Στη βαριά σκιά του θατσερισμού: Το δικαίωμα στην απεργία και η «αναμόρφωση» των συνδικάτων

 του Μάρκου Βογιατζόγλου

Αφίσα του A. Σεραφίμοβιτς για την «Απεργία» (1924) του Σεργκέι Αϊζενστάιν

Η απεργία της ερχόμενης Τετάρτης θα πραγματοποιηθεί, εκτός όλων των άλλων, στη σκιά των σχεδίων για τον περιορισμό του δικαιώματος στην απεργία και της «αναμόρφωσης» των συνδικάτων. Η κυβέρνηση προτείνει ένα εξωφρενικό μοντέλο απορρύθμισης του εργατικού κινήματος. Και στηρίζεται, κατά τη γνώμη μου, σε τρία δεδομένα, στην προσπάθειά της αυτή.

Πρώτον, στην εμπεδωμένη, σε σημαντικό κομμάτι της κοινωνίας, αντίληψη ότι οι ηγεσίες των εργατικών οργανώσεων είναι «ανίκανες», «πουλημένες», ακόμα και «λαμόγια». Αυτό, δυστυχώς, είναι το αποτέλεσμα τριάντα και πλέον ετών κυβερνητικού και γραφειοκρατικού συνδικαλισμού και δεν πρόκειται να αλλάξει απ’ την μια μέρα στην άλλη, όσες εικοσιτετράωρες απεργίες κι αν προκηρυχθούν (ιδίως, δε, αν αυτός που καλεί είναι ο Παναγόπουλος).

Δεύτερον, στην ευνοϊκή, τρόπον τινά, για ένα τέτοιο εγχείρημα, συγκυρία. Η πολιτική πυγμής προς τα συνδικάτα είναι συμβατή με το τρέχον προφίλ της κυβέρνησης, και οι «παπαγάλοι» των μήντια έχουν ήδη στρατευθεί στην κατεύθυνση της ενεργοποίησης του «κοινωνικού αυτοματισμού».

Τρίτον διότι –σε αντίθεση με τις υπόλοιπες κυβερνητικές πρωτοβουλίες «σωφρονισμού» της κοινωνίας, οι οποίες χαρακτηρίζονται από ερασιτεχνισμό– στην προκειμένη περίπτωση υπάρχει συγκεκριμένο σχέδιο δράσης, το οποίο εκτυλίσσεται απ’ το 2010 και χαίρει της υποστήριξης της εγχώριας οικονομικής ελίτ.

Για τη γενική απεργία στον Νότο της Ευρώπης

του Φρανσί Χαβιέρ Μουνιόζ

μετάφραση από τα ισπανικά: Μαρία Καλαντζοπούλου

#14Ν. Δεν είναι υπόθεση των συνδικάτων, είναι υπόθεση όλων μας. #Απεργία Γενική # Απεργία του 99% # Απεργία της Κοινωνίας. Ενωμένοι ενάντια στην κακοκυβέρνηση.

Είναι δύσκολο, ή ορθότερα αδύνατον, να φανταστεί κανείς αριστερή πολιτική ή πρόταση εξουσίας σε μία ευρωπαϊκή χώρα χωρίς ένα πολιτικό σχέδιο και όραμα για όλη την Ευρώπη. Η οικοδόμηση όμως ενός τέτοιου σχεδίου, ενός σύγχρονου διεθνισμού γίνεται, όσο δύσκολη και αν είναι, όχι μόνο στα χαρτιά αλλά και με συγκεκριμένες πολιτικές πρωτοβουλίες, την προσπάθεια να αναδειχθούν κοινά προβλήματα, αιτήματα, σχέδια και λύσεις — αλλιώς κινδυνεύει να μείνει γράμμα κενό. Σε αυτή την προοπτική λοιπόν, η γενική απεργία της 14ης Νοεμβρίου σε πολλές χώρες του ευρωπαϊκού Νότου και όχι μόνο (η πρωτοβουλία ξεκίνησε από συνδικάτα στην Ισπανία, την Πορτογαλία, ενώ μετέχουν με απεργίες και στάσεις συνδικάτα στη Γαλλία, την Ιταλία, την Ελλάδα, αλλά και τη Γερμανία, το Βέλγιο, το Ηνωμένο Βασίλειο κ.ά.)  έχει μεγάλη πολιτική σημασία.

Κοινός τόπος των απεργιακών καλεσμάτων  είναι η ανατροπή του κυρίαρχου αφηγήματος της ευθύνης των λαών της Ευρώπης για την κρίση, ενώ τονίζεται ότι η κρίση χρησιμοποιείται ως πρόσχημα για την καταπάτηση των εργασιακών και κοινωνικών δικαιωμάτων και ελευθεριών, υπέρ της αγοράς. Με την ευκαιρία αυτή, διαλέξαμε ένα  ισπανικό και όχι ελληνικό άρθρο, με θέμα ακριβώς τον συντονισμό των αγώνων στον ευρωπαϊκό Νότο, τη σημασία της 14ης του Νοέμβρη, το ρόλο και την ευθύνη των συνδικάτων να ξεπεράσουν τις εθνικές περιχαρακώσεις. Δυστυχώς, η απόφαση της ΓΣΕΕ, που περιορίζεται σε τρίωρη στάση  την ημέρα αυτή φαίνεται ότι επιβεβαιώνει τους φόβους και το απαισιόδοξο κομμάτι των σκέψεων του συγγραφέα.

ΕΝΘΕΜΑΤΑ

Ευρωπαϊκή Γενική Απεργία, 14 Νοεμβρίου 2012. Δεν χρωστάμε τίποτα, δεν πληρώνουμε τίποτα

Στην αρχή, οδήγησαν στη χρεοκοπία τους Έλληνες. Αφού δεν ήμασταν Έλληνες, δεν κάναμε τίποτα. Μετά οδήγησαν στη χρεοκοπία τους Ιρλανδούς. Αφού δεν ήμασταν Ιρλανδοί, δεν κάναμε τίποτα. Στη συνέχεια, οδήγησαν στη χρεοκοπία τους Πορτογάλους. Αφού δεν ήμασταν Πορτογάλοι, δεν κάναμε τίποτα. Λίγο αργότερα, οδήγησαν στη χρεοκοπία τους Ισπανούς. Αφού δεν ήμασταν Iσπανοί, δεν κάναμε τίποτα. Τέλος, οδήγησαν στη χρεοκοπία κι εμάς, τους Ιταλούς. Σίγουρα, τώρα είναι πια αργά. Ρώμη, 2013.

Η Πορτογαλία θα λάβει μέρος στη γενική απεργία, στις 14 Νοεμβρίου, για τα μέτρα που ενέκρινε το Κοινοβούλιό της, μέτρα που προβλέπουν περαιτέρω περικοπές, μολονότι αυτές που έχουν ήδη επιβληθεί δεν έχουν ανοίξει κάποιο δρόμο για την ανάκαμψη της χώρας. Αντιθέτως, έχουν βαθύνει την ύφεση. Αυτό το κάλεσμα σε γενική απεργία σε μια γειτονική με την Ισπανία χώρα μοιάζει να έχει κινητοποιήσει, επιτέλους, τα μεγαλύτερα εργατικά μας συνδικάτα ώστε να προκηρύξουν επίσης γενική απεργία γι’ αυτή την ημερομηνία,  τις 14 Νοέμβρη, όπως και στην Ελλάδα και την Ιταλία. Υπήρξαν αρκετές ευκαιρίες τα τελευταία τέσσερα χρόνια της κρίσης, αλλά τώρα δημιουργούνται οι συγκεκριμένες προϋποθέσεις, που συμπίπτουν χρονικά επιτρέποντας την ενοποίηση όλων των εθνικών γενικών απεργιών σε μία απεργία σε όλο τον Νότο της Ευρώπης,  μια σχεδόν ευρωπαϊκή γενική απεργία. Στην Ισπανία, η κυβέρνηση κατέθεσε τον προϋπολογισμό του 2013, τον πιο αυστηρό  από την εποχή αποκατάστασης της δημοκρατίας στη χώρα. Και στην Ελλάδα επιβάλλεται, κατόπιν διαπραγματεύσεων με την τρόικα, το νέο πακέτο περικοπών, που πρέπει να τύχει της ευλογίας της γερμανίδας καγκελαρίου και επικεφαλής της πραγματικής κυβέρνησης της Ε.Ε., Άνγκελα Μέρκελ.

Η άκαμπτη θεωρία και η «ευέλικτη» αγορά εργασίας

του Μιχάλη Βεληζιώτη

Λούντβιχ Λίλε, από τη συλλογή «Δώδεκα γκραβούρες», 1958

Η θεωρητική δικαιολόγηση των «μνημονιακών» πολιτικών στην αγορά εργασίας χρειάζεται τη συμβολή ειδικών που θα οπλίσουν τη μία πλευρά της ιδεολογικής σύγκρουσης με τα απαραίτητα επιχειρήματα. Οι θεωρίες αυτές συχνά παρουσιάζονται ως η μόνη αλήθεια, ως «κοινή λογική», και προκρίνουν την πολιτική της περαιτέρω απορύθμισης ως τη μόνη διέξοδο από την κρίση. Την ίδια στιγμή, οι ειδικοί αυτοί δεν μπαίνουν καν στον κόπο να μας πληροφορήσουν για τα ποικίλα θεωρητικά και εμπειρικά προβλήματα που έχουν οι θεωρίες τους ξεκαθαρίζοντας έτσι από την αρχή ότι τα επιχειρήματά τους κινούνται περισσότερο στο πεδίο της ιδεολογίας και λιγότερο σε αυτό της επιστήμης.

Εδώ και τρία χρόνια, το ρόλο μιας πλατφόρμας για την παρουσίαση των ιδεών αυτών τον έχει αναλάβει, μεταξύ άλλων, το TheAthensReviewofBooks. Στο άρθρο  αυτό, εξετάζω  κριτικά δύο χαρακτηριστικά παραδείγματα κειμένων αυτού του είδους που δημοσιεύτηκαν στο περιοδικό. Τα κείμενα περιλαμβάνονται επίσης και στο συλλογικό τόμο που εξέδωσε το περιοδικό στα μέσα του 2012 υπό τον τίτλο Απρονοησία και Νέμεση: Ελληνική κρίση 2001-2011.

Εφτά μέρες ζωής στην Τοσίτσα

Μια σπουδαία πρωτοβουλία του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων και του Συλλόγου των Υπαλλήλων του Υπ. Πολιτισμού

"Μουσική". Έργο του Ανρί Ματίς

«Ο πολιτισμός δεν καταργείται, δεν συγχωνεύεται, δεν μπαίνει σε εφεδρεία», μας λένε ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων και ο Σύλλογος Υπαλλήλων του Υπουργείου Πολιτισμού. Και το αποδεικνύουν έμπρακτα, με τον καλύτερο τρόπο. Οι δύο συνδικαλιστικοί φορείς (με τη συνεργασία του Πολιτιστικού Οργανισμού του Δήμου Αθηναίων, του Εθνικού Θεάτρου, της Εθνικής Λυρικής Σκηνής και της Αρχιτεκτονικής Σχολής του ΕΜΠ) δίνουν ζωή στον πεζόδρομο της Τοσίτσα με ένα εντυπωσιακό πρόγραμμα πολιτιστικών δράσεων.

Από το Σάββατο1 Οκτωβρίου και μέχρι την επόμενη Παρασκευή 7 Οκτωβρίου, από τις 10 το πρωί μέχρι τις 8 το βράδυ, στον πεζόδρομο θα γίνονται προβολές ταινιών, χορευτικά, θεατρικές παραστάσεις, συζητήσεις, συναυλίες και άλλα πολλά. Ακόμα, θα λειτουργούν υπαίθριο καφενείο και εκθέσεις (φωτογραφίας, έργων τέχνης) και θα γίνονται δωρεάν ξεναγήσεις στο Αρχαιολογικό Μουσείο.

Δεν χρειάζεται, βέβαια, να τονίσουμε πόσο ωραία και σπουδαία είναι η πρωτοβουλία αυτή. Όχι μόνο επειδή δίνει την ευκαιρία σε μικρούς και μεγάλους (σημαντικό τμήμα των εκδηλώσεων απευθύνεται σε παιδιά) να παρακολουθήσουν δωρεάν μια σειρά ποιοτικές  παραστάσεις, συναυλίες και δρώμενα. Αλλά και επειδή αποτελεί μια σπουδαία πολιτική πράξη: δείχνει ότι η πολιτιστική δημιουργία δεν εγκαταβιοί σε κάποιους χρυσελεφάντινους πύργους, αλλά μπορεί να βγαίνει στον δρόμο, να έρχεται σε επαφή με τον δήμο και την αγορά· κι ακόμα, η πρωτοβουλία αυτή, σαν συλλογική πράξη, υπερασπίζεται έμπρακτα και επανοικειοποιείται τον δημόσιο χώρο, στο κέντρο της πόλης. Ας αγκαλιάσουμε και ας στηρίξουμε λοιπόν αυτή την πρωτοβουλία, κι ας ευχηθούμε να δούμε κι άλλες τέτοιες — μας είναι πολύτιμες, ειδικά στις μέρες μας.

Ακολουθεί το  πλήρες πρόγραμμα των εκδηλώσεων

Ο αγώνας εξουσίας του Γουισκόνσιν

Eξέγερση στο Γουισκόνσιν: οι ΗΠΑ δεν πρέπει να γίνουν μια ολιγαρχία του κεφαλαίου

του Πωλ Κρούγκμαν

μετάφραση: Στρ. Μπουλαλάκης

Φωτογραφία του celtic graphics από το flickr

Όταν πριν λίγες εβδομάδες ο ρεπουμπλικάνος κυβερνήτης του Γουισκόνσιν ανακοίνωνε σαρωτικές αλλαγές στο δημόσιο (κατάργηση του δικαιώματος των συνδικάτων να διαπραγματεύονται συλλογικές συμβάσεις, αυξημένη δικαιοδοσία του κυβερνήτη να προβαίνει σε απολύσεις, περιστολή δικαιωμάτων περίθαλψης και συνταξιοδότησης), κανένας δεν μπορούσε να προβλέψει το κύμα αντιδράσεων. Γρήγορα όμως, οι διαδηλωτές άγγιξαν τους 100.000, προχωρώντας σε καταλήψεις, μαχητικές απεργίες και πορείες, δημιουργώντας ένα πρωτοφανές κίνημα (βλ. και το άρθρο του Μιχάλη Τρίκα, «ΗΠΑ: η πάλη των τάξεων πάει στο Γουισκόνσιν», Η Αυγή, 27.2.2011·http://www.avgi.gr/ArticleActionshow.action?articleID=601796).

Όπως δείχνει ο αμερικανός νομπελίστας της οικονομίας, Πωλ Κρούγκμαν, στα δύο άρθρα που ακολουθούν (New York Times, 20 και 24.2.2011) η σύγκρουση δεν έχει να κάνει με το «νοικοκύρεμα» του προϋπολογισμού και τα δημοσιονομικά· είναι μια μάχη για τη δημοκρατία. Ακόμα και αν δεν συμφωνούμε σε όλα με τα συνδικάτα, λέει ο Κρούγκμαν, αυτά αποτελούν σήμερα το μοναδικό αντίβαρο στην εξουσία του κεφαλαίου, που αλώνει τα πάντα­ – παρατήρηση χρήσιμη, ιδεολογικοπολιτικά, και για τα καθ’ ημάς. Τα συνδικάτα του δημόσιου τομέα (τα μόνα που υφίστανται ουσιαστικά στις ΗΠΑ, αφού στον ιδιωτικό τομέα οι συνδικαλισμένοι είναι κάτω από 10%), προσπαθεί να συντρίψει ο ρεπουμπλικάνος κυβερνήτης, γι’ αυτό ακριβώς και ο αγώνας του Γουισκόνσιν έχει πολύ ευρύτερη σημασία.

Στρ. Μπ.

 

Διαδήλωση στο Μάντισον, 26.2.2011. Φωτογραφία του akagoldfish, από το flickr

Την περασμένη εβδομάδα, ενόψει των διαδηλώσεων εναντίον του νεοεκλεγέντος, διώκτη των συνδικάτων, κυβερνήτη του Γουισκόνσιν Σκοτ Γουώκερ –που συνεχίστηκαν και το Σαββατοκύριακο, με μια τεράστια κοσμοπλημμύρα το Σάββατο– ο βουλευτής Πωλ Ράυν έκανε, άθελά του, μια εύστοχη σύγκριση: «Είναι λες και το Κάιρο έχει μεταφερθεί στο Μάντισον».

Δεν ήταν το πιο έξυπνο πράγμα που θα μπορούσε να πει ο κ. Ράιαν, δεδομένου, ότι, κατά πάσα πιθανότητα, δεν ήθελε να συγκρίνει τον κ. Γουώκερ, έναν ομοϊδεάτη του Ρεπουμπλικάνο, με τον Χόσνι Μουμπάρακ. Ίσως όμως και να το εννοούσε — άλλωστε, αρκετοί εξέχοντες συντηρητικοί, μεταξύ των οποίων ο Γκλεν Μπεκ, ο Ρας Λίμπο και ο Ρικ Σαντόρουμ καταδίκασαν την εξέγερση στην Αίγυπτο, επιμένοντας ότι ο πρόεδρος Ομπάμα έπρεπε να βοηθήσει το καθεστώς Μουμπάρακ να την καταστείλει.

Σε κάθε περίπτωση πάντως, ο κ. Ράιαν είχε περισσότερο δίκιο από ό,τι μπορούσε να φανταστεί. Γιατί όσα συμβαίνουν στο Γουισκόνσιν δεν αφορούν τον κρατικό προϋπολογισμό, παρά τους ισχυρισμούς του κ. Γουώκερ ότι το μόνο που πασχίζει είναι να νοικοκυρέψει τα οικονομικά. Αντιθέτως, αφορούν το ζήτημα της εξουσίας. Αυτό που προσπαθούν ο κ. Γουώκερ και οι υποστηρικτές του είναι να κάνουν το Γουισκόνσιν –και, εν τέλει και όλη την Αμερική– όχι μια εύρυθμη δημοκρατία, αλλά μια τριτοκοσμική ολιγαρχία. Γι’ αυτό ακριβώς όποιος πιστεύει ότι χρειαζόμαστε κάποιο αντίβαρο στην πολιτική εξουσία του χρήματος πρέπει να σταθεί στο πλευρό των διαδηλωτών. […]

Η πλατεία είναι (;) γεμάτη

του Στρατή Μπουρνάζου

Δεν ξέρω αν η πλατεία, η πλατεία Κλαυθμώνος για μας τους Αθηναίους, κι άλλες πλατείες σ’ όλη την Ελλάδα και την Ευρώπη θα είναι γεμάτες το απόγευμα της Τετάρτης. Φοβάμαι πως όχι, δεν θα πλημμυρίσουν με πλήθη, απεργούς και διαδηλωτές όλων των χωρών και των γλωσσών της ηπείρου. Η πρώτη απόπειρα πανευρωπαϊκής κινητοποίησης και απεργίας συνιστά, ως σύλληψη, μεγάλη πολιτική επιτυχία και ταυτόχρονα κινδυνεύει, ως πραγμάτωση, να είναι μια, επίσης μεγάλη, αποτυχία. Εξηγούμαι αμέσως.

Η 29/9 έχει τα φόντα να αποτελέσει σπουδαίο πολιτικό γεγονός. Όχι λόγω της προσδοκώμενης –άδηλης ακόμα, τη στιγμή που μιλάμε– συμμετοχής ούτε λόγω των αιτημάτων της  για  υπεράσπιση των θέσεων εργασίας και των μισθών, φορολόγηση του κεφαλαίου κλπ. Υπάρχουν κινητοποιήσεις που η σημασία τους υπερβαίνει τους αριθμούς και το περιεχόμενο· και η μεθαυριανή μπορεί να είναι  μια απ’ αυτές. Η σημασία της, πρώτα και κύρια, έγκειται στο ότι, την ίδια μέρα με την πανευρωπαϊκή πορεία στις Βρυξέλλες, εργαζόμενοι θα διαδηλώνουν, με βάση το ίδιο κάλεσμα, στην Ισπανία, την Ιταλία, τη Λετονία, τη Λιθουανία, την Τσεχία, την Κύπρο, τη Σερβία, τη Ρουμανία, την Πολωνία, την Ιρλανδία και τη Γαλλία — αντιγράφω από την ιστοσελίδα της Ευρωπαϊκής Συνομοσπονδίας Συνδικάτων, που πήρε την πρωτοβουλία μαζί με το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Φόρουμ (η Ελλάδα δεν αναφέρεται, δεν ξέρω γιατί). Η ιδέα και η πρωτοβουλία της κοινής ευρωπαϊκής δράσης  έχουν τεράστια σημασία, πολιτική, ιδεολογική, ψυχολογική, νοοτροπική. Για τον άνθρωπο που θα πάρει τη σημαία του, ή απλώς τον εαυτό του, άνευ σημαίας, και θα κατέβει να διαδηλώσει μεθαύριο στην Αθήνα, το γεγονός ότι αποτελεί κομμάτι μιας πανευρωπαϊκής κινητοποίησης του δημιουργεί, εκ των πραγμάτων,  νέους ορίζοντες, τον βάζει σε νέες διαδικασίες σκέψης και δράσης. Όσοι μετείχαν τα προηγούμενα χρόνια στο Ευρωπαϊκό και το Παγκόσμιο Κοινωνικό Φόρουμ –παρόλο που οι καταστάσεις είναι αρκετά διαφορετικές– ξέρουν καλά πόσο τούς άλλαξε  η συμμετοχή, αυτή καθαυτή, σε εκείνη τη διεθνική και διεθνιστική εμπειρία. Και δεν μιλάμε για ανθρώπους που πρωτύτερα ήταν περιχαρακωμένοι στη χώρα τους, κάθε άλλο. Κι όμως, από τη στιγμή που έγιναν κομμάτι του κινήματος αυτού, ο γενικός και αφηρημένος ευρωπαϊσμός  (και διεθνισμός) τους μετατράπηκε σε  απολύτως απτό και συγκεκριμένο ζήτημα, μετουσιώθηκε σε επείγον πολιτικό καθήκον συνεννόησης, συντονισμού και αλληλοκατανόησης.