Η Φωτεινή Τομαή, το Ολοκαύτωμα και η δεοντολογία

της Άννας Μαρίας Δρουμπούκη

 Μάθαμε το νέο μόλις προχθές: με απόφαση του υπουργού Δημήτρη Αβραμόπουλου,  ειδική Απεσταλμένη για Θέματα Ολοκαυτώματος ορίστηκε η Φωτεινή Τομαή, προϊσταμένη του Ιστορικού Αρχείου του Υπουργείου Εξωτερικών και τακτική συνεργάτρια του  Βήματος της Κυριακής. Μια νέα αναβάθμιση ρόλων για τη Φ. Τομαή, τη στιγμή που στην ιστορική κοινότητα –και όχι μόνο– είναι γνωστή, εδώ και χρόνια, η ζοφερή κατάσταση στα σημαντικότερα ίσως αρχεία του κράτους, με δική της υπαιτιότητα: ολόκληρες συλλογές κλειστές, προσωπική της αρθρογραφία  στο Βήμα βασισμένη σε αδημοσίευτο ή και κλειστό για τους ερευνητές υλικό της υπηρεσίας της, παροιμιώδης αδιαφάνεια στο Αρχείο όσον αφορά τους όρους πρόσβασης, δυσκολίες στην εξυπηρέτηση των ερευνητών, που συχνά περιμένουν μήνες για να πάρουν έγκριση μελέτης του υλικού. Το για ένα τέταρτο του αιώνα «ιδιοκτησιακό καθεστώς» στο Υπ.Εξ. φαίνεται πως, μετά και τη νέα υπουργική απόφαση, δεν πρόκειται να αλλάξει, όσες διαμαρτυρίες κι αν γίνουν.*

 Όσον αφορά το νέο προσωποπαγές οφίκιο που εφευρέθηκε γι’ αυτήν, ως επίσημης εκπροσώπου της Ελλάδας σε θέματα Ολοκαυτώματος (αλήθεια, ποια καθήκοντα περιλαμβάνει αυτή η θέση — εννοείται, πέραν της δυνατότητας αξιοποίησης του αναμφισβήτητου «ταλέντου»  αυτοπροβολής σε διεθνείς συναντήσεις ειδικών, στους κύκλους των οποίων ήδη κυκλοφορούν απίθανα ανέκδοτα;), ας αναφερθούν εκ νέου τα εξής: Η ανεπάρκεια της Φ. Τομαή έχει αποδειχθεί πολλάκις με τα «επιστημονικά» της συγγράμματα, που βρίθουν λαθών, ανακριβειών και υπερβολών, εύκολα ανιχνεύσιμων κι απ’ τον πιο αρχάριο  σε θέματα Ολοκαυτώματος. Η προσπάθειά της να εξωραΐσει τις ελληνοεβραϊκές σχέσεις διαστρεβλώνοντας γεγονότα, χωρίς να θίγει προβληματικές όψεις της διμερούς συνύπαρξης, και όχι μόνο κατά την περίοδο του Β΄ Παγκοσμίου, η αναπαραγωγή επικίνδυνων «πατριωτικών» μυθολογιών, από τις οποίες η ιστοριογραφία της δεκαετίας του ’40 απελπισμένα προσπαθεί να απαλλαγεί, (όπως ο μύθος για «νέο Κούγκι και Μεσολόγγι» στο Άουσβιτς, με τη «“σύσσωμη ελληνική εξέγερση” των τριακοσίων Eλληνοεβραίων»), δεν συνιστούν στοιχεία που θα έπρεπε να προβληματίσουν την κυβέρνηση, μετά και τις τόσες καταγγελίες των ειδικών;** Το ξαναγράψιμο της ιστορίας με όρους εθνικισμού του 19ου αι. δεν προκαλεί τεράστια ζημιά στη –ούτως η άλλως πενιχρή– σοβαρή ιστοριογραφική παραγωγή για το Ολοκαύτωμα; Τα μυθεύματα κάθε είδους στα βιβλία της Φ. Τομαή σε τι προάγουν την «αποκατάσταση της μνήμης του Ολοκαυτώματος στην Ελλάδα, ειδικά σε μια εποχή που εμφανίζονται οργανωμένες φωνές αντισημιτισμού και ξενοφοβίας», όπως αναφέρει ο Δ. Αβραμόπουλος στην απόφασή του; Εν τέλει, ας ενημερωθεί για το κατόρθωμα της Φ. Τομαή να μην αποδεχθεί την ψηφιακή  αποστολή  του τεράστιου όγκου των Συμμαχικών Αρχείων του Bad Arolsen, της μεγαλύτερης υπηρεσίας διεθνώς για την έρευνα και καταγραφή των θυμάτων του ναζισμού. Η «ειδικός»  είχε αρνηθεί την προσφορά (χωρίς κόστος για την Ελλάδα), για να μην την «ενοχλήσουν οι ερευνητές που θα ερχόντουσαν να τα δουν», όπως η ίδια καυχήθηκε προσφάτως σε ξένες υψηλόβαθμες εκπροσώπους ευρωπαϊκού ερευνητικού πρότζεκτ για το Ολοκαύτωμα. Όνειδος ή/και ιδιοτέλεια: Αυτά θέλει να προβάλει και να επιβραβεύσει ο κ. Αβραμόπουλος; Ή απλώς τα αγνοεί – ως μη όφειλε;

Η Άννα Μαρία Δρουμπούκη είναι ιστορικός, υποψήφια δρ Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών

* Βλ. ενδεικτικά παλιότερα κείμενα του «Ιού»  («Αρχεία στον γύψο», Ελευθεροτυπία, 6.7.2003: goo.gl/vNRdh και  goo.gl/xJ5ht)  και το άρθρο «Η πρόσβαση στα ελληνικά δημόσια αρχεία. Τα… κυριακάτικα βήματα της προϊσταμένης της Υπηρεσίας Διπλωματικού και Ιστορικού Αρχείου του Υπ. Εξωτερικών» των Αντώνη Λιάκου, Χάγκεν Φλάισερ και Γιάννη Στεφανίδη, Αthens Review of Books, Ιανουάριος 2010 (goo.gl/EBmyN).

** Αναλυτικά όλα αυτά στο: Άννα Μαρία Δρουμπούκη, «Η θεσμική μνήμη του Ολοκαυτώματος», Τhe Books Journal,  Nοέμβριος 2012 (goo.gl/wLwmN).