Τα κακά κείμενα

Έργο του Ανρί Ματίς (λεπτομέρεια

της Ιωάννας Μεϊτάνη

Η επιμέλεια κειμένων είναι ένα επάγγελμα. Όπως τα περισσότερα επαγγέλματα, είναι κι αυτό χρήσιμο. Για να το ασκήσεις δεν αρκεί να «ξέρεις καλά ελληνικά», όπως νομίζουν πολλοί. Εκτός από άριστη γνώση της γλώσσας απαιτεί και εξαιρετικά  ευαίσθητο γλωσσικό αισθητήριο, ευρεία καλλιέργεια, υπομονή, επιείκεια και κριτική διάθεση μαζί, κατανόηση, γερά νεύρα ενίοτε. Στον επαγγελματία που το ασκεί αφήνει μαύρους κύκλους γύρω από τα μάτια, πόνους στον αυχένα και στη μέση, πιασίματα, κρύα πόδια, ενίοτε τενοντίτιδες, αλλά, κυρίως, χαμηλές αποδοχές, περιόδους ανεργίας χωρίς επίδομα, σαββατοκύριακα, γιορτές και αργίες που δεν διαφέρουν από τις εργάσιμες ημέρες.

Στην Ελλάδα η επιμέλεια δεν είναι αναγνωρισμένο επάγγελμα· δεν υπάρχει καν αντίστοιχος κωδικός στην εφορία, αν πας να ανοίξεις βιβλία και δηλώσεις επιμελήτρια, θα σε κοιτάξουν παράξενα. Οι επιμελητές αντιμετωπίζουν μια άγρια πραγματικότητα: απαξίωση και υποτίμηση της δουλειάς τους –προσφάτως και κατάργησή της ως άχρηστης: ορισμένοι εκδοτικοί οίκοι ανακοινώνουν ότι κόβουν τις επιμέλειες–, άνισες και σκληρές ατομικές διαπραγματεύσεις με τους εργοδότες, λίγα χρήματα για πολλές ώρες εργασίας, ενώ ταυτόχρονα οι απαιτήσεις για ένα καλό αποτέλεσμα είναι υψηλές.

Δέκα χρόνια τώρα, έχω κουραστεί να εξηγώ ποιο είναι το αντικείμενο της δουλειάς των επιμελητών. Αντί να το περιγράψω λοιπόν ξανά, θα επιχειρήσω τρεις διαφορετικές προσεγγίσεις:

1) Ποιο είναι το πιο σύντομο ανέκδοτο που μπορείτε να πείτε σε έναν επιμελητή; «Το κείμενο είναι μια χαρά και δεν χρειάζεται επιμέλεια».

2) Πρόσκληση σε μια μικρή βόλτα στο μυαλό ενός επιμελητή: με τη φράση «Εάν θέλουμε να διορθώσουμε τα κακά κείμενα, πρέπει να εργαστούμε σκληρά», οποιοσδήποτε άνθρωπος θα καταλάβαινε ότι ένα κακό κείμενο θέλει σκληρή δουλειά για να βελτιωθεί. Ο δαιμόνιος επιμελητής (γιατί πάντα είναι δαιμόνιος) θα υποπτευτεί –και είναι πολύ πιθανόν να έχει δίκιο– ότι σημαίνει: για να διορθώσουμε τα κακώς κείμενα χρειάζεται σκληρή δουλειά. Ένα γράμμα λάθος.

3) Παλιότερα, όταν απαντούσα «επιμελήτρια» στην ερώτηση «τι δουλειά κάνεις;», εισέπραττα συχνα βλέμματα απορίας. Παλιότερα, όταν απανταχουσα επιμελήτρια στην ερώτηση τί δουλειά κάνεις;, συχνά εισέπραττα βλέμματα απορίας.. Βλέμματα απορίας εισέπραττα συχνά παλιότερα , όταν απαντούσα «επμελητρια» στην ερώτηση «τί δουλειά κάνεις;». Παλιότερα , ρωτώντας με «τι δουλειά κάνεις;», απατούσα «επιμελήρτια» και εισέπρατα συχνά βλεμματα απορίας. Παλιότερα, ότνα με ρωτούσαν «τί δουλεία κάνεις;», και απατνούσα «επιμελίτρια», εισέπρατα συχνά βλέμματα απορείας.

Η βόλτα τελείωσε. Πίσω στην πραγματικότητα: Τα κακά κείμενα διορθώνονται. Με επιμέλεια. Τα κακώς κείμενα του επαγγέλματος της επιμέλειας, δυσκολότερα. Χρειάζεται οργάνωση, αγώνας συλλογικός και επίμονος, ειδικά τώρα που η δουλειά απαξιώνεται ακόμη περισσότερο. Το επάγγελμα της επιμέλειας δεν είναι λόξα και εμμονή φιλολογική, είναι απαραίτητο στάδιο πριν από τη δημοσιοποίηση οποιουδήποτε κειμένου. Εάν εκλείψει, τα κακώς κείμενα θα έχουν ως αποτέλεσμα κακά κείμενα – και μια ακόμη φουρνιά ανέργων.

 

Την Πέμπτη

Μεταξύ γραφής και ανάγνωσης: Μια συζήτηση  του ΣΜΕΔ για την επιμέλεια

Ο Σύλλογος Μεταφραστών, Επιμελητών, Διορθωτών (ΣΜΕΔ) οργανώνει εκδήλωση για την επιμέλεια και τους επαγγελματίες που κρύβονται πίσω από κάθε βιβλίο ή κείμενο που έχει γραφτεί ή μεταφραστεί στα ελληνικά.

Θέματα που θα συζητηθούν: • Τι είναι επιμέλεια και ποια τα όριά της • Μετάφραση και επιμέλεια, συγγραφή και επιμέλεια  • Εξέλιξη του επαγγέλματος στην Ελλάδα • Επαγγελματικές συνθήκες και εργασιακό καθεστώς. Ομιλητές:

Δημοσθένης Κερασίδης, επιμελητής

Θωμάς Σκάσσης, συγγραφέας, μεταφραστής

Κωστούλα Σκλαβενίτη, ιστορικός, επιμελήτρια

Κώστας Σπαθαράκης, μεταφραστής, επιμελητής

Γιάννης Χάρης, μεταφραστής, επιμελητής

Η εκδήλωση θα γίνει στο Σπίτι της Κύπρου (Ηρακλείτου 10), την Πέμπτη 16 Δεκεμβρίου, στις 7.30 μ.μ.