ΑΦΙΕΡΩΜΑ-OWS: «We have a nice time here»

TO OCCUPY WALL STREET ΑΠΟ ΚΟΝΤΑ

Έξι έλληνες ερευνητές και ερευνήτριες, που βρέθηκαν στη Νέα Υόρκη, καταθέτουν την εμπειρία τους

 Από τις 13 μέχρι τις 16 Οκτωβρίου 2011 πραγματοποιήθηκε στη Νέα Υόρκη το 22o συνέδριο της Modern Greek Studies Association (MGSA), ένα σημαντικό διεθνές επιστημονικό γεγονός για τις νεοελληνικές σπουδές, στο οποίο μετείχαν δεκάδες ερευνητές από όλο τον κόσμο. Οι μέρες του συνεδρίου συνέπεσαν με τις μέρες του κινήματος Occupy Wall Street, ειδικότερα και τη διαδήλωση του Σαββάτου 15 Οκτωβρίου. Ζητήσαμε έτσι από έξι έλληνες ερευνητές και ερευνήτριες, εκτός ΗΠΑ (Έφη Γαζή, Γιώργος Γιαννακόπουλος, Λεωνίδας Καρακατσάνης, Αμαρυλλίς Λογοθέτη, Ερατώ Μπασέα, Αιμιλία Σαλβάνου), που βρέθηκαν στη Νέα Υόρκη για το συνέδριο, επισκέφθηκαν το Ζουκότι Παρκ και είχαν μια άμεση εμπειρία του κινήματος να μας καταθέσουν την εμπειρία τους, αποτιμώντας τα χαρακτηριστικά και τη σημασία του κινήματος. Τους ευχαριστούμε, όλους και όλες, θερμά για την πρόθυμη ανταπόκριση — και όπως θα διαπιστώσετε διαβάζοντας τα κείμενα, η ιδέα μας φαίνεται ότι απεδείχθη γόνιμη.

ΕΝΘΕΜΑΤΑ

Φωτό: Jacquelyn Martin

της Έφης Γαζή

Αρκεί να βρεθεί κανείς στο Ζουκότι Παρκ για να κατανοήσει τον χαρακτήρα της συγκεκριμένης συλλογικής κινητοποίησης; Ενδεχομένως όχι. Από την άλλη πλευρά, στον καιρό της «πολιτικής των δικτύων» και των «μετακινούμενων κινημάτων», ίσως όλοι και όλες κατοικούμε και σε διαφορετικούς τόπους. Στον αποσπασματικό αλλά πυκνό χρόνο των ταξιδιών ξεδιπλώνονται αλλιώτικα οι εικόνες των πραγμάτων.

Ας μου επιτραπούν δυο λόγια για τις εικόνες στο Ζουκότι Παρκ, καθώς και μερικές σκέψεις για το «αύριο» αυτής της συλλογικής δράσης. Οι μεταμφιέσεις και οι καρναβαλικές πορείες στους δρόμους και στη Γουόλ Στριτ αναζωογονούν το παραδοσιακό «φορμάτ» των διαδηλώσεων. Παραπλανώντας συνεχώς το βλέμμα, οι καταληψίες ντύνονται φρικιά και χίπις τη μια μέρα, «καθημερινοί Αμερικανοί» με γραβάτα την άλλη, Guy Fawkes αλλά και ζόμπι την επόμενη μετατρέποντας τη διαδήλωση σε μια συνεχή παράσταση με νέους ρόλους. Σε μια πρώτη ματιά, αυτό μπορεί να φανεί κιτς. Οι αλλαγές των ρόλων όμως και η διαρκής επιτέλεσή τους δεν εισάγουν μόνο ένα νέο τελετουργικό στην πολιτική διαμαρτυρία· μέσα από τις συνεχείς του μεταμορφώσεις, διαχέεται το πλήθος της πλατείας στον χώρο (και στον χρόνο) παράγοντας νέες «δυνητικές» συλλογικότητες.

ΑΦΙΕΡΩΜΑ-OWS: Τι άλλο θα μπορούσαμε να απαιτήσουμε από το βασιλιά, όσοι και όσες θέλουμε τη δημοκρατία, πέρα από το ίδιο του το στέμμα;(*)

της Αιμιλίας Σαλβάνου

Φωτογραφία της Αιμιλίας Σαλβάνου

Στο κάτω μέρος της πλατείας Ζουκότι υπάρχει το άγαλμα ενός επιχειρηματία που κάθεται σ’ ένα παγκάκι και δουλεύει με ανοιχτό τον χαρτοφύλακά του. Η ιστορία αυτού του αγάλματος έχει ενδιαφέρον: ήταν αρχικά τοποθετημένο στο World Trade Center και δέχτηκε και αυτό τις συνέπειες της επίθεσης της 9.11. Ξεθάφτηκε από τα συντρίμμια με την πεποίθηση ότι ήταν άνθρωπος και, όταν αργότερα διαπιστώθηκε ότι ήταν άγαλμα, αυθόρμητα μετατράπηκε σε μνημείο που συμβολίζει τη ικανότητα των αμερικάνικου έθνους να επιβιώνει, παρά τις δυσκολίες σε κοινωνικό και προσωπικό επίπεδο. Σήμερα, το άγαλμα αυτό «κοσμεί» μια κορδέλα στο κεφάλι και μπροστά του υπάρχει ένα πλακάτ που γράφει «The game of capitalism breeds dishonest men», και από κάτω ένα σκίτσο που απεικονίζει τον Ομπάμα να ρίχνει ο ίδιος την «σαΐτα» που κατεδάφισε τους Δίδυμους Πύργους. Η βιτρίνα λίγο παραδίπλα με τον Πλούτο των Εθνών του Σμιθ και την βιογραφία του Βάρμπουργκ καλεί για επανεξέταση θεμελιωδών κειμένων του φιλελευθερισμού, ώστε να απαλλαγεί ο «ελεύθερος άνθρωπος» από τα δεσμά του κορπορατισμού.

Η επέμβαση στο μνημείο και η πρόταση για το τι πρέπει να γίνει ακριβώς δίπλα συνοψίζουν με πολύ πετυχημένο τρόπο νομίζω τα βασικά διακυβεύματα του κινήματος σε τοπικό επίπεδο. Η αμφισβήτηση της συμβατότητας της αξίας της εντιμότητας (κεντρικής στο παραδοσιακό αμερικάνικο σύστημα αξιών) με την επικρατούσα μορφή του καπιταλισμού, η αναζήτηση ευθυνών της αμερικάνικης πολιτικής για γεγονότα τραυματικά για το έθνος και η επιστροφή στις πηγές για τον επαναπροσδιορισμό ενός «ανθρώπινου φιλελευθερισμού» αποτελούν κεντρικά σημεία γύρω από τα οποία συναρθρώνεται το κίνημα.

ΑΦΙΕΡΩΜΑ-OWS: Κάτι συμβαίνει εδώ

της Ερατώς Μπασέα

Φωτογραφία της Αιμιλίας Σαλβάνου

«Κάτι συμβαίνει εδώ / Τι ακριβώς δεν είναι ξεκάθαρο/ Παράνοια χτυπά βαθιά/ Στοιχειώνει τη ζωή σου». Και να που το «For what it’s worth» των Buffalo Springfield, από όπου και οι παραπάνω στίχοι, γίνεται ξανά δημοφιλές στα αμερικανικά ραδιόφωνα! Όχι, δεν ζούμε στην ψυχεδελική δεκαετία του εξήντα αλλά στο 2011, όταν Νεοϋορκέζοι κατασκηνώνουν στο πάρκο Ζουκότι και καλούν τον κόσμο να αναλάβει δράση κατά της ανισότητας του παγκόσμιου καπιταλιστικού συστήματος. Ενώ 20% των Νεοϋορκέζων ζει υπό καθεστώς ένδειας και το 1% του πληθυσμού συγκεντρώνει το μεγαλύτερο μέρος εσόδων της χώρας.

Στις 13 Οκτωβρίου, στην πορεία προς την Ουάσιγκτον Σκουέρ, παρακινούσαμε τον κόσμο να ξεσηκωθεί και χειροκροτούσαμε τους ταξιτζήδες που κόρναραν σε ένδειξη συμπαράστασης. Με την αστυνομία παρούσα («Το πάρκο κλείνει τα μεσάνυχτα!»), ξεσπάσαμε σε καρναβαλικό χορό στο κέντρο της πλατείας. Λίγες ώρες νωρίτερα, στο κτίριο του New York University όπου πραγματοποιείτο το Συνέδριο της Εταιρείας Νεοελληνικών Σπουδών, η ιστορικός Έφη Αβδελά, καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο Κρήτης, εξηγούσε μια σειρά ατυχών πολιτικών που οδήγησαν τα ελληνικά πανεπιστήμια σε αυτήν τη ζοφερή πραγματικότητα. Δεν σας κρύβω ότι ήθελα να παρέμβω στο τέλος της ομιλίας της και να ζητήσω τη συμβουλή της σε κάποιον, όπως εγώ, που με διδακτορικό κινηματογράφου και λογοτεχνίας από την Οξφόρδη μόλις μπαίνει στην αγορά εργασίας. Από ντροπή δεν το έκανα, όμως συναισθάνομαι την οργή των ανέργων φίλων και συναδέλφων μου, όπως και το πάθος των διαδηλωτών του Occupy Wall Street.

ΑΦΙΕΡΩΜΑ-OWS: Περιγράφοντας την Πλατεία της Ελευθερίας: σκέψεις εκτάκτως ειρημένες

του Γιώργου Γιαννακόπουλου

"Λαϊκή Βιβλιοθήκη". Φωτογραφία του Γιώργου Γιαννακόπουλου

To πάρκο Zουκότι, στην καρδιά του Μανχάταν, είναι αναντίρρητα το συμβολικό κέντρο του κινήματος Occupy Wall Street. Ιδιωτικός χώρος δημόσιας χρήσης τοποθετείται στρατηγικά ανάμεσα στα δυο μεγασύμβολα της δύναμης αλλά και της τρωτότητας του παγκόσμιου καπιταλισμού: το Χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης και το World Trade Centre. Τη συμβολική αυτή παραδοξότητα επισφραγίζει η επιμονή των καταληψιών να αναφέρονται στον χώρο με τη προγενέστερη ονομασία του ως Πάρκο Ελευθερίας (Liberty Park) απορρίπτοντας τη μετονομασία του σε πάρκο Ζουκότι, προς τιμήν του ιδρυτή της ιδιοκτήτριας εταιρείας. Εκτός από τις πολλαπλές –συμβολικές– στρατηγικές επανιδιοποίησης, ένα άλλο παράδειγμα των οποίων είναι το ίδιο το όνομα της Occupy Wall Street Journal, στο πάρκο συντελούνται κατά βάση πολιτικές διεργασίες και ζυμώσεις με το συμβολικό να εγγράφεται στην ίδια τη γραμματική της πολιτικής (και πολιτισμικής) διαμαρτυρίας, μέσα σε ένα ασφυκτικό πλαίσιο διπλής επιτήρησης από τις δυνάμεις της τάξης/καταστολής και της ενημέρωσης/«ενημέρωσης».

ΑΦΙΕΡΩΜΑ-OWS: Μεγάλες προσδοκίες

της Αμαρυλλίδας Λογοθέτη

Φωτογραφία του Λεωνίδα Καρακατσάνη

Πριν δέκα μέρες βρέθηκα στη Νέα Υόρκη και μου δόθηκε η ευκαιρία να δω επιτέλους από κοντά το διεθνώς πολυσυζητημένο κίνημα Occupy Wall Street. Μετά από όλη τη δημοσιότητα που είχε δοθεί στα ΜΜΕ, την κατάληψη της Γουόλ Στριτ, τις συλλήψεις, την επέκταση σε άλλες πόλεις των ΗΠΑ κλπ., προσγειώθηκα με μεγάλες προσδοκίες για τον Θαυμαστό Νέο Κόσμο και τα κινήματά του, αστειευόμενη μάλιστα ότι θα φέρω πίσω στους ιθαγενείς το know-how της επανάστασης made in America. Δεν ξέρω αν οι προσδοκίες μου διαψεύστηκαν επειδή ήταν υπερβολικές από μόνες τους, επειδή το κίνημα μετά τόσες εβδομάδες άρχισε να δείχνει σημάδια κόπωσης και φθοράς, ή επειδή δεν ήταν εξαρχής αυτό το μεγαλειώδες κίνημα που καρμικά σχεδόν θα ακολουθούσε την Αραβική Άνοιξη και θα προήγγελλε τη δική μας.

Πάντως, διαψεύστηκαν. Η Γουόλ Στριτ ήταν κλειστή και περιφρουρούμενη από Αστυνομία. Από το μοναδικό σημείο διέλευσης περνούσε μόνο ένα άτομο τη φορά (περίπου όπως στα αεροδρόμια) με επίδειξη ταυτότητας στην Αστυνομία. Εξίσου φρουρούμενος ήταν και ο περίφημος Ταύρος της Γουόλ Στριτ. Αυτή η εικόνα ήταν και η μόνη που παρέπεμπε σε ευθεία νίκη του κινήματος.

ΑΦΙΕΡΩΜΑ-OWS: Κέντρα και επίκεντρα

του Λεωνίδα Καρακατσάνη

Φωτογραφία του Λεωνίδα Καρακατσάνη«Όλος ο κόσμος μας κοιτά» (The whole world is watching us) ήταν ένα από τα πρώτα συνθήματα που τράβηξε την προσοχή μου ανάμεσα στην πληθώρα μηνυμάτων και αυτοσχέδιων πλακάτ που περιφέρονταν στα χέρια χιλιάδων ανθρώπων οι οποίοι συνέρρεαν στην Τάιμς Σκουέρ της Νέας Υόρκης το Σάββατο 15 Οκτωβρίου για να συμμετάσχουν στην παγκόσμια ημέρα δράσης για την υποστήριξη του κινήματος Occupy Wall Street.

Ήταν η μέρα που το κίνημα έφτανε σε μια σημαντική πρώτη κορύφωση. Αν και οι καταλήψεις πλατειών με αιχμή τα αιτήματα για κοινωνική και οικονομική δικαιοσύνη είχαν ήδη εξαπλωθεί σε πολλές άλλες αμερικάνικες πόλεις, εκείνο το Σάββατο ήταν η πρώτη φορά που στη Νέα Υόρκη το κίνημα θα επεκτεινόταν πέρα από το επίκεντρο του, την Λίμπερτι Πλάζα στην περιοχή της Γουόλ Στριτ, για να διεκδικήσει παρουσία σε άλλα συμβολικά «κέντρα» της πόλης.