Νεολαία Λαμπράκη: Οικοδομώντας και όχι προαπαιτώντας την ταυτότητα

Απάντηση στον Δημήτρη Παπανικολόπουλο και τον Βασίλη Ρόγγα (το άρθρο τους εδώ)

του Σταύρου Παναγιωτίδη

Πορεία σπουδαστών της Σχολής Υπομηχανικών Θεσσαλονίκης προς Αθήνα στο χωριό Νίκαια της Λάρισας, Δεκέμβριος 1960. ΕΜΙΑΝ Φωτογραφική Συλλογή Αριστείδη Μανωλάκου.

Τα σχόλια των δύο φίλων μου και συντρόφων είναι παραπάνω από καλοδεχούμενα. Δεν ανατρέπουν όμως τη θέση μου. Πρώτον, η Νεολαία Λαμπράκη δεν ήταν αυτόνομη οργάνωση κατά τον τρόπο που έχει καταγραφεί στις συλλογικές αριστερές αναπαραστάσεις του παρελθόντος. Ήταν μια οργάνωση με ισχυρούς δεσμούς με την ΕΔΑ της οποίας την πολιτική υλοποιούσε, αφού τα καθοδηγητικά στελέχη της ανήκαν στο μηχανισμό της ΕΔΑ και του παράνομου ΚΚΕ. Αυτό βεβαίως δεν καθιστά τη ΔΝΛ κάτι σαν την ΚΝΕ των ημερών μας, μια οργάνωση χωρίς την παραμικρή αυτονομία. Γι’ αυτό και «ο δημοκρατικός συγκεντρωτισμός λειτουργούσε, αλλά στη ΔΝΛ δίνονταν απλώς οι γενικές γραμμές».

Δεύτερον, είναι λάθος να θεωρούμε ότι στη γιγάντωση της Νεολαίας Λαμπράκη συνέβαλε κυρίως η «αυτονομία», πόσο μάλλον να τη συγχέουμε με τον ευρύ ιδεολογικό χαρακτήρα και την πολυσυλλεκτικότητα της οργάνωσης, που πραγματικά αποτέλεσε την πιο κομβική αιτία της γιγάντωσής της — αφού προσέλκυσε μαζικά νέους που δεν είχαν καθόλου έντονη την αριστερή ταυτότητα και τις σχετικές νόρμες, όπως επισημαίνουν και οι δύο σύντροφοι, λέγοντας πως «η ΔΚΝΓΛ επέδειξε ευελιξία ως προς τον τύπο ένταξης». Όμως, στη φράση τους πως η ΔΝΛ «μαζικοποιήθηκε χάρη σε μια αυτόνομη στρατηγική της Οργάνωσης, που επέτρεπε στα παιδιά των κεντρώων και των δεξιών να συνυπάρχουν στις Λέσχες των Λαμπράκηδων χωρίς προβλήματα» υπάρχει ακριβώς αυτή η σύγχυση: δεν ήταν καθόλου ζήτημα αυτονομίας, αλλά πολιτικού περιεχομένου, μεθόδου προσέγγισης του κόσμου χωρίς πολλά ιδεολογικά προαπαιτούμενα, ανοιχτής πλουραλιστικής ταυτότητας της ΔΝΛ. Άλλωστε, μια οργάνωση θα μπορούσε να είναι αυτόνομη και ταυτόχρονα να έχει σεχταριστικό ιδεολογικό χαρακτήρα. Αν το ζήτημα λοιπόν είναι αυτό, ασφαλώς συμφωνούμε πως για τη ΔΝΛ, όπως και την ΕΠΟΝ, το βασικό δυναμικό στοιχείο ήταν ο ενωτικός τους χαρακτήρας, το ότι δεν εξέπεμπαν και δεν προϋπέθεταν μια κλειστή αριστερή ταυτότητα, αλλά έφεραν χαρακτηριστικά που θα μπορούσαν να προσελκύσουν πολλούς νέους με διαφορετικές αναφορές, ακόμη και στοιχεία της κυρίαρχης ιδεολογίας, όπως η εθνική ταυτότητα. Και η επισήμανσή τους πως όταν «ο Μίκης δήλωσε ότι ο ίδιος και οι Λαμπράκηδες είναι κομμουνιστές, αυτό στοίχισε στην Οργάνωση», επιβεβαιώνει τη θέση μου. Η αναφορά του Θεοδωράκη έκανε ζημιά όχι επειδή κατέδειξε την κομματική σύνδεση ΔΝΛ και ΕΔΑ (η οποία άλλωστε για προφανείς λόγους δεν αναφερόταν στον κομμουνισμό), αλλά επειδή περιόρισε το ιδεολογικό της εύρος, την ανοιχτή της ταυτότητα. Αυτό ακριβώς επισημαίνει και το παράθεμα που δίνουν.

Εν πάση περιπτώσει, μιλώντας ευρύτερα και όχι για τους δυο φίλους, όλοι μας μπορούμε και πρέπει να έχουμε για το παρόν και για τον χαρακτήρα των οργανώσεων της Αριστεράς όποια θέση επιθυμούμε. Δεν χρειάζεται όμως να αναζητούμε κάθε φορά τη δικαίωσή της στο παρελθόν, θέτοντας όχι τα ερωτήματα της συγχρονίας του αλλά της σημερινής. Γιατί έτσι, συνήθως, στραπατσάρουμε το παρελθόν και χαντακώνουμε το μέλλον.

Ο Σταύρος Παναγιωτίδης είναι υποψήφιος διδάκτορας Ιστορίας, μέλος του Κεντρικού Συμβουλίου της Νεολαίας ΣΥΝ.