Τι περιέχει αυτό το μπλογκ: Αρχείο Ενθεμάτων, 10.1.2010-6.5.2016

Τα Ενθέματα έκλεισαν τον κύκλο τους στις 8.5.2016, οπότε και η Συντακτική Ομάδα τους παραιτήθηκε από την «Αυγή». Για τους λόγους, μπορείτε να διαβάσετε τα κείμενα της Συντακτικής Ομάδας («Ενθέματα, ένα εγχείρημα συλλογικό_) και των μελών της Μάνου Αυγερίδη (Το όγδοο χρώμα), Μαρίας Καλαντζοπούλου (Τελευταία πράξη) , Ιωάννας Μεϊτάνη (Μια θάλασσα πλατιά) και Στρατή Μπουρνάζου (Πάρε τη λέξη μου). Επίσξης, εδώ βλ. το σχετικό κείμενο της «Αυγής» (Ένας κύκλος έκλεισε, ένας κύκλος ανοίγει), 15.55.2015, όπου αναγγέλεται ότι ετοιμάζει, στο ίδιο πνεύμα, νέο ένθετο, με νέο επιμελητή και νέα συντακτική ομάδα, το οποίο θα δούμε τις επόμενες εβδομάδες) έχει σταματήσει να ενημερώνεται (μετά τις 8.5.2016).

To μπλογκ αυτό περιέχει όλα τα κείμενα των «Ενθεμάτων»  της Αυγής από τον Ιανουάριο του 2010 μέχρι και τις 8 Μαΐου 2016 (και, διάσπαρτα, και μερικά παλιότερα κείμενα του 2008 και του 2009).

Έκτοτε,  και λειτουργεί ως Αρχείο των κειμένων των «Ενθεμάτων (από τις 10.1.2010 έως τις 8.5.2016).

«Eνθέματα», ένα εγχείρημα συλλογικό

της  Συντακτικής Ομάδας των «Ενθεμάτων»

Με το σημερινό φύλλο, η Συντακτική Ομάδα που έβγαζε τα «Ενθέματα» τα τελευταία χρόνια (ο Μάνος Αυγερίδης, η Μαρία Καλαντζοπούλου, η Ιωάννα Μεϊτάνη, και ο επιμελητής Στρατής Μπουρνάζος) σας αποχαιρετάμε. Τα «Ενθέματα» θα συνεχίσουν στην «Αυγή», με άλλον επιμελητή και ομάδα. Ευχόμαστε καλή συνέχεια και κάθε επιτυχία.

 ***

Η Συντακτική Ομάδα των Ενθεμάτων, στο εντευκτήριον, Βαλτετσίου 50-52, Απρίλιος 2016.

Αποχαιρετισμός, όχι όμως απολογισμός. Γιατί νομίζουμε ότι κυρίως εσείς, οι αναγνώστες και οι αναγνώστριες, μπορείτε να αποτιμήσετε τι κάναμε και τι δεν κάναμε, τι πετύχαμε και τι όχι όλα αυτά τα χρόνια. Άλλωστε, στα μικρά κείμενα που ακολουθούν, ο καθένας και η καθεμιά μας κάνει ένα είδος δικού του απολογισμού.

Σας αποχαιρετάμε, γιατί η καθεμιά και ο καθένας από εμάς με τον τρόπο του, και όλοι μαζί, νιώθουμε ότι δεν μπορούμε πια να συνεχίσουμε αυτό που κάναμε: ότι δεν έχουμε  τη ζωτικότητα, την όρεξη, τη δύναμη να δημιουργούμε  (τουλάχιστον με τον τρόπο που το επιχειρούσαμε στα «Ενθέματα»)  ένα  χώρο όπου οι ιδέες και οι απόψεις συνυπάρχουν, αναπνέουν, συγκρούονται, και, μερικές φορές, συντίθενται.. Μέσα στη δίνη του τελευταίου χρόνου, με τις σταθερές μας κλονισμένες και τις ισορροπίες ακόμα δυσκολότερες, η προσπάθεια μας,  παρόλο που γινόταν ολοένα και πιο αγωνιώδης, έδειχνε στα μάτια μας όλο και πιο αναντίστοιχη ως προς το συλλογικό της αποτύπωμα.

Συλλογικό, εξάλλου, εγχείρημα ήταν τα «Ενθέματα» – κι αυτή η συλλογικότητα δεν περιοριζόταν σε εμάς τους τέσσερις· περιλάμβανε όλους και όλες εσάς που γράψατε κείμενα, που μεταφράσατε, που σας πήραμε τηλέφωνο μια Πέμπτη βράδυ για να στείλετε Παρασκευή πρωί το άρθρο σας. Όλες και όλους που μας είπατε μια ιδέα, μας προτείνατε ένα κείμενο, έναν άνθρωπο, μας είπατε μια καλή ή ενθουσιώδη κουβέντα, ή μας κάνατε σκληρή αλλά δίκαιη κριτική. Αυτή η συλλογική αντίληψη δεν  αποτυπωνόταν μόνο στο φύλλο. Μαζί δημιουργήσαμε μια κοινότητα, γλεντήσαμε στη βεράντα του εντευκτηρίου και τον κήπο των Αρχαιολόγων, κάναμε  εκδηλώσεις  μικρές και μεγάλες, συζητήσεις, προβολές, περιφέραμε τον Παστίτσιο διαβάσαμε αντιμνημονιακή ποίηση, μασκαρευτήκαμε – και άλλα πολλά.

Πάρε τη λέξη μου

του Στρατή Μπουρνάζου

Σε τούτο, το τελευταίο μου κείμενο στα «Ενθέματα», θέλω να μιλήσω επί του προσωπικού.  Να πω γιατί η απόφασή μου να παραιτηθώ από την Αυγή και να γυρίσω στην παλιά μου δουλειά, τις διορθώσεις βιβλίων, είναι, για μένα, μια απόφαση δύσκολη, στενάχωρη, αλλά και λυτρωτική. Τη δυσκολία και τη λύπη τις καταλαβαίνετε, φαντάζομαι: Πώς εγκαταλείπεις μια δουλειά συναρπαστική, που κάνεις σε συνθήκες  πλήρους ελευθερίας, που ξέρεις ότι δεν θα ξαναβρείς; Αυτό ήταν για μένα τα «Ενθέματα», και νιώθω αληθινά ευγνώμων γι’ αυτό σε πολλούς – και  πρώτα απ’ όλα στην Αυγή.

ΤΙΝΑ κάνουμε; Εκδήλωση των Ενθεμάτων στον Σύλλογο Ελλήνων Αρχαιολόγων, 8.10.2016. Φωτογραφία του Άγγελου Καλοδούκα

Πώς όμως το αποφάσισα; Οι λόγοι είναι ένα κουβάρι· προσπαθώ να τους ξεμπλέξω. Νιώθω πια πολύ μακριά από τον Σύριζα και την κυβέρνηση,  πιστεύω ότι ο κορμός της πολιτικής τους είναι λάθος  και –κάτι ακόμα πιο βαρύ– δεν νιώθω πλέον πολιτική εμπιστοσύνη  απέναντί τους. Την ίδια στιγμή, ενώ είμαι βέβαιος για το λάθος, δεν ξέρω ποιο είναι το σωστό, τι θα έπρεπε να κάνει η κυβέρνηση. Κι αυτό το «δεν ξέρω» δεν είναι υπεκφυγή· είναι, για μένα, ανάγκη να σκεφτούμε και να αμφισβητήσουμε σκεφτούμε εκ βάθρων όσα λέγαμε και κάναμε τα προηγούμενα χρόνια· εμείς· εδώ· εγώ· όχι κάποιοι άλλοι, εκεί-έξω-πέρα-μακριά. Μετά τη συντριπτική ήττα του Ιουλίου τίποτα δεν είναι όπως πριν: δεν μπορείς να συνεχίσεις το ίδιο τροπάρι με μικρές «προσαρμογές», ούτε όμως να πας τον χρόνο πίσω και να καμωθείς ότι είσαι στον Δεκέμβρη του 2014 λέγοντας  πάλι το ίδιο τροπάρι, σαν να μη μεσολάβησε τίποτα.

Νιώθω κάθε μέρα να με πνίγουν  πολλά: το Άγιον Φως που έρχεται,  βουλευτές που κατακεραυνώνουν τα κανάλια της διαπλοκής και συγχρόνως είναι πρώτη μούρη εκεί, η αποτίμηση ως «θετικού» του πρώτου μήνα της ντροπιαστικής συμφωνίας ΕΕ-Τουρκίας, το παπαγάλισμα για τους αριθμούς που ευημερούν, ο κυνισμός της εξουσίας –και αυτά δεν μπορούν να «συμψηφιστούν» με όσα θετικά γίνονται. Κι όμως, στους φίλους μου που έγιναν υπουργοί ή ό,τι άλλο δεν μπορώ να κουνήσω το δάχτυλο, να τους βαράω ή να τους οικτίρω – ακόμα κι όταν τους αξίζει· δεν το έκανα ποτέ  αυτό στους φίλους μου. Ξέρω ότι πολιτικά γίνεται,  έχει νόημα, συχνά επιβάλλεται κιόλας. Κι όμως, δεν.

Και αν πάω παραπέρα, το κουβάρι μπλέκεται περισσότερο. Όταν βλέπω συντρόφους με τους οποίους συμπορεύτηκα χρόνια, όχι μόνο να αυτοακυρώνονται πολιτικά μιλώντας για «φασιστερά», αλλά –κάτι που με τσακίζει– να επιχαίρουν ηδονικά για την κατάντια της κυβέρνησης, ποντάροντας στο μίσος (όπως έκανε κι ο Σύριζα παλιότερα, βέβαια). Αλλά ούτε αυτούς έχω το κουράγιο να τους κοπανάω.

Μια άλλη επιστημονική εκπαίδευση είναι δυνατή

του Μανώλη Πατηνιώτη

Αφορμή για τις σκέψεις που ακολουθούν είναι η προετοιμασία για τη διοργάνωση ενός μεγάλου συνεδρίου που θα πραγματοποιηθεί τον ερχόμενο Νοέμβριο στο Μαράσλειο Διδασκαλείο. Το θέμα του συνεδρίου είναι η συμβολή της Ιστορίας και Φιλοσοφίας των Επιστημών στη διδακτική των Φυσικών Επιστημών. Απευθύνεται στον κόσμο της εκπαίδευσης και έχει τον τίτλο: «Μια άλλη επιστημονική εκπαίδευση είναι δυνατή(;)» Το φετινό συνέδριο είναι το 9ο μιας σειράς συνεδρίων που ξεκίνησαν το 2001 και έχουν αποτελέσει σημείο αναφοράς για τους ανθρώπους που προβληματίζονται ως προς τους τρόπους με τους οποίους ο θεωρητικός στοχασμός γύρω από τις επιστήμες και την τεχνολογία μπορεί να εκβάλει στη σχολική τάξη και να γονιμοποιήσει τη σκέψη μαθητών και μαθητριών. Μια σημαντική ιδιαιτερότητα είναι ότι φέτος, για πρώτη φορά, τη διοργάνωση του συνεδρίου δεν την αναλαμβάνει ένα τμήμα Παιδαγωγικών, αλλά το τμήμα Μεθοδολογίας, Ιστορίας και Θεωρίας της Επιστήμης του Πανεπιστημίου Αθηνών.

Ρενέ Μαγκρίτ, «Ντόνα», 1921

Ο ακαδημαϊκός χώρος που συζητά αυτά τα ζητήματα είναι ευρύς και δραστήριος, τόσο στην Ελλάδα όσο και διεθνώς. Οργανώνει συνέδρια, συγκροτεί δίκτυα και εκδίδει έγκυρα επιστημονικά περιοδικά, τα οποία μάλιστα έχουν από τις μεγαλύτερες κυκλοφορίες στον χώρο των ανθρωπιστικών επιστημών. Όπως είναι φυσικό, οι απόψεις ποικίλλουν σημαντικά και δεν λείπουν οι ενδοακαδημαϊκές έριδες. Ωστόσο, κοινός παρονομαστής του εγχειρήματος είναι η επιδίωξη συγκρότησης ενός θεωρητικού λόγου που θα αναδεικνύει τη σημασία ενσωμάτωσης της ιστορίας και φιλοσοφίας της επιστήμης στα προγράμματα διδασκαλίας της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Μπορούν η ιστορία και η φιλοσοφία των επιστημών να συνυπάρξουν με τη διδασκαλία των επιστημών; Σε ποιο πλαίσιο είναι δυνατό να υλοποιηθεί αυτή η συνύπαρξη; Μπορεί ο θεωρητικός λόγος για τις επιστήμες να σταθεί αυτόνομα στα προγράμματα διδασκαλίας; Ποια θα ήταν η φύση και ο στόχος (τα «προσδοκώμενα μαθησιακά αποτελέσματα») ενός τέτοιου κύκλου μαθημάτων;

Το όγδοο χρώμα

του Μάνου Αυγερίδη

Πάρτυ των «Ενθεμάτων», Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων, 29.6.2012. Φωτογραφία του Άγγελου Καλοδούκα.

Στον Δισκόκοσμο, τον κόσμο που δημιούργησε ο Τέρι Πράτσετ στην ομώνυμη σειρά βιβλίων φαντασίας, το όκτρινο αποτελεί το όγδοο χρώμα του φάσματος, το βασικό χρώμα μπροστά στο οποίο όλα τα υπόλοιπα «είναι απλά σκιές που διαγράφονται στον συνηθισμένο τετρασδιάστατο χώρο». Το όκτρινο, ωστόσο, και ιδιαίτερα το βαθύ όκτρινο, λίγοι μπορούν να το διακρίνουν. Ανάμεσα σ’ εκείνους που έχουν τη σχετική ικανότητα είναι πλάσματα της φαντασίας, όπως οι γάτες και οι μάγοι – ακόμα και οι αποτυχημένοι μάγοι, που πέρασαν ένα φεγγάρι τις πύλες του Αθέατου Πανεπιστημίου αλλά αποδείχθηκαν ανίκανοι να απομνημονεύσουν έστω και το απλούστερο ξόρκι, σαν αυτό που σκοτώνει τις κατσαρίδες ή σε βοηθάει να ξύσεις την πλάτη σου χωρίς να χρησιμοποιήσεις τα χέρια σου.

Ο κόσμος του Πράτσετ αποτελείται, ως γνωστόν, από έναν τεράστιο δίσκο που στηρίζεται στις πλάτες τεσσάρων γιγάντιων ελεφάντων, οι οποίοι με τη σειρά τους συνιστούν το δυσβάσταχτο φορτίο που κουβαλάει στο πανάρχαιο κέλυφός της η Μεγάλη Κοσμική Χελώνα Α΄ Τουίν, κολυμπώντας αργά μέσα στο διαστρικό χάος. Έτσι, όπως είναι φυσικό, ο κόσμος αυτός «προσφέρει θεάματα πολύ πιο εντυπωσιακά από αυτά που βρίσκει κανείς σε σύμπαντα φτιαγμένα από Δημιουργούς με λιγότερη φαντασία και περισσότερο κατασκευαστικό ταλέντο».

Τελευταία πράξη

της Μαρίας Καλαντζοπούλου

[Είσοδος, έναρξη μονολόγου]

Η Συντακτική Ομάδα των Ενθεμάτων, στο εντευκτήριον, Βαλτετσίου 50-52, Απρίλιος 2016.

Εν αρχή ήν το εν αγνοία μου ανεκτίμητο «προξενιό» που μου έκανε η Κατερίνα, μια καλή μας φίλη και άξια προκάτοχος Ενθεματίστρια. Μετά ήρθε η οικειότητα της παιδιόθεν γνωριμίας με τον Στρατή. Παράλληλα, κόχλαζε ο ανυπόκριτος θαυμασμός μου για τα πάθη του ταξιδιού του επιθεωρητή ΜακΦάρλαν,[1] θαυμασμός που βρήκε μεγάλη απήχηση στην συγκεκριμένη συντροφία αλλά και στον ευρύτερο κύκλο θαμώνων του κοσμαγάπητου εντευκτηρίου μας. Ύστερα, μια επίμονη πρόσκληση-παγίδα από τον επιμελητή («Μα έλα μια φορά από εδώ να δεις πως είναι μια συντακτική!»), μετά μια τελετουργική πρόποση (με τσικουδιά Χανίων) εις την βαπτιστική μου μύηση κι αυτό ήταν. Κάπως έτσι, φθινόπωρο του 2011, ξεκίνησε η ζωή μου να ακολουθεί ένα εβδομαδιαίο ημερολόγιο που ονομάζεται Ενθέματα.

Με δέος και αγαλλίαση εντάχθηκα λοιπόν σ’ αυτή την υπέροχη ομάδα του Στρατή, της Ιωάννας και του Μάνου, μη «επαγγελματιών» της δημοσιολογίας ή της Αριστεράς, που όμως έκαναν με σπάνιο επαγγελματισμό το κάθε τι, υπηρετώντας έναν ιστορικό και σεβαστό τίτλο όπως ήταν τα «Ενθέματα» της κυριακάτικης Αυγής. (Με ανακούφιση και ασφάλεια κάνει γενικά κανείς το οτιδήποτε εις το οποίον συμμετέχει, εγγυάται, κανοναρχεί, συντονίζει, ρακοχέει, ψέλνει, αλαλάζει κλπ. ο Μπουρνάζος. Αυτό ήταν, πράγματι, ένα έκτακτο προνόμιο στην όλη ιστορία, αλλά ας μείνει μεταξύ μας.)

Μια θάλασσα πλατιά

της Ιωάννας Μεϊτάνη

…Τιμή δεν έχει κι η τιμή. Γιατί ήταν τιμή μου η αναπάντεχη πρόταση από τον Στρατή, το καλοκαίρι του ’10, να γίνω μέλος της ομάδας των «Ενθεμάτων» της Αυγής. Με κολάκεψε και τη δέχτηκα όχι από φιλαυτία, και όχι μόνο γιατί είχα εμπιστοσύνη στον Στρατή, που τότε ακόμη λίγο τον ήξερα. Τη δέχτηκα, γιατί τα «Ενθέματα» ήταν για μένα ένα σπίτι οικείο. Παρά την πενιχρή μου πολιτική δραστηριότητα και σκέψη, ένιωθα ότι ξαναμπαίνω σε έναν χώρο όπου συχνά βρισκόμουν από παιδί· εκεί όπου ήταν ο Άγγελος κι όλα αυτά τα πρόσωπα από τις Καθαρές Δευτέρες στην Αγία Παρασκευή, όλες και όλοι εσείς, που σας ξαναγνώριζα τώρα μέσα από την πολιτική σας σκέψη και όχι απλώς σαν φιγούρες σε μια θρυλική παρέα.

Μέσα από τα κείμενά σας, τα σχόλιά σας. Και πολύ γρήγορα ένιωσα άνετα μέσα στα «Ενθέματα», κολυμπούσα στα γνωστά νερά της παιδικής μου ηλικίας, όπου όμως ταυτόχρονα ενηλικιωνόμουν πολιτικά, ανέπτυσσα τη σκέψη μου, την κρίση μου, τα κριτήριά μου. Ένας παλιός γενναίος κόσμος που γεννούσε καινούργιους, πολλούς. Συναρπαστικό. Τιμή μου, λοιπόν, που μεγάλωσα σ’ αυτή τη θάλασσα κι ενηλικιώθηκα πνευματικά στα βαθιά νερά της. Κέρδισα ένα σωρό πράγματα. Προχώρησα. Το ένα έφερε τα’ άλλο. Άλλαξα δουλειά – κι αυτό οφειλή.

***

«κι εκεί γρικά της θάλασσας και τ᾿ οὐρανού τα κάλλη

κι εκεί τραβά τον ήχο του μ᾿ όλα τα μάγια πόχει».

Υπήρχε, τελικά, απέναντι όχθη. Δεν το ήξερα καθώς κολύμπαγα. Κανείς μας δεν το ήξερε. Από κάποια στιγμή κι έπειτα ήταν σαφές ότι η θάλασσα όλο και αγρίευε. Ότι το κολύμπι γινόταν δυσκολότερο. Μια μέρα το φως του φάρου σ’ ένα γύρισμά του μάς έδειξε στεριά. Εδώ βγαίνουμε.

Εικόνα του αρουραίου

ΝΕΑ ΑΠΟ ΤΟ ΣΠΙΤΙ

Lucian Freud – Naked man with rat

Πόσο καιρό θα ζήσουμε σ’ αυτά τα βρώμικα σπίτια;

Περάσανε τα χρόνια ή μήπως κάνω λάθος;

Και όλα μέρα με τη μέρα γίνονται περισσότερο δύσκολα

και τα σκυλιά μυρίζουνε τις γυάλινες μπότες μας

και τα σκυλιά μυρίζουνε τις στάχτες που έχουν κολλήσει

κάτω από τις μπότες μας

στάχτες προτού γίνουν στάχτες.

 

Τώρα προσπαθούμε να ταΐσουμε τα παιδιά μας με τροφή

που παλαιότερα δεν θα δίναμε ούτε στις αγελάδες

όμως προχωράμε, έτσι δεν είναι; Προχωράμε

δεν μπορούμε να κάνουμε αλλιώς.

H αυτονομία στην παιδεία ως οφθαλμαπάτη και παγίδα

του Χρήστου Χατζηιωσήφ

Οι αλλαγές στο ρυθμιστικό πλαίσιο και το περιεχόμενο της εκπαίδευσης είναι ένα φαινόμενο σύνηθες στις σύγχρονες κοινωνίες. Οι νέες νομοθετικές ρυθμίσεις και οι αλλαγές στο πρόγραμμα σπουδών θεωρούνται ως η αναγκαία προσαρμογή στη μεταβολή των πραγματικών συνθηκών στις εκάστοτε κοινωνίες και των θεωρητικών αντιλήψεων για την εκπαίδευση. Οι αλλαγές αυτές γίνονται αντικείμενο δημόσιων συζητήσεων και οι αντιπαραθέσεις των απόψεων σε αρκετές περιπτώσεις είναι έντονες ή και βίαιες, όπως συμβαίνει, σε τακτά πλέον διαστήματα, στη Γαλλία. Αυτό που ξεχωρίζει την ελληνική περίπτωση από τις άλλες ευρωπαϊκές δεν είναι τόσο η συχνότητα των «μεταρρυθμίσεων», αλλά το γεγονός ότι κατά κανόνα αναγορεύονταν σε υπαρξιακό ζήτημα για την κοινωνία, παρόλο που μπορούσε να αφορούν ένα επιμέρους μόνο ζήτημα της εκπαίδευσης.

Οι υπεραντιδράσεις αυτές οφείλονταν στην παραδοσιακή ισχύ των ιδεοκρατικών αντιλήψεων στην ελληνική κοινωνία, οι οποίες από τη δεκαετία του 1990 και μετά ενισχύθηκαν μπροστά στις αυξανόμενες δυσκολίες αναπαραγωγής του ελληνικού κοινωνικού σχηματισμού και στην αδυναμία της πολιτικής να τις αντιμετωπίσει, καθώς η ενσωμάτωση στο ευρωπαϊκό θεσμικό πλαίσιο της αφαιρούσε όλο και περισσότερα εργαλεία δράσης.

Τζόρτζιο ντε Κίρικο, «Το μυστήριο και η μελαγχολία ενός δρόμου», 1914

Η παιδεία απέμενε ο μόνος τομέας στον οποίο μπορούσαν να επιχειρηθούν δομικές αλλαγές και εύλογα αναβαθμίσθηκε η σημασία της στη δημόσια συζήτηση. Σε αυτό συνέτεινε, την ίδια εποχή, και ο κυρίαρχος λόγος στην Ευρώπη περί οικονομίας και κοινωνίας της γνώσης. Ο τομέας της παιδείας θεωρείται έκτοτε η πηγή των προβλημάτων και ταυτόχρονα το κλειδί για τη λύση τους, αλλά καθώς η πολιτική αδυναμία γέννησε την κοινωνική ανασφάλεια οι αλλαγές που προτείνονταν για την παιδεία μέχρι και το 2014 στόχευαν κυρίως στην πειθάρχηση των νέων και στον έλεγχο των μηχανισμών παραγωγής ιδεολογίας.

Στον κήπο του Ντεμπυσσύ

του Γιάννη Αλμπάνη

Ο καιρός του κήπου έχει φτάσει όταν την Πέμπτη το απόγευμα κοιτάζεις από το παράθυρο και ξαφνικά είναι ακόμα μέρα. Πάντα αναρωτιέσαι πού να βρίσκεται ο κήπος τον υπόλοιπο καιρό, αλλά πάντα λες «ας το ψάξω μια άλλη φορά», γιατί τώρα αυτό που πρέπει να κάνεις είναι να πάρεις το βιβλίο με τις τρεις χιλιάδες σελίδες και να πας προς τα εκεί.

Πάμπλο Πικάσο – Λουόμενες

Ο κήπος βρίσκεται εκεί που τα μωβ λουλούδια έχουν καλύψει τα ραγισμένα πλακάκια κι οι ηλιαχτίδες περνάνε μέσα από τα φύλλα για να ζεστάνουν το λευκό γατί που ξαπλώνει δίπλα από το τραπέζι — αρκετά κοντά για να έχει παρέα, αρκετά μακριά για να ’ναι μόνο του. Είναι εκεί που όταν ανοίγεις το βιβλίο με τις τρεις χιλιάδες σελίδες, οι νότες του Ντεμπυσσύ παίρνουν μια λεπτή, διάφανη κι ελαστική μορφή, για να απλωθούν στο χώρο και να τυλίξουν τον αέρα.

Ο κήπος βρίσκεται εκεί που απλώνεις το χέρι σου για να ακούσεις με τις άκρες των δαχτύλων τις νότες και να σε τραβήξουν στην παραλία του Μπαλμπέκ. Εκεί που κάνουν βόλτα τα κορίτσια με τα εμπριμέ φορέματα, κι εσύ δίνεις το λόγο σου ότι πάντα θα ψιθυρίζεις το όνομά της κάθε φορά που θα τη σκέφτεσαι — γιατί αυτό το όνομα έχει όλες τις σημασίες και τα άλλα δεν έχουν καμία.

Η καθημερινότητα ανάμεσα σε Eurogroup και Mνημόνια

του Κωστή Χατζημιχάλη

Ρενέ Μαγκρίτ- Το ασημένιο άνοιγμα

Τα τρία Μνημόνια, δυο με τη Δεξιά και ένα με την Αριστερά και τα δεκάδες eurogroup εισέβαλαν με βίαιο τρόπο στη ζωή μας, την άλλαξαν και εγκατέστησαν μια αέναη αβεβαιότητα και αγωνία για το αύριο. Τα καθημερινά ερωτήματα πότε θα βρω δουλειά, κρεβάτι στην εντατική για τη μάνα μου, τι θα κάνω με τον γείτονα που πεινάει μπερδεύονται με τα πολιτικά. Τη δόση θα την πάρουμε σ’ αυτό ή στο επόμενο Eurogroup; Τι θα γίνει με τη διαπραγμάτευση, το χρέος, πόσα μέτρα θα υπομένουμε ακόμη; Για τους αριστερούς/ες οι αγωνίες, οι αβεβαιότητες και οι δικές μας αντιδράσεις δεν είναι ίδιες με τη Δεξιά ή την Αριστερά στην κυβέρνηση. Τώρα, οι προσωπικές αγωνίες αθροίζονται με τις πολιτικές, σφίγγουν στομάχια γιατί οι εκβιασμοί από τους δανειστές εξασκούνται ανενδοίαστα ενώ οι υποχωρήσεις της κυβέρνησης και η έλλειψη επαφής με το κόμμα και την κοινωνία διώχνουν κόσμο και υποσκάπτουν την αριστερή αξιοπιστία – όχι μόνο σήμερα αλλά και μακροπρόθεσμα. Μετά όμως από τα όποια αποτελέσματα του κάθε Eurogroup επιστρέφουμε στο τρέξιμο της καθημερινότητας, με τις μικρές και μεγάλες έγνοιες που κουβαλά ο καθένας και η καθεμιά. Και περνούν οι μήνες και τα χρόνια, διαψεύδονται ελπίδες.

Νεοφιλελευθερισμός δεν είναι μόνο οι ιδιωτικοποιήσεις

του Δημήτρη Ιωάννου

Όπως ακριβώς η χρηματοπιστωτική κρίση του 2008 έφερε στο φως όλα τα προβλήματα του νεοφιλελεύθερου υποδείγματος και ταυτόχρονα πυροδότησε «παραδόξως» την πιο επιθετική φάση επιβολής του, έτσι και η «ελληνική» (και εσχάτως η προσφυγική) «κρίση» φέρνει μεν στο προσκήνιο μια μορφή «αλληλέγγυας» υποκειμενικότητας (ολιγαρκούς, αλτρουιστικής, προσανατολισμένης στη συλλογική δράση), αλλά παράλληλα βοηθά να εμπεδωθεί, και στο επίπεδο του υποκειμένου, ο νεοφιλελευθερισμός ως αξιακός και πρακτικός προσανατολισμός.

Cyril Edward Power – Tube Train

Η παραπάνω σκέψη έχει εμπειρική αφετηρία. Προσωπικά, αυτό που μισώ ίσως περισσότερο όσο κατεβαίνω το σπιράλ στο οποίο ανελέητα με σπρώχνει η λιτότητα, είναι το πώς με βάζει αδιάκοπα να επανεξετάζω τις κεντρικές επιλογές της ως τώρα ζωής μου (και όχι μόνο της επαγγελματικής) με κριτήρια αυστηρά οικονομικά: θα ήμουν πιο «άνετος» αν…; κι ακολουθεί μια ατελείωτη λίστα διερωτήσεων στην οποία μπαίνει κάθε μικρή και μεγάλη απόφαση που κάποτε πήρα – ή δεν πήρα. Πρόκειται για πολύ ψυχοφθόρα, και φυσικά αδιέξοδη, άσκηση, η οποία απαιτεί πολλή αυτοκυριαρχία για να κρατιέται, γαβγίζοντας, στην από κει πλευρά της γραμμής της εμμονής.

Killing in the name of

 

του Γιάννη Χατζηδημητράκη

Πριν λίγες μέρες βρέθηκα σε ένα φιλικό σπίτι, με ως επί το πλείστον άγνωστα σε μένα άτομα. Κάποια στιγμή, στο πλαίσιο μιας περί ανέμων και υδάτων συζήτησης, αναφερθήκαμε με μια φίλη στο πανέξυπνο βιντεάκι του Αιμόφιλου Τ. Ινφλουέντζα με τη στρατιωτική μπάντα να παίζει το «Killing in the name of» των Rage Αgainst the Μachine στη γιορτή των Ενόπλων Δυνάμεων, στην πλατεία Συντάγματος. Η προσπάθεια να εξηγηθεί το σουρεαλιστικό του πράγματος κατέληξε σε πλήρη αποτυχία, μιας ακόμα και το όνομα του συγκροτήματος ήταν άγνωστο στους υπόλοιπους/ες. Σα να μην έφτανε αυτό, έρχεται και η φοβερή ερώτηση από ένα άτομο της παρέας: «Και γιατί παρακαλώ έπαιζε η μπάντα στην πλατεία; Για να διασκεδάσουν οι πρόσφυγες;» Την ερώτηση ακολούθησε και ένα μίνι σχετικό οργισμένο λογύδριο.

CITY PLAZA, Απρίλιος 2016

Πέρα από τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα του ρατσιστικού/αντιμεταναστευτικού λόγου (λ.χ. εμμονή στη χρήση του ακόμα και σε άσχετα ζητήματα, ανορθολογισμός κ.ά.) η ερώτηση αυτή, αν και βλακώδης, φανερώνει ένα ανησυχητικό στοιχείο που έχει αρχίσει να ενισχύεται το τελευταίο διάστημα: την επανανομιμοποίηση του ρατσιστικού-αντιμεταναστευτικού λόγου (μετά από την εποχή της ανόδου της Χρυσής Αυγής και τις διακυβέρνησης Σαμαρά) στον δημόσιο και ιδιωτικό λόγο. Γιατί, άραγε, το άτομο αυτό δεν αισθάνθηκε κανένα ενδοιασμό να εκφράσει ελεύθερα τις ρατσιστικές του πεποιθήσεις σε παντελώς άγνωστα του άτομα, έστω και με τη μορφή ηλίθιων ερωτήσεων;

Το φως που καίει

του Κωστή Καρπόζηλου

Rene Magritte – The cicerone

H στιγμή της άφιξης του αεροσκάφους της Πολεμικής Αεροπορίας που μεταφέρει το Άγιο Φως στην Αθήνα συμπυκνώνει το αδιέξοδο με το οποίο είμαστε αντιμέτωποι: πλέον έχουμε συνηθίσει ότι τίποτα δεν έχει αλλάξει. Το στρατιωτικό άγημα, το κόκκινο χαλί, η παρουσία των κυβερνητικών εκπροσώπων και η τηλεοπτική κάλυψη έχουν μετατρέψει μια σχετικά πρόσφατη ιστορία σε «παράδοση» — τον ορισμό της επινοημένης παράδοσης που θα έγραφε ο Έρικ Χόμπσμπαουμ. Σ’ αυτό το πλαίσιο, τίποτα δεν φαντάζει ικανό να ανατρέψει τον παραλογισμό η ελληνική πολιτεία να επενδύει χρήματα και χρόνο στη μεταφορά μιας φλόγας μερικές χιλιάδες χιλιόμετρα προκειμένου να την υποδεχτεί «με τιμές αρχηγού κράτους». Παρακολουθώντας τη σκηνή, προσπαθούσα να σκεφτώ εναλλακτικές πολιτικές διαχείρισης του ετήσιου αυτού ανορθολογισμού. Δεν αναφέρομαι σε ασεβή σενάρια, αν και ο πειρασμός είναι μεγάλος, αλλά σε μια πολιτική ειλικρίνειας. Πόσο δύσκολο θα ήταν η πολιτεία να γνωστοποιήσει στους φορολογούμενους το κόστος της ιστορίας αυτής και να ανακοινώσει ότι διαθέτει το ποσό σε έναν ουσιαστικό σκοπό; Δεν έχει ιδιαίτερη σημασία αν είναι 1 ή 10.000 ευρώ. Πρόκειται –όπως και στην περίπτωση των παρελάσεων ή της διδασκαλίας των θρησκευτικών– για πρόσημο πολιτικού προσανατολισμού: τομή ή συνέχεια;

H δύναμη της ισλανδικής μοναξιάς

Γράμμα από την Ισλανδία, 4.5.2016

του Δημήτρη Χριστόπουλου

Τον Απρίλιο του 2010, οι στάχτες ενός ισλανδικού ηφαιστείου του οποίου το όνομα κανείς δημοσιογράφος στον υπόλοιπο κόσμο δεν μπορούσε να προφέρει –Eyjafjallajökull– απλώθηκαν σε όλη τη Βόρεια Ευρώπη και τον Βόρειο Ατλαντικό με αποτέλεσμα ένα άνευ προηγουμένου αεροπορικό κυκλοφοριακό χάος μιας βδομάδας. Ήταν η δεύτερη φορά που η «πιο ειρηνική χώρα το κόσμου» (κατά το Global Peace Index) απασχολούσε την διεθνή επικαιρότητα, δύο μόλις χρόνια μετά το τραπεζικό κραχ του 2008, που την έφερε στην κορυφή της ατζέντας, μέχρις ότου ο όρος «κρίση» γίνει διεθνές συνώνυμο της ελληνικής ρουτίνας.

Έργο της Ισλανδής ζωγράφου Louisa Matthiasdottir

Μέχρι τότε, η Ισλανδία απλώς δεν υπήρχε ως σημείο παγκόσμιου ενδιαφέροντος, με ελάχιστες εξαιρέσεις. Οι παλαιότεροι θα θυμούνται ότι στο Ρέικιαβικ έγινε η πρώτη προσπάθεια να λιώσουν οι πάγοι του Ψυχρού Πολέμου με τη Συνάντηση Κορυφής Ρήγκαν – Γκορμπατσόφ τον Οκτώβριο του 1986, καθότι η Ισλανδία στο μέσον της διαδρομής μεταξύ ΕΣΣΔ και ΗΠΑ. Οι νεότερες γενιές είναι ίσως πιο οικείες με την αλλόκοτη φωνή της Μπιόργκ που είναι η μοναδική Ισλανδή τραγουδίστρια η οποία έκανε διεθνή καριέρα με τους μουσικούς πειραματισμούς της.

Πρόσφυγες: «Εμείς» και οι «άλλοι»

[web only]

του Βαγγέλη Καραμανωλάκη

Συκαμνιά Λέσβου, 24.11.2015. Φωτογραφία: Giles Duley/UNHCR

Εκατοντάδες σακούλες με τρόφιμα, εθελοντές στους κάθε λογής καταυλισμούς, χρήματα από εράνους και εκδηλώσεις. Σκέφτομαι πως αν αύριο ο ιστορικός του μέλλοντος προσπαθούσε να  αποτυπώσει την εικόνα της υποδοχής των προσφύγων στη χώρα, σ’ αυτές τις εικόνες θα έμενε, όπως αναπαράγονται συνεχώς από τα ΜΜΕ. Αντίθετα, οι γουρουνοκεφαλές, οι πορείες όσων διαμαρτύρονται για την εγκατάστασή προσφύγων στην περιοχή τους, οι ξενοφοβικές δηλώσεις θα μοιάζουν μάλλον περιθωριακές, αντιδράσεις που δεν μπόρεσαν να μεταστρέψουν τη θετική κατά κύριο λόγο διάθεση και στάση της κοινής γνώμης.

Στα «Ενθέματα» αυτή τη βδομάδα

Κείμενα των: Κωστή Καρπόζηλου, Δημήτρη Χριστόπουλου, Κωνσταντίνου Χατζηνικολάου, Κωστή Χατζημιχάλη, Δημήτρη Ιωάννου, Στρατή Μπουρνάζου, Ιωάννας Μεϊτάνη, Μαρίας Καλαντζοπούλου, Μάνου Αυγερίδη, Χρήστου Χατζηιωσήφ,  Γιάννη Χατζηδημητράκη, Γιάννη Αλμπάνη, Μανώλη Πατηνιώτη, Βαγγέλη Καραμανωλάκη

ΑΠΟΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ

Φερνάν Λεζέ, «Ο μέγας Ιούλιος», 1945

Με το σημερινό φύλλο, η Συντακτική Ομάδα που έβγαζε τα «Ενθέματα» τα τελευταία χρόνια (ο Μάνος Αυγερίδης, η Μαρία Καλαντζοπούλου, η Ιωάννα Μεϊτάνη, και ο επιμελητής Στρατής Μπουρνάζος) σας αποχαιρετάμε. Τα «Ενθέματα» θα συνεχίσουν στην «Αυγή», με άλλον επιμελητή και ομάδα. Ευχόμαστε καλή συνέχεια και κάθε επιτυχία.

ΥΓ. Με πολλές ευχαριστίες σε όλους και όλες που επέτρεψαν να είμαστε αυτό που είμαστε τόσα χρόνια: στην Αυγή βέβαια και τους ανθρώπους της, αλλά και όλους εσάς: όσους γράψατε, μεταφράσατε, μας στηρίξατε, μας είπατε καλές και καλές ή αυστηρές κουβέντες, που μας δώσατε κουράγια – γιατί μόνο έτσι μπορέσαμε να υπάρξουμε

Ένα εγχείρημα συλλογικό: Της Συντακτικής Ομάδας των «Ενθεμάτων»: «Σας αποχαιρετάμε, γιατί η καθεμιά και ο καθένας από εμάς με τον τρόπο του, και όλοι μαζί, νιώθουμε ότι δεν μπορούμε πια να συνεχίσουμε αυτό που κάναμε: ότι δεν έχουμε  τη ζωτικότητα, την όρεξη, τη δύναμη να δημιουργούμε  (τουλάχιστον με τον τρόπο που το επιχειρούσαμε στα «Ενθέματα»)  ένα  χώρο όπου οι ιδέες και οι απόψεις συνυπάρχουν, αναπνέουν, συγκρούονται, και, μερικές φορές, συντίθενται. Μέσα στη δίνη του τελευταίου χρόνου, με τις σταθερές μας κλονισμένες και τις ισορροπίες ακόμα δυσκολότερες, η προσπάθεια μας,  παρόλο που γινόταν ολοένα και πιο αγωνιώδης, έδειχνε στα μάτια μας όλο και πιο αναντίστοιχη ως προς το συλλογικό της αποτύπωμα».

Πάρε τη λέξη μου. Ο Στρατής Μπουρνάζος εξηγεί γιατί εγκαταλείπει μια δουλειά τόσο συναρπαστική και παραιτείται από την «Αυγή»: «Νιώθω πια πολύ μακριά από τον Σύριζα και την κυβέρνηση,  πιστεύω ότι ο κορμός της πολιτικής τους είναι λάθος  και –κάτι ακόμα πιο βαρύ– δεν νιώθω πλέον πολιτική εμπιστοσύνη  απέναντί τους. Την ίδια στιγμή, ενώ είμαι βέβαιος για το λάθος, δεν ξέρω ποιο είναι το σωστό, τι θα έπρεπε να κάνει η κυβέρνηση. Νιώθω κάθε μέρα να με πνίγουν  πολλά […] Κι όμως, στους φίλους μου που έγιναν υπουργοί ή ό,τι άλλο δεν μπορώ να κουνήσω το δάχτυλο, να τους βαράω ή να τους οικτίρω – ακόμα κι όταν τους αξίζει· δεν το έκανα ποτέ  αυτό στους φίλους μου. Και αν πάω παραπέρα, το κουβάρι μπλέκεται περισσότερο. Όταν βλέπω συντρόφους με τους οποίους συμπορεύτηκα χρόνια, όχι μόνο να αυτοακυρώνονται πολιτικά μιλώντας για “φασιστερά”, αλλά –κάτι που με τσακίζει– να επιχαίρουν ηδονικά για την κατάντια της κυβέρνησης, ποντάροντας στο μίσος (όπως έκανε κι ο Σύριζα παλιότερα, βέβαια). Αλλά ούτε αυτούς έχω το κουράγιο να τους κοπανάω.  Και ξέρω όμως ότι όταν νιώθεις έτσι, όντας σε μια θέση δημόσιας παρέμβασης, δεν κάνεις πια για  τούτη τη δουλειά: αν δεν μπορείς να μιλάς για τα «οικεία κακά», ήρθε η ώρα να αποσυρθείς από το πόστο αυτό.  […]

Τα κείμενα δεν είναι μόνο (άψυχες) λέξεις, σελίδες στο χαρτί και την οθόνη. Είναι οι άνθρωποι που τα γράφουν και τα διαβάζουν· είναι οι σχέσεις, τα συναισθήματα οι ιδέες, οι σκέψεις  που  τα παράγουν και τις οποία παράγουν, με τη σειρά τους. Δεσμοί, σχέσεις, διαδρομές ανθρώπων.  “Πάρε τη λέξη μου, δώσε μου το χέρι σου”. Αυτό  είναι, για μένα, το μάθημα των δεκάξι χρόνων».

Το όγδοο χρώμα. Του Μάνου Αυγερίδη: Στον Δισκόκοσμο, τον κόσμο που δημιούργησε ο Τέρι Πράτσετ στην ομώνυμη σειρά βιβλίων φαντασίας, το όκτρινο αποτελεί το όγδοο χρώμα του φάσματος, το βασικό χρώμα μπροστά στο οποίο όλα τα υπόλοιπα “είναι απλά σκιές που διαγράφονται στον συνηθισμένο τετρασδιάστατο χώρο”. Το όκτρινο, ωστόσο, και ιδιαίτερα το βαθύ όκτρινο, λίγοι μπορούν να το διακρίνουν. Ανάμεσα σ’ εκείνους που έχουν τη σχετική ικανότητα είναι πλάσματα της φαντασίας, όπως οι γάτες και οι μάγοι – ακόμα και οι αποτυχημένοι μάγοι, που πέρασαν ένα φεγγάρι τις πύλες του Αθέατου Πανεπιστημίου αλλά αποδείχθηκαν ανίκανοι να απομνημονεύσουν έστω και το απλούστερο ξόρκι, σαν αυτό που σκοτώνει τις κατσαρίδες ή σε βοηθάει να ξύσεις την πλάτη σου χωρίς να χρησιμοποιήσεις τα χέρια σου.

Στο σύμπαν των “Ενθεμάτων”, αναζητήσαμε επίμονα, πράγματι, να καταφέρουμε να διακρίνουμε και να περιγράψουμε εκείνο το χρώμα που πιστεύαμε πως έχει, κάθε φορά, η ουσία των πραγμάτων. Για να το καταφέρουμε χρειάστηκε να παραστήσουμε (ακόμα και)τους μάγους, όπως και άλλα πλάσματα: τους συντάκτες, τους διορθωτές, τους μεταφραστές, τους κριτές, τους πολιτικούς αναλυτές και τους συγγραφείς ή ακόμα τους διαχειριστές εντευκτηρίου, τους οργανωτές εκδηλώσεων, τους ραδιοφωνικούς παραγωγούς, τους εκδότες, τους παλαιοβιβλιοπώλες, τους ηθοποιούς, τους (αριστερούς) ψάλτες, τους ντι-τζέι και τους μπάρμαν. Αν η αρχική πρόθεση, που για μας έπαιρνε τις διαστάσεις αγωνίας, αναγνωρίζεται σ’ έναν βαθμό απ’ τους στενούς και ευρύτερους κύκλους των αναγνωστών, συνεργατών και φίλων, τότε μπορούμε να μιλήσουμε για επιτυχία∙ παρόλο που τελικά δεν καταφέραμε να μάθουμε κανένα ξόρκι».

Τελευταία πράξη. Της Μαρίας Καλαντζοπούλου. «Κάνοντας τον απολογισμό, σκέφτομαι πως ίσως κάποιος πει ότι μου λείπει το μέτρο. Πράγματι, μη έχοντας προηγούμενη εμπειρία ή μέτρο σύγκρισης δεν είμαι σε θέση να φανταστώ πώς μπορεί να ένιωθαν, να αντιμετώπιζαν μια τέτοια ή παρόμοια ευθύνη, την ίδια ή σε μια προγενέστερη εποχή, άλλα πρόσωπα και ομάδες, ακόμα και οι προηγούμενοι επιμελητές και συντάκτες των “Ενθεμάτων”. Το μόνο που μπορώ να βεβαιώσω είναι ότι σ’ αυτά τα –δύσκολα– χρόνια που τα έζησα, βδομάδα τη βδομάδα, τα “Ενθέματα” ήταν για εμάς που συμπράξαμε, όχι μόνο η πολιτική συλλογικότητα με την οποία ήμασταν πιο αυθεντικά ταυτισμένοι και ταυτισμένες απ’ οτιδήποτε άλλο, όχι μόνο ένα στοίχημα δικής μας “ακηδεμόνευτης” (που λένε και στα ξυλινέζικα) πολιτικής έκφρασης και διεύρυνσης του διαλόγου στην μεγάλη (και κυρίως αριστερή) αυλή του φάσματος, αλλά κι ένα αναντικατάστατο στήριγμα, με πολιτικούς και προσωπικούς όρους. Στοίχημα και στήριγμα όχι μόνο (συχνά κιόλας όχι τόσο) ως αυτό καθαυτό το φύλλο-προϊόν ή η όποια συζήτηση προκαλούσε,  αλλά ως η δική μας συζήτηση, προετοιμασία, διεργασία για αυτά που μας κατέκλυζαν τις ζωές, το δικό μας βλέμμα, οι δικές μας προτεραιότητες, όλα αυτά που άλλοτε περισσότερο άλλοτε λιγότερο αντανακλώνταν είτε στο φύλλο είτε σε ό,τι άλλο κάναμε παρέα μαζί και με την «μεγάλη κοινότητα των “Ενθεμάτων”». Η ανακούφιση ότι μοιράζεσαι κοινές αρχές ακόμα και για το πώς πρέπει να χειρίζεσαι τα πράγματα, τους συνεργάτες, την αλήθεια, τη δουλειά, τις σχέσεις, τις ρακές, τους χοχλιούς, την ποίηση, τους δράκους, τους φασίστες κλπ. Τα γέλια και τα χάχανα (τόσο δια ζώσης όσο ενίοτε και διά –μνημειώδους– αλληλογραφίας). Η προσωπική και πολιτική εμπιστοσύνη μεταξύ μας, το πιο ακλόνητο και μονάκριβό μας απόκτημα»

Μια θάλασσα πλατιά. Της Ιωάννας Μεϊτάνη: «Τα “Ενθέματα” ήταν για μένα ένα σπίτι οικείο. Παρά την πενιχρή μου πολιτική δραστηριότητα και σκέψη, ένιωθα ότι ξαναμπαίνω σε έναν χώρο όπου συχνά βρισκόμουν από παιδί· εκεί όπου ήταν ο Άγγελος κι όλα αυτά τα πρόσωπα από τις Καθαρές Δευτέρες στην Αγία Παρασκευή, όλες και όλοι εσείς, που σας ξαναγνώριζα τώρα μέσα από την πολιτική σας σκέψη και όχι απλώς σαν φιγούρες σε μια θρυλική παρέα. Μέσα από τα κείμενά σας, τα σχόλιά σας. Και πολύ γρήγορα ένιωσα άνετα μέσα στα «Ενθέματα», κολυμπούσα στα γνωστά νερά της παιδικής μου ηλικίας, όπου όμως ταυτόχρονα ενηλικιωνόμουν πολιτικά, ανέπτυσσα τη σκέψη μου, την κρίση μου, τα κριτήριά μου. Ένας παλιός γενναίος κόσμος που γεννούσε καινούργιους, πολλούς. Συναρπαστικό. Τιμή μου, λοιπόν, που μεγάλωσα σ’ αυτή τη θάλασσα κι ενηλικιώθηκα πνευματικά στα βαθιά νερά της. Κέρδισα ένα σωρό πράγματα. Προχώρησα. Το ένα έφερε τα’ άλλο. Άλλαξα δουλειά – κι αυτό οφειλή».

***

H αυτονομία στην παιδεία ως οφθαλμαπάτη και παγίδα. Ο Χρήστος Χατζηιωσήφ σχολιάζει τον Εθνικό και Κοινωνικό Διάλογο για την Παιδεία: «Οι προτάσεις της ενδιάμεσης έκθεσης της Επιτροπής Διαλόγου δεν έρχονται σε ρήξη, αλλά αποτελούν συνέχεια με την πολιτική που ακολουθήθηκε κατά τη διάρκεια της προηγούμενης δεκαετίας, ιδιαίτερα στο πεδίο της πρωτοβάθμιας και της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, όπως αυτή καταγράφηκε στη έκθεση της επιτροπής Μπαμπινιώτη το 2009 και αναπτύχθηκε στο «νέο σχολείο» της υπουργίας Διαμαντοπούλου. Η συνέχεια υπάρχει στις έννοιες, τα εργαλεία και το πνεύμα των προτάσεων. […]

Ένα «παράλληλο πρόγραμμα» για την παιδεία δεν  είναι σκόπιμο να εξαντλείται σε παρεμβάσεις για την άμβλυνση των κοινωνικών συνεπειών της κρίσης στο χώρο της εκπαίδευσης δίκην μιας σύγχρονης κρατικής φιλανθρωπίας. Αντίθετα, θα αποτελούσε μια ιδανική ευκαιρία για τη σε βάθος μελέτη των αναγκών σε σχέση με τις δυνατότητες των εγχώριων ανθρώπινων και οικονομικών πόρων. Η αφελής ή ενθουσιώδης αποδοχή του, σε τελευταία ανάλυση, ιδεολογικού προγράμματος του ΟΟΣΑ θα οδηγήσει σε επώδυνη σπατάλη ανθρώπινου και πολιτικού κεφαλαίου. Από αυτήν την άποψη οι  επιλογές  στο πεδίο της εκπαίδευσης αναδεικνύουν τα όρια των γενικότερων εναλλακτικών πολιτικών επιλογών μπροστά στις οποίες βρίσκεται η ελληνική κοινωνία».

[web only]  Επανασυγκροτώντας την έννοια του «εμείς». Γράφει ο Βαγγέλης Καραμανωλάκης: «Εκατοντάδες σακούλες με τρόφιμα, εθελοντές στους κάθε λογής καταυλισμούς, χρήματα από εράνους και εκδηλώσεις. Σκέφτομαι πως αν αύριο ο ιστορικός του μέλλοντος προσπαθούσε να  αποτυπώσει την εικόνα της υποδοχής των προσφύγων στη χώρα, θα έμενε πιο πολύ σ΄αυτές τις εικόνες, όπως αναπαράγονται συνεχώς από τα ΜΜΕ. Αντίθετα, οι γουρουνοκεφαλές, οι πορείες όσων διαμαρτύρονται για την εγκατάστασή προσφύγων στην περιοχή τους, οι ξενοφοβικές δηλώσεις θα έμοιαζαν μάλλον περιθωριακές, αντιδράσεις που δεν μπόρεσαν να μεταστρέψουν την θετική κατά κύριο λόγο διάθεση της κοινής γνώμης».

Η καθημερινότητα ανάμεσα σε Eurogroup και Μνημόνια. Γράφει ο Κωστής Χατζημιχάλης: «Η καθημερινότητα, γράφει ο Ανρί Λεφέβρ, είναι προνομιακό πεδίο για την κατανόηση της λειτουργίας του καπιταλισμού γιατί επιτρέπει τη μελέτη των πολλαπλών κοινωνικών αντιφάσεων, της καταπίεσης, των αντιστάσεων και της αλλοτρίωσης. Ο Μισέλ Φουκώ συμπληρώνει τη σχέση καπιταλισμού και καθημερινότητας με την έννοια της βιοεξουσίας, τον έλεγχο και την πλήρη υποταγή της καθημερινής ζωής. Στα έξι χρόνια με τα Μνημόνια και τα Eurogroup ζήσαμε την καταπίεση της βιοεξουσίας, δημιουργήθηκαν πολλές αντιστάσεις, ξεπήδησαν δεκάδες αντιφάσεις, όμως η καθημερινότητα δεν απασχόλησε τη δική μας Αριστερά όσο ήταν αντιπολίτευση.[…] Ωστόσο, λίγες και λίγοι κατάφεραν σημαντικές βελτιώσεις, όπως τα μαθητικά συσσίτια, η Κάρτα Αλληλεγγύης, τα προγράμματα του ΟΑΕΔ, το άνοιγμα του ΕΣΥ στους ανασφάλιστους, η στήριξη των πρωτοβουλιών αλληλεγγύης, τα δάνεια στις μικρές επιχειρήσεις χωρίς υποθήκη, οι δωρεάν μετακινήσεις σε άνεργους/ες, το σύμφωνο συμβίωσης, η αναγνώριση της ιθαγένειας για τα παιδιά των μεταναστών και άλλες που ίσως ξεχνώ.[…] Όμως οι παρεμβάσεις αυτές, παρά τη σημασία τους, δεν ισοσκελίζουν τη βαριά καθημερινότητα της μνημονιακής βιοεξουσίας. Πρέπει να σκεφτούμε σοβαρά αν η τελευταία έχει δημιουργήσει και συμπτώματα αλλοτρίωσης, όπως αναφέρει ο Λεφέβρ, παίρνοντας υπόψη τις διαφοροποιήσεις της αριστερής περιόδου που σημείωσα».

Το φως που καίει. Γράφει ο Κωστής Καρπόζηλος: «H στιγμή της άφιξης του αεροσκάφους της Πολεμικής Αεροπορίας που μεταφέρει το Άγιο Φως στην Αθήνα συμπυκνώνει το αδιέξοδο με το οποίο είμαστε αντιμέτωποι: πλέον έχουμε συνηθίσει ότι τίποτα δεν έχει αλλάξει. […]

Σε μια σειρά ζητήματα (μεταξύ των οποίων η σχέση κράτους και Εκκλησίας) η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ και ΑΝΕΛ δεν ενδιαφέρεται να διαταράξει τις παγιωμένες συνήθειες και τα εμπεδωμένα προνόμια του παρελθόντος. Πρόκειται για ενσυνείδητη επιλογή, άμεσα εξαρτώμενη με την αίσθηση συνέχειας που διατρέχει κυβερνητικές υπηρεσίες και κρατικούς μηχανισμούς. […]

Ήδη από το 2009 ένα ευρύ ρεύμα σκέψης και πρακτικής παρέμεινε προσηλωμένο σε μια αντίληψη που τοποθετούσε την Ελλάδα στο επίκεντρο της παγκόσμιας πραγματικότητας. Σύμφωνα με αυτό, η κρίση ήταν μεν οικονομική, αλλά πρωτίστως εθνική, τα αίτιά της ανάγονταν στα σχήματα της εξάρτησης, και οι εθνικές παραδόσεις λειτουργούσαν ως συνδετικός κρίκος ανάμεσα στο 1821, τη δεκαετία του 1940 και το 2010. Το σχήμα του «Ελλάς-Ελλήνων-Αντιμνημονιακών» έχει μετεξελιχθεί μέσα στο χρόνο και σήμερα βρίσκεται εντός της κυβέρνησης. Η συνειδητοποίηση αυτή θα μας απεμπλέξει από την προσπάθεια να δούμε την αντίφαση ανάμεσα στα προσωπικά πιστεύω επιμέρους μελών της κυβέρνησης και των καθημερινών τους επιλογών. Η μεγάλη εικόνα είναι πιο σύνθετη και καθορίζεται από ένα αμάλγαμα εθνικοανεξαρτησιακών αντιλήψεων, θεωριών περί αποικίας χρέους και μοναδικότητας του ελληνισμού».

Killing in the name of. Ο Γιάννης Χατζηδημητράκης υπερασπίζεται τα εγχειρήματα κατάληψης άδειων κτηρίων ως πράξεις αντίστασης στη νέα φάση της (αντι)μεταναστευτικής πολιτικής. «Το κλείσιμο των συνόρων, η συνειδητοποίηση ότι η χώρα παύει να λειτουργεί ως αίθουσα transit και κυρίως η συμφωνία Ε.Ε-Τουρκίας, επέφεραν μια απότομη αλλαγή στη στάση και τη ρητορική της κυβέρνησης. Η άθλια συμφωνία χαιρετίζεται ως μεγάλη επιτυχία από τον ίδιο τον πρωθυπουργό, ο οποίος μάλιστα εγκαλεί και τις νατοϊκές δυνάμεις ότι δεν διακόπτουν εντελώς τις ροές των απελπισμένων, ενώ ο υπουργός μεταναστευτικής πολιτικής μιλάει για «βία που έπρεπε να χρησιμοποιηθεί» στα στρατόπεδα συγκέντρωσης των ξανά «παράνομων» προσφύγων. Ταυτόχρονα, η πολιτική για τον προσφυγικό πληθυσμό χαρακτηρίζεται από την στρατιωτικοποίηση της διαχείρισης του: Στρατόπεδα χιλιάδων ανθρώπων με υπεύθυνους λειτουργίας στρατιωτικούς, σε μέρη αποκομμένα από τον κοινωνικό ιστό, με ελλιπή κάλυψη βασικών ανθρώπινων αναγκών και ελλιπή πρόσβαση στην άσκηση των δικαιωμάτων τους.[…] Στο πλαίσιο αυτό, η κατάληψη άδειων χώρων κατάλληλων για φιλοξενία, εντός των πολεοδομικών ιστών, όπως αυτή του City Plaza αποτελούν, πιστεύω, ελπιδοφόρα εγχειρήματα που πρέπει να στηριχτούν ευρύτερα, καθώς αποτελούν έμπρακτη απάντηση στην επιχειρούμενη προσπάθεια μόνιμου αποκλεισμού του «περιττού πληθυσμού» των προσφύγων».

Μια άλλη επιστημονική εκπαίδευση είναι δυνατή. Σκέψεις του Μανώλη Πατηνιώτη για τις δυνατότητες ενσωμάτωσης της ιστορίας και φιλοσοφίας της επιστήμης στα προγράμματα διδασκαλίας της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. «Υπάρχει μια έκδηλη επιφυλακτικότητα όσον αφορά την παρουσία της ιστορίας και φιλοσοφίας των επιστημών στα προγράμματα διδασκαλίας. Τι αποτυπώνει αυτή η επιφυλακτικότητα; Τον φόβο ότι αν στραφούμε σε αυτά τα αντικείμενα, τα παιδιά δεν θα μάθουν «επιστήμη»· ότι θα σπαταλήσουν τον πολύτιμο χρόνο τους σε άσχετα προς τις επικείμενες εξετάσεις θέματα· ότι θα αποπροσανατολιστούν και θα υπονομευτεί η πίστη τους στο κύρος της επιστήμης και της τεχνολογίας, διότι τα ανώριμα δεκατετράχρονα δεν είναι ασφαλώς σε θέση να εκτιμήσουν τις εκλεπτυσμένες προσεγγίσεις που χρησιμοποιούνται για τη θεωρητική μελέτη των επιστημών. Ποιος έχει αυτούς τους φόβους; Πιθανότατα πολλοί εκπαιδευτικοί, γονείς, μαθητές και μαθήτριες. Αυτό που έχει σημασία, όμως, κι αυτό που τελικά αποτελεί τη ρίζα του προβλήματος, είναι ότι οι φόβοι αυτοί είναι εγγεγραμμένοι στην ίδια τη δομή των προγραμμάτων διδασκαλίας».

Εικόνα του αρουραίου. Ο Κωνσταντίνος Χατζηνικολάου στα «Νέα από το σπίτι».

«Πόσο καιρό θα ζήσουμε σ’ αυτά τα βρώμικα σπίτια;

Περάσανε τα χρόνια ή μήπως κάνω λάθος;

Και όλα μέρα με τη μέρα γίνονται περισσότερο δύσκολα

και τα σκυλιά μυρίζουνε τις γυάλινες μπότες μας

και τα σκυλιά μυρίζουνε τις στάχτες που έχουν κολλήσει

κάτω από τις μπότες μας

στάχτες προτού γίνουν στάχτες».

Στον κήπο του Ντεμπυσσύ. Γράφει ο Γιάννης Αλμπάνης: «Ο καιρός του κήπου έχει φτάσει όταν την Πέμπτη το απόγευμα κοιτάζεις από το παράθυρο και ξαφνικά είναι ακόμα μέρα. Πάντα αναρωτιέσαι πού να βρίσκεται ο κήπος τον υπόλοιπο καιρό, αλλά πάντα λες «ας το ψάξω μια άλλη φορά», γιατί τώρα αυτό που πρέπει να κάνεις είναι να πάρεις το βιβλίο με τις τρεις χιλιάδες σελίδες και να πας προς τα εκεί. Ο κήπος βρίσκεται εκεί που τα μωβ λουλούδια έχουν καλύψει τα ραγισμένα πλακάκια κι οι ηλιαχτίδες περνάνε μέσα από τα φύλλα για να ζεστάνουν το λευκό γατί που ξαπλώνει δίπλα από το τραπέζι — αρκετά κοντά για να έχει παρέα, αρκετά μακριά για να ’ναι μόνο του. Είναι εκεί που όταν ανοίγεις το βιβλίο με τις τρεις χιλιάδες σελίδες, οι νότες του Ντεμπυσσύ παίρνουν μια λεπτή, διάφανη κι ελαστική μορφή, για να απλωθούν στο χώρο και να τυλίξουν τον αέρα».

H δύναμη της ισλανδικής μοναξιάς. Επιστολή του Δημήτρη Χριστόπουλου από την Ισλανδία: «Χάρη σε αυτές τις ιδιαιτερότητες, η Ισλανδία κατάφερε να ξεπεράσει το σοκ της τραπεζικής της κρίσης σχετικά ανορθόδοξα: το ΔΝΤ κατέφτασε αμέσως το φθινόπωρο του :2008 με την κλασσική copy-paste συνταγή από τη Χιλή ως την Ταϋλάνδη και την Ελλάδα. Ωστόσο ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, εξαντλώντας τα όρια των συνταγματικών του αρμοδιοτήτων ενάντια στην κυβερνητική βούληση, έστειλε το ισλανδικό Μνημόνιο σε δημοψήφισμα στο οποίο ο λαός απέρριψε την λύση του Προγράμματος Διάσωσης. Έτσι, οι ισλανδικές τράπεζες τέθηκαν εκτός παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού συστήματος. H χώρα δεν έχει ακόμη συνέλθει από τις επιπτώσεις του τραπεζικού κραχ, καθώς ο κόσμος ακόμη χρωστά τα δάνειά της ευζωίας του. Ωστόσο, η κατάσταση στην οποία βρίσκεται δεν είναι συγκρίσιμη με αυτή των χωρών που μπήκανε στα Μνημόνια, και ειδικά με την ελληνική. Φαντάζομαι ότι πολλοί συμπολίτες μας, στην απόγνωσή τους σήμερα, έχουν κάθε λόγο να φθονούν τον ισλανδικό τρόπο διάσωσης. Και πιο υπερήφανος υπήρξε και λιγότερο επώδυνος. Ας μην ξεχνάμε ωστόσο ότι αυτός ο «τρόπος» κατέστη εφικτός μόνο σε αυτόν τον τόπο ακριβώς λόγω της ιστορικής μοναξιάς και της οικονομικής απομόνωσης του, μεγέθη ασύλληπτα για οποιαδήποτε άλλη ευρωπαϊκή χώρα».

Νεοφιλελευθερισμός δεν είναι μόνο οι ιδιωτικοποιήσεις, του Δημήτρη Ιωάννου: «Προσωπικά, αυτό που μισώ ίσως περισσότερο όσο κατεβαίνω το σπιράλ στο οποίο ανελέητα με σπρώχνει η λιτότητα, είναι το πώς με βάζει αδιάκοπα να επανεξετάζω τις κεντρικές επιλογές της ως τώρα ζωής μου (και όχι μόνο της επαγγελματικής) με κριτήρια αυστηρά οικονομικά: θα ήμουν πιο «άνετος» αν…; κι ακολουθεί μια ατελείωτη λίστα διερωτήσεων στην οποία μπαίνει κάθε μικρή και μεγάλη απόφαση που κάποτε πήρα – ή δεν πήρα. […] Ακόμα όμως κι αν ένας τέτοιου είδους αναστοχασμός μπορεί υπό προϋποθέσεις να αποβεί ακόμα και γόνιμος, προσανατολίζοντας τη μελλοντική δράση, αυτό που με ενοχλεί περισσότερο είναι ο νεοφιλελεύθερος πυρήνας του. Γιατί νεοφιλελευθερισμός δεν είναι μόνο οι ιδιωτικοποιήσεις, η απόσυρση του κοινωνικού κράτους, η απορρύθμιση της αγοράς και άλλα τέτοια μακρο-φαινόμενα· είναι επίσης, συμπληρωματικά και παράλληλα, μια μορφή διακυβέρνησης που παράγει, στο μικροεπίπεδο, άτομα που προσπαθούν ορθολογικά να βελτιώσουν τη σχετική θέση τους στην αγορά – ένα εξ ορισμού ανταγωνιστικό πεδίο που σταδιακά αντικαθιστά αυτό που κάποτε ονομαζόταν “κοινωνία”».

Δεν είμαστε φίλοι με τον καθένα. Δεν ερχόμαστε για να φέρουμε την ειρήνη

του Φρεντερίκ Λορντόν

μετάφραση: Γιάννης Χατζηδημητράκης

Place de la République, 8.4.2016. Φωτογραφία: ND_Paris, από το flickr

Είμαστε εδώ για να σκεφτούμε και να διερωτηθούμε πάνω σε μερικά θεμελιώδη ερωτήματα: Πού πάμε; Τι θέλουμε; Τι μπορούμε να κάνουμε; Έτσι, αξίζει να χρησιμοποιήσουμε κάθε διαθέσιμη ευκαιρία για σκέψη, ακόμα και όταν πρόκειται για γεγονότα τυχαία ή άνευ σημασίας. Μερικές φορές, γεγονότα που φαίνονται χωρίς σημασία είναι εξόχως αποκαλυπτικά. Τέτοια είναι η περίπτωση του Alain Finkielkraut (του γνωστού συντηρητικού «νέου φιλόσοφου», που εμφανίστηκε στην Place de la République, επιδιώκοντας να τραβήξουν την προσοχή, φωνάζοντας «φασίστες», πράγμα που οδήγησε στην εκδίωξή του από την Πλατεία). Τίποτα δεν θα μπορούσε να μας επιτρέψει να καταλάβουμε ποιοι είμαστε και τι θέλουμε  αυτήν την ανόητη μικρή ιστορία. Μας επιτρέπει επίσης, a contrario, να δούμε πού οφείλεται η σχετικά ευνοϊκή υποδοχή μέχρι στιγμής του Nuit Debout από τα μέσα ενημέρωσης και  να μην έχουμε αυταπάτες ότι αυτό δεν θα μπορούσε να διαρκέσει για καιρό. Μιλώντας για τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, θέλω να κάνω μια διάκριση: αφενός υπάρχουν οι δημοσιογράφοι που βρίσκονται στην Place de la République, οι περισσότεροι από τους οποίους είναι και οι ίδιοι νέοι και επισφαλείς και έχουν κάθε λόγο να ταυτιστούν με το κίνημα, και αφετέρου, οι μηντιάρχες που διατηρούν το μονοπώλιο του  λόγου και προσπαθούν διαρκώς να σπρώξουν το κίνημα σε μια κατεύθυνση που θεωρούν ελεγχόμενη, σε κάτι που θα αποκαλούσα «εμπλοκή των πολιτών». Με αυτό εννοώ την εμπλοκή των πολιτών για χάρη της συζήτησης, αλλά χωρίς να παίρνονται αποφάσεις, χωρίς να γίνεται τίποτα, και πάνω απ’ όλα, χωρίς να τραβιούνται διαχωριστικές γραμμές. Ένα είδος αβλαβούς δημοκρατίας, σχεδιασμένης να μην καταφέρνει τίποτα και να μας κάνει ακόμα και να ξεχνάμε –όσο γίνεται πιο γρήγορα– τον αρχικό λόγο της κινητοποίηση μας: την ανατροπή του νομοσχεδίου της Ελ Κομρί και του κόσμου που αντιπροσωπεύει.

Ουδέν νεώτερον από το ανατολικό μέτωπο;

LeftEast: μια πλατφόρμα για τις αναλύσεις και τους αγώνες της Αριστεράς της Ανατολικής Ευρώπης πέρα από τα εθνικά σύνορα

 

Συνέντευξη της Μαρίας Ιβάντσεβα, της Μαίρυ Τέιλορ και του Ρόσεν Τζαγκάλοφ, εκ μέρους του LeftEast

Καλοκαιρινή συνάντηση κινημάτων της Ανατολικής Ευρώπης, Σόφια 2013. Η Μαρία, η Μαίρυ και ο Ρόσεν είναι ανάμεσα στους εικονιζόμενουςΦωτογραφία του Daniel Šarić (2013)

 Πώς ξεκινήσατε το LeftEast και με ποιο σκοπό;

To LeftEast θέλει να είναι μια διεθνής πλατφόρμα, με έγκυρες αναλύσεις, η οποία χρησιμεύει επίσης για ανταλλαγή πληροφοριών, κινηματικής ενημέρωσης και καλεσμάτων αλληλεγγύης από διάφορα κινήματα, στην Ανατολική Ευρώπη αλλά και πέρα από αυτήν. Προέκυψε ως το αποτέλεσμα της όλο και πιο συχνής επικοινωνίας ανάμεσα σε άτομα και συλλογικότητες της νεοαναδυόμενης Αριστεράς στον μετα-σοσιαλιστικό κόσμο. Ξεκίνησε στο τέλος του 2013 ως συνέχιση μιας σειράς θερινών συναντήσεων που είχαν  θέμα τη νεοφιλελευθεροποίηση του μετα-σοσιαλιστικού κόσμου. Η πρώτη από αυτές τις συναντήσεις είχε οργανωθεί το 2011 από τη Μαίρυ Τέιλορ στη Βουδαπέστη. Η εκκίνηση της ιστοσελίδας ήταν το αποτέλεσμα ενός δεύτερου θερινού εργαστηρίου στη Βουδαπέστη το 2012, και της συνέχειάς του τον ακόλουθο χειμώνα στο Βουκουρέστι από το ρουμάνικο αριστερό διαδικτυακό πόρταλ CriticAtac, που ακόμα φιλοξενεί το LeftEast. Ήταν εξαρχής ξεκάθαρο σε όλους μας ότι κάθε ομάδα έχει τοπική δράση αλλά και διεθνείς διασυνδέσεις· ωστόσο, γνωρίζουμε πολύ καλά πως η γνώση της μιας για την πραγματικότητα που βιώνουν οι άλλες βασίζονται συχνά σε φήμες και σε προκατειλημμένες, ρηχές ή παραπλανητικές αναλύσεις των καθεστωτικών μέσων της Δύσης. Αισθανόμασταν την ανάγκη να σπάσουμε την εξάρτησή μας από τη Δύση ως πηγής χρηματοδότησης και πληροφόρησης και ως ιδεατού κέντρου μέσω του οποίου διαμεσολαβούνταν όλες μας οι συνεργασίες στο παρελθόν. Καταλαβαίναμε, επίσης, πως χρειαζόταν να δυναμώσουμε τις διασυνδέσεις μεταξύ κινημάτων και αγώνων του δικού μας μέρους του κόσμου, κι ακόμα να ανοιχτούμε σε άλλες χώρες και περιοχές της περιφέρειας από τις οποίες είχαμε διαχωριστεί λόγω διαφορετικών ιστορικών εμπειριών και γνωσιακών ταξινομιών. Με αυτή την έννοια, το LeftEast δεν είναι μια πρωτοβουλία που κατάγεται από κάποιο συγκεκριμένο κίνημα ή αγώνα, αλλά μάλλον ένας χώρος όπου τέτοια κινήματα και τέτοιοι αγώνες μπορούν να εκφραστούν και να συζητήσουν.

Πες μας μερικά πράγματα για τον τρόπο λειτουργίας σας: για τη συντακτική ομάδα, πώς συγκεντρώνετε τα κείμενα, ποιους κανόνες έχετε.

Η συντακτική ομάδα αποτελείται από έναν πυρήνα δέκα περίπου ατόμων, που  δεν λειτουργούμε ως μια πολιτική συλλογικότητα με ενιαία άποψη, αλλά εκφράζουν ένα αμάλγαμα απόψεων και θέσεων που προέρχονται από διαφορετικές αριστερές τάσεις. Υπάρχουν επίσης κάποια μέλη της συντακτικής ομάδας που συμμετέχουν λιγότερο ενεργά στην καθημερινή λειτουργία του πόρταλ, αλλά γράφουν, επιμελούνται ή εντοπίζουν κείμενα με συγκεκριμένες γεωγραφικές ή τοπικές αναφορές. Συνήθως αλιεύουμε κείμενα μέσω των δικτύων μας από ακτιβιστές και ακαδημαϊκούς που είτε εργάζονται στην περιοχή της Ανατολικής Ευρώπης είτε ασχολούνται με αυτήν. Το facebook το αντιμετωπίζουμε ως αναγκαίο κακό, αλλά μας βοηθά πολύ, καθώς συχνά βρίσκουμε εκεί ενδιαφέροντα κριτικά σχόλια και ενθαρρύνουμε τους ανθρώπους που τα έγραψαν να τα μετατρέψουν σε μικρά άρθρα που στη συνέχεια δημοσιεύουμε. Όταν έρχεται ένα κείμενο, τουλάχιστον δύο από εμάς το διαβάζουν και το σχολιάζουν. Καθώς κάποιοι εξ ημών μιλούν τα αγγλικά ως μητρική γλώσσα (ή τα ξέρουν σχεδόν το ίδιο καλά), κάτι που δεν ισχύει για τους περισσότερους συγγραφείς μας, κάνουμε και διόρθωση-επιμέλεια. Τέλος, στέλνουμε τα πραγματολογικά και γλωσσικά μας σχόλια στους συγγραφείς. Βλέπουμε όλη αυτή τη διαδικασία ως μια ευκαιρία να μάθουμε οι μεν από τους δε. Καμιά φορά, αλιεύουμε κείμενα που έχουν δημοσιευτεί σε πλατφόρμες φίλιες από την περιοχή και τα μεταφράζουμε. Όλοι μας δουλεύουμε σε 100% εθελοντική βάση, το ίδιο και οι μεταφραστές μας. Επίσης, δραστηριοποιούμαστε και σε άλλες τοπικές πρωτοβουλίες στις πόλεις που μένουμε – οι περισσότεροι πια εκτός Ανατολικής Ευρώπης.

Change4all: Χτίζοντας γέφυρες

Γέφυρες μεταξύ των κινημάτων, πέρα από τα σύνορα, μεταξύ της θεωρίας και της πράξης

συνέντευξη της Κατερίνας Αναστασίου, συντονίστριας του Change4all

Μιλάει για τον συντονισμό των κινημάτων, τη διεθνή αλληλεγγύη στην Ελλάδα και το ΟΧΙ, την «Ευρωπαϊκή άνοιξη» και τους πρόσφυγες, την αυστριακή Ακροδεξιά, το Νuit Debout

 

Πότε και γιατί ξεκινήσατε το Change4all;  

 To Φλεβάρη του 2015 το transform!europe  οργάνωσε στη Βιέννη μια συνάντηση, μεταξύ διεθνών οργανώσεων, κομμάτων της ευρωπαϊκής Αριστεράς και κινημάτων με σκοπό τον συντονισμό της διεθνούς αλληλεγγύης προς την Ελλάδα και την τότε νεοεκλεγμένη κυβέρνηση. Κοινός τόπος όλων, η προφανής έλλειψη επαρκούς ενημέρωσης για τους αγώνες στην Ελλάδα, αλλά και το επικοινωνιακό μονοπώλιο των επί το πλείστον αντιδραστικών διεθνών ΜΜΕ. 

 Ακόμα και μεταξύ μας, ήταν ξεκάθαρο πως τα κανάλια επικοινωνίας μας ήταν ανεπαρκή – πόσο μάλλον που εκτός Ελλάδας, η ελληνική γλώσσα είναι τόσο οικεία όσο τα… ιερογλυφικά της αρχαίας Αιγύπτου. Έπρεπε, λοιπόν, να φροντίσουμε δύο πράγματα: αφενός να δοθεί περισσότερη προσοχή και χώρος στην προβολή του κινήματος  αντίστασης στη λιτότητα στην Ελλάδα, και αφετέρου να βρούμε οι εκδηλώσεις αλληλεγγύης των άλλων ευρωπαϊκών λαών προς την Ελλάδα να φτάνουν σε όσο το δυνατόν ευρύτερο κοινό. 

 Το Change4all γεννήθηκε από αυτή τη συνάντηση, με σκοπό συμβάλει στην προσπάθεια να σπάσουμε την δαιμονοποίηση κάθε πολιτικής εναλλακτικής και αντιθετικής στο νεοφιλελευθερισμό, όχι μόνο προβάλλοντας την Ελλάδα σαν πρότυπο αντίστασης στην λιτότητα και τις ανελεύθερες αντιδημοκρατικές πολιτικές της ΕΕ, αλλά και βρίσκοντας γέφυρες με αντίστοιχους αγώνες σε άλλες χώρες.  Χρησιμοποιώντας τα εργαλεία που μας δίνει το ίντερνετ, αποφασίσαμε να φτιάξουμε με πλατφόρμα-κόμβο επικοινωνίας μεταξύ των κινημάτων της Ευρώπης και, όπως ανακαλύψαμε στην πορεία, και του κόσμου. Η πυκνότητα του πολιτικού χρόνου, οι συμπληγάδες των ΜΜΕ που αποσιωπούν τις κοινωνικές αντιδράσεις, η αποστράτευση μετά το δημοψήφισμα του Ιουλίου μας έκαναν συχνά να αισθανόμαστε σαν σταγόνα στον ωκεανό.  Η Ευρωπαϊκή Άνοιξη, όπως ονομάζουμε εδώ στο Βορρά τον ερχομό των προσφύγων και μεταναστών, και ό,τι ακολούθησε και συμβαίνει αυτή τη στιγμή, μας έδειξε ότι κόμβοι σαν το change4all είναι απαραίτητοι στους διεθνιστικούς αγώνες. 

Περίγραψέ μας τη δομή και τη λογική του σάιτ; Ποιοι ήταν οι βασικοί σας στόχοι;   Ποιο ρόλο θέλατε και θέλετε να παίξει; 

Πρώτα από όλα, ας πω ότι το change4all αυτή τη στιγμή βρίσκεται σε μεταβατική φάση. Σε περίπου ένα μήνα θα έχουμε έτοιμη μια νέα έκδοση, πολύ πιο διαδραστική, λειτουργική και ανοιχτή στον κόσμο των κινημάτων και το σύμπαν της διαδικτυακής ζωής. Θα προσπαθήσω να εξηγήσω συνοπτικά το βασικό σκεπτικό. 

Ξεκινάμε με το αξίωμα ότι στους αγώνες μας για ελευθερία, κοινωνική δικαιοσύνη, ισότητα και αξιοπρέπεια όλα έχουν σημασία: οι λέξεις, οι πράξεις, η πολιτική ανάλυση, τα βιώματα, οι δράσεις, καθώς και η εμπειρική συλλογική γνώση. Οι αγώνες ποικίλουν σε μορφή, δομή, οργάνωση, μεθοδολογία κτλ. Υπάρχει όμως μια κοινή πυξίδα· μόνο που στη θέση του Βορρά βρίσκεται η χειραφέτηση του ανθρώπου και η ανατροπή του συστήματος από τα κάτω.