Tυνησία: Απέναντι στον ισλαμο-φασισμό

Standard

του Νικόλα Σεβαστάκη

Διαδηλώτριες κρατάν αφίσα με τον δολοφονημένo ηγέτη της Αριστεράς Τσόκρι Τσόκρι Μπελαΐντ.

Μετά από κάμποσο καιρό, πάλι ένα κείμενο «εκτός ατζέντας» στα «Ενθέματα». Λίγες γραμμές για κάποιες εμπειρίες του διπλανού μας κόσμου, για τις πληγές της περιμέτρου μας, που νομίζω ότι πρέπει να μας καίνε. Γιατί αυτές οι εμπειρίες αγγίζουν τη Μεσόγειο που τη σημασία της μας τη δίδαξε ο Καμύ, ο κατεξοχήν στοχαστής των εντάσεων μεταξύ της πολιτικής και της ηθικής. Εννοείται ότι μιλώ και πάλι σε ένα διαφορετικό μήκος κύματος από κάποιες γεωπολιτικές αναλύσεις ή τις θεωρητικές περιηγήσεις στην «εξέγερση του πλήθους», κουβέντες στις οποίες έχουμε συνηθίσει τα τελευταία χρόνια.

Στην Τυνησία λοιπόν, στις 6 Φεβρουαρίου, δολοφονήθηκε ο Τσόκρι Μπελαΐντ, ηγέτης του κόμματος της Αριστεράς Κίνημα Πατριωτών Δημοκρατών που είχε υψώσει τη φωνή του απέναντι στην κυβέρνηση του Χαμίντ Τζεμπαλί. Με αφορμή αυτή τη δολοφονία, ο Έρικ Γκολντστάιν, υπεύθυνος του τμήματος Μέσης Ανατολής και Βόρειας Αφρικής του Human Rights Watch δήλωσε: «Έχουν διαπραχτεί πολλές επιθέσεις σε δημοσιογράφους, πολιτικά στελέχη, καλλιτέχνες και απλούς πολίτες. Οι περισσότερες από αυτές δεν έγιναν αντικείμενο έρευνας, ούτε φυσικά κάποιας δικαστικής διαδικασίας». Συνέχεια ανάγνωσης →

Η εξέγερση των Αράβων: Ποιος φοβάται το πνεύμα της επανάστασης;

Standard

αποσπάσματα· το πλήρες κείμενο στο RedNotebook: /rnbnet.gr/details.php?id=1635

του Σλάβοϊ Ζίζεκ

Είναι αισχρό να μιλάμε τώρα για ειρηνική μετάβαση στην Αίγυπτο: την έκανε αδύνατη ο ίδιος ο Μουμπάρακ, συνθλίβοντας την αντιπολίτευση. Αφότου ο Μουμπάρακ έστειλε τον στρατό ενάντια στους διαδηλωτές, το δίλημμα είναι ξεκάθαρο: είτε μια εξωραϊστική αλλαγή, όπου κάτι αλλάζει προκειμένου να μην αλλάξει τίποτα, είτε μια πραγματική ρήξη.

Ιδού, λοιπόν, η στιγμή της αλήθειας: κανένας δεν μπορεί να ισχυριστεί, όπως στην περίπτωση της Αλγερίας μια δεκαετία πριν, ότι η διεξαγωγή πραγματικά ελεύθερων εκλογών σημαίνει την παράδοση της εξουσίας στους μουσουλμάνους φονταμενταλιστές. Μια άλλη φιλελεύθερη ανησυχία είναι ότι δεν υπάρχει οργανωμένη πολιτική δύναμη να αναλάβει την εξουσία αν πέσει ο Μπουμπάρακ. Φυσικά δεν υπάρχει: ο Μουμπάρακ φρόντισε γι’ αυτό, συρρικνώνοντας την αντιπολίτευση που κατάντησε απλώς διακοσμητικό στοιχείο, κι έτσι η κατάσταση θυμίζει τον τίτλο του διάσημου μυθιστορήματος της Αγκάθα Κρίστι: And Then There Were None. Το επιχείρημα υπέρ του Μουμπάρακ –ο Μουμπάρακ ή το χάος– είναι επιχείρημα εναντίον του.

Η υποκρισία των φιλελεύθερων Δυτικών είναι εξωφρενική: υποστήριξαν δημόσια τη δημοκρατία, και τώρα που οι λαοί εξεγείρονται εναντίον των τυράννων στο όνομα αξιών όπως η ελευθερία και η δικαιοσύνη, και όχι στο όνομα της θρησκείας, όλοι τους ανησυχούν εντόνως. Προς τι η ανησυχία και γιατί να μη χαιρόμαστε που δίνεται μια ευκαιρία στην ελευθερία; Σήμερα, περισσότερο από ποτέ, είναι επίκαιρο το παλιό σύνθημα του Μάο Τσε Τουνγκ: «Μεγάλη αναταραχή, θαυμάσια κατάσταση!».

Πού πρέπει να πάει λοιπόν ο Μουμπάρακ; Η απάντηση είναι ξεκάθαρη: στη Χάγη. Αν υπάρχει ένας αρχηγός που αξίζει να καθήσει εκεί, είναι αυτός.

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην «Guardian», 1.2.2011.

Επανάσταση στων «γιασεμιών»: η ανησυχία είναι ορατή σε όλη την ευρύτερη περιοχή

Standard

Συνέντευξη με τον Ζιλ Κεπέλ

μετάφραση: Νατάσσα Φουντουλάκη

Ενώ η «επανάσταση των γιασεμιών» συνεχίζεται στην Τυνησία, η αναταραχή εξαπλώνεται και σε άλλες χώρες, με πρώτο παράδειγμα την Αίγυπτο. Την προηγούμενη Κυριακή δημοσιεύσαμε στα «Ενθέματα» τη διακήρυξη αλληλεγγύης στην τυνησιακή επανάσταση που υπέγραφαν δεκάδες ευρωπαίοι αγωνιστές και διανοούμενοι. Σήμερα, σε μια προσπάθεια να κατανοήσουμε τα αίτια που οδήγησαν στον ξεσηκωμό και τις συνθήκες που διαμορφώνονται, δημοσιεύουμε τη συνέντευξη του αραβολόγου και ισλαμολόγου, καθηγητή στο LSE, Gilles Kepel (Liberation, 17.1.2011). Επίσης, αποσπάσματα από τα άρθρα του γαλλοτυνήσιου ποιητή, ισλαμολόγου, δοκιμιογράφου και καθηγητή συγκριτικής λογοτεχνίας στο Πανεπιστήμιο Paris-X Abdelwahab Meddeb (Le Monde, 18.1.2011) και του μαροκινού συγγραφέα και ποιητή Abdellah Taïa που από το 1998 ζει αυτοεξόριστος στο Παρίσι (Le Monde, 18.1.2011).

Ποια μπορεί να είναι η κατάληξη αυτού του κινήματος;

Πρέπει καταρχάς να αναλύσουμε την ιδιαιτερότητά του. Μέχρι στιγμής, κύρια κινητήρια δύναμη της επανάστασης στην Τυνησία ήταν η μορφωμένη μεσαία τάξη, η οποία γενικώς είναι ουδετερόθρησκη. Και αυτό είναι το χαρακτηριστικό που διαφοροποιεί αυτό το κίνημα από τις εκρήξεις που κλυδώνισαν την Αλγερία στις αρχές Ιανουαρίου, όπου στα επεισόδια πρωταγωνίστησαν κυρίως περιθωριοποιημένοι νέοι, οι οποίοι ως επί το πλείστον λεηλατούσαν καταστήματα ή σύμβολα της μεσαίας τάξης, μην έχοντας τη δύναμη να επιτεθούν σε ένα πανίσχυρο κράτος. Στην Τυνησία, το κίνημα ξεκίνησε μετά από την αυτοπυρπόληση ενός νεαρού πτυχιούχου, που κατάντησε να πουλάει ζαρζαβατικά, και ο οποίος υπήρξε θύμα της βιαιότητας και της διαφθοράς της αστυνομίας. Η πραγματικότητα αυτή λειτουργεί ως σύμβολο που αγγίζει το σύνολο του αραβικού κόσμου, όπου παντού μπορεί κανείς να συναντήσει παρόμοιες καταστάσεις. Ωστόσο, η ιδιαιτερότητα της Τυνησίας έγκειται στο ότι η κίνηση αυτή είχε ένα τέτοιο αποτέλεσμα. Η μεσαία τάξη κατόρθωσε να κατέβει στο δρόμο και να αναγκάσει τον Μπεν Αλί σε φυγή. Βέβαια, η νίκη αυτή πιθανότατα δεν θα είχε επιτευχθεί, ή τουλάχιστον όχι τόσο γρήγορα, εάν δεν είχε προσχωρήσει στο κίνημα εναντίον του δικτάτορα ο στρατός, τον οποίο άλλωστε ο Μπεν Αλί δεν εμπιστευόταν, και στηριζόταν, πάνω από όλα, στην αστυνομία. Συνέχεια ανάγνωσης →

Η «επανάσταση των γιασεμιών», σημάδι της μεταμόρφωσης της Ιστορίας

Standard

του Αμπντελουάχαμπ Μεντέμπ

μετάφραση: Νατάσσα Φουντουλάκη

Διαδήλωση στο Παρίσι υπέρ της τυνησιακής εξέγερσης

Τι επιτάχυνση της Ιστορίας! Από την αυτοπυρπόληση του Μοχάμεντ Μπουαζίζι στις 17 Δεκεμβρίου μέχρι τη φυγή του Μπεν Αλί στις 14 Ιανουαρίου, δεν πέρασε ούτε ένας μήνας. Αυτό το πρωτοφανές γεγονός μάς έκανε να παρακολουθήσουμε, σχεδόν αιφνιδιασμένοι, την εκπλήρωση της προσδοκίας ενός ολόκληρου λαού στη σκηνή της Ιστορίας, η οποία του αποκαλύπτεται καλή επειδή είναι δίκαιη, και δίκαιη επειδή είναι καλή.

Αυτό το εξαιρετικό πλάνο στήθηκε από μια δραματουργία αυστηρά τοπική και νεανική. Είναι μια επανάσταση της γενιάς της ψηφιακής τεχνολογίας και της μπλογκόσφαιρας, η οποία ουσιαστικά γίνεται με τη μεσολάβηση του Ίντερνετ. Και η αστραπιαία διάρκειά της ανταποκρίνεται στην ταχύτητα και την αμεσότητα που παρέχει το μέσο.

Από εδώ και πέρα, με αυτή την επανάσταση των γιασεμιών έχουμε μια νέα εκδοχή του χρόνου μέσα στην Ιστορία. Η Ιστορία θα υποστεί μια συμπύκνωση που παράγει η μετάλλαξη των συνιστωσών του τόπου και του χρόνου. Ζήσαμε ένα ιστορικό πλάνο που ανάγει στο δευτερόλεπτο το άγνωστο σε γνωστό και μετατρέπει το μακρινό σε κοντινό. […]

Η επανάσταση στην Τυνησία πρέπει να τεθεί στο επίπεδο του παγκόσμιου χρόνου. Δεν πρέπει να την κατατάξουμε στις παλαιές άκαμπτες κατηγοριοποιήσεις που χωρίζουν τον πλανήτη σε ζώνες, με τις οποίες ταυτίζονται ασυμβίβαστες διαφορές.

Η σιωπή των διανοούμενων και των πολιτικών μπορεί να γίνει κατανοητή λόγω του πρωτόγνωρου χαρακτήρα του γεγονότος. Είναι μια σιωπή που μπορούμε να την εξηγήσουμε και να τη δικαιολογήσουμε για τις δύο πρώτες εβδομάδες. Το δράμα που ξεκίνησε στο Σίντι Μπουζίντ, αυτό τον ξεχασμένο τόπο, θα μπορούσε να συγκριθεί με εκείνες τις επαναστάσεις του ψωμιού που ξεσπούν και σβήνουν σε δικτατορίες που ανήκουν σε έναν άλλο κόσμο, μακρινό, ξένο και παράξενο, διαφορετικό, σε μια άλλη οικονομική δομή (αυτή της υπανάπτυξης), και σε έναν άλλο, ειδικό, μη αφομοιώσιμο πολιτισμό (το Ισλάμ ή η Αφρική). Θα μπορούσαμε ακόμη να την αντιληφθούμε υπό την, συγκαταβατική, πατερναλιστική οπτική μιας πρώην αποικίας που έχει ήδη κατορθώσει να εξασφαλίσει την αξιοπρεπή διαβίωση των υπηκόων της, γεγονός που αποτελεί πολύ καλή επίδοση που αξίζει τον έπαινο εκ μέρους της παλιάς μητρόπολης.

Αλλά όσο το κίνημα επέμενε η σιωπή έγινε ασυγχώρητη. Ακούγοντας τη βοή των συνθημάτων (από το «Ελευθερία, δουλειά, αξιοπρέπεια» στο «Μπεν Αλί, φύγε») και βυθισμένοι στα ντοκουμέντα, γραπτά και οπτικοακουστικά που συγκέντρωσαν οι διαδικτυακοί αυτόπτες μάρτυρες, είμαστε σε θέση να πιστεύουμε ότι η σιωπή είναι ένοχη. Πώς να ερμηνεύσουμε αυτή τη σιωπή; Οφείλεται στην αδιαφορία; Είναι μήπως ένα σημάδι της διαίρεσης του κόσμου σε κέντρο που διοικεί και αποφασίζει για την ιεράρχηση των φαινομένων και σε περιφέρεια προορισμένη να υποτάσσεται και να υπακούει στις εντολές και στις ταξινομήσεις που επιβάλλει το κέντρο;

Φαίνεται ότι οι εξελίξεις στην Τυνησία θα έπρεπε να μας απαγκιστρώσουν από μια διττή ενστικτώδη αντίδραση: από τον πατερναλισμό της αποαποικιοποίησης και από την ηγεμονική προσέγγιση που χωρίζει τον κόσμο σε κέντρο και περιφέρεια. Η επανάσταση που είχε ως θέατρο αυτό που η Ρωμαίοι αποκαλούσαν Αφρική ξέσπασε από ένα θυσιαστικό σώμα που αργοπέθαινε στο Σίντι Μπουζίντ, δηλαδή στην περιφέρεια της περιφέρειας. Στη συνέχεια διαδόθηκε παντού μέσω του αποεδαφικοποιημένου χώρου της μπλογκόσφαιρας, που είναι ικανή να μετατρέψει την κάθε περιφέρεια σε κέντρο.

Αυτό που μας έρχεται από την Τυνησία διαλύει όλες τις νοητικές κατηγορίες μας. Αν θέλουμε να καταλάβουμε τον κόσμο έτσι όπως διαμορφώνεται, εάν θέλουμε να τοποθετηθούμε με τον πιο αρμόδιο τρόπο, πρέπει λάβουμε υπόψιν μας αυτή τη μετατόπιση του κέντρου και την αποεδαφικοποίηση. Πρέπει να παραδεχτούμε ότι η μικρή παραμελημένη Τυνησία, που δεν εγγράφεται στην πρώτη θέση των προτεραιοτήτων μας, μπορεί να γίνει ένα γεγονός που σηματοδοτεί την ποιοτική μεταμόρφωση της Ιστορίας.

H αφύπνιση του αραβικού λαού

Standard

του Αμπντελάχ Ταϊα

μετάφραση: Νατάσσα Φουντουλάκη

Η επανάσταση που ζει αυτή τη στιγμή η Τυνησία είναι ένα αναπάντεχο θαύμα, και τις ταραχές στην Αλγερία πρέπει να τις πάρουμε στα σοβαρά. Εδώ και πολύ καιρό λέμε ότι ο αραβικός λαός είναι τελείως αποχαυνωμένος, υποταγμένος και ανίκανος να φωνάξει. Λέμε ότι η εξουσία, σε όλες σχεδόν τις αραβικές χώρες, έχει καταφέρει να φιμώσει κάθε αντιφρονούν πολιτικό κίνημα. Η αριστερά σχεδόν δεν υπάρχει πια. Το πολιτικό, ιδεολογικό και πνευματικό κενό εγκαταστάθηκε και διατηρήθηκε ευρύτατα ως ο μοναδικός χώρος δράσης για τους πολίτες. Όλα αυτά είναι χωρίς καμία αμφιβολία αληθινά. Όλα αυτά συνοψίζουν αρκετά καλά την περιφρόνηση με την οποία αντιμετώπισαν οι κυβερνώντες του τον αραβικό λαό τις τελευταίες πέντε δεκαετίες.

Έγιναν τα πάντα ώστε ο Άραβας να μην μορφώνεται, να μην σκέφτεται, να μην αισθάνεται ότι τον αφορούν η χώρα που ζει, τα προβλήματα της κοινωνίας μέσα στην οποία εξελίσσεται. Το χειρότερο από όλα: αναγκάστηκε να στραφεί σε μια πολύ ριζοσπαστική και σκοταδιστική θεώρηση του Ισλάμ. Όλοι έχουν ανάγκη να βρουν ένα νόημα στη ζωή τους. Για μερικούς Άραβες, το Ισλάμ ήταν η μοναδική διαθέσιμη οδός. Για τον απλό λόγο ότι δεν υπήρχαν άλλες. […]

Η ρήξη ανάμεσα στον αραβικό λαό και τους κυβερνώντες του είναι απολύτως πραγματική. Οι πλούσιοι, συνδεδεμένοι στενά με την εξουσία, συνεχίζουν να συμπεριφέρονται σαν να ζούσαν αλλού, σίγουρα στην Ελβετία, εκεί όπου έχουν τους τραπεζικούς λογαριασμούς τους με τα λεφτά που ανενδοίαστα έκλεψαν. Ο πολιτισμός, που θα μπορούσε να προσδώσει κάποιο νόημα στην ύπαρξη, αποτέλεσε και αυτός μονοπώλιο όσων είχαν τα μέσα. Και ποιος πολιτισμός έμεινε για εμάς, τους φτωχούς; Αυτός που δεν έχει κανένα ενδιαφέρον: το φολκλόρ.

Ακόμη και οι άραβες διανοούμενοι κατέληξαν να εγκαταλείψουν αυτόν τον λαό. Εκτός από μερικούς θαρραλέους υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ελάχιστοι είναι εκείνοι που έκρουσαν τον κώδωνα του κινδύνου, που εργάστηκαν μέσα στον κόσμο, και όχι σε μια άλλη σφαίρα, σε έναν άλλον πλανήτη. Είναι λυπηρό να το λέμε: ακόμη και σήμερα, οι διανοούμενοι αντιμετωπίζουν τους συμπολίτες τους με περιφρόνηση, προτιμούν να μιλούν για τον Μαρσέλ Προυστ, τον Ζαν-Πωλ Σαρτρ, τη Σιμόν ντε Μπωβουάρ και τον Αλμπέρ Καμύ, παρά να βοηθήσουν τους Άραβες να αλλάξουν τη θεώρηση του εαυτού τους, να τους βοηθήσουν να επανακτήσουν την αξιοπρέπειά τους, να ορθώσουν το ανάστημά τους. Να ορθώσουν το ανάστημά τους και να πάρουν τη ζωή στα χέρια τους. Να αντιδράσουν. Να φωνάξουν.

Όσα συμβαίνουν σήμερα στην Τυνησία και την Αλγερία πρέπει να τοποθετηθούν σε αυτό το πλαίσιο. Ο λαός που εκφράζεται σήμερα, που αψηφά τις απαγορεύσεις, που απλώς δεν αντέχει άλλο, προέρχεται κυρίως από αυτό το κενό στο οποίο σκοπίμως τον είχαν καθηλώσει. Εάν σήμερα φωνάζει, εάν επιτέλους διαμαρτύρεται, εάν τολμάει να αμφισβητήσει την εξουσία και τους πλούσιους, εάν με θάρρος κατεβαίνει στον δρόμο, είναι γιατί πια δεν έχει τίποτε να χάσει. Ο θάνατος και η εξουσία δεν τον φοβίζουν πλέον. Αυτός ο Άραβας, που τον εμπόδισαν να ζήσει, που δεν σταμάτησαν να τον εξευτελίζουν, ορθώνεται, εκεί, τώρα, μπροστά στα μάτια μας. Ήταν νεκρός. Σαν από θαύμα, αναστήθηκε. Το να εκφράσουν οι διανοούμενοι την αλληλεγγύη τους σε αυτόν τον Άραβα είναι το λιγότερο που μπορούν να κάνουν. Έχουν καθήκον να τον υποστηρίξουν με δυο ειλικρινή λόγια. Αυτός ο Άραβας που βρίσκεται στο δρόμο, που δεν ζει αποκλειστικά στην Τυνησία και στην Αλγερία, μιλά για εμάς. Μας μιλά.

Αγάπη για τον αραβικό κόσμο σημαίνει πρώτα από όλα αγάπη για τον λαό του, να προσδοκάς για αυτόν την ίδια δημοκρατία, την ίδια εκτίμηση. Σημαίνει να σταματήσεις να λες συγκαταβατικά: οι Άραβες δεν είναι σαν εμάς, ζουν σε έναν άλλον αιώνα!

Ο αραβικός λαός είχε ξεχαστεί μεταξύ μιας Δύσης που βρίσκεται σε κατάσταση μανίας με τους ισλαμιστές και των ισλαμιστών που έχουν γίνει ειδήμονες στη διεθνή επικοινωνία. Σήμερα, επανέρχεται. Προσπαθεί να πάρει το λόγο. Του προσάπτουμε ότι είναι ανοργάνωτος, σε κατάσταση αναρχίας; Η εξέγερση δεν έχει ανάγκη από συμβούλους επικοινωνίας. Η εξέγερση έχει σκοπό να ανταποδώσει τη βία μέσα στην οποία ήταν αναγκασμένος να ζει αυτός ο κόσμος και να σιγοκαίγεται. Η εξέγερση χρειάζεται έναν ηγέτη. Θα αργήσει να εμφανιστεί, ωστόσο θα εμφανιστεί, είμαι σίγουρος. Θα μπορούσε, για παράδειγμα, να είναι ο Αιγύπτιος δικηγόρος, αντικαθεστωτικός Ayman Nour. […]

Είναι καιρός να σκεφτούμε του Άραβες αλλιώς. Είναι καιρός να σταματήσουμε να τους θεωρούμε όλους επικίνδυνους ισλαμιστές, ή να τους βλέπουμε ως ευγενικές υπάρξεις, φιλόξενες, που μας χαμογελούν συνεχώς όταν κάνουμε μαζικό τουρισμό στην όμορφη χώρα τους. Είναι καιρός να σταματήσουμε να εθελοτυφλούμε. Οι Άραβες, όπως όλοι οι λαοί, έχουν ανάγκη από ελευθερία. […]

Μετά από την εντυπωσιακή εξέγερση του ιρανικού λαού το 2009, τα κινήματα που διαπερνούν τώρα τον αραβικό κόσμο μου φαίνονται ως ένα από τα σημαντικότερα πολιτικά και πνευματικά γεγονότα των πέντε τελευταίων ετών. Κάτι κινείται εκεί κάτω. Μια συνείδηση βρίσκεται σε διαδικασία αναγέννησης. Μια ύπαρξη αφυπνίζεται. Αναζητά μια καινούργια κατεύθυνση. Η πάλη αποκτά εκ νέου νόημα. Ένα ζωτικό νόημα. Δεν έχουμε δικαίωμα να γυρίσουμε την πλάτη σε αυτή την κραυγή, να παραστήσουμε για μια ακόμη φορά τους κυνικούς. Η επανάσταση στον αραβικό κόσμο έχει ξεκινήσει, ήδη εδώ και μερικά χρόνια. Κάποιοι το αντιλαμβάνονται μόλις τώρα. Ο αραβικός λαός αφυπνίζεται όλο και περισσότερο. Ας του συμπαρασταθούμε. Ας μιλήσουμε μαζί του. Κυρίως μαζί του.

Η επανάσταση στην Τυνησία, πηγή έμπνευσης για τη Μεσόγειο

Standard

Ο λαός της Τυνησίας ξεσηκώθηκε για την ελευθερία και την αξιοπρέπειά του. Ναι, τέτοιες εξεγέρσεις είναι ακόμα δυνατό να συμβούν στις μέρες μας. Είναι αναγκαίες. Είναι ελπιδοφόρες. Ταυτόχρονα όμως κινδυνεύουν, επειδή ξαναθέτουν σε αμφισβήτηση ισχυρά τοπικά συμφέροντα και δομές μιας διεθνούς καθεστηκυίας τάξης, η οποία φοβάται και επιχειρεί ευθέως να τις συντρίψει ή να τις αποπροσανατολίσει. Χρειάζονται ενότητα, αποφασιστικότητα, καθαρή ματιά και αλληλεγγύη.

Τύνιδα, 19 Ιανουαρίου. Φωτογραφία του m. elorbany, από το flickr

Μετά από είκοσι τρία χρόνια φαινομενικής «παθητικότητας», μέσα σε λίγες μέρες αγώνα που δώσαν με την ψυχή και το μυαλό τους, χωρίς να δειλιάσουν μπροστά στην καταστολή, χωρίς ιδεολογικούς μαξιμαλισμούς, οι πολίτες της Τυνησίας, άντρες και γυναίκες (άνεργοι πτυχιούχοι και μη, εργάτες, φοιτητές, καθηγητές, δικηγόροι, υπάλληλοι, έμποροι, στρατιώτες) κατάφεραν να νικήσουν μια σκληρή και διεφθαρμένη δικτατορία, που αποτελούσε καταστροφή για τη χώρα τους και όνειδος για τον πανάρχαιο πολιτισμό τους· μια δικτατορία η οποία συντηρούνταν στην εξουσία με την υποστήριξη που της παρείχαν οικονομικοί οργανισμοί, κράτη και στρατιωτικές συμμαχίες της περιοχής, καθώς και οι ειδικοί της παγκόσμιας «διακυβέρνησης».

Αυτή η επανάσταση –γιατί για επανάσταση πρόκειται– ανοίγει νέες προοπτικές και γεμίζει ελπίδα τον λαό της Τυνησίας, που τώρα μπορεί να γίνει ξανά κύριος της μοίρας του, να αποκαταστήσει τις ατομικές και συνδικαλιστικές ελευθερίες, να ξαναφτιάξει δημοκρατικούς θεσμούς, να ανακτήσει αγαθά που έκλεψε ή ιδιοποιήθηκε η προεδρική φατρία, να πολεμήσει το πελατειακό σύστημα, να θέσει τις πλουτοπαραγωγικές πηγές της χώρας στην υπηρεσία της ανάπτυξης και της μάχης κατά της φτώχειας.

Αυτή η επανάσταση αποτελεί πηγή έμπνευσης για τους γείτονες στον Νότο ή τον Βορρά της Μεσογείου, οι οποίοι, σε διαφορετικές συνθήκες, αντιμετωπίζουν παρόμοια προβλήματα. Συντελεί στη δημιουργία των συνθηκών για ένα νέο σύστημα διεθνών σχέσεων, το οποίο θα αφορά την από κοινού διαχείριση προβλημάτων μετανάστευσης, ασφάλειας, οικονομικής και πολιτιστικής συνεργασίας, στο οποίο θα συμμετέχουν λαοί κυρίαρχοι, φωτισμένοι, παθιασμένοι για δικαιοσύνη και πρόοδο.

Η μετάβαση στη δημοκρατία

Διαδήλωση στο Παρίσι για την Τυνησία, 18.1.2011: "Η ουτοπία είναι μια πραγματικότητα εν δυνάμει" Φωτογραφία του Τhe Pusher, από το flickr

Ωστόσο, τρεις προϋποθέσεις είναι απαραίτητες για να μπορέσει να υλοποιηθεί μια τέτοια προοπτική, η οποία, ας μη γελιόμαστε, δεν είναι εξασφαλισμένη.

Η πρώτη είναι να μην καταφέρουν οι εκπρόσωποι του συστήματος, στους οποίους ο διωγμένος δικτάτορας παρέδωσε το σκήπτρο της εξουσίας, να καταπνίξουν ή αποπροσανατολίσουν τον ξεσηκωμό του τυνησιακού λαού, χρησιμοποιώντας — την αναρχία ως πρόσχημα –ή και προκαλώντας εν ανάγκη, για να εμποδίσουν τη μετάβαση στη δημοκρατία. Nέοι ηγέτες πρέπει να αναδειχθούν μέσα από τον λαό, ηγέτες στους οποίους να μπορεί να εμπιστευτεί τη δύσκολη πορεία που ανοίγεται μπροστά του.

Η δεύτερη προϋπόθεση είναι να μην πνιγεί η επανάσταση από εξωτερικές πιέσεις, στρατιωτικές, πολιτικές και οικονομικές. Ήδη διάφοροι οίκοι αξιολόγησης ανακοινώνουν την υποβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας της Τυνησίας στις κεφαλαιαγορές, ενώ ποικίλες φωνές επισημαίνουν με ανησυχία τον αντίκτυπο μιας αλλαγής του καθεστώτος της Τυνησίας στον παγκόσμιο «πόλεμο κατά της τρομοκρατίας».

Μια τρίτη προϋπόθεση, τέλος, είναι οι κοινωνίες και οι κυβερνήσεις σε όλο τον κόσμο, και ιδιαίτερα στη Μεσόγειο και την Ευρωπαϊκή Ένωση, να εκφράσουν ξεκάθαρα την υποστήριξη τους στη δημοκρατική μετάβαση που εξελίσσεται αυτή τη στιγμή στην Τυνησία και να την κάνουν δική τους υπόθεση.

Τύνιδα, 20 Ιανουαρίου. Φωτογραφία του cjb22, από το flickr

Εμείς τους καλούμε να πορευτούν με αποφασιστικότητα σ’ αυτό τον δρόμο, ενώ προσβλέπουμε, την ίδια στιγμή, από τα βάθη της καρδιάς μας, στην επιτυχία της αλλαγής που μόλις έχει ξεκινήσει στην Τυνησία.