H Δύση και η Aνατολή της Eλλάδας

Έργο του Κυριάκου Κατζουράκη, από την έκθεση «σώμα ευάλωτο», που συνεχίζεται στις γκαλερί «έκφραση-γιάννα αγγελοπούλου» (Βαλαωρίτου 9Α) και «Fizz» (Βαλαωρίτου 9Γ) μέχρι τις 5 Ιουνίου

της Σίας Αναγνωστοπούλου

Tον Mάρτιο ο πρωθυπουργός κήρυξε τη χώρα σε εμπόλεμη κατάσταση και κάλεσε το έθνος στα «όπλα». Δεν μας διευκρίνησε ωστόσο ποια είναι τα εμπόλεμα μέτωπα και ποιο το δίκαιο του αγώνα. Στην πορεία καταλάβαμε ότι ο εχθρός είμαστε εμείς –οι μισθοσυντήρητοι και οι συνταξιούχοι–, οι οποίοι συγχρόνως καλούμαστε να πολεμήσουμε εναντίον μας. Eμείς είμαστε οι «εχθροί», όπως άλλωστε επιμένουν οι διεθνείς αγορές, οι συντηρητικές εξουσίες της Eυρωπαϊκής Ένωσης και οι «εκσυγχρονιστικές ελίτ» αυτής χώρας. Tελικά, τα εμπόλεμα μέτωπα ορίστηκαν ερήμην και εναντίον μας, και καλούμαστε να θυσιαστούμε, σαν άλλη Iφιγένεια, στο όνομα «του εθνικού συμφέροντος», έτσι όπως αυτό ορίστηκε ερήμην μας από μια εξουσία την οποία δεν εμπιστευόμαστε. H κυβέρνηση, η χρηματοπιστωτική και δημοσιογραφική ελίτ αυτής της χώρας, προσπαθούν, με τη βοήθεια των «ξένων», να εκπολιτίσουν την «απολίτιστη Aνατολή» –εμάς δηλαδή– που απαιτούμε τη μίνιμουμ διασφάλιση των δικαιωμάτων μας, αυτών που μας καθιστούν πολίτες και όχι ευεργετούμενο όχλο. Για μια ακόμη φορά, φαίνεται ότι το «εκσυγχρονιστικό εγχείρημα» αυτής της χώρας ναυάγησε εξαιτίας μας, εμάς της «απολίτιστης Aνατολής» των μισθοσυντήρητων που υπονομεύουμε το μέλλον του «ευγενούς έθνους», η σωτηρία του οποίου εξαρτάται από την ήττα των πολιτών και των δικαιωμάτων τους.

Η τρομοκρατία της απόλυσης

Φωτογραφία του ούγγρου φωτογράφου Angelo

του Αποστόλη Καψάλη

Πολύ πριν εκδηλωθούν τα πρώτα κρούσματα της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης, η εργοδοτική πλευρά, διά στόματος των πολιτικών ελίτ, σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, διεκδικούσε με ζήλο και επιμονή την περαιτέρω απελευθέρωση των απολύσεων σε ατομικό και ομαδικό επίπεδο.

Σύμφωνα μάλιστα με τις επιταγές του γνωστού αξιώματος της flexicurity, οι διοικητικές και οικονομικές «δυσλειτουργίες», που συνεπάγεται σε πολλές χώρες η οικεία εργατική νομοθεσία, επιβάλλεται να αμβλυνθούν δραστικά, έτσι ώστε, από τη μία, να διευκολύνεται η «κινητικότητα» των εργαζομένων και, από την άλλη, να επιτρέπεται στις επιχειρήσεις και στις εθνικές οικονομίες να αντιμετωπίζουν επιτυχώς τις οικονομικές και αναπτυξιακές προκλήσεις σε συνθήκες διεθνοποίησης του καπιταλισμού.

Χρειαζόμαστε την Ευρώπη!

του Γιούργκεν Χάμπερμας

Έρνστ Λούντβιχ Κίρχνερ, «Τανγκό», π. 1919-1921

Μοιραίες μέρες: Η Δύση γιορτάζει στις 8, η Ρωσία στις 9 Μαΐου τη νίκη επί της ναζιστικής Γερμανίας — και σ’ εμάς, στην επίσημη γλώσσα, αποκαλούνται «Ημέρες της Απελευθέρωσης». Φέτος, οι Ένοπλες Δυνάμεις των Συμμάχων του πολέμου κατά της Γερμανίας (μαζί και μια πολωνική μονάδα) βάδισαν μαζί στην παρέλαση της νίκης. Στην Κόκκινη Πλατεία της Μόσχας η Άγγελα Μέρκελ στεκόταν ακριβώς δίπλα στον Πούτιν. Η παρουσία της υπογράμμιζε το πνεύμα μιας «νέας» Γερμανίας: οι μεταπολεμικές γενιές δεν έχουν λησμονήσει ότι απελευθερώθηκαν και από το ρωσικό στρατό — αυτόν με τις μεγαλύτερες θυσίες.

Η καγκελάριος ερχόταν από τις Βρυξέλλες, όπου είχε παρευρεθεί με εντελώς διαφορετικό ρόλο σε μιαν ήττα εντελώς διαφορετική. Η εικόνα εκείνης της συνέντευξης Τύπου, όπου ανακοινώθηκε η απόφαση των αρχηγών των κυβερνήσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης να συγκροτήσουν ένα κοινό ταμείο διάσωσης για το χτυπημένο ευρώ, προδίδει την αγκυλωμένη νοοτροπία, όχι της νέας, αλλά της σημερινής Γερμανίας. H φωτογραφία αποτυπώνει τα πετρωμένα πρόσωπα της Μέρκελ και του Σαρκοζί — εξοντωμένων αρχηγών κυβερνήσεων που δεν έχουν πια τίποτα να πουν μεταξύ τους. Θα καταλήξει το εικονογραφικό ντοκουμέντο για την αποτυχία ενός οράματος που σφράγιζε τη μεταπολεμική ευρωπαϊκή ιστορία πάνω από μισό αιώνα;

Μια κριτική της κριτικής στην «Κομμουνιστική υπόθεση» του Αλαίν Μπαντιού

του Μιχάλη Σκομβούλη

Από τον "Οκτώβρη" του Σεργκέι Αϊζενστάιν

Στα «Ενθέματα» προ δύο εβδομάδων δημοσιεύθηκε κείμενο κριτικής στο βιβλίο Η κομμουνιστική υπόθεση του Aλαίν Μπαντιού, αλλά και στην πολιτική πρόσεγγισή του: το άρθρο «Κόκκινες ιδέες χωρίς Ιστορία» του Στ. Δημητρίου και του Γ. Παπαθεoδώρου. Είναι καταρχάς πολύ θετικό ότι δύο θεωρητικοί επιδιώκουν την αποτίμηση μιας πολιτικής παρέμβασης, που πράγματι υπήρξε σημείο ιδεολογικής αναφοράς της Αριστεράς το τελευταίο διάστημα. Χωρίς να γνωρίζω πλήρως τις αφετηρίες τους (παρότι η πολιτικά κριτική πρόθεσή τους είναι σαφής, όταν αρχίζουν γράφοντας:  «από τα διεθνή συνέδρια πολιτικής φιλοσοφίας μέχρι το πρόσφατο συνέδριο της Nεολαίας του ΣΥΝ [ομιλία Αλέξη Τσίπρα], ο Μπαντιού έκοψε ένα “εισιτήριο διαρκείας” μέσα στη σύγχρονη αριστερή σκέψη, χωρίς τον απαραίτητο έλεγχο των νοητικών εργαλείων και του θεωρητικού προγράμματος εντός του οποίου αναπτύσσεται το κεντρικό επιχείρημά του». Οφείλω να πω ότι το κείμενό τους μου προξενεί σε πολλά σημεία ερωτήματα, και το κυριότερο ότι κινδυνεύει να είναι περισσότερο δογματικό από τον δογματισμό που καταγγέλλει.

Υπερασπίζοντας τη φιλοσοφία στο Middlesex

του Τζόναθαν Γουλφ

"Το πανεπιστήμιο είναι εργοστάσιο. Απεργία! Κατάληψη!"

Στα τέλη Απριλίου, το Πανεπιστήμιο Middlesex αποφάσισε να κλείσει, για οικονομικούς λόγους, ένα από τα πιο διάσημα τμήματά του, το Τμήμα Φιλοσοφίας. Η απόφαση ξεσήκωσε θύελλα διαμαρτυριών: φοιτητές, διδάσκοντες και χιλιάδες υποστηρικτές σε όλο τον κόσμο (ανάμεσά τους η Τζούντιθ Μπάτλερ, ο Νόαμ Τσόμσκυ, ο Σλαβόι Ζίζεκ, ο Ετιέν Μπαλιμπάρ κ.ά.) ζήτησαν την ανάκλησή της, ανοίγοντας ταυτόχρονα μια ευρύτερη συζήτηση για το μέλλον των ανθρωπιστικών σπουδών. Στις 4 Μαΐου οι φοιτητές, με την υποστήριξη των διδασκόντων, κλιμάκωσαν τον αγώνα τους, προχωρώντας σε κατάληψη, η οποία διήρκεσε 12 μέρες. Πληροφορίες στο http://savemdxphil.com/about. Ο αγώνας συνεχίζεται.

«Ε»

Η είδηση ότι το Πανεπιστήμιο Middlesex σχεδιάζει να διακόψει τη διδασκαλία της φιλοσοφίας σε προπτυχιακό επίπεδο ενδεχομένως να μην ακούγεται ιδιαίτερα αξιοσημείωτη. Η φιλοσοφία βρίσκεται πολλές φορές υπό απειλή, ιδιαίτερα στα νέα πανεπιστήμια. Συχνά ακούγονται ιστορίες για επικείμενα κλεισίματα τμημάτων, μολονότι οι φήμες για αφανισμό, συχνά πυκνά, αποδεικνύονται πολύ υπερβολικές. Δεν είναι ωστόσο δύσκολο να αντιληφθούμε γιατί ένα πανεπιστήμιο εξετάζει την κατάργηση ενός γνωστικού πεδίου: εάν ένα τμήμα χάνει το βασικό διδακτικό προσωπικό του είτε αποτυγχάνει να προσελκύσει σπουδαστές ή χρηματοδότηση για έρευνα ή αντεπεξέρχεται με δυσκολία στην αξιολόγηση της έρευνας, τότε είναι ευάλωτο. Η έκπληξη συνίσταται στο ότι το τμήμα φιλοσοφίας του Middlesex, βάσει όλων των παραπάνω, είναι υγιέστατο.

Το φροντιστήριο ενάντια στη μάθηση και τη γνώση

του Παντελή Κυπριανού

Jacques Androuet Ducerceau, "Άρης και Αφροδίτη", 16ος αιώνας (Εθνική Βιβλιοθήκη, Παρίσι)

Σε πρόσφατο κείμενό μου στην Αυγή («Αναγνώσεις»,  14.2.2010)  αναφέρθηκα στο φροντιστήριο και την ιστορία του. Διετύπωσα δύο θέσεις: ενώ το φροντιστήριο υποτίθεται ότι βοηθά τους μαθητές να πετύχουν την εισαγωγή τους στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, αναδιπλασιάζει (όπως εξάλλου όλοι οι θεσμοί της μη τυπικής εκπαίδευσης) τις εκπαιδευτικές ανισότητες· ενώ πάλι όλοι καταφέρονται εναντίον του («παραπαιδεία» κλπ.), πρόκειται για σύνθετο φαινόμενο η εκρίζωσή του οποίου είναι εξαιρετικά δυσχερής. Εδώ υποστηρίζω ότι φροντιστήριο και γνώση είναι ασύμβατα και ότι όσο υπάρχει κάθε μέτρο που επιδιώκει να βελτιώσει την εκπαίδευση δεν έχει τύχη. Ο λόγος; Το φροντιστήριο αντιστρατεύεται τον σκοπό της εκπαίδευσης, την κριτική μάθηση και γνώση.