Η ευρωπαϊκή Αριστερά χρειάζεται έναν νέο ορίζοντα

Η ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΑΡΙΣΤΕΡΑ Ο ΣΥΡΙΖΑ ΚΑΙ Η Ε.Ε.-2

Ένα λάθος δίλημμα: παραμονή εντός Ε.Ε. με λιτότητα ή φυγή και επιστροφή στο έθνος κράτος;

Του Ρόναν Μπάρτενσο

Το 2015 ήταν μια χρονιά που στην ευρωπαϊκή Αριστερά συνέβησαν γεγονότα τα οποία, υπό κανονικές συνθήκες, θα χρειάζονταν μια δεκαετία για να συμβούν.

Σε μόλις λίγους μήνες έχουμε δει την εκλογή του ΣΥΡΙΖΑ, την άνευ προηγουμένου κρίση της Ευρώπη-φρούριο και την εκλογή του Τζέρεμυ Κόρμπυν — για να μην αναφέρω τις νίκες στις δημοτικές εκλογές της Ισπανίας και την ανάπτυξη του Right2Water, του μεγαλύτερου κοινωνικού κινήματος στην ιστορία της Ιρλανδίας. Περαιτέρω εξελίξεις αναμένονται μετά από το μπαράζ εκλογών στην ευρωπαϊκή περιφέρεια.

Γιώργος Μπουρναζάκης, «Ανείπωτο», 1985

Αλλά, όπως χαιρετίζουμε τις ευκαιρίες που έχουν παρουσιαστεί, έτσι πρέπει να αναγνωρίσουμε και τα μονοπάτια που έχουν κλείσει. Με πιο σημαντικό την ήττα της αριστερής κυβέρνησης στην Ελλάδα, η οποία εγείρει σοβαρά ερωτήματα σχετικά με τη μελλοντική πορεία που θα ακολουθήσει το αναπτυσσόμενο κίνημά μας.

Ένα από τα σημεία τριβής, σ’ αυτή τη συζήτηση είναι η Ευρωπαϊκή Ένωση, η οποία έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην προοπτική του ΣΥΡΙΖΑ. Η ευρωπαϊκή Αριστερά είναι διχασμένη, εδώ και καιρό, σε αυτό το θέμα: η πλειοψηφία αντιμετωπίζει την Ε.Ε. ως πεδίο πάλης που θα μπορούσε να κερδηθεί και να ακολουθήσει προοδευτική κατεύθυνση. Η μειοψηφία θεωρεί την ιδιότητα του κράτους-μέλους ως ανυπέρβλητο εμπόδιο για την πορεία προς μια αντι-νεοφιλελεύθερη στρατηγική.

Ανθρωπιστική διαχείριση ενός κοινωνιοπαθούς Μνημονίου;

Τα τρία ερωτήματα του Αλέξη Τσίπρα-2

του Μιχάλη Παναγιωτάκη

Ο Αλέξης Τσίπρας, μιλώντας στην Π.Γ. του ΣΥΡΙΖΑ, τη Δευτέρα 27 Ιουλίου, έθεσε τρία ερωτήματα σχετικά με τις διαπραγματεύσεις, τη συμφωνία, το Plan B και την πορεία της κυβέρνηση. Εκτιμώντας ότι τα ερωτήματα αυτά υπερβαίνουν τα όρια της συζήτησης στη Π.Γ. και μπορούν να αποτελέσουν βάση για μια ουσιαστική κουβέντα αποτίμησης και μελλοντικού σχεδιασμού, ζητήσαμε από δύο καλούς φίλους των «Ενθεμάτων», τον Μιχάλη Παναγιωτάκη και τον Κωστή Χατζημιχάλη να πουν τις σκέψεις τους, με αφετηρία αυτά. Τους ευχαριστούμε θερμά για την ανταπόκρισή τους. Τα τρία ερωτήματα, όπως τα δημοσίευσε η «Αυγή» (28.7.2015):

1. Έκανε η κυβέρνηση όλα όσα μπορούσαν να γίνουν, ή όχι; Υπάρχουν πράγματα που παρέλειψε ή απέφυγε να κάνει, και ποια είναι αυτά; Τι δεν χειρίστηκε με τον σωστό τρόπο;
2. Υπήρξε κάποιο ρεαλιστικό και βιώσιμο εναλλακτικό σχέδιο που δεν υιοθετήθηκε; Ποια θα μπορούσε να είναι σήμερα αυτή η εναλλακτική βιώσιμη λύση;
3. Τι πρέπει να κάνει σήμερα η Αριστερά; Να εγκαταλείψει την κυβέρνηση στους εκπροσώπους του χρεωκοπημένου πολιτικού συστήματος; Ή να δώσει την μάχη στις συνθήκες οι οποίες έχουν διαμορφωθεί;

Σημ.: Και τα δύο κείμενα γράφτηκαν πριν από τη συνεδρίαση της Κ.Ε. του ΣΥΡΙΖΑ, την Πέμπτη.

ΕΝΘΕΜΑΤΑ

 

1. Στο τέλος πια, και με δεδομένη την πορεία και την έλλειψη προετοιμασίας του ΣΥΡΙΖΑ για τη σύγκρουση αυτή, θα πρέπει να συμφωνήσω πως στο υπαρκτό πλαίσιο της διαπραγμάτευσης η κυβέρνηση έκανε όσα μπορούσαν να γίνουν. Δεν αμφισβητώ την ειλικρίνεια των προθέσεων όλων των εμπλεκομένων. Δεν υπάρχει, άλλωστε, τίποτα λιγότερο πολιτικά γόνιμο από τη δίκη προθέσεων σαν υποκατάστατο της πολιτικής ανάλυσης.

Από τη συνεδρίαση της Κ.Ε. του ΣΥΡΙΖΑ, σινέ Κεραμεικός, 30.7.2015. Φωτογραφία του Άγγελου Καλοδούκα

Γενικότερα μιλώντας όμως, όχι, δεν έκαναν η κυβέρνηση ούτε το κόμμα, όλα όσα μπορούσαν να γίνουν. Η προετοιμασία για «όσα θα μπορούσαν να γίνουν» δεν θα ήταν δυνατόν να αρχίσει τον Γενάρη και δεν μπορούσε να γίνει στη βάση μιας αφελούς «φιλοευρωπαϊκής» ανάλυσης που κυριαρχούσε, διαπραγματευτικά και προεκλογικά. Δεν είχε υπάρξει καμία προετοιμασία του λαού, ούτε καν νύξη, (προεκλογικά ή μετεκλογικά) για το ενδεχόμενο νέας μνημονιακής κατάληξης (πιθανόν γιατί κανένας δεν ήθελε ούτε να τη φανταστεί), και συνεπώς ούτε η επιχειρηματολογία για μια «τρομακτική» εναλλακτική λύση θα μπορούσε να αποδαιμονοποιηθεί εγκαίρως. Δεν υπήρξε κανένα σχέδιο που να κινητοποιούσε τις κοινωνικές δυνάμεις που δήλωσαν τη διαθεσιμότητά τους μέσα από το 61% του δημοψηφίσματος, ούτε σχέδιο ενίσχυσης των αλληλέγγυων και παράλληλων κοινωνικών δομών που αναδύθηκαν από την κρίση.

Δεν υπάρχει προεκλογική υπόσχεση σχετικά με τα Μνημόνια που να μην έχει αθετήσει η κυβέρνηση, και δεν έχει κάνει καμία απολύτως αυτοκριτική για την τεράστια ψαλίδα μεταξύ προεκλογικού λόγου και πολιτικής πράξης. Μετά τα Μνημόνια δεν υπήρξε η παραμικρή ανάλυση του τι σημαίνει η υπογραφείσα συμφωνία παράδοσης για την κοινωνία και την δημοκρατία, ενώ έχουν περισσέψει οι διαχειριστικοί βολονταρισμοί για τα «αντίμετρα» που θα σώσουν δήθεν την κατάσταση — παρά την επιβληθείσα επιτροπεία επιπέδου προτεκτοράτου. Φοβάμαι μήπως η εκτίμηση της καινούριας κατάστασης ξεκινά πάλι από τις θρυλούμενες καλές προθέσεις των εταίρων…

Το πραξικόπημα διαρκεί πολύ

του Δημοσθένη Παπαδάτου-Αναγνωστόπουλου

Γιώργος Βακαλό, «Άνθρωπος με σχοινί», π. 1938

Μετά τη νίκη του επί των Ρωμαίων στο Άσκλο της Απουλίας, το 279 π.Χ., ένας στρατιώτης πλησίασε τον βασιλιά Πύρρο για να τον συγχαρεί. Όπως όμως μας αφηγείται ο Πλούταρχος, ο ίδιος δεν έδειξε να συμμερίζεται την πανηγυρική διάθεση: «μια ακόμα τέτοια νίκη και θα χαθούμε εντελώς», ήταν η απάντησή του καθώς μετρούσε τις απώλειες στη μάχη, γνωρίζοντας ότι πίσω στην πατρίδα οι εφεδρείες είχαν πια εξαντληθεί.

Θυμήθηκα την ιστορία το βράδυ της Τετάρτης, ακούγοντας, από τη μια τον Αλέξη Τσίπρα να χαρακτηρίζει «πύρρειο» νίκη της τρόικας τη συμφωνία-μνημόνιο, και από την άλλη τον Φρανσουά Ολάντ να μιλά για τα επόμενα βήματα της ευρωπαϊκής ενοποίησης, αναφερόμενος σε μια «πρωτοπορία» χωρών, από τη Γαλλία και τη Γερμανία ως την Μπενελούξ, που θα αναλάβει το εγχείρημα μιας κυβέρνησης της Ευρωζώνης. Αντί να «χαθεί εντελώς» μετά το πραξικόπημα της 12ης Ιουλίου, φαίνεται πως η Ευρωπαϊκή Ένωση θα προχωρήσει πιο συγκεντρωτικά και πιο αυταρχικά — πιθανότατα αφήνοντας πίσω, παρά τη συμμόρφωση προς τις υποδείξεις, τους αδύναμους κρίκους σαν την Ελλάδα. Την ίδια στιγμή, αν κάτι μοιάζει να έχει όντως εξαντληθεί, υπό την απειλή πάντα της χρεοκοπίας και του Grexit, αυτό είναι οι δημοκρατικές εφεδρείες για την διαχείριση του «ελληνικού προβλήματος»: με μονοκομματικές, δικομματικές και τρικομματικές κυβερνήσεις, με κυβερνήσεις εκλεγμένες και υπηρεσιακές, με εκλογές και δημοψηφίσματα — σε όσο επώδυνα μέτρα κι αν προχώρησαν οι ελληνικές κυβερνήσεις παρακάμπτοντας τη δημοκρατική βούληση, το φάσμα της ασύντακτης χρεοκοπίας δεν απομακρύνθηκε ποτέ από τον ορίζοντα. Ακόμα και σήμερα, λοιπόν, σε πείσμα όσων αναζητούν ρωγμές για αριστερή πολιτική μέσα στο μνημονιακό ζουρλομανδύα, το Grexit παραμένει το απόλυτο εργαλείο για την πειθάρχηση της κυβέρνησης, τη μονιμοποίηση δηλαδή του πραξικοπήματος που κατήγγειλε η διεθνής κοινή γνώμη πριν από δύο Κυριακές.