Η άυλη αξία του Πειραιά

Γιατί η COSCO θέλει όλο τον Πειραιά κι όχι μόνο τα κοντέινερ

 του Κωστή Χατζημιχάλη

Τι ακριβώς πούλησε το ΤΑΙΠΕΔ και η ελληνική κυβέρνηση στην COSCO με το σκανδαλωδώς χαμηλό ποσό των 280,5 εκατ. ευρώ άμεσα και 90 εκατ. σε πέντε χρόνια; Ξέρουμε ότι η πώληση ήταν δέσμευση των προηγούμενων κυβερνήσεων· αλλά τελικά με ποιον τρόπο υπολογίστηκαν αυτά τα 370,5 εκατ.; «Αυτό που βλέπεις σε ένα λιμάνι», υποστηρίζει ο Τόνι Τεραγκόσα, πρόεδρος του λιμανιού της Βαλένθια στην Ισπανία, «είναι μόνο το 10% αυτού που το κάνει ισχυρό και φημισμένο. Το άλλο 90% είναι η κρυφή, άυλη αξία του». Η φήμη και τα περισσότερα άυλα χαρακτηριστικά που δίνουν αξία στον Πειραιά είναι γνωστά. Αξίζει όμως να θυμηθούμε σύντομα τα σημαντικότερα, για να καταλάβουμε γιατί θέλουν οι Κινέζοι όλο τον Πειραιά αφού έχουν ήδη τα κοντέινερ στα οποία ειδικεύονται και γιατί έδωσαν «κάτι παραπάνω» για να αποκτήσουν και την άυλη αξία του.

1. Το πρώτο είναι η γεωστρατηγική θέση η οποία συγκροτείται από τρία επιμέρους στοιχεία: α) εγγύτητα στη Διώρυγα του Σουέζ και μικρή απόκλιση από τους διεθνείς θαλάσσιους δρόμους που εξυπηρετούν το εμπόριο Κίνας–Ευρώπης, β) φυσική προφύλαξη και μεγάλο βάθος που επιτρέπει προσέγγιση μεγάλων πλοίων τρίτης γενιάς, χωρίς κόστη εκβάθυνσης, παλίρροιας και πάγων και γ) παρουσία στη ζώνη ευρώ και Σένγκεν που διασφαλίζει χρηματοπιστωτική σταθερότητα και περιορίζει τη τελωνειακή γραφειοκρατία ώστε, μετά τον έλεγχο στο Πειραιά, τα κοντέινερ να κυκλοφορούν ελεύθερα στην ΕΕ. Η εγκατάσταση της COSCO στον Πειραιά το 2009 ήταν στρατηγική επιλογή της κινεζικής κυβέρνησης και προηγήθηκε χρονικά, όπως και οι επενδύσεις σε άλλα λιμάνια το διάστημα 1990-2008, της αναγγελίας του φιλόδοξου σχεδίου για τον «Θαλάσσιο δρόμο του μεταξιού» που έγινε το 2013. Ο λόγος είναι προφανής: πρώτα κατοχυρώνεις την παρουσία σου σε γεωστρατηγικές θέσεις, όπως τα λιμάνια, αποκλείοντας ανταγωνιστές, και μετά ανακοινώνεις το παγκόσμιο σχέδιο που τα συνδέει περιορίζοντας έτσι «παράλογες» απαιτήσεις από τις χώρες εγκατάστασης.

Το «ταμείο ιδιωτικοποιήσεων» και η επιστροφή στην πολιτική της ισχύος

του Νιλς Καντρίτσκε

μετάφραση: Ίων Δραγουμάνος

Ο Βόλφγκανγκ Μίνχαου έγραψε μια καταιγιστική –και δυστυχώς εύστοχη––κριτική για το χαρακτήρα του νέου «προγράμματος διάσωσης» το οποίο επιβλήθηκε την περασμένη Δευτέρα το πρωί στην κυβέρνηση Τσίπρα στις Βρυξέλλες (το γερμανικό κείμενο στον Spiegel εδώ). Δεν έχω να προσθέσω πολλά στο άρθρο αυτό, κυρίως σε ό,τι αφορά την πολιτική της κυβέρνησης Σόιμπλε-Μέρκελ, κυβέρνηση στην οποία ο «αντικαγκελάριος» Γκάμπριελ επέλεξε να παριστάνει απλώς τον συνοδηγό. Στους αγώνες μοτοσυκλέτας, στην παλιομοδίτικη κατηγορία των μηχανών με καρότσα, ο ρόλος του συνοδηγού ήταν απλώς να κρεμιέται έξω από την καρότσα έτσι ώστε να μην φεύγει στις στροφές το όχημα. Ο συνοδηγός αυτός ήταν γνωστός και ως «ο γρασαδόρος», γιατί ήταν υπεύθυνος για τη συντήρηση και την προετοιμασία της μοτοσυκλέτας πριν από τον αγώνα. Πολύ θα ταίριαζε ο χαρακτηρισμός αυτός για να περιγράψει τον πολιτικό ρόλο που έχει ανατεθεί στη σοσιαλδημοκρατία για την εσωτερική και την εξωτερική πολιτική της Γερμανίας στην εποχή Σόιμπλε-Μέρκελ.

Μάριος Βατζιάς, «Πριν από τον Παράδεισο», 1967

Ο Μίνχαου περιγράφει τα όσα συνέβησαν πρόσφατα στις Βρυξέλλες ως πολιτική ισχύος στο πρότυπο του 19ου και του 20ού αιώνα, όταν ο ισχυρότερος επέβαλε στον ασθενέστερο τη θέλησή του. Το καλύτερο παράδειγμα για να εικονογραφήσει αυτή την πολιτική ισχύος σήμερα είναι ένα πολύ συγκεκριμένο μέτρο που αποφασίστηκε στις Βρυξέλλες και πρέπει να το εφαρμόσει η Ελλάδα. Αναφέρομαι στο κατασκεύασμα του «ταμείου ιδιωτικοποιήσεων», το οποίο αναμένεται να αποφέρει 50 δισ. ευρώ από την πώληση περιουσιακών στοιχείων του δημοσίου. Αν εξετάσουμε λίγο καλύτερα αυτή την ευρεσιτεχνία, είναι πολλά αυτά που μας κάνουν εντύπωση.

Ο χρόνος είναι με το μέρος των ισχυρών. Ο χώρος όμως;

του Κωστή Χατζημιχάλη 

Ο χρόνος είναι χρήμα, και οι δανειστές μας, μέσω των «θεσμών» ελέγχουν και τα δυο. Κραυγές όπως «οι ημερομηνίες είναι ασφυκτικές», «ο χρόνος τελειώνει», «χάθηκε πολύτιμος χρόνος, τρέξτε να προλάβετε» κ.ά. ακούγονται συνέχεια από πολιτικούς και κανάλια, καλλιεργώντας φόβο και άγχος. Οι πιέσεις για τον χρόνο δεν ακούγονται, φυσικά, πρώτη φορά. Όμως την περίοδο αυτή αλλάζουν περιεχόμενο και ένταση, γιατί η νέα αριστερή κυβέρνηση δεν λέει ναι σε όλα και ζητά χρόνο για να δώσει τις δικές της προτάσεις. Στον χρόνο επενδύουν και οι εδώ τοποτηρητές των δανειστών, ελπίζοντας σε «αριστερή παρένθεση».

Άγγελος Σπαχής, «Το αίνιγμα της φυσιογνωμίας του ανθρώπου», 1932

Ο έλεγχος του χρόνου από τους ισχυρούς έχει την ιστορική του παρουσία από τα χρόνια της επαναστατικής Ελλάδας μέχρι τις μέρες μας, όπως εύστοχα σχολίασε ο Παντελής Μπουκάλας με αναφορές στο Σολωμό και στον Παλαμά. (Η Καθημερινή, 24.3.15). Τα αποσπάσματα των ποιημάτων που χρησιμοποίησε αποτυπώνουν την άνιση σχέση Ελλάδας-Ευρώπης, καυτηριάζοντας επίσης την αδιέξοδη θέση περί εθνικής μοναξιάς και ανάδελφου έθνους. Όμως ο χώρος, αυτός που μας έλαχε να ζούμε, ντόπιοι και φιλοξενούμενοι, ο χώρος-τόπος που πληγώνουμε καθημερινά, δεν ήταν και δεν είναι πάντα με το μέρος των ισχυρών.

Τα βουνά και τα νησιά, αυτή η ιδιόρρυθμη ορεινότητα και νησιωτικότητα που χαρακτηρίζει τη νότια απόληξη της Βαλκανικής χερσονήσου, ήταν χώροι-τόποι ανυπακοής και αντίστασης, καταφύγιο των διωκόμενων από το ’21, στον Ελληνοϊταλικό, στην Αντίσταση και στον Εμφύλιο. Οι σημερινές τουριστικές χρήσεις οι οποίες έχουν αντικαταστήσει τους παραδοσιακούς τρόπους παραγωγής και ζωής, δεν αφαιρούν «την τραγικότητα», όπως έγραφε ο Άγγελος Ελεφάντης, από χώρους-τόπους όπως ο Παρνασσός, το Βελούχι, ο Γράμμος, η Ύδρα, η Χίος, οι Σπέτσες, η Κρήτη. Και η Χάρτα του Ρήγα αποτυπώνει σε χάρτη και κείμενο τους ελεύθερους χώρους των κοινοτήτων της Βαλκανικής, δίνοντας το περίγραμμα μιας φαντασιακής ομόσπονδης οικουμενικής Ευρώπης.