Η νίκη

του Στρατή Μπουρνάζου

Jason Oliva,
«Φτερωτή Νίκη της Σαμοθράκης», 2010

Νίκη. Νίκη, σαφής, ιστορική για τα δεδομένα της χώρας, με ευρωπαϊκή σημασία. Αυτό σημαίνει η πρωτιά του ΣΥΡΙΖΑ στις ευρωεκλογές. Το γράφουν, σε διαφορετικούς τόνους, όλα τα έγκυρα διεθνή μέσα ενημέρωσης, όχι μόνο ο Guardian (που για τους Μουρούτηδες είναι κάτι μεταξύ Αυγής και Unfollow), αλλά και το BBC και η Monde και οι Financial Times. Tο ξέρουν πολύ καλά και οι κυβερνητικοί, όσο κι αν προσπαθούνε να βαφτίσουν το κρέας ψάρι, και να μας πουν ότι νικητής δεν είναι ο πρώτος, αλλά ο δεύτερος, μπορεί και ο τέταρτος (και ίσως αν η ΔΗΜΑΡ ήταν ακόμα στην κυβέρνηση να βρίσκαν τρόπο να πούνε ότι κι αυτή πέτυχε, αν όχι εξαιρετική, πάντως «ικανοποιητική» επίδοση). Το ξέρουν καλά, αλλιώς ποιος ο λόγος και των ανασχηματισμών και του ενσκήψαντος αιφνίδιου έρωτα για την απλή αναλογική;

Ο λόγος που γράφω αυτό το τόσο στοιχειώδες, σχεδόν αυτονόητο (παρά την απέχθειά μου για τα αυτονόητα) είναι επειδή νομίζω ότι υπάρχει μια κατηγορία που έχει νιώσει λιγότερο τη νίκη. Και αυτή είναι, παραδόξως, οι φίλοι, τα στελέχη και οι ψηφοφόροι του ΣΥΡΙΖΑ. Οι λόγοι είναι πολλοί: ότι όλοι είμαστε εντός του κυρίαρχου λόγου των καναλιών, που μας επηρεάζει πολύ περισσότερο από ό,τι νομίζουμε, καθώς αυτός ορίζει το πλαίσιο της κουβέντας· οι μεγάλες, ίσως και υπερβολικές προσδοκίες· μια μόνιμη κατάσταση γκρίνιας, γνώριμη και από παλιότερα στην Αριστερά, που στα χρόνια της κρίσης έχει βαθύνει, καθώς ενσωματώνουμε την ήττα· το ότι ο λόγος μας, μερικές φορές, δεν εμπνέει ούτε εμάς τους ίδιους. Σύμφωνοι. Όμως, ας σκεφτούμε: Αν σε οποιαδήποτε άλλη ευρωπαϊκή χώρα ένα κόμμα αριστερό, ριζοσπαστικό, κομμουνιστογενές έβγαινε πρώτο με διαφορά 4% υπήρχε περίπτωση να μην πανηγυρίζαμε; Να σκεφτόμαστε ότι θα μπορούσε να είναι μεγαλύτερη η διαφορά, ότι το 4% είναι μικρό; Ασφαλώς όχι.

Οι κάλπες και «το συρίζα»

του Αγάπιου Λάνδου

Φραντς Μαρκ, «Κόκκινα άλογα»

Απ’ όταν θυμάμαι τον εαυτό μου –και σίγουρα από τότε που άρχισα να ψηφίζω– όλες οι εκλογές ήταν πάντα «κρίσιμες», «ιδιαίτερα κρίσιμες» ή «αποφασιστικές». Δεν μπορώ να θυμηθώ αναμέτρηση «χαλαρή». Ίσως είναι έμφυτη τάση του ανθρώπου, ειδικά του πολιτικού ζώου άνθρωπος, να αποδίδει σημασία σ’ αυτό που κάνει, ιδίως στις στιγμές της κορύφωσής του — και καλά κάνει.

Ωστόσο, παρά το γεγονός ότι όλες οι εκλογές, από γεννήσεως μάλλον εκλογών, βαφτίζονται «κρίσιμες», κάποιες πράγματι είναι κρίσιμες. Και οι αυριανές ευρωεκλογές είναι κρίσιμες και ιδιαίτερες: και για την Ελλάδα και για την Ευρώπη και για την Αριστερά (και μάλιστα, για να πιάσουμε μια από τις παραμέτρους που συχνά ξεχνάμε, ιδιαίτερα λόγω της Ακροδεξιάς που απλώνεται). Εκλογές με υπαρξιακή σημασία, και για τα τρία παραπάνω επίπεδα.

Οι ευρωεκλογές στην Ελλάδα ήταν πάντα κάτι σαν Β΄ Εθνική, όπου οι ψηφοφόροι εκτονώνονταν, διαμαρτύρονταν, και ψήφιζαν με κριτήριο τα καθ’ ημάς. Τα λίγα χρόνια της κρίσης άρκεσαν για να αλλάξει ριζικά η κατάσταση. Σήμερα, δεν μπορείς να μιλήσεις για την Ελλάδα χωρίς να μιλήσεις για την Ευρώπη, αλλά και το αντίστροφο. Ισχύει αυτό για την Ελλάδα γενικά, και για την Αριστερά της ειδικότερα. Εμείς, εδώ –και σε ένα βαθμό καλά κάνουμε, όταν δεν μας ρουφάνε μέσα τους– βλέπουμε τις αδυναμίες, τις υστερήσεις, τα προβλήματα της Αριστεράς μας. Το ίδιο άλλωστε κάνουν, λίγο-πολύ, όλοι παντού. Εστιάζοντας όμως αποκλειστικά στα «εσωτερικά» μας, χάνουμε συχνά κάτι ουσιώδες: ότι παρά τα προβλήματα ο ΣΥΡΙΖΑ αποτελεί για όλο τον προοδευτικό κόσμο της Ευρώπης (ίσως και του πλανήτη!), ελπίδα, προσμονή, τον άλλο δρόμου. Το ξέρει όποιος βρέθηκε σε συνέδριο, διαδήλωση, επιστημονικό, πολιτικό ή κινηματικό γεγονός στην Ευρώπη. «Όλο για το “συρίζα” με ρωτάγαν: τι λέει το “συρίζα” γι’ αυτό και για κείνο, πώς πάει το “συρίζα”» μας έλεγε ένας φίλος, ο οποίος μάλιστα δεν το είχε καν ψηφίσει (το «συρίζα») τον Μάη! Πού να τολμήσει να το πει, θεωρούνταν εντελώς δεδομένο — και νομίζω μάλιστα ότι μετά από την εμπειρία του εξωτερικού έγινε κι αυτός «συρίζα» ή έστω «φιλο-συρίζα».

[Ιταλία]: Μια ασπόνδυλη Aριστερά;

του Γιώργου Σουβλή και της Τάνια Toφανίν

Bενετία, Απρίλιος 2014

Ο Πέρρυ Άντερσον, σε μια απόπειρά του να κριτικάρει την πορεία της μεταπολεμικής ιταλικής Αριστεράς, χρησιμοποίησε τον παραπάνω τίτλο, χωρίς ερωτηματικό ωστόσο. [1] Επίκεντρο της κριτικής του ήταν η ανικανότητά της να αρθρώσει αυτόνομο λόγο και πρακτικές, οι οποίες να τη διαφοροποιούν ουσιωδώς από την ιταλική νεοφιλελεύθερη Δεξιά. Ωστόσο, από τον Μάρτιο του 2009, οπότε γράφτηκε το άρθρο του, έχουν σημειωθεί δυο κεφαλαιώδεις αλλαγές στην Ευρώπη συνολικά. Η πρώτη είναι η παγκόσμια καπιταλιστική κρίση υπερσυσσώρευσης που ξέσπασε το 2008, οι οικονομικές συνεπαγωγές της οποίας για την Ευρώπη γίνονται πλήρως ορατές μόλις την τελευταία τριετία. H δεύτερη –στενά συνδεδεμένη με την πρώτη, και δη τις πολιτικές λιτότητας που επιβλήθηκαν– είναι η αναδιάρθρωση του ευρωπαϊκού πολιτικού σκηνικού: κατάρρευση των σοσιαλδημοκρατικών (στην πλειονότητά τους) κυβερνήσεων που διαχειρίστηκαν το ξέσπασμα της κρίσης και διαδοχή τους από κυβερνητικούς σχηματισμούς όπου κυριαρχούν τα κόμματα της χριστιανοδημοκρατίας. Ταυτόχρονα, ενίσχυση πολιτικών δυνάμεων στα αριστερά της σοσιαλδημοκρατίας, και ανάδειξη συλλογικοτήτων και κινημάτων, τα οποία –άλλοτε σε συνεργασία με τα κόμματα αυτά και άλλοτε όχι–, αμφισβήτησαν τις νεοφιλελεύθερες πολιτικές.
Σε αυτό το ευρύτερο ιστορικό συγκείμενο πρέπει να εγγραφεί και η λίστα «Η άλλη Ευρώπη με τον Τσίπρα», που θα συμμετάσχει στις ευρωεκλογές και μάχεται, για μια εναλλακτική Ευρώπη ενάντια στην κυριαρχή λογική της λιτότητας. Περιλαμβάνει 71 υποψήφιους, από κόμματα της Αριστεράς (Κομμουνιστική Επανίδρυση, Αριστερά Οικολογίας και Ελευθερίας και άλλα ελάσσονος εμβέλειας κόμματα), συλλογικότητες της κοινωνίας των πολιτών και κοινωνικά κινήματα ενεργά για χρόνια στους αγώνες για τα κοινά αγαθά (Ιταλικό φόρουμ των κινημάτων για το νερό). Η μέχρι τώρα παρουσία της Λίστας μπορεί να χαρακτηριστεί ικανοποιητική, καθώς κατάφερε, μέσα σε ένα μήνα, χάρη στην επιτυχή ενεργοποιήση ενός δικτύου εθελοντών, να συλλέξει 220.000 υπογραφές (70.000 παραπάνω από όσες απαιτεί ο ιταλικός νόμος για τη συμμετοχή στις ευρωεκλογές).

O ευρωσκεπτικισμός δεν είναι σκεπτικισμός

 του Δημήτρη Χριστόπουλου

Ανρί Ματίς, «Η αρπαγή της Ευρώπης», 1929

Στα τελευταία χρόνια, χρόνια της κρίσης, ο ευρωσκεπτικισμός έπαψε να είναι μονοπώλιο δυνάμεων του Βορρά και του Ηνωμένου Βασιλείου, όπου ανέκαθεν βρισκόταν το άντρο του. Διαχέεται πλέον, με άλλη μορφή και περιεχόμενο, με άλλον αέρα, στον ευρωπαϊκό Νότο. Η ιδεολογία αμφιβολίας ή αντίθεσης προς στην Ευρωπαϊκή Ένωση δεν είναι πλέον σήμα-κατατεθέν της πολιτικής αισθητικής των εύτακτων Δανών που αγχώνονται με τους ξένους τους. Ούτε των λονδρέζικων παμπ, που βλέπουν την Ευρώπη να ξεκινά από τις γαλλικές ακτές ή των βιεννέζικων σαλονιών που αναπολούν ημέρες δόξας της Mitteleuropa.

Χαρακτηριστικό των ευρωσκεπτικισμών μέχρι σήμερα ήταν η αγχώδης μέριμνα των παραπάνω –και άλλων πολλών– να πάψουν να μοιράζονται κύρος, εξουσία και χρήματα, με άλλους Ευρωπαίους, κυρίως αυτούς του Νότου, αλλά και της Ανατολής μετά το τέλος του Ψυχρoύ Πολέμου. Για τον λόγο αυτό, παραδοσιακά, κάποιοι ευρωσκεπτικιστές διαφωνούσαν με την περαιτέρω επέκταση της Ένωσης. Άλλοι διαφωνούσαν με την υφιστάμενη μορφή της. Άλλοι ήταν ακόμα και υπέρ της διάλυσής της. Ο ευρωσκεπτικισμός λοιπόν, στην παραδοσιακή του εκδοχή, είναι μια μορφή κλασικού ευρωπαϊκού εθνικισμού. Αρνείται την αλληλεγγύη σε συλλογικότητες που θεωρεί ότι δεν δικαιούνται θέση στη «δική του» πολιτική κοινότητα.