέχρι να λιώσει, με έφερε σε επαφή με αποκλίνουσες ή άγνωστες ακόμα τότε μορφές όπως ο Μπατάιγ, ο Μάλκολμ Λόουρυ, ο Μαρκούζε, ο Ερνστ Μπλοχ, ο Μιρσέα Ελιάντε, ο Οκτάβιο Πας και ο Σιοράν. Και αυτός ο ίδιος, ο αναρχικός που λίγο έλειψε να πεθάνει από το ξύλο που είχε φάει από τη γαλλική αστυνομία κατά τη δι­άρ­κεια των γεγονότων της Αλγερίας, ήταν και ο πρώτος που μου επισήμανε τις καταστροφικές και εκφυλιστικές προεκτάσεις του σταλινισμού.

Όπως και ο Πουλαντζάς, έμελλε και αυτός να αυτοκτονήσει. Τα τελευταία του λόγια συνοψίζουν την αντιφατική του προσωπικότητα και το ακατάτακτο, γοητευτικό και σαρδόνιο χιούμορ του. Ένα πρωί, βγαίνοντας από το ανήλιαγο υπόγειο όπου έμενε κοντά στο Χίλτον, μπήκε στο ασανσέρ της πολυκατοικίας. «Πού πάτε κύριε Μακρή», τον ρώτησε ο θυρωρός. Και αυτός απάντησε «κατεβαίνω αμέσως». Και πράγματι, ανέβηκε στην ταράτσα και αμέσως πήδηξε στο κενό. […]

Οι Εβδομάδες Σύγχρονης Σκέψης και ο Μίμης Δεσποτίδης

Την ίδια εποχή [το 1961] ερχόμουν βαθμιαία σε επαφή με τον κόσμο της ΕΔΑ που εξέφραζε το νέο κόσμο που ανέτελλε. Έτσι προσφέρθηκα να βοηθήσω στην οργάνωση των «Εβδομάδων Σύγχρονης Σκέψης» που επέτρεψαν τη δημόσια εμφάνιση μιας νέας προβληματικής — εκεί ακριβώς πρωτοεμφανίστηκε δημόσια ο Νίκος Πουλαντζάς. Έτσι γνώρισα τον Μίμη Δεσποτίδη που με σφράγισε από την πρώτη μέρα με τη γοητευτική του προσωπικότητα, την άτεγκτη και ανυποχώρητη ειρωνεία του και την ακαταμάχητη προσήλωση στις ιδέες του. Από το 1963 το «Θεμέλιο» λειτούργησε ως πόλος έλξης για όλους όσοι οραματίζονταν την οριστική ρήξη με το ασφυκτικό μετεμφυλιακό καθεστώς. Πολύ περισσότερο από εκδοτικός οίκος ή βιβλιοπωλείο, υπήρξε μια όαση διακίνησης ιδεών και προτάσεων για εκείνο-που-δεν-υπήρχε-ακόμα. […]

Αναζητώντας το «σπασμένο τηλέφωνο»

ΕΠ’ ΕΥΚΑΙΡΙΑ ΤΟΥ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ «LE SYMPTÔMA GREC» ΣΤΟ ΠΑΡΙΣΙ

H αφίσα του συνεδρίου

Το Τμήμα Φιλοσοφίας του Πανεπιστημίου Paris 8-Vincennes, St. Dennis, σε συνεργασία με την Ecole Normale Supérieure, διοργανώνει το διεθνές συνέδριο με τίτλο «Le symptôma grec» στο Παρίσι, από τις 18 μέχρι τις 20 Ιανουαρίου. Όπως λένε οι οργανωτές, «αντιστρέφοντας την πρόταση που θέλει την Ελλάδα άρρωστη και τη νεοφιλελεύθερη θεραπεία αναγκαία, το αντικείμενο αυτής της διεθνούς συνάντησης είναι όχι μόνο η “παγκόσμια κρίση”, σύμπτωμα της οποίας αποτελούν η κατάσταση και οι εφαρμοζόμενες πολιτικές στην Ελλάδα», αλλά και η αναζήτηση «δυνατοτήτων δράσης σε  διαφορετικούς χώρους, όπως ο καλλιτεχνικός, ο πολιτικός και ο ακαδημαϊκός». Το συνέδριο περιλαμβάνει τις εξής ενότητες: «Αξία, κοινά αγαθά, νόμισμα», «Μορφές αντίστασης, κινήματα και οργανώσεις», «Φασισμοί και κοινοβουλευτικές καταστάσεις εκτάκτου ανάγκης», «Ευρώπη: σε ποιο καθεστώς;», «Καλλιτέχνες μέσα και απέναντι στην κρίση» και «Ιδέες της κρίσης και ιδεολογική μάχη». Συμμετέχουν στοχαστές, καλλιτέχνες, ακαδημαϊκοί, αγωνιστές  από χώρες της Ευρώπης, αλλά και από την Τυνησία. Ανάμεσά τους, οι: Alain Badiou, Etienne Balibar, Frédéric Lordon, André Orléan, Jacques Rancière, Sana Tamzini, Rachida Triki, Toni Negri, Γιάννης Αλμπάνης, Γεράσιμος Βώκος, Κώστας Δουζίνας, Μαρία Κακογιάννη, Κατερίνα Κιτίδη, Δημήτρης Κουσουρής, Αλέξανδρος Μαρκέας, Έλσα Παπαγεωργίου, Αναστασία Πολίτη, Μάκης Σολωμός, Γιάννης Σταυρακάκης, Αγγελική Τόμπρου, Άρης Χατζηστεφάνου, Δημήτρης Χριστόπουλος. Με την ευκαιρία αυτή, μιλήσαμε με τη Μαρία Κακογιάννη, που διδάσκει φιλοσοφία στα Πανεπιστήμια Paris 8 και Paris 9, μέλος της οργανωτικής επιτροπής του συνεδρίου.

ΕΝΘΕΜΑΤΑ

Ρενέ Μαγκρίτ, «Το κλειδί του τοπίου», 1933

 Ο τίτλος περιέχει κάποια ειρωνεία απέναντι στο ιατρικό/κλινικό λεξιλόγιο που κυριαρχεί γύρω από την κρίση. Εξαρχής, τα διάφορα μέτρα-μνημόνια προβλήθηκαν ως «θεραπεία». Υπόθεση του συνεδρίου είναι η συλογική αναζήτηση όχι ενός αντι-λογου που θα έρθει να απαντήσει, αλλά η αναστροφή της λογικής αυτού του κυρίαρχου λόγου.

Πάντως, δεν είναι καινούριο φαινόμενο το πλέξιμο πολιτικού και ιατρικού λόγου. Από την αρχαία Αθήνα εμφανίζεται η φιγούρα του πολιτικού που θα «θεραπεύσει» την κοινότητα. Υπάρχουν ποικίλες μορφές: η νεοφιλελεύθερη θεραπεία του αρρωστημένου κράτους, η νεοφασιστική διάγνωση «όλοι οι άλλοι και όλα είναι σάπια», ενώ ακόμα και η Αριστερά έχει παραγάγει τις δικές της εκδοχές και τους δικούς της «σωτήρες». Απέναντι στους εκκολαπτόμενους θεραπευτές, χρειάζεται να αντιτάξουμε τη δύναμη της κοινότητας.

Ο Nτέιβιντ Χάρβεϋ και η πολιτική οικονομία του δημόσιου χώρου της Αθήνας

Ο Nτέιβιντ Χάρβεϋ βρέθηκε τις προηγούμενες μέρες στην Αθήνα και έδωσε τρεις πολύ επιτυχημένες ομιλίες. Την τρίτη από αυτές, με τίτλο «Οι πολιτικές επιπτώσεις της καπιταλιστικής κρίσης: Ο νεοφιλελευθερισμός ενάντια στη δημοκρατία» (που συνδιοργάνωσαν το Ινστιτούτο «Νίκος Πουλαντζάς», το RedNotebook και τα «Ενθέματα» στο κηπάκι της Τσαμαδού 10, μπορείτε να την παρακολουθήσετε στο https://enthemata.wordpress.com/harvey_video/ ‎). Με την ευκαιρία αυτή, δημοσιεύουμε ένα σχετικό κείμενο του Γ. Βελεγράκη.

EΝΘΕΜΑΤΑ

 του Γιώργου Βελεγράκη

Ρόι Λίχτενστάιν, «Οφθαλμαπάτη με κεφάλι Λεζέ και πινέ-
λο», 1973

Ένα από τα λιγότερο γνωστά, αλλά πολύ σημαντικά κατά τη γνώμη μου «χωρικά έργα» του Χάρβεϋ είναι το κείμενο Η πολιτική οικονομία του δημόσιου χώρου (The political economy of public space) που εκδόθηκε το 2006 στις ΗΠΑ ως μέρος του συλλογικού έργου Οι πολιτικές του δημόσιου χώρου (The politics of public space) υπό την επιμέλεια των Neil Smith και Setha Low.¹ Το κείμενο διερευνά τη σχέση μεταξύ της φυσικής υπόστασης του αστικού δημόσιου χώρου και των πολιτικών αυτού που νοείται ως δημόσια σφαίρα. Η δημόσια σφαίρα για τον Χάρβεϋ, όπως και για το σύνολο των ριζοσπαστών γεωγράφων, δεν είναι καθολική και αχωρική, ώστε στο πλαίσιό της να τελείται απρόσκοπτα ο δημόσιος δημοκρατικός διάλογος της αστικής δημοκρατίας, αλλά, αντίθετα, υπόκειται στις συγκεκριμένες γεωγραφικές και ιστορικές δεσμεύσεις του φυσικού χώρου. Γι’ αυτό ο σχεδιασμός και η φυσική υλικότητα της χωρικής οργάνωσης δεν μπορεί να αντιμετωπίζεται ως δευτερεύον ζήτημα ή εκτός θέματος. Οι διάφορες γεωγραφίες του χώρου (και ειδικά στην πόλη ο σχεδιασμένος και οργανωμένος δημόσιος χώρος) είναι αυτές που επιβεβαιώνουν, αναιρούν ή αλλάζουν τις κοινωνικές και πολιτικές σχέσεις της δημόσιας σφαίρας. Συνεπώς, είναι εύλογα τα ερωτήματα πώς ο φυσικός σχεδιασμός του δημόσιου χώρου της πόλης αντιστοιχεί σε πιο αυταρχικές ή πιο δημοκρατικές μορφές διακυβέρνησης² και πώς σχετίζεται με τη δυνατότητα πολιτικής κινητοποίησης.

Ο Χάρβεϋ, μελετώντας την εμβληματική προσπάθεια αναδόμησης του Παρισιού από τον Οσμάν τις δεκαετίες του 1850 και του 1860, αναδεικνύει τη σχέση της οργάνωσης του δημόσιου χώρου με τις μεγάλες κοινωνικοοικονομικές αλλαγές εκείνης της περιόδου. Οι νέες τεράστιες λεωφόροι και τα εμπορικά κέντρα που τότε ξεφυτρώνουν, συνδέονται και υπηρετούν την ανάδειξη της μεσαίας τάξης, τον ευρύτερο χωρικό διαμοιρασμό του πληθυσμού με ταξικά κριτήρια και τη διακυβέρνηση μέσω της εικόνας του μεγαλείου και της νέας καπιταλιστικής αφθονίας.

To Παρίσι εισέρχεται στην κατά Χομπσμπάουμ «εποχή του κεφαλαίου». Τα έργα ανοικοδόμησής του ήταν μεγάλες δημόσιες δαπάνες, σχεδιασμένες για να αναζωογονήσουν την οικονομία και, μέσω κυρίως της εξασφάλισης του ιδιωτικού κέρδους και την εκμετάλλευση της αστικής γης. Δημιουργείται μια νέα φαντασιακή αναπαράσταση για την πόλη: η πόλη του θεάματος (νέα μπαρ, καφέ, καμπαρέ και θέατρα), του ιμπεριαλιστικού μεγαλείου της Γαλλίας (στις μεγάλες λεωφόρους πραγματοποιούνται δημοτικές τελετές, στρατιωτικές παρελάσεις, «αριστοκρατικοί» γάμοι) και του κατά Μπένγιαμιν «προσκυνήματος του φετιχισμού του εμπορεύματος»³ (νέα μεγάλα εμπορικά κέντρα).

«Περί δημοκρατίας και δικτατορίας»: ένα βράδυ στο Παρίσι

της Μαρίας Κακογιάννη

Από το μπλογκ "nobudget"

Πoλλά ακούστηκαν και γράφτηκαν για την περιβόητη πλέον βραδιά που ο Θ. Πάγκαλος αναγκάστηκε να αποχωρήσει από το «Ελληνικό Σπίτι» στο Παρίσι. Θα δοκιμάσω να επανέλθω σύντομα σε κάποια «δραματουργικά στοιχεία», καθώς πιστεύω ότι, αν και η πλειοψηφία των πρωταγωνιστών δεν βίωσε κανένα δράμα, κατά κάποιον τρόπο παίχτηκε ένα δράμα, το οποίο αφορούσε όχι τόσο πρόσωπα όσο δομές, πλέγματα σημαινόντων. Και, κυρίως, μια πολύ συγκεκριμένη δομή του σημερινού πολικού σκηνικού, τον «δημοκρατικό διάλογο».

«Όλοι μαζί τα φάγαμε». Κάποιοι κινδυνεύουν να πεθάνουν από απεργία πείνας. Η αίθουσα εκδηλώσεων αντηχεί από τη λέξη Dégage! — Έξω!

Οι πρώτες εκκλήσεις για σωφροσύνη και σωφρονισμό κάνουν την εμφάνισή τους: α) ο κ. Πάγκαλος δεν είναι εδώ ως εκπρόσωπος της ελληνικής κυβέρνησης, αλλά, όπως και ο Κώστας Γαβράς, ως πρώην ένοικος του «Ελληνικού Σπιτιού», β) η πολιτική παρουσία του κ. Πάγκαλου νομιμοποιείται στο μέτρο που τόσο εκείνος όσο και η κυβέρνηση είναι δημοκρατικά εκλεγμένοι, το «Z» μιλάει για την δικτατορία, σήμερα έχουμε δημοκρατία, γ) αυτό που κάνετε είναι αντιδημοκρατικό, και μάλιστα «θέτετε σε ομηρία» όλους αυτούς ανθρώπους που ήρθαν να παρακολουθήσουν μια καλλιτεχνική βραδιά. Το σχήμα θυμίζει λίγο την ιστορία του Φρόυντ με τη σπασμένη τσαγιέρα: α) δεν δανείστηκα ποτέ καμιά τσαγιέρα, β) τη δανείστηκα αλλά την επέστρεψα ατόφια, γ) η τσαγιέρα ήταν ήδη σπασμένη όταν την δανείστηκα.