Το νεοφιλελεύθερο πανεπιστήμιο: Μαθήματα από την Αγγλία

Brand name, zero hour λέκτορες διδακτορικά με ιδία χρηματοδότηση

της Δέσποινας Μπίρη

Τζιόρτζιο ντε Κίρικο, 1914

Λονδίνο, Σεπτέμβριος 2014. Είτε μας αρέσει είτε όχι, η κατάσταση που επικρατεί στην αγγλική ανώτατη εκπαίδευση επηρεάζει περισσότερους Έλληνες φοιτητές και εργαζόμενους παρά ποτέ. Η αυξανόμενη έμφαση που δίνεται στη λογική του κέρδους, επίσης, λειτουργεί ως παράδειγμα –αν και πρόκειται για παράδειγμα προς αποφυγήν– στις όποιες απόπειρες αξιολόγησης των ελληνικών πανεπιστημίων. Αξίζει λοιπόν να αναφερθούμε σε ορισμένα από τα ζητήματα που έχουν να αντιμετωπίσουν οι εργαζόμενοι και οι φοιτητές στην Αγγλία, όπως αυτά διαμορφώνονται μέσα από συζητήσεις, προσωπικές εμπειρίες και παρατηρήσεις.

Ζήτημα Πρώτο. Ο πανεπιστημιακός είναι πρώτα εργαζόμενος και μετά πολίτης. Στην Αγγλία, ορισμένες συμβάσεις θέτουν το όρο οι πανεπιστημιακοί να ζητούν την άδεια του διευθυντή του τμήματός τους πριν εκφραστούν δημόσια για οποιοδήποτε θέμα σχετικό με την εργασία τους. Η αιτιολογία που προβάλλεται, βέβαια, είναι ότι κάτι τέτοιο κρίνεται αναγκαίο, προκειμένου να προστατευθούν ευαίσθητα ερευνητικά δεδομένα και απόρρητες πληροφορίες που αφορούν φοιτητές. Έτσι, όμως, υπονομεύεται η αναγκαία εμπιστοσύνη στην εκπαιδευτική και μαθησιακή σχέση, καθώς εκ των προτέρων ο πανεπιστημιακός θεωρείται «ύποπτος» ή «αφερέγγυος». Αναζητώντας τους λόγους που εισάγονται τέτοιοι όροι, πρέπει να επισημάνουμε ότι σε μια εποχή κατά την οποία τα πανεπιστήμια επιχειρούν να καλλιεργήσουν το «brand» τους, η έκφραση προσωπικών απόψεων, σχετικών με αυτές τις εξελίξεις, κρίνεται επιζήμια για το πανεπιστήμιο. Αυτή είναι και η καρδιά του προβλήματος: το πανεπιστήμιο, αργά αλλά σταθερά γίνεται εμπορική επιχείρηση, παρά αυτόνομος χώρος έρευνας και μάθησης, με ισχυρούς δεσμούς με την κοινωνία – διαδικασία που συνδέεται με το επόμενο ζήτημα.