Είκοσι χρόνια χρειάστηκαν: Το χρονικό του εγχειρήματος του Συνασπισμού

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ

του Γιάννη Μπαλάφα

Προπύλαια, εκλογικο κέντρο του ΣΥΡΙΖΑ, 16.6.2012. Φωτογραφία του Άγγελου Καλοδούκα

Κυκλοφορεί, την επόμενη εβδομάδα, από τις εκδόσεις νήσος, το βιβλίο του Γιάννη Μπαλάφα «20 χρόνια χρειάστηκαν. Το χρονικό του εγχειρήματος του Συνασπισμού». Όπως σημειώνει ο Γιάννης Δραγασάκης στον Πρόλογό του (με τον χαρακτηριστικό τίτλο «Ο Συνασπισμός επιτέλεσε το έργο του»: «Το βιβλίο του Γιάννη Μπαλάφα αποτελεί μια ευχάριστη έκπληξη και μια πολύτιμη προσφορά. Ευχάριστη έκπληξη διότι δεν είναι μια συνήθης προσωπική υποκειμενική αφήγηση –που και αυτή θα είχε ενδιαφέρον– για τη δική του δράση και διαδρομή στο Συνασπισμό. Αποτελεί μια σοβαρή συστηματική και, όσο μπορώ να κρίνω, ακριβή καταγραφή της πορείας του Συνασπισμού από την ίδρυσή του ως τώρα. Και αποτελεί πολύτιμη προσφορά διότι δεν πρόκειται για μια στεγνή καταγραφή γεγονότων, διαδικασιών και αποφάσεων, αλλά μια ζωντανή αφήγηση της “εσωτερικής ζωής” του Συνασπισμού, όπως αυτή διαμορφώνεται με εντάσεις, διαφωνίες και συνθέσεις με βάση τις λειτουργίες, τους ανθρώπους, τις αποφάσεις των οργάνων του. Αποτελεί, επομένως, η εργασία αυτή μια πηγή γνώσης και προβληματισμού, αλλά κι ένα εργαλείο για περαιτέρω έρευνα. Και είναι, μ’ αυτή την έννοια, ένα δώρο, ιδιαίτερα σε όσες και όσους συμμετείχαμε σ’ αυτό το περιπετειώδες ταξίδι με όχημα τον Συνασπισμό της Αριστεράς και της Προόδου, όπως ήταν ο αρχικός του τίτλος. Αλλά, κατά τη γνώμη μου, είναι και μια προσφορά για τον κόσμο της Αριστεράς και για την κοινωνία γενικότερα διότι ο Συνασπισμός δεν υπήρξε ένα συνηθισμένο κόμμα. Ήταν ένα δοκιμαστήριο ιδεών και μεθόδων, ένα «πειραματόζωο» και, ενίοτε, ένας σάκος του μποξ για ολόκληρη την Αριστερά. Η πορεία λοιπόν του Συνασπισμού, τα προβλήματά του, οι περιπέτειές του, αλλά και η αντοχή του, έχουν ευρύτερη σημασία».

Προδημοσιεύουμε σήμερα, ως μια πρώτη γεύση, τον Επίλογο του συγγραφέα.

ΕΝΘΕΜΑΤΑ

 

 Το χρονικό της πορείας των είκοσι χρόνων του Συνασπισμού έφτασε στο τέλος του. Γράφοντας τις λίγες γραμμές που ακολουθούν δεν κρύβω ότι νιώθω ικανοποιημένος και –γιατί όχι– συγκινημένος.

Όταν ξεκινούσα να γράψω το βιβλίο αυτό δεν μπορούσα να φανταστώ ότι ακριβώς στα είκοσι χρόνια από το ιδρυτικό 1ο Συνέδριο του ενιαίου Συνασπισμού της Αριστεράς και της Προόδου, ο ΣΥΡΙΖΑ-Ενωτικό Κοινωνικό Μέτωπο, η παράταξη της σύγχρονης ριζοσπαστικής, ανανεωτικής, δημοκρατικής και σοσιαλιστικής Αριστεράς στη χώρα μας, θα αναδεικνυόταν και με την ψήφο του λαού σε πρωταγωνιστή των πολιτικών εξελίξεων στην Ελλάδα, στην Ευρώπη, αλλά και ευρύτερα. Αξίζει, όμως, σήμερα να ξαναθυμηθούμε πώς ξεκίνησε η προσπάθεια.

Μπορούν να πετάξουν οι άνθρωποι;

του Χριστόφορου Παπαδόπουλου

 Μπορεί ο Ράφτης της Ουλμ να γκρεμοτσακίστηκε στα σκαλιά του Επισκόπου όταν η μηχανή που είχε φτιάξει για να πετάξει απέτυχε, όμως μερικούς αιώνες αργότερα, όπως σημειώνει ο Μπρεχτ, οι άνθρωποι κατάφεραν να πετάξουν. Είναι γνωστό ότι την παραπάνω αλληγορία χρησιμοποίησε ο Ινγκράο όταν διατύπωνε τις αντιρρήσεις του στη μετεξέλιξη του Ιταλικού Κομμουνιστικού Κόμματος και την εγκατάλειψη της κομμουνιστικής ταυτότητας, για να πείσει ότι κόμματα που προσεγγίζουν την εξουσία, λόγω μαζικότητας και προγράμματος, πρέπει να διατηρούν στο καταστατικό τους DNA την ουτοπία, το στρατηγικό τους όραμα.

Είναι επίσης γνωστές οι συγκρούσεις που προηγήθηκαν της συντηρητικής μετεξέλιξης του Εργατικού Κόμματος της Αγγλίας στους Νέους Εργατικούς και της προγραμματικής εγκατάλειψης του σοσιαλισμού (και των συνδικάτων), όπως είναι γνωστή, στο βαθμό μάλιστα που πολλοί από τους τότε πρωταγωνιστές είναι εν ζωή και αρκετοί πολιτικά δραστήριοι στον ΣΥΡΙΖΑ, η σύγκρουση για το «Κ» στο ΚΚΕ εσωτ., που οδήγησε στη διάσπαση και στη δημιουργία της ΕΑΡ και του ΚΚΕ εσωτ. Αν. Αρ.

 Ανασυνθετικά εγχειρήματα: πολιτική ενότητα και ιδεολογικές ταυτότητες.Ο Συνασπισμός αποτέλεσε ένα πρωτοπόρο ανασυνθετικό εγχείρημα –μετά από εκείνο της προδικτατορικής ΕΔΑ–, που συνάρθρωσε τα δύο βασικά κομμουνιστικά ρεύματα, τους προερχόμενους από το ΚΚΕ, το ΚΚΕ εσωτ. και την ΕΑΡ, παράλληλα βεβαίως με τους ανέντακτους και μικρές τροτσκιστικές ομάδες·τα ζητήματα όμως της ιδεολογικής ταυτότητας επιλύθηκαν ιδρυτικά διαμέσου του συμβιβασμού των κυρίαρχων τάσεων, με τη δημιουργία κόμματος πολιτικής ενότητας — δηλαδή, χωρίς ρητές αναφορές στις παράγωγες ιδεολογίες, παρόλο που στο Καταστατικό και τα ιδρυτικά κείμενα υπήρχαν άτακτες αναφορές στον σοσιαλισμό και τον δημοκρατικό δρόμο.

Μετά τις εκλογές

του Χάρη Γολέμη

Δεν μου αρέσει η, σανταμ-χουσεϊνικής προέλευσης, έκφραση «μητέρα των μαχών» για τις σημαντικές πολιτικές ή κοινωνικές αναμετρήσεις. Ακόμα και αν  η χρήση της γίνεται απλώς για να τονιστεί η κρισιμότητα ορισμένων ιστορικών στιγμών, δεν παύει να παραπέμπει σε μια τελική σύγκρουση όπου ο νικητής τα παίρνει όλα και ο ηττημένος τσακίζεται μέχρι πλήρους εξαφάνισης. Ας μην ξεχνάμε όμως ότι το 1958, εννιά μόλις χρόνια μετά την συντριβή του Δημοκρατικού Στρατού στο Γράμμο και το Βίτσι, το εκλογικό ποσοστό της ΕΔΑ έφτασε το 25%, ενώ ούτε η δικτατορία κατάφερε να διαλύσει την Αριστερά — αντίθετα, ενίσχυσε το γόητρό της. Ο δημοκρατικός δρόμος για τον σοσιαλισμό, ως αέναη διαδικασία διαρθρωτικών αλλαγών και ρήξεων, ενέχει και ήττες και κατατρεγμούς. Ένας είναι ο θανάσιμος κίνδυνος που μπορεί να πληγώσει θανάσιμα την Αριστερά: η ήττα της στο πεδίο της ιδεολογίας.

Εφόσον  έτσι έχουν τα πράγματα, τότε οι επερχόμενες εκλογές, αν και συνιστούν πράγματι μια εξαιρετικά κρίσιμη μάχη με διακυβεύσεις δομικού τύπου που ξεπερνούν τα εθνικά σύνορα, δεν παύουν να είναι μια στιγμή στη μακρόχρονη πορεία της ανανεωτικής-ριζοσπαστικής Αριστεράς στη χώρα μας. Γι’ αυτή τη δική μας Αριστερά, με τα συγκεκριμένα χαρακτηριστικά και τις γνωστές διεθνείς αναφορές, η αύξηση του αριθμού των μελών της κοινοβουλευτικής ομάδας της δεν είναι αυτοσκοπός, αλλά εντάσσεται στον στόχο της να αλλάξει τον κόσμο, να φέρει τα πάνω κάτω στην Ελλάδα και την Ευρώπη. Υπ’ αυτή την έννοια, τα δύσκολα μας περιμένουν κυρίως μετά τις εκλογές, είτε πάμε πολύ καλά όπως ευχόμαστε και προσδοκούμε, είτε λιγότερο καλά όπως προσεύχονται να συμβεί οι εγχώριοι και ξένοι εχθροί μας. Το δικό μας καθήκον μας είναι να έχουμε την ετοιμότητα ψύχραιμης αντιμετώπισης και των δύο ενδεχομένων, αφού, όπως μάθαμε στο σχολείο μας, το μέλλον διαρκεί πολύ.

Η (παγκόσμια) κρίση, οι ιδέες και η Ευρωπαϊκή Ένωση

του Χριστόφορου Παπαδόπουλου

Βέρνερ Τύμπκε, «Εργατική τάξη και ιντελιγκέντσια», 1972-1973

O δημόσιος (εθνικός) λόγος περί της κρίσης περιστρέφεται αποκλειστικά στα προβλήματα της χώρας και της Ευρώπης. Εστιάζεται στις ανισότητες των οικονομιών και της πολιτικής ισχύος μεταξύ (ευρωπαϊκού) Βορρά και Νότου, όταν δεν αναπαράγεται ο λόγος της εξουσίας περί της ασωτίας των Ελλήνων και της πελατειακής δομής του πολιτικού συστήματος. Απουσιάζει η μεγάλη εικόνα, ο κόσμος, και μάλιστα σε μια στιγμή που τα διακυβεύματα παγκοσμίως δεν είναι μόνο οικονομικά, αλλά και πολιτικά και σε αρκετές περιπτώσεις χειραφετητικά, όπως δείχνουν οι πρόσφατες πληβειακές εξεγέρσεις στην Αφρική και την Ασία, με αιτήματα την ελευθερία, την αξιοπρέπεια, την ισότητα. Ο Α. Μπαντιού γράφει ότι ο λαός μπορεί να συμπυκνώσει την ύπαρξή του σε μια πλατεία, μια λεωφόρο, μερικά εργοστάσια, ένα πανεπιστήμιο. Υπογραμμίζει δε ότι μια λαϊκή εξέγερση έχει τα χαρακτηριστικά μιας κίνησης κομμουνισμού, ακόμα και όταν απουσιάζει το κόμμα, η ηγεμονική οργάνωση, ο αναγνωρισμένος ηγέτης, γιατί κομμουνισμός πάει να πει δημιουργία από κοινού του συλλογικού πεπρωμένου.

Με αφορμή, και όχι αιτία, τις εκλογές

του Νικόλα Βαγδούτη και της Δανάης Τζήκα

Έργο του Πάμπλο Πικάσο

Τα μηνύματα των εκλογών είχαν πολλαπλούς αποδέκτες. Καταρχάς, η κυβέρνηση, παρά τη φθορά που υπέστη, διασώθηκε και είναι σε θέση να ισχυρίζεται ότι έχει τη συναίνεση να πάρει νέα μέτρα. Από την άλλη, η Αριστερά συνολικά, παρά την εκλογική αύξηση κομματιών της, αλλά και ειδικά η δική μας Αριστερά δεν κατάφερε να διαρρήξει τη συναίνεση ή την ανοχή στην πολιτική του Μνημονίου. Ως εκ τούτου, στο πλαίσιο της αποτίμησης των αποτελεσμάτων, οφείλουμε να επανεξετάσουμε ζητήματα που έχουν να κάνουν με την τακτική μας αλλά και συνολικά με το πολιτικό μας υποκείμενο και τη λειτουργία του.

Η συζήτηση πρέπει, κατά την άποψη μας, να ξεκινήσει από μια πιο συνολική τοποθέτηση επί της στρατηγικής του χώρου, μετά το συνέδριο του κόμματος. Ένα συνέδριο του οποίου η διεξαγωγή διεκδικήθηκε με επίταση από τα μέλη, ακριβώς για να σταματήσουν τα φαινόμενα εκφυλισμού και προσωπικών στρατηγικών στον ΣΥΡΙΖΑ και στο κόμμα, και για να βαθύνουμε τη στροφή στο κοινωνικό και την Αριστερά του αποτελέσματος.

Οι ζωντανοί και οι πεθαμένοι: Η διάρρηξη της συμμαχίας του ΣΥΡΙΖΑ

του Νίκου Θεοτοκά

Μέρες τώρα, βδομάδες τώρα, μήνες τώρα, χρόνια τώρα, προσπαθούμε να κρατήσουμε ζωντανό έναν πεθαμένο. Κι εκείνος, το πτώμα δηλαδή, επιμένει να μας βαστά σφιχτά από το μανίκι. «Le mort saisit le vif», που έγραφε ο Μαρξ για τις παλιές σχέσεις που επιβιώνουν αναπαράγοντας και νοθεύοντας τις καινούριες.

Για να μην παρεξηγηθώ, ας ξεκαθαρίσω από την αρχή την άποψή μου. Δεν πιστεύω διόλου ότι έχει τελειώσει η ιστορία και η προοπτική του συνασπισμού των ανανεωτικών και ριζοσπαστικών δυνάμεων της Αριστεράς. Η συγκεκριμένη όμως συμμαχία με τους συγκεκριμένους εταίρους και, κυρίως, υπό τους συγκεκριμένους όρους, ο ΣΥΡΙΖΑ δηλαδή όπως τον ζήσαμε τα τελευταία χρόνια, έχει παραδώσει το πνεύμα στα βιβλία πεπραγμένων, στα λογιστήρια και στους μελετητές του παρελθόντος. Τετέλεσται. Ας αναπαύεται τετιμημένος εν ειρήνη. Κάποτε μας γέμισε αισιοδοξία κι άνοιξε δρόμους που δεν σταθήκαμε ικανοί να τους περπατήσουμε. Δυστυχώς όμως, το στοίχημα του ΣΥΡΙΖΑ πνίγηκε στο απεχθές γραφειοκρατικό μόρφωμα της οδού Βαλτετσίου, σε μια ασώματη κεφαλή που δεν θέλησε και δεν μπόρεσε να ανταποκριθεί στην αισιοδοξία των ανώνυμων και ανένταχτων αριστερών τους οποίους ενέπνευσε το πρόταγμα της ενότητας και της κοινής δράσης της Αριστεράς. Τα μικρά θαύματα που έγιναν σε τοπικό επίπεδο, οι ανέλπιστες συγκλίσεις που δημιουργήθηκαν στα συνδικάτα και στους χώρους συλλογικής παρέμβασης, όλα αυτά έμειναν στα κρύα του λουτρού. Εδώ ο ΣΥΝ έχει τη μεγαλύτερη ευθύνη. Και πλήρωσε πολύ ακριβά.

Πλήρωσε, δεν ξέρω αν έμαθε. Εκείνο που φοβάμαι, εν τέλει, είναι ότι μας λείπουν ακόμη το θάρρος, η ικανότητα και η διάθεση του απολογισμού. Μάθαμε δηλαδή, εδώ και πολύ καιρό, να κάνουμε εφόδους στο μέλλον καβαλικεύοντας την τύχη. Κι επί μακρόν μας συντροφεύει μόνο εκείνος ο παλιός θεός με το τσουλούφι, για τον οποίον μίλαγε ο Βλαντιμίρ Ίλιτς. Βάλαμε, θέλω να πω, τις προγραμματικές θέσεις του κόμματος στον καταψύκτη, παραιτηθήκαμε από τη βάσανο της συγκεκριμένης ανάλυσης της συγκεκριμένης κατάστασης κι επιδιδόμαστε στην πολιτική της ατάκας, των επικοινωνιακών ευρημάτων, των διαγκωνισμών και των ατελέσφορων ηγεμονισμών. Έτσι, η περίφημη εκείνη δημοσκοπική έκρηξη του ΣΥΡΙΖΑ έγινε εργαλείο ελεύθερης πτήσης στους κόσμους της ασυναρτησίας και του καιροσκοπισμού.

Μάθαμε, μέσα στην αυτοαναφορικότητά μας, ν’ αποδίδουμε τα κακά στα διαπλεκόμενα ΜΜΕ και στις μηχανορραφίες των αντιπάλων, στις πραγματικές ή όχι ιδιοτέλειες των συμμάχων μας. Εμείς καλά αρμενίζουμε. Πράγμα που σημαίνει, δηλαδή, ότι αν δεν φαίνεται λιμάνι ο γιαλός είναι στραβός. Κρίμα.