Tο ΟΧΙ που έγινε ΝΑΙ

συνέντευξη του Χρήστου Λάσκου και του Δημοσθένη Παπαδάτου-Αναγνωστόπουλου

Τα κείμενα του τόμου «To Όχι που έγινε Ναι», που μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις ΚΨΜ, γράφτηκαν, στη διάρκεια τρεισήμισι χρόνων (2012-2015), «για να αποτυπώσουν προσδοκίες, να επισημάνουν δυνατότητες, να αντιπαρατεθούν με ερμηνείες, να προειδοποιήσουν για κινδύνους και για να οριοθετήσουν στάσεις», όπως επισημαίνουν οι επιμελητές Χρήστος Λάσκος και Δημοσθένης Παπαδάτος-Αναγνωστόπουλος. Πέραν αυτού, τα κείμενα, με τις αποχρώσεις και τις αποκλίσεις τους, μαζί με την εισαγωγή των επιμελητών μπορούν να διαβαστούν ως κεφάλαια ενός ενιαίου βιβλίου, με κεντρικό άξονα το ανοιχτό πολιτικό ζήτημα της αποτίμηση της πρώτης κυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ, της ανόδου και της ήττας με την υπογραφή του Μνημονίου. Γι’ αυτό και, διαβάζοντας κανείς το βιβλίο καταλαβαίνει ότι δεν φιλοδοξεί να αποτελέσει μια «ιστορία του χθες» αλλά μια πολιτική κατάθεση στην ανοιχτή συζήτηση για την «επόμενη μέρα». Τα κείμενα έχουν γράψει οι: Γ. Αλμπάνης, Γ. Γιαννόπουλος, Ν. Γιαννόπουλος, Α. Ζαχιώτης, Η. Ιωακείμογλου, Α. Καρίτζης, Τ. Κορωνάκης, Τ. Κατερίνη, Κ. Κλοκίτη, Χ. Λάσκος, Α. Μπένος, Σ. Μπουρνάζος, Ν. Νικήσιανης, Δ. Παπαδάτος, Ν. Σαμανίδης, Π. Σταύρου, Ν. Τζουβάλα, Σ. Τυροβολάς, Η. Χρονόπουλος (σκίτσα: Τάσος Αναστασίου· μετάφραση από τα ιταλικά: Βαρβάρα Κυριλλίδου). 

«Tο ΟΧΙ που έγινε ΝΑΙ» είναι ο τίτλος του τόμου. Γιατί το δημοψήφισμα και η έκβασή του κατέχει τόσο κεντρικό ρόλο στην ανάλυσή σας;

Χρήστος Λάσκος: Η έκβαση του δημοψηφίσματος ίσως αποδειχτεί καθοριστική για την τύχη ολόκληρων γενιών στο μέλλον για δεκαετίες. Η υποταγή του ΣΥΡΙΖΑ ήταν ό,τι καλύτερο μπορούσε να περιμένει το ευρωπαϊκό κατεστημένο.

Τα προηγούμενα χρόνια, η αστάθμητη ανάπτυξη ενός οιονεί «κομμουνιστικού κινδύνου» εντός της Ε.Ε. διαμόρφωνε μια πραγματική απειλή. Η συμβατική –ακόμη και ολοκληρωτική– συντριβή, με οικονομικά και γεωπολιτικά μέσα, ενός εγχειρήματος τέτοιου τύπου δεν θα αποτελούσε ασφαλή, τελειωτική νίκη. Αντίθετα, μάλλον άνοιγε, θάλεγε ο Αλτουσέρ, μια «ιστορία» χωρίς τελειωμό. Μόνη ασφαλή νίκη του συστήματος αποτελούσε η αυτοκατάργηση της αριστερής κυβέρνησης: η αποδοχή, από τον Αλιέντε, της εφαρμογής του προγράμματος του Πινοσέτ.

Σκίτσο του Τάσου Αναστασίου από το εξώφυλλο του βιβλίου, πρωτοδημοσιευμένο στην «Αυγή»

Δημοσθένης Παπαδάτος: Μια απαισιόδοξη αριστερή προσέγγιση θα έλεγε: «Τι άλλαξε το δημοψήφισμα; Μνημόνιο πριν, Μνημόνιο και τώρα». Μια πιο «αστική» θα πρόσθετε και τα capital controls. Όμως δεν έγιναν όλα για ένα άδειο πουκάμισο. Γι’ αυτό η πλευρά του «Ναι» έδωσε μια υπαρξιακή μάχη, όπως ακριβώς κι εμείς. Λέμε, γενικώς, ότι «η Ιστορία των κοινωνιών είναι ιστορία ταξικών αγώνων»· είναι όμως πολύ διαφορετικό η ιστορία αυτή να «μιλά» μέσα από τα στόματα του κόσμου στο δρόμο ή στα ΑΤΜ, και να ακούγεται σε όλο τον κόσμο. Άλλο το προσωπικό βίωμα της κρίσης (το επίδομα ανεργίας που καθυστερεί, η κάρτα σίτισης των αγαπημένων μας που λήγει), και άλλο μια ολόκληρη κοινωνία να συνειδητοποιεί το βάθος της διαίρεσής της και ποια ρίσκα μπορούν να πάρουν εκατομμύρια άνθρωποι όταν νιώθουν πως κάτι κρίνεται. Αλλιώς να καταγγέλλουμε –και δικαίως– την Ε.Ε.· αλλιώς να βλέπει όλος ο κόσμος πόσο ξένος με τη δημοκρατία είναι ο «υπαρκτός καπιταλισμός». Όλα αυτά ήταν τόσο «συμβολικά», όσο και η διαφορά ανάμεσα στο να θες να χορέψεις από χαρά στην πλατεία Συντάγματος και το να μη θες να βγαίνεις από το σπίτι: καθόλου. Στη ρωγμή που άνοιξε το δημοψήφισμα, η ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ διάλεξε πλευρά. Μετά τη ρωγμή, χιλιάδες άλλοι και άλλες ήταν –και είναι– αδύνατο να συνεχίσουμε όπως πριν.

Ζαλισμένοι από τη σταθερο-στασιμότητα

25.1.2016: Ένας χρόνος κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-1

 του Κωστή Καρπόζηλου 

Η «Συριζοσκουφίτσα» πάει στις Βρυξέλλες. Σκίτσο του Thibaut Soulcié, 26.1.2015

Το να διαβάζει κανείς όσα έχει γράψει στο παρελθόν είναι πολύ συχνά αμήχανο. Είναι όμως ένας καλός τρόπος για να αναλογιστεί τη μετασχηματιστική δύναμη του χρόνου. Παρατήρησα ότι πολλοί στις πυκνές μας συζητήσεις για τα όσα συνέβησαν το 2015 ξεκινούμε από αυτή τη διαπίστωση: το πόσο μακρινά φαντάζουν όσα σκεφτόμασταν τέτοιες μέρες πριν μόλις δώδεκα μήνες. Στο πνεύμα αυτό, έψαξα ένα κείμενο που είχα γράψει, στον «Χρόνο», τις παραμονές των εκλογών του Ιανουαρίου για να μετρήσω την απόσταση. Ο τίτλος του ήταν «το 1%» και ξεκινούσε με την περίφημη παραβολή του μεσοπολεμικού κομμουνιστή συνδικαλιστή για την οικονομική κρίση που «είναι ένα μεγάλο παλούκι» και το ερώτημα σε τίνος –των καπνεμπόρων ή των καπνεργατών– τον πισινό θα κατέληγε. Κάπως έτσι προσπαθούσα τότε να περιγράψω το ζήτημα που θα καθόριζε «την επιτυχία ή την αποτυχία του πειράματος της κυβέρνησης της Αριστεράς»: ποιος θα επωμιστεί τα βάρη της ύφεσης;

Μεταξύ ζωής και θανάτου

Η εξουσία του χρέους και οι βιοπολιτικές όψεις της ελάφρυνσής του

 

του Σωτήρη Κοσκολέτου, του Φάνη Παπαγεωργίου και του Ιάσονα Ρουσόπουλου

 

Στη μετά το Τρίτο Μνημόνιο εποχή, η υπόθεση της ελάφρυνσης του χρέους έχει καταλάβει κομβική θέση για την απελευθέρωση από την απειλή του Grexit και την επιστροφή σε μια κατάσταση οικονομικής μεγέθυνσης και ανανεωμένων προσδοκιών. Στη βάση αυτής της επιχειρηματολογίας γίνεται αντιληπτή από μεγάλη μερίδα πολιτών, οι οποίοι εναποθέτουν τις ματαιωμένες ελπίδες τους στην προσμονή της έλευσης μιας δημοσιονομικής κανονικότητας. Στην έλευσή της ομνύει και η συνεχής αναφορά από τους κυβερνητικούς αξιωματούχους στην οικειοποιημένη στοχοθεσία των τριών σταδίων: ανακεφαλαιοποίηση, κλείσιμο της πρώτης αξιολόγησης και ύστερα συζήτηση για το χρέος.[1]

Ανρί Ματίς, «Μπλε γυμνό», 1907

Οι αντιθέσεις στους κόλπους των πιστωτών. Το ζήτημα της ελάφρυνσης του χρέους, αποτελούσε σταθερό επίδικο στο πλαίσιο των διαπραγματεύσεων της πρώτης κυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ με την τρόικα, αναδεικνύοντας ένα σοβαρό πεδίο σύγκρουσης μεταξύ του ΔΝΤ και των ευρωπαϊκών θεσμών. Οι μεν εκπρόσωποι των ευρωπαϊκών θεσμών είτε αρνούνταν συστηματικά να αναγνωρίσουν την αναγκαιότητά της είτε προσπαθούσαν να την εξοβελίσουν σε ένα αόριστο μέλλον. Ενδεικτική για αυτή τους τη στάση είναι και η πρόσφατη αναφορά του Β. Σόιμπλε στον ηθικό κίνδυνο που μπορεί να περικλείει μια ελάφρυνση χρέους και στην ανάγκη τήρησης του κανόνα του παιχνιδιού, που δεν πρέπει να αγνοεί η Ελλάδα, όπως και κάθε άλλη οφειλέτρια χώρα.

Πολιτικός και κοινωνικός χρόνος

του Νίκου Χατζηνικολάου

Η εικόνα δεν έχει αλλάξει. Στη Φορμίωνος, από το ξεκίνημά της στο Βρυσάκι μέχρι την Υμηττού, και πιο πάνω, μέχρι τη Φιλολάου, σχεδόν τα μισά μαγαζιά έχουν βάλει λουκέτο. Ελάχιστα άλλαξαν χέρια από την αρχή της κρίσης. Τους τελευταίους μήνες ένας παπουτσής μεταφέρθηκε λίγο πιο πάνω, ενώ ένα ζαχαροπλαστείο έκλεισε και στη θέση του ανοίγει ένας που πουλάει απορρυπαντικά. Ίδια εικόνα στα κλειστά μαγαζιά: μερικοί λογαριασμοί πεταμένοι κάτω απ’ την πόρτα, στα βρώμικα τζάμια κολλημένες αφίσες και οι γνωστές αγγελίες με το ΕΝΟΙΚΙΑΖΕΤΑΙ σε κίτρινο φόντο. Για το ίδιο κύκλωμα, που δουλεύει κυρίως με Πακιστανούς, ψάχνoυν προσεχτικά στους κάδους απορριμμάτων για μεταλλικά αντικείμενα, ενώ άλλοι, μερικοί με σκούρο δέρμα αλλά οι περισσότεροι λευκοί, κυρίως ηλικιωμένοι, ψάχνουν για κάτι φαγώσιμο.

«Δεύτερη διακυβέρνηση της Αριστεράς», θα πει ο άλλος. «Ένα χρόνο είσαστε στην εξουσία. Τί κάνατε;»

Η κυβέρνηση που ορκίστηκε στις 23 Σεπτεμβρίου 2015 είναι αντικείμενο οξύτατης κριτικής. Τι φυσικότερο; Έχω την εντύπωση παρόλα αυτά ότι με την κυβέρνηση Τσίπρα συμβαίνει κάτι διαφορετικό. Μετά το 1974, μόνο στα πρώτα χρόνια της διακυβέρνησης Ανδρέα Παπανδρέου θυμάμαι να συνέβη κάτι ανάλογο. Τόση παραπληροφόρηση. Τόση μισαλλοδοξία. Παράλληλα, ούτε η κυβέρνηση ούτε ο ΣΥΡΙΖΑ εξηγούν επαρκώς στον κόσμο πού βρισκόμαστε και ποιες είναι οι προϋποθέσεις για να μπορέσει να αλλάξει η εικόνα στο επίπεδο της καθημερινότητας. Με αποτέλεσμα οι άλλοι να αλωνίζουν. Υπάρχει ένα κενό πληροφόρησης. Δεν χρειάζεται προπαγάνδα αλλά ενημέρωση.

«Διαφωνείς με το Μνημόνιο, αλλά έχεις κάτι άλλο να προτείνεις;»

Η απουσία εναλλακτικής πρότασης

της Γεωργίας Βαλωμένου

Ρόμπερτ Μπερένυ, «Γυναίκα που παίζει τσέλο», 1928

Στις 12 Ιουλίου 2015 η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ υπέγραψε το τρίτο Μνημόνιο, «ελλείψει καλύτερης εναλλακτικής πρότασης», σύμφωνα με τους υποστηρικτές της αλλά και πολλούς από τους επικριτές της.

Η διαπραγματευτική ήττα της κυβέρνησης, μια ήττα που μοιραζόμαστε όλοι όσοι τη στηρίξαμε, είναι η ήττα μιας συγκεκριμένης διαπραγματευτικής στρατηγικής, η οποία συνίσταται ακριβώς στην έλλειψη εναλλακτικής. Ο Γ. Βαρουφάκης, στην αρχή των διαπραγματεύσεων, είχε δηλώσει: «Αν δεν διανοείσαι την ρήξη, δεν μπορείς να διαπραγματευτείς». Ωστόσο, η διαπραγματευτική ομάδα δεν διανοήθηκε τη ρήξη, κάνοντας την πολιτική εκτίμηση πως η ρήξη θα είναι Αρμαγεδδώνας για τη χώρα – μια εκτίμηση για την οποία δεν δόθηκε ποτέ καμία αιτιολόγηση.

Η έλλειψη εναλλακτικής πρότασης από την πλευρά της κυβέρνησης, ακριβώς επειδή αποτελούσε στρατηγική επιλογή, δεν αντιμετωπίστηκε ως λάθος, ως κάτι για το οποίο θα έπρεπε να αποδοθούν ευθύνες. Αντίθετα, η κυβέρνηση, απαντώντας στην «κατηγορία» των αντιπάλων της ότι οδηγεί τη χώρα στη δραχμή, και επιλέγοντας να αγνοήσει εκείνους από τους υποστηρικτές της που είχε προσελκύσει με τη φράση «καμία θυσία για το ευρώ», ισχυρίστηκε –και έπεισε– πως ουδέποτε διανοήθηκε την έξοδο από την ευρωζώνη.

ΣΥΡΙΖΑ και Αντιρατσιστικά Φεστιβάλ ή για την πολιτική της απόλυτης διαφοράς

του Δημοσθένη Παπαδάτου-Αναγνωστόπουλου

Η (μη) συμμετοχή του ΣΥΡΙΖΑ στο Αντιρατσιστικό Φεστιβάλ Κοινωνικής Αλληλεγγύης  Θεσσαλονίκης, μετά την ομόφωνη απόφαση της Αντιρατσιστικής Πρωτοβουλίας, δεν αφορά τα πάνελ της διοργάνωσης: αν ίσχυε αυτό, προσωπικά θα τη συμμεριζόμουν. Επιπλέον, ανακοινώσεις, επιστολές, βιτριολικά σχόλια στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, φήμες ότι ο ΣΥΡΙΖΑ Θεσσαλονίκης θα μποϋκοτάρει το Φεστιβάλ, ακόμα και η εμπλοκή του κακόφημου ΣΚΑΪ (!) υπέρ του ΣΥΡΙΖΑ, βεβαιώνουν ότι υπάρχει θέμα. Πράγματι: «δεν γίνεται τον Ιούλη να καταγγέλλουμε όλοι μαζί τα μνημόνια, τον Αύγουστο να τα υπογράφουμε και τον Οκτώβρη [να] συνυπογράφουμε μανιφέστα περί κοινωνικής αλληλεγγύης».[1] Πιστεύω ωστόσο ότι οι σύντροφοι και οι συντρόφισσες της Αντιρατσιστικής αποφάσισαν λάθος.

Θέλω να πω ότι, με το κριτήριο της πράξης, που πάει να πει ανεξαρτήτως προθέσεων, ο ΣΥΡΙΖΑ έχει περάσει απέναντι: Μπορεί οι βουλευτές ή τα στελέχη του να δυσανασχετούν με το τρίτο Μνημόνιο, να το βρίζουν όταν συζητούν μεταξύ τους ή με φίλους τους στο τηλέφωνο, και ασφαλώς να μην το θεωρούν ευλογία — πάντως οι βουλευτές του ψήφισαν και θα ξαναψηφίσουν προαπαιτούμενα, τα στελέχη του προπαγανδίζουν το τέλος του αντι-μνημονίου, ενώ τα μέλη του, ανεξαρτήτως απόψεων, στήριξαν μια καμπάνια που βεβαίωνε ότι το «πρόγραμμα» θα εφαρμοστεί απαρεγκλίτως. Το κριτήριο της πράξης, ωστόσο, δεν μπορεί να ισχύει α λα καρτ. Με το ίδιο λοιπόν κριτήριο, ο ΣΥΡΙΖΑ (και οι βουλευτές, τα στελέχη, τα μέλη του) διεκδικούν την οργανική σχέση που είχαν ως τώρα με το αντιρατσιστικό κίνημα — μια σχέση που δεν είχε ποτέ, εξού και δεν τη διεκδικεί, κανένα κόμμα της μνημονιακής Κεντροαριστεράς, από αυτά που θεωρούν αυτονόητη τη λιτότητα αλλά επιθυμητό ένα μίνιμουμ πολιτικού φιλελευθερισμού και ανθρωπισμού.

Η κρίση του υποκειμένου

Η ΑΡΙΣΤΕΡΑ, Η ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ, ΤΟ ΚΙΝΗΜΑ ΑΠΕΝΑΝΤΙ ΣΤΟ  ΜΝΗΜΟΝΙΟ-5

του Αλέξανδρου Κιουπκιολή

Έργο του Σάββα Γεωργιάδη

Το υποκείμενο ως φορέας δράσης που καλείται να λάβει αποφάσεις αναδύεται συχνότερα σε στιγμές κοινωνικής εξάρθρωσης, όταν οι κατεστημένες θέσεις δεν μπορούν πλέον να αναπαραχθούν ομαλά και απαιτούνται ουσιαστικές παρεμβάσεις για τη διάσωση ή την αλλαγή της κοινωνικής οργάνωσης. Σε ένα πεδίο αβεβαιότητας και αναταραχής, τα υποκείμενα ενδέχεται να αποτύχουν να δράσουν και, μένοντας προσκολλημένα στις παλιές έξεις, καταδικάζονται να παρακολουθούν λίγο πολύ παθητικά την κατάρρευση ή την «αυτόματη» μετάλλαξη της καθεστηκυίας τάξης πραγμάτων. Ή μπορεί να κάνουν το άλμα και να πράξουν, δημιουργώντας ενεργά το νέο στη θέση του παλιού.

Η κύρια κρίση στην Ελλάδα σήμερα δεν είναι η οικονομική-αντικειμενική αλλά η κρίση του υποκειμένου: εκείνη που δυσχεραίνει την εποικοδομητική αντίδραση, επιτρέποντας να συνεχίζεται το έργο της δομικής καταστροφής. Η κυβέρνηση και ο ΣΥΡΙΖΑ κατηγορήθηκαν, από τα αριστερά και τα δεξιά, ότι καλλιεργούσαν συνειδητά αυταπάτες: πως  θα ήταν εφικτό να ανακοπούν ή και να ανατραπούν οι καταστροφικές πολιτικές των διεθνών μηχανισμών νεοφιλελεύθερης εξουσίας μέσα από τον διάλογο, τη διαπραγμάτευση, τη συναίνεση. Οι μομφές αυτές έχουν μάλλον δικαιωθεί, αλλά παραγνωρίζουν κάτι θεμελιώδες: δεν επρόκειτο απλώς για αυταπάτες ή δημαγωγίες της ηγεσίας του ΣΥΡΙΖΑ, αλλά για συλλογική φαντασίωση ευρύτερων κοινωνικών στρωμάτων. Η παταγώδης αποτυχία, λοιπόν, του κυβερνητικού σχεδίου σήμανε, ταυτόχρονα, και την παταγώδη διάψευση αυτής της συλλογικής φαντασίωσης.

Για την ανατροπή της ήττας

Η ΑΡΙΣΤΕΡΑ, Η ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ, ΤΟ ΚΙΝΗΜΑ ΑΠΕΝΑΝΤΙ ΣΤΟ ΜΝΗΜΟΝΙΟ-4

του Μάκη Κουζέλη

Βίκυ Γεωργιοπούλου, «Το μικρό κορίτσι με τα σπίρτα», 2007

Η πολιτική του ΣΥΡΙΖΑ, η πολιτική με τη οποία κέρδισε τη στήριξη των λαϊκών δυνάμεων και επομένως και τις εκλογές του Ιανουαρίου, αποσκοπούσε  στη δημιουργία συνθηκών που θα προστάτευαν και θα ενίσχυαν αυτές τις δυνάμεις: θα άμβλυναν ουσιαστικά τις κοινωνικές ανισότητες, θα προέτασσαν το συμφέρον της εργασίας –και ιδιαίτερα των πιο ευάλωτων μορφών της– απέναντι στο κεφάλαιο, θα εξασφάλιζαν κοινωνικά και πολιτικά δικαιώματα, θα υπερασπίζονταν και θα εμβάθυναν τη δημοκρατία. Προϋπόθεση για μια τέτοια πολιτική θεωρήθηκε, ορθά, από τον ίδιο το ΣΥΡΙΖΑ πως είναι η αναίρεση του πλαισίου που επιβάλλουν τα μνημόνια. Κι αυτό γιατί, όπως δυστυχώς φαίνεται και μετά την υπογραφή της νέας συμφωνίας, οι μνημονιακές δεσμεύσεις υπαγορεύουν έναν ασφυκτικό τρόπο μη υπέρβασης της κρίσης και μη άρσης του οικονομικού αδιεξόδου. Ασφυκτικό επειδή δυνάμει αποκλείει ακριβώς εκείνες τις πρωτοβουλίες που θέλει να λάβει ο ΣΥΡΙΖΑ, προδιαγράφοντας μέτρα και επιτηρώντας κάθε κυβερνητική πράξη, σε βαθμό μάλιστα ευθείας προσβολής της ανεξαρτησίας και τυπικής κυριαρχίας της.

Το σήμερα ως αφετηρία, για το αύριο ως αναγκαιότητα

Η ΑΡΙΣΤΕΡΑ, Η ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ, ΤΟ ΚΙΝΗΜΑ ΑΠΕΝΑΝΤΙ ΣΤΟ  ΜΝΗΜΟΝΙΟ-3

του Γιώργου Καλαμπόκα

Η επιλογή της ηγεσίας του ΣΥΡΙΖΑ να προσφύγει σε πρόωρες κάλπες κάθε άλλο παρά κεραυνό εν αιθρία αποτέλεσε· αντιθέτως, λειτούργησε ως συνέχεια με τη μνημονιακή στροφή της και υπαγορεύτηκε από τη στόχευση να παραμείνει ο (νέος) ΣΥΡΙΖΑ κυρίαρχος στο (νέο) πολιτικό σκηνικό, τουτέστιν, από συγκεκριμένους όσο και κυνικούς υπολογισμούς: τον αιφνιδιασμό οποιασδήποτε συγκρότησης ενός αντίπαλου δέους στα αριστερά· το γεγονός ότι εφεξής η οικονομική και κοινωνική κατάσταση μόνο χειρότερη θα γίνεται για τα λαϊκά στρώματα, με την εφαρμογή του μνημονίου· τον εκλογικό χρόνο που, βάσει του επαίσχυντου εκλογικού νόμου, επιτρέπει στην ηγεσία να ελέγξει απολύτως τους υποψηφίους, επικυρώνοντας σε επίπεδο εκπροσώπησης την πολιτική στροφή της ως πραγματικότητα για το κόμμα· φυσικά, αυτή η τακτική ενισχύθηκε και από τη στρατηγική κρίση της Ν.Δ.

Γιάννης Τζερμιάς, «Όνειρο»

Όλα αυτά υπογραμμίζουν τις δύο στρατηγικότερες παραμέτρους της τακτικής Τσίπρα: την «απαλλαγή» του ΣΥΡΙΖΑ από το «βάρος» του προηγούμενου πολιτικού συσχετισμού στο εσωτερικό του, στην κοινωνική και την κοινοβουλευτική εκπροσώπησή του, και την απρόσκοπτη περαιτέρω κίνηση του νέου ΣΥΡΙΖΑ προς τα «δεξιά», την οριστική πολιτικοϊδεολογική «κατάληψη» του «κέντρου», την εκπροσώπηση πρωτίστως των αστικών και ανώτερων νέων μικροαστικών στρωμάτων.

Με την πολιτική φιλοδοξία της ρήξης και της νίκης

Η ΑΡΙΣΤΕΡΑ, Η ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ, ΤΟ ΚΙΝΗΜΑ ΑΠΕΝΑΝΤΙ ΣΤΟ  ΜΝΗΜΟΝΙΟ-2

της Ειρήνης Γαϊτάνου

Βρισκόμαστε σε μια σημαντική καμπή, καθώς ο κύκλος που χαρακτήρισε την τελευταία πενταετία, μετά την ένταξη στους μνημονιακούς μηχανισμούς, κάθε άλλο παρά έχει κλείσει, με κυρίαρχα χαρακτηριστικά του την ανάταση του κοινωνικού κινήματος και τη βαθιά πολιτική κρίση. Σήμερα η κρίση αυτή βαθαίνει, ενώ το εγχείρημα ΣΥΡΙΖΑ υπέστη μια σημαντική στρατηγική ήττα, με την προσχώρηση του στο μνημονιακό στρατόπεδο.

Γιώργος Βακαλό, «Ταυρομάχος»

Η εξέλιξη αυτή δεν αφήνει περιθώρια άσκησης ουσιαστικής αριστερής πολιτικής, όπως έχει ήδη φανεί. Ωστόσο, καθώς οι αιτίες και συνέπειες της στρατηγικής αυτής ήττας αφορούν, αν και σε διαφορετικό βαθμό, όλη την αριστερά και το λαό, καλούμαστε να εγκύψουμε σε βάθος πάνω στα χαρακτηριστικά της –με αυστηρή κριτική ματιά αλλά μακριά από ευκολίες και τάσεις απλής αυτοεπιβεβαίωσης– αν θέλουμε να συμβάλλουμε ώστε η υπέρβασή της να σηματοδοτήσει μια νέα δυνατότητα για μια αριστερή πολιτική. Αυτό επιτάσσει πρώτα πρώτα, να επανανοηματοδότησουμε την τελευταία, με όρους όχι απλά ηθικούς, αλλά μιας στρατηγικής αναζήτησης, που θα περιλαμβάνει το μετασχηματισμό του υπάρχοντος, με ορίζοντα την κομμουνιστική προοπτική, παράλληλα με τη βελτίωση των συνθηκών ζωής στο παρόν.

O τροχίσκος του ΣΥΡΙΖΑ

του Σπύρου Ι. Ασδραχά 

 

Ζητήσαμε από τον Σπύρο Ι. Ασδραχά (εφτά μήνες μετά τη συνέντευξή του στην Αυγή, στην Πόλυ Κρημνιώτη, 1.2.2015) ένα σχόλιο σχετικά με την εμπειρία της επτάμηνης διακυβέρνησης από την Αριστερά, τη μνημονιακή συμφωνία, τις προτεραιότητες και τις δυσκολίες που θα αντιμετωπίσει η νέα κυβέρνηση μετά τις 20 Σεπτεμβρίου, τις αλλαγές στο ευρωπαϊκό πεδίο. Τον ευχαριστούμε θερμά.

ΕΝΘΕΜΑΤΑ

Πίνακας του Γιώργου Μπουρναζάκη

Στη σημερινή συγκυρία, όχι μόνο στο επίπεδο της Ευρώπης αλλά στο σύνολο του πολυπολικού διεθνούς συστήματος, η περίπτωση του ελληνικού προβλήματος, νομίζω ότι αποκτά  ιδιαίτερη βαρύτητα ως προάγγελος μεταβολών που θα γίνουν για δύο λόγους. Πρώτον, γιατί ο χρηματοπιστωτικός καπιταλισμός θα πρέπει να αμβλύνει τις αντιφάσεις του και, δεύτερον, γιατί το προσφυγικό ζήτημα συντελεί στην αναπροσαρμογή των γεωπολιτικών διλημμάτων που συνεπάγεται η αποδιάρθρωση των κρατικών σχηματισμών στην Αφρική αλλά και στην Ασία, αποδιάρθρωση στην οποία έχουν συντελέσει καθοριστικά οι  επεμβάσεις των ΗΠΑ και της Ευρώπης.

Να κυβερνάς, δηλαδή

Η Αριστερά στον καιρό των μνημονίων-4

του Βαγγέλη Καραμανωλάκη

Mιχάλης Αμάραντος, «Χωρίς τίτλο», 2013

Ερωτήματα, όπως αυτά που μας θέτουν σήμερα οι φίλοι των «Ενθεμάτων», έχουν, συνήθως, ένα δομικό πρόβλημα: οι έννοιες που τίθενται ως αφετηρία των συλλογισμών, τους οποίους καλούνται να αναπτύξουν οι ερωτώμενοι, εκλαμβάνονται ως αυτονόητες. Αλλιώς: Πριν απαντήσει κανείς στο ποια είναι τα περιθώρια άσκησης αριστερής πολιτικής, χρειάζεται να θέσει ένα άλλο ερώτημα: Τι σημαίνει, στην Ελλάδα και την Ευρώπη του 2015, «αριστερή πολιτική»; Πώς την ορίζουμε μετά τις εμπειρίες και τις διαψεύσεις αυτών των μηνών; Το ερώτημα δεν είναι ρητορικό ούτε εύκολο. Επειδή, ακόμη και εάν συμφωνήσουμε στο «αυτονόητο», ότι δηλαδή η αριστερή πολιτική ορίζεται από την επιδίωξη βασικών στόχων όπως η κοινωνική δικαιοσύνη, η φροντίδα για τους αδύναμους, η δημοκρατία κλπ. αυτό δεν αρκεί. Γιατί αμέσως μετά έρχεται το ουσιώδες: με ποιους τρόπους πετυχαίνεις, πώς σχεδιάζεις και πώς εφαρμόζεις αυτή την πολιτική. Εδώ, από τη μια, όταν δεν λάβεις υπόψη τα δεδομένα, τις διεθνείς συνθήκες και τους συσχετισμούς, τότε η διάψευσή της είναι εξαιρετικά οδυνηρή. Από την άλλη, στην προσπάθεια να προσαρμοστείς, κινδυνεύεις να απολέσεις όλα εκείνα τα στοιχεία που σε χαρακτηρίζουν και για τα οποία έχεις διεκδικήσει τη διακυβέρνηση. Η εμπειρία των τελευταίων μηνών δείχνει, δυστυχώς, ότι το ένα δεν αποκλείει το άλλο, συνήθως συνυπάρχουν.

Το τέλος της ουτοπίας

Η Αριστερά στον καιρό των μνημονίων-3

του Γιώργου Φαράκλα

Δήμος Σκουλάκης, «Ανοιξιάτικο πρωινό, παραλλαγή στον Ε. Χόπερ», 2010

«Οι άνθρωποι φτιάχνουν την ίδια τους την ιστορία, όχι όμως […] κάτω από όρους που επιλέγουν οι ίδιοι», έλεγε ο Μαρξ το 1852. Για ν’ αλλάξουμε την πραγματικότητα πρέπει, έτσι, πρώτα να την αναγνωρίσουμε. Μπορούμε να πούμε ότι η άρνηση να την αναγνωρίσουμε μετατρέπει τη σκέψη μας σε ουτοπική. Γι’ αυτό, μετά τον Μαρξ, πολλοί θεωρούν βασικό καθήκον της χειραφετικής σκέψης την κριτική της ουτοπικής σκέψης. Πράγματι, ίσως η ουτοπική σκέψη προσφέρει ένα έναυσμα για την πρόοδο, ίσως δίνει ένα όραμα — κι ας είναι άπιαστο. Η άρνηση να δούμε την πραγματικότητα έχει όμως επιβλαβείς επιπτώσεις στην πραγματικότητα.

Πράγματι, όταν δεν αναγνωρίζω την πραγματικότητα, στερώ από τον εαυτό μου τη δυνατότητα να τη βελτιώσω. Προβάλλω πάνω της μια ψευδή εικόνα και αφήνω την ίδια στο σκοτάδι. Πολλές φορές, μάλιστα, τη χειροτερεύω. Γιατί η εικόνα ωραιοποιεί την πραγματικότητα που κρύβει, κι έτσι ευνοεί την επιδείνωσή της. Ας αναλογιστούμε πώς ο λεγόμενος «υπαρκτός» σοσιαλισμός –που θα καταργούσε την καταπίεση μέσω άγριας καταπίεσης και τις τάξεις μέσω επανεισαγωγής ταξικών προνομίων– έβαζε παγίως μια εικόνα στη θέση της πραγματικότητας. Η ουτοπική σκέψη είναι επιβλαβής όχι γιατί δεν διαθέτει ακόμη μια «επιστήμη» της πραγματικότητας, αλλά γιατί αρνείται να κάνει έστω το πρώτο βήμα προς την κατεύθυνση αυτή: Να διαπιστώσει ποια είναι η πραγματικότητα. Τοποθετεί στη θέση της μια εξωπραγματική εικόνα.

Τα Μνημόνια δεν είναι «άθροισμα μέτρων» αλλά πολιτικό πρόγραμμα

Η Αριστερά στον καιρό των μνημονίων-2

του Βασίλη Παπαστεργίου

Δημήτρης Σουλιώτης, «Ο χορός της αγάπης», 1990

Το πρωί της 13ης Ιουλίου ο Σλοβάκος σοσιαλδημοκράτης πρωθυπουργός Ρόμπερτ Φίτσο έγραψε για την Ελλάδα στο twitter: «Δεν μου αρέσει να χρησιμοποιώ αυτή την έκφραση, αλλά πρόκειται για κάποια μορφή προτεκτοράτου». Η φράση ξενίζει ίσως κάποιον που δεν είναι εξοικειωμένος με τη θεωρία της εξάρτησης, ωστόσο δύσκολα θα αρνηθεί ότι είναι σε μεγάλο βαθμό αληθής, ιδίως αν έχει παρακολουθήσει την κοινοβουλευτική διαδικασία μετά τις 13 Ιουλίου, δηλαδή τη διαδικασία ψήφισης των προαπαιτούμενων και της νέας συμφωνίας.

Η κριτική στα Μνημόνια, τα προηγούμενα χρόνια, επισήμαινε ότι οι αυτά δεν είναι ένα απλό άθροισμα μέτρων, αλλά μια ενότητα, ένα πολιτικό πρόγραμμα, ο νεοφιλελευθερισμός συμπυκνωμένος. Αν αυτό ισχύει για τις προηγούμενες συμφωνίες, δεν βλέπω τον λόγο να ισχύει κάτι διαφορετικό τώρα — και αυτό είναι ανεξάρτητο από τις προθέσεις της απερχόμενης ελληνικής κυβέρνησης, που δέχομαι ότι είναι οι καλύτερες.

Από το κινηματικό καθηκοντολόγιο στην αναζήτηση στρατηγικής

Η Αριστερά στον καιρό των μνημονίων-1

Συνεχίζουμε, και στο φύλλο αυτό, τη συζήτηση που ξεκινήσαμε, την προηγούμενη Κυριακή για τις δυνατότητες, τα προβλήματα και τις προοπτικές της αριστερής πολιτικής στις νέες συνθήκες που διαμόρφωσαν η εκλογική νίκη του Γενάρη, το επτάμηνο της αριστερής κυβέρνησης, η μνημονιακή συμφωνία, η παραίτηση της κυβέρνησης, η διάσπαση του ΣΥΡΙΖΑ και η προκήρυξη εκλογών. Θέσαμε τα ακόλουθα δύο ερωτήματα, ως έναρξη της συζήτησης:

α) Ποια εκτιμάτε ότι είναι τα περιθώρια άσκησης αριστερής πολιτικής από μια μετεκλογική κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ στις νέες συνθήκες, που δημιουργούν η υπογραφή του Μνημονίου και η διάσπαση;

β) Ποια θεωρείτε βασικά «καθήκοντα» και άξονες δράσης για το αριστερό και ευρύτερο κίνημα, στις συνθήκες αυτές;

ΕΝΘΕΜΑΤΑ

 

Από το κινηματικό καθηκοντολόγιο στην αναζήτηση στρατηγικής

του Κωστή Καρπόζηλου

Βασίλης Διονυσόπουλος, «Ο μποξέρ και το μοντέλο», 1983-84

Ανεξάρτητα από το αποτέλεσμα των εκλογών, φοβάμαι ότι το κύριο πρόβλημα για την Αριστερά δεν σχετίζεται με τα ασφυκτικά περιθώρια της συμφωνίας του Ιουλίου, αλλά με τη συνολική εμπειρία της επτάμηνης διακυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ. Ας σκεφτούμε το εξής: αν ο συμβιβασμός του καλοκαιριού είχε συντελεστεί εν μέσω μιας ανακαινιστικής προσπάθειας που θα ενθάρρυνε ριζοσπαστικές τομές και θα στηριζόταν στα κοινωνικά κινήματα σήμερα θα ήμασταν μεν αντιμέτωποι με μια σημαντική υποχώρηση και ήττα, αλλά ο ορίζοντας των προσδοκιών μας θα ήταν παντελώς διαφορετικός. Το γενικευμένο ξενέρωμα, η απογοήτευση και η αποσυσπείρωση –εμφανής μέχρι και στις δημοσκοπικές μετρήσεις– δεν σχετίζεται μόνο ή αποκλειστικά με την υπογραφή της συμφωνίας ή τη διάσπαση του κόμματος. Σχετίζεται με τον συνδυασμό των παλινωδιών στην ίδια τη διαπραγμάτευση –με κορυφαίο παράδειγμα το δημοψήφισμα– και τον συχνά απογοητευτικό τρόπο άσκησης πολιτικής, που συνοψίζεται στην αδιαφορία ή αδυναμία της κυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ για ριζικές τομές πέραν ορισμένων πρωτοβουλιών που παρότι σημαντικές δεν αλλάζουν τη γενική εικόνα.

Κυβέρνηση και κίνημα επί του παρόντος

του Στάθη Γουργουρή 

Προ μηνός είχα υποστηρίξει  ότι η κυβέρνηση της Αριστεράς λειτουργεί ως ταραχοποιός ιδιότητα όσον αφορά τις δεδομένες νοηματικές κατηγορίες της πολιτικής, αν μη τι άλλο επειδή ο ΣΥΡΙΖΑ βρέθηκε στη κυβέρνηση μετά την ριζική τομή στο πολιτικό χώρο που άνοιξαν τα κινήματα των Πλατειών. Ωστόσο, κυβέρνηση και κίνημα δεν ταυτίζονται και ούτε υπηρετεί το ένα το άλλο, ωστόσο και η κυβέρνηση και το κίνημα φέρουν ευθύνη το ένα απέναντι στο άλλο. Μπορούν να υπάρχουν τόσο συμπτωματικά όσο και ανταγωνιστικά, και πράγματι οφείλουν να το κάνουν, αν πρόκειται να διατηρηθεί η ριζοσπαστική δημοκρατική ιδιότητά τους. Ως εκ τούτου, υποστήριξα ότι η ετερογένεια και η συγκρουσιακή δημοκρατία απόψεων εντός του ΣΥΡΙΖΑ συνιστούσε και την ιδιαίτερη ισχύ του.

Πατησίων, ΑΣΟΕΕ, Μάιος 2015. Φωτογραφία του Τάκη Γέρου

Δεν έχω αλλάξει γνώμη. Βέβαια, το κίνημα μπορεί να αντέξει θεμελιώδεις διαφωνίες, αν εξακολουθεί να υπάρχει κοινή αγωνιστική προοπτική και κοινό όραμα σε βάθος χρόνου. Όμως, στο πλαίσιο μιας κυβέρνησης, όχι κομματικής αλλά δημοκρατικής σε όλη την εμβέλεια της πολιτείας, όπου αποφάσεις επιβάλλονται στο πυκνότερο πλαίσιο ενεστώτος χρόνου, διαφωνίες που χάνουν τον ορίζοντα της αμεσότητας πίσω από το νέφος της ιδεολογικής καθαρότητας συχνά προκαλούν την αυτοκαταστροφή.

Η εσωτερική διαφωνία πήρε τόσο μεγάλες διαστάσεις σε κυβερνητικό επίπεδο, που τέθηκε όντως το ερώτημα αν ήταν πλέον εφικτό ο ΣΥΡΙΖΑ να κυβερνήσει όπως αρμόζει στη μοναδική ευκαιρία του εγχειρήματος μιας αριστερής κυβερνησιμότητας.

Σημειώσεις για μια αριστερή κυβερνητική πολιτική

Στον καιρό των Μνημονίων: Η Αριστερά, η κυβέρνηση και το κίνημα-4

του Πολυμέρη Βόγλη

Sandro Chia, «Αμφιβάλλοντας για τα χρώματα και τη μορφή»

1. Τα τελευταία χρόνια, τα Μνημόνια αποτέλεσαν «δομές καταστροφής» των πολιτικών δυνάμεων της χώρας. Μετά το ΠΑΣΟΚ και τη Νέα Δημοκρατία, ήλθε η σειρά της Αριστεράς να υποστεί τις συνέπειες της βίαιης προσαρμογής στην «προκρούστεια κλίνη» των μνημονιακών μέτρων και των απαιτήσεων των δανειστών: απογοήτευση στην κοινωνική βάση, αντιδράσεις στελεχών, διάσπαση του κόμματος. Η διαδικασία αποδόμησης του πολιτικού συστήματος συνεχίζεται, καθώς νέα κόμματα δημιουργούνται, ετερόκλητες συμμαχίες συνάπτονται, νέες διαιρετικές τομές κατασκευάζονται. Το ένστικτο της πολιτικής επιβίωσης για την παραμονή στην εξουσία επιτάσσει κινήσεις τακτικής που δημιουργούν δυνατότητες πολιτικής κυριαρχίας σε ένα περιβάλλον μόνιμης και διαρκούς πολιτικής αστάθειας. Η προσήλωση στις κινήσεις τακτικής υποβαθμίζει και συσκοτίζει τη στρατηγική: ποιο είναι το όραμα, πώς θέλουμε να είναι η ελληνική κοινωνία σε λίγα χρόνια. Όσο ο στρατηγικός στόχος παραμένει ασαφής και νεφελώδης, τόσο πιο δυσδιάκριτες γίνονται οι διαφορές μεταξύ των κομμάτων.

Από την υποταγή στη λογική στην αναζήτηση του διαφορετικού

Στον καιρό των Μνημονίων: Η Αριστερά, η κυβέρνηση και το κίνημα-3

του Νίκου Κατσιαούνη

Η κρίση που βιώνουμε σήμερα έχει καταστήσει πασιφανή την έκπτωση και την αδυναμία του κυρίαρχου πολιτικού συστήματος να δώσει απαντήσεις. Όλοι οι πολιτικοί σχηματισμοί του μεταπολιτευτικού συστήματος διαχείρισης όχι μόνο απέτυχαν να αποτελέσουν το άρμα για την έξοδο από την κρίση αλλά, αντίθετα, δείχνουν να συνθλίβονται όλο και περισσότερο μέσα στη μέγγενη που επιβάλλει η βαρβαρότητα του συστήματος. Ο ΣΥΡΙΖΑ έκανε μια μεγάλη στροφή το 2012, τότε που με ρητό και ξεκάθαρο τρόπο προέβαλλε την αξίωση της εξουσίας και την επιδίωξη της διαχείρισης του κρατικού μηχανισμού. Αλλά ήταν τότε που ο ΣΥΡΙΖΑ άλλαξε τη ρητορική του και παραμέρισε τις όποιες αξιακές και σημασιολογικές προκείμενες συγκροτούσαν ένα ριζοσπαστικό φαντασιακό. Προσκολλήθηκε άκριτα στην έννοια της ανάπτυξης και της προόδου, σαν αυτές να ήταν άμοιρες του σημερινού αδιεξόδου, και εισήγαγε μεγάλο μέρος του κυρίαρχου λόγου στον δικό του. Χρησιμοποίησε, δηλαδή, τα εργαλεία του κυρίαρχου συστήματος με σκοπό να ανέβει στην εξουσία, αλλά αγνόησε ότι τα εργαλεία αυτά όχι μόνο έχουν καταστεί άνευ νοήματος (γιατί η κρίση απεκάλυψε τη γύμνια τους), αλλά επιπλέον επικίνδυνα για το κοινωνικό σύνολο. Κι αν αυτό έγινε στη βάση μιας στρατηγικής απεύθυνσης σε μια κοινωνία που στην πλειοψηφία της δεν είναι αριστερή ή κοινωνία «εξεγερμένων», παρ’ όλα αυτά η στρατηγική αυτή αποδείχθηκε καταστροφική για τον ΣΥΡΙΖΑ. Και για να το πούμε πιο απλά: Ο ΣΥΡΙΖΑ ήθελε να οικειοποιηθεί το κράτος, αλλά δεν αναρωτήθηκε ποτέ τι είδους κράτος είναι αυτό που αναλαμβάνει την παρούσα στιγμή.

Mario Comensoli – Μετάβαση

Αυτή η μη αμφισβήτηση των κυρίαρχων σημασιών και η πρόσδεση σε αυτές δεν αποτελεί ίδιον του ΣΥΡΙΖΑ αλλά παθογένεια του ευρύτερου χώρου της Αριστεράς και όχι μόνο. Γενικά, ο ΣΥΡΙΖΑ δεν είχε κανένα ουσιαστικό σχέδιο διαχείρισης της σημερινής κατάστασης, όπως σχέδιο επίλυσης δεν υπάρχει ούτε από τους τωρινούς διαφωνούντες που δημιουργούν νέους σχηματισμούς και διασπάσεις στο εσωτερικό του. Περισσότερο φαντάζουν σαν προτάσεις προκειμένου να πειστούν οι ίδιοι για την ικανότητα διεξόδου, παρά ένα πραγματικό πολιτικό σχέδιο δημιουργίας μιας καινούργιας πραγματικότητας. Αυτό συμβαίνει γιατί σήμερα γίνεται έκδηλο ότι το κράτος, σε όποια πολιτική απόχρωση κι αν εμφανιστεί, δεν μπορεί να διαχειριστεί τους όρους της ζωής.

Ένας άλλος ΣΥΡΙΖΑ δεν είναι εφικτός

Στον καιρό των Μνημονίων: Η Αριστερά, η κυβέρνηση και το κίνημα-2

του Δημοσθένη Παπαδάτου-Αναγνωστόπουλου

Τον Μάρτιο του 2013, η τότε τρικομματική συγκυβέρνηση Σαμαρά ψήφιζε το νομοσχέδιο «περί εξαρτησιογόνων ουσιών», που θα γλίτωνε από τη φυλακή χιλιάδες τοξικοεξαρτημένους. Ήταν το μόνο νομοθέτημα εκείνης της κυβέρνησης που υποστήριξε ποτέ ο ΣΥΡΙΖΑ, ενώ για τη ΔΗΜΑΡ, που το πιστωνόταν λόγω υπουργίας Ρουπακιώτη, ο νόμος αποκτούσε ισχυρό συμβολισμό: ήταν η «απόδειξη» ότι το Μνημόνιο δεν πρέπει να απολυτοποιείται ως διαχωριστική γραμμή — ότι η τότε «κυβερνώσα Αριστερά» μπορούσε να διασώσει κάποια ψήγματα αριστερής πολιτικής, στον βαθμό που υπήρχαν άνθρωποι με λογισμό και μ’ όνειρο να παλέψουν στα διάκενα των απαιτήσεων των δανειστών.

Nτάνιελ Εγκνέους, «Κοκκινοσκουφίτσα», 2014

Δύο χρόνια μετά, η συζήτηση για την αντιμετώπιση του υπερπληθυσμού στις φυλακές αποκάλυπτε ότι το πράγμα ήταν πιο περίπλοκο: ότι, αφενός η τύφλωση της Δικαιοσύνης, αφετέρου η υποχρηματοδότηση θεραπευτικών προγραμμάτων και των συναφών δομών, είχαν ακυρώσει στην πράξη εκείνο το ελπιδοφόρο νομοθέτημα. Το κυριότερο: με όσα είχαν γίνει τη διετία 2012-2014, ούτε η ΔΗΜΑΡ, ούτε φυσικά η Ν.Δ. ή το ΠΑΣΟΚ είχαν διανοηθεί στα σοβαρά να ζητήσουν την ψήφο της ελληνικής κοινωνίας με βάση το δείγμα εκείνο της αριστερής «ρωγμής».

Φοβάμαι πως η ιστορία αυτή δεν απασχολεί όσες και όσους επιχειρηματολογούν στα σοβαρά ότι «δεν ήρθε το τέλος του κόσμου» με το τρίτο Μνημόνιο: ότι μπορεί η κυβέρνηση να εξαναγκάστηκε να ψηφίσει Μνημόνιο, μπορεί ο ΣΥΡΙΖΑ να αποδέχτηκε τον εκβιασμό ως πρόγραμμά του, μην κάνοντας καν το αποφασισμένο συνέδριό του — αλλά δυνατότητες ακόμα υπάρχουν, πρώτα απ’ όλα στον τομέα των δικαιωμάτων. Σα να μην μάθαμε τι σημαίνει για τη δημοκρατία η λιτότητα στην οικονομία. Σαν να είχε δικαιωθεί η Κεντροαριστερά, που από το 2010 διαχώριζε πλήρως στον λόγο της το Μνημόνιο από τα δικαιώματα, εγκαταλείποντας εντέλει και τα τελευταία. Και σα να μην ήταν ο αγώνας ενάντια στη λιτότητα αυτός που εξασφάλισε στον ΣΥΡΙΖΑ το πολιτικό κεφάλαιο για να πραγματώσει τομές στις φυλακές, την ιθαγένεια, το προσφυγικό.

H κρίσιμη κατάσταση του παρόντος

Στον καιρό των Μνημονίων: Η Αριστερά, η κυβέρνηση και το κίνημα-1 

Από τις 9 Αυγούστου, όταν έκλεισαν για καλοκαίρι τα «Ενθέματα», μέσα σε είκοσι μόνο μέρες, ήρθαν περίπου τα πάνω κάτω: η μνημονιακή συμφωνία, η ψήφισή της με απώλειες για την κυβερνητική πλειοψηφία, η παραίτηση της κυβέρνησης, η διάσπαση του ΣΥΡΙΖΑ, η προκήρυξη εκλογών. Παρά τη σαστισμάρα και την παγωμάρα, καθώς όλα αυτά και καταιγιστικά έγιναν και διόλου αδιάφορα –πολιτικά, προσωπικά, συναισθηματικά– είναι, θεωρούμε ότι είναι επείγον να τα συζητήσουμε και να τα αποτιμήσαμε. Απευθύναμε σε τέσσερις καλούς φίλους, παλιότερους και νεότερους, των «Ενθεμάτων», θέτοντάς τους τα δύο ερωτήματα που ακολουθούν. Τους ευχαριστούμε για την ανταπόκρισή τους, και ανοίγουμε τη συζήτηση, που θα συνεχίσουμε στα επόμενα φύλλα. Τα δύο ερωτήματα:

α) Ποια εκτιμάτε ότι είναι τα περιθώρια άσκησης αριστερής πολιτικής από μια μετεκλογική κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ στις νέες συνθήκες, που δημιουργούν η υπογραφή του Μνημονίου και η διάσπαση;

β) Ποια θεωρείτε βασικά «καθήκοντα» και άξονες δράσης για το αριστερό και ευρύτερο κίνημα, στις συνθήκες αυτές;

ΕΝΘΕΜΑΤΑ

H κρίσιμη κατάσταση του παρόντος

της Αθηνάς Αθανασίου

Nτάνιελ Εγκνέους, «Κοκκινοσκουφίτσα», 2014

Η πρόσφατη ήττα είναι μια στιγμή συντριβής για την Αριστερά και για τη δημοκρατία στην Ευρώπη. Ταυτόχρονα, οι συνθήκες διάσπασης, με τα φαινόμενα οπαδοποίησης, τις κραυγές περί «προδοσίας», την οχύρωση σε εύκολες βεβαιότητες και την αδρανοποίηση της συλλογικότητας, δεν αφήνουν περιθώρια για συλλογικό αναστοχασμό και ανασύνταξη απέναντι στο βαρύ πλήγμα.