Η ευρωπαϊκή συμφωνία του «κουρέματος»: μια ακόμα μεγαλειώδης τρύπα στο νερό

του Γιάνη Βαρουφάκη

Φωτογραφία του Χέρμπετ Λιστ, Ρώμη, 1951

Καθώς ο βόμβος της συζήτησης σχετικά με το τι ακριβώς σημαίνει η νέα «συμφωνία» της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την αντιμετώπιση της κρίσης αντηχεί ακόμα στ’ αυτιά μας, έπειτα από μια μακρά νύχτα κατά την οποία παρακολουθούσαμε γεμάτοι ανησυχία τις διαπραγματεύσεις των ηγετών μας, είναι εξαιρετικά εύκολο να χάσουμε από τα μάτια μας τη μοναδική αλήθεια για τη νέα αυτή εξέλιξη στο σήριαλ της κρίσης του ευρώ: δεν υπήρξε καμιά συμφωνία.

Η Ευρώπη είχε δεσμευτεί να δώσει μια μακρόπνοη λύση σε τρία αλληλοσυνδεόμενα προβλήματα: τον τραπεζικό της κλάδο που καταρρέει, το πρόβλημα του ιταλικού και του ισπανικού δημόσιου χρέους (με τις εν δυνάμει καταστροφικές επιπτώσεις του στη βαθμολογία της Γαλλίας με ΑΑΑ), καθώς και τη ρημαγμένη ελληνική οικονομία. Κανένα από τα τρία αυτά προβλήματα δεν αντιμετωπίστηκε, έστω και σε μικρό βαθμό, το βράδυ της Τετάρτης.

Ο τραπεζικός κλάδος θα χρειαζόταν μια επιθετική, υποχρεωτική αύξηση κεφαλαίου, σε κεντρικό ευρωπαϊκό επίπεδο. Κάτι τέτοιο δεν πρόκειται να συμβεί. (Όχι μόνο επειδή το ποσό που προορίζεται γι’ αυτό τον σκοπό είναι ισχνό, αλλά κυρίως επειδή θα δοθούν πάμπολλες ευκαιρίες στους τραπεζίτες να μη χάσουν τον έλεγχο των χρεοκοπημένων τραπεζών τους, με ποικίλα μέσα που θα καταστήσουν την ανακεφαλαιοποίηση νεκρό γράμμα.)

H «ελληνική έκδοση» του Occupied Wall Street Journal: πώς συνεχίζουμε

Η πρώτη σελίδα του φ. 1 της "ελληνικής έκδοσης"

για επικοινωνία: owsjgreek@gmail.com

Την προηγούμενη Κυριακή, ένθετο στα «Ενθέματα», ηλεκτρονικά στην ιστοσελίδα της Αυγής και στο μπλογκ μας, καθώς και στο RedNotebook,  υπήρχε ένα τετρασέλιδο εφημεριδάκι. Ήταν πιστή αναπαραγωγή, γραφιστικά, του Occupied Wall Street Journal (τα κείμενα ήταν μια επιλογή από το πρώτο και το δεύτερο φύλλο του), του εντύπου που αποτελεί τη φωνή του κινήματος Occupy Wall Street.

Αισθανόμαστε μεγάλη χαρά, καθώς η πρωτοβουλία βρήκε ανταπόκριση: πέραν του γενικότερου ενδιαφέροντος που προξένησε, πολλοί φίλοι και φίλες εξέφρασαν τον ενθουσιασμό τους, λόγω αλλά και έργω, καθώς προσφέρθηκαν να μεταφράσουν κείμενα, για τη συνέχιση του εγχειρήματος. Παράλληλα, χάρη στη Δάφνη Λάππα, ήρθαμε σε επαφή με τους αμερικανούς συντρόφους και συντρόφισσες που εκδίδουν την Occupied Wall Street Journal (συγκεκριμένα με τη μεταφραστική του ομάδα), οι οποίοι μας πληροφόρησαν ότι έχουν συγκροτηθεί ομάδες για τη μετάφραση του εντύπου, αλλά και γενικότερα υλικών του κινήματος, σε πολλές –αν όχι όλες τις– γλώσσες: ισπανικά, γαλλικά, κινέζικα, αραβικά, γερμανικά, πορτογαλικά, μπενγκάλι, βουλγάρικα, καταλανικά, κροατικά, τσέχικα!

Όπως μπορείτε να φανταστείτε, έπειτα από μια σύντομη διερεύνηση, με πυρήνα τους ανθρώπους που μετέφρασαν την Occupied Wall Street Journal την προηγούμενη Κυριακή, συγκροτήσαμε την ελληνική μεταφραστική ομάδα. Τον συντονισμό έχουν αναλάβει, προσώρας, οι συντακτικές επιτροπές των «Ενθεμάτων» και του RedNotebook. Η ελληνική μεταφραστική ομάδα, η οποία αυτή τη στιγμή αριθμεί 32 μέλη, είναι βέβαια ανοιχτή: οι συμμετοχές είναι όχι μόνο ευπρόσδεκτες, αλλά και αναγκαίες για τη συνέχιση και διεύρυνση του εγχειρήματος. Όποιος και όποια ενδιαφέρεται να μετάσχει, μπορεί να στείλει ένα e-mail στο

Το νέο νομικό πλαίσιο για την έρευνα

 Αναπαραγωγή του κυρίαρχου Παραδείγματος και κατακερματισμός

του Φάνη Παπαγεωργίου και του Νικόλα Βαγδούτη

Ραούλ Χάζουμαν, "Ο Τάτλιν μένει σπίτι"

Σκιαγραφώντας τον νόμο Διαμαντοπούλου, μπορούμε να διακρίνουμε τρεις βασικές συνιστώσες όσον αφορά την έρευνα. Πρώτον, την οικονομική-εισπρακτική διάσταση: περικοπή των κονδυλίων έρευνας και  των υποτροφιών, επιβολή ή αυξήσεις διδάκτρων στα μεταπτυχιακά, άνοιγμα της ερευνητικής διαδικασίας στην αγορά για προσέλκυση επενδύσεων. Δεύτερον, αποκλειστικός προσανατολισμός προς την εμπειρική-εφαρμοσμένη έρευνα, αποσύνδεση από τη βασική έρευνα. Tρίτον, προσπάθεια οριοθέτησης κάθε επιστήμης εντός του κυρίαρχου Παραδείγματος, με τη θεσμοθέτηση μιας διαδικασίας που έχει ξεκινήσει εδώ και κάποια χρόνια. Χωρίς να υποτιμάμε την πρώτη διάσταση, που παραδίδει την έρευνα στους ιδιώτες, επιβάλλει ταξικούς φραγμούς και δημιουργεί εργαζόμενους πολλών ταχυτήτων, θα εστιαστούμε στις δύο άλλες συνιστώσες.

***

Ο νόμος θεσμοποιεί το άνοιγμα της έρευνας στην αγορά, ενώ η κρατική χρηματοδότηση  στοχοπροσηλώνεται στην «καινοτομία».[1] Αποτυπώνεται, δηλαδή, μια σαφής στροφή προς την εμπειρική-εφαρμοσμένη έρευνα, καθώς ως «καινοτομία» νοείται η εφαρμοσμένη έρευνα που κατατείνει σε υλικά και εμπορευματικώς εκμεταλλεύσιμα αποτελέσματα. Η έμφαση στην εμπειρική-εφαρμοσμένη έρευνα, όπως θα δείξουμε, συνδέεται άμεσα με την ιδεολογική κυριαρχία εντός του υπάρχοντος Παραδείγματος.

Στην εμπειρική-εφαρμοσμένη συνιστώσα κάθε επιστήμης υπεισέρχεται αναγκαστικά το ιδεολογικό στοιχείο (Μπαλτάς 2002)· ως εκ τούτου, η βάση των επιστημονικών διαμαχών έγκειται στο ιδεολογικό στοιχείο[2] και τη μη οριστικότητα των αποτελεσμάτων. Το ιδεολογικό στοιχείο εμφιλοχωρεί ανανοηματοδοτώντας και ερμηνεύοντας υπάρχουσες έννοιες και θεωρίες, και νοηματοδοτώντας ταυτόχρονα ιδεολογικά σχήματα εν τη γενέσει τους, προσδίδοντάς τους ένα μανδύα θεωρίας. Παρενθετικά, πρέπει να σημειώσουμε πως η μη οριστικότητα των αποτελεσμάτων έχει διαβαθμίσεις. Για παράδειγμα, στις ανθρωπιστικές επιστήμες και τα οικονομικά είναι σαφώς μεγαλύτερη από ό,τι στις θετικές επιστήμες. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, οι διάφορες εκδοχές της έννοιας της αιτιότητας, τέκνο της μαθηματικοποίησης της οικονομικής θεωρίας ύστερα από την επικράτηση της νεοκλασικής σχολής. Η μαθηματικοποίηση αυτή προσπαθεί με στρεβλό τρόπο να άρει την μη οριστικότητα των αποτελεσμάτων. Αυτό γίνεται αντιληπτό αν συνυπολογίσουμε τον ρόλο της θεμελίωσης, της ακαδημαϊκής τεκμηρίωσης και της ηγεμονίας έτσι των νεοφιλελεύθερων πολιτικών στη βάση των διδαγμάτων της νεοκλασικής σχολής.

Πρώτα η κατάληψη, τα αιτήματα μετά

Το Occupy Wall Street διανύει την έκτη εβδομάδα

του Σλάβοϊ Ζίζεκ

μετάφραση: Νικόλας Βαγδούτης

Η αστυνομία φυλάει το γλυπτό του ταύρου (ο οποίος συμβολίζει την ανοδικη φάση των χρηματιστηριακών αγορών: bull market), κοντά στο Χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης. Φωτογραφία της Shannon Stapleton. Το γλυπτό αυτό, με μια μπαλαρίνα να χορεύει πάνω του, ήταν το εικονογραφικό θέμα της πρώτης αφίσας του κινήματος Occupy Wall Street (δεξιά).

Τι πρέπει κάνουμε στη συνέχεια των κινητοποιήσεων του  Occupy Wall Street — των κινητοποιήσεων που ξεκίνησαν εκεί μακριά, κατέλαβαν το κέντρο της δημοσιότητας και τώρα, με νέα ορμή, συνεχίζονται και διαχέονται σε όλο τον κόσμο; Ένας από τους μεγαλύτερους κίνδυνους που αντιμετωπίζουν οι διαδηλωτές είναι να ερωτευτούν τους εαυτούς τους.  Αυτή την εβδομάδα, στην αντίστοιχη διαμαρτυρία του Σαν Φρανσίσκο, ένας από τους συμμετέχοντες  κάλεσε τους συγκεντρωμένους να συμμετάσχουν στο κίνημα σα να επρόκειτο για χάπενινγκ χίπηδων του ’60: «Μας ρωτάνε ποιο είναι το πρόγραμμά μας. Δεν έχουμε πρόγραμμα. Είμαστε εδώ γιατί περνάμε καλά!».

Οι φιέστες είναι εύκολες. Το πραγματικό τεστ της αξίας τους όμως είναι το τι θα μείνει την επόμενη μέρα, πόσο θα αλλάξει η κανονικότητα της καθημερινής μας ζωής. Οι διαδηλωτές πρέπει να ερωτευτούν τη σκληρή και επίπονη δουλειά  — βρίσκονται στην  αρχή, όχι στο τέλος. Το βασικό τους μήνυμα είναι: το ταμπού έχει σπάσει, δεν ζούμε στον καλύτερο δυνατό κόσμο. Έχουμε το δικαίωμα, ακόμα και την υποχρέωση, να σκεφτούμε εναλλακτικές λύσεις.

Σαν μια μορφή της εγελιανής τριάδας, η δυτική Αριστερά έχει ολοκληρώσει τον κύκλο της: αφού εγκατέλειψε την, ούτως ειπείν, «ουσιοκρατία της πάλης των τάξεων» χάριν του πλουραλισμού του αντιρατσιστικού, του φεμινιστικού και άλλων αγώνων, ο καπιταλισμός εμφανίζεται και πάλι ξεκάθαρα ως το όνομα του προβλήματος. Συνεπώς, το πρώτο μάθημα για μας είναι: Μην κατηγορείτε τους ανθρώπους, μην τους εγκαλείτε για όσα κάνουν. Το πρόβλημα δεν είναι η διαφθορά και η απληστία· το πρόβλημα είναι το σύστημα που σε κάνει διεφθαρμένο. Η λύση δεν έγκειται σε αυτό που λέει το σύνθημα «Μέιν Στριτ, όχι Γουόλ Στριτ», αλλά στο να αλλάξουμε ένα σύστημα στο οποίο η  Μέιν Στριτ δεν μπορεί να λειτουργήσει χωρίς τη Γουόλ Στριτ.

Έχουμε ακόμα μακρύ δρόμο μπροστά μας, και σύντομα θα πρέπει να απαντήσουμε στις όντως δύσκολες ερωτήσεις: όχι το τι δεν θέλουμε, αλλά το τι  θέλουμε. Ποιο σύστημα  κοινωνικής οργάνωσης μπορεί να αντικαταστήσει τον υπάρχοντα καπιταλισμό; Τι τύπου νέους ηγέτες θέλουμε; Ποιους μηχανισμούς, συμπεριλαμβανομένων των  ελεγκτικών και κατασταλτικών μηχανισμών, χρειαζόμαστε;  Είναι εμφανές ότι οι εναλλακτικές του 20ού αιώνα απέτυχαν.

H ηττημένη Κομμούνα έγινε σύμβολο

140 ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΡΙΣΙΝΗ ΕΞΕΓΕΡΣΗ

Ένας θυελλώδης και παθιασμένος διάλογος ξεκίνησε από την επόμενη κιόλας της συντριβής της Κομμούνας του Παρισιού, από την οποία τα διάφορα ρεύματα της σοσιαλιστικής σκέψης αντλούσαν επιχειρήματα για να υπερασπιστούν τις θέσεις τους, αρχής γενομένης από αυτούς που στην ήττα της Κομμούνας έβλεπαν την απόδειξη της αναγκαιότητας ενός επαναστατικού κόμματος. Το παράδειγμά της θα αναφέρεται συνεχώς, για δεκαετίες, σε κάθε κρίσιμη φάση του προβληματισμού για το κράτος και την επανάσταση.

του Georges Haupt

μετάφραση: Γιώργος Παπαναγιώτου

Από τον Σεπτέμβριο του 1870 και μετά, οι ειδήσεις που ερχόντουσαν από τη Γαλλία βρισκόντουσαν στα πρωτοσέλιδα του παγκόσμιου Τύπου. Η κοινή γνώμη ήταν σ’ επιφυλακή και παρακολουθούσε με προσοχή τη σχετική ειδησεογραφία, την ταχεία διάδοση της οποίας ήταν πια σε θέση να εξασφαλίζουν τα διάφορα πρακτορεία ειδήσεων, χάρη στην ανάπτυξη του τηλεγράφου. Παρ’ όλ’ αυτά, η παρισινή εξέγερση του Μαρτίου 1871 προξένησε ένα σοκ σε όλους τους τομείς της κοινής γνώμης. Πέρα από το γεγονός ότι ξανάφερνε παλιές αναμνήσεις, της επανάστασης του 1848, εντυπωσίασε κυρίως λόγω του πρωτόγνωρου χαρακτήρα της. Ο Ρώσος σοσιαλιστής Πιέρ Λαβρόφ το υπογραμμίζει σε μια ανταπόκριση που έστειλε από το Παρίσι, στις 21 Μαρτίου του 1871: «Ε, λοιπόν, να κι άλλη μια επανάσταση! Κι αυτή εδώ δεν μοιάζει καθόλου με τις άλλες! Ποιος είναι λοιπόν ο επικεφαλής σ’ όλα αυτά; Κάποιοι που είναι παντελώς άγνωστοι!… Μάλιστα, απλοί εργάτες!… Κι αυτό είναι που χαρακτηρίζει την πρωτοτυπία του κινήματος αυτών των τελευταίων ημερών… Κάθε σοσιαλιστής, κάθε μέλος της Διεθνούς Ένωσης Εργαζομένων, οφείλει να σκεφτεί με ιδιαίτερο ενδιαφέρον αυτό το χαρακτηριστικό».

Η εικόνα της βαρβαρότητας και η βαρβαρότητα της εικόνας

ΣΤΗΝ ΑΡΧΗ ΤΩΝ ΤΡΑΓΟΥΔΙΩΝ

του Βαγγέλη Καραμανωλάκη

«Αυτό είναι το χειρότερο». Χαρακτικό του Φρανσίσκο Γκόγια, 1812-1815.

Δεν είναι  ο θάνατος που με τρόμαξε. Ούτε κι η βιαιότητά του. Ακόμη κι αν δεν τον έσυραν απάνω στους αγκαθερούς ασπαλάθους, ο  τύραννος πλήρωσε τα κρίματά του, τα πολλά και άθλια, με τη ζωή του. Συμβαίνει κι αυτό κάποτε, όσοι περιφρόνησαν τόσο επιδεικτικά την ανθρώπινη ύπαρξη κι αξιοπρέπεια να πληρώνονται με το ίδιο νόμισμα. Ούτε κι η σκύλευση της σωρού του: πανάρχαια συνήθεια των νικητών, ήταν σχεδόν αναμενόμενη έτσι όπως συνέβη η θανάτωσή του. Ούτε ακόμη κι αυτή η παράξενη πομπή που σχηματίστηκε από όλους εκείνους που θέλησαν να αγγίξουν να βάλουν το δάχτυλο εις τον τύπον των ήλων για να πειστούν ή για να διηγούνται έπειτα από χρόνια ότι ήταν κι εκείνοι εκεί∙ το σώμα του αντικείμενο διαπόμπευσης, υλικό τεκμήριο της νίκης των εχθρών του, της νίκης της Αυτοκρατορίας.

Δεν είναι τα παραπάνω που με τρόμαξαν τόσο πολύ. Είναι κυρίως η διαχείριση της εικόνας τούτου του θανάτου, η βίαιη εισβολή του στις οθόνες όλου του κόσμου. Μέρες τώρα, αυτές οι σκηνές του τρόμου –χωρίς καμιά παρέμβαση, χωρίς καν την προειδοποίηση του εκφωνητή για τη βιαιότητα των όσων θα ακολουθήσουν– παίζουν στην τηλεόραση, σε εφημερίδες σε ιστοσελίδες, παντού, πρωί μεσημέρι και βράδυ. Στο όνομα της ελευθερίας της πληροφόρησης, που προφανώς δεν αφορούσε λ.χ. την εκτέλεση του Οσάμα Μπιν Λάντεν, η εικόνα του νεκρού Καντάφι συμπλέκεται –δίκαια έγραφε η Πόπη Διαμαντάκου για ύβρι στα Νέα της περασμένης βδομάδας– με την εικόνα της υπερφίαλης αμερικανίδας υπουργού των Εξωτερικών, με τις χαρούμενες  δηλώσεις των ευρωπαίων ηγετών, κι ας μην έχουν ακόμη προλάβει να στεγνώσουν στα χέρια τους τα αποτυπώματα από τα δικά του, από τις χειραψίες στις λογής λογής συναντήσεις των τελευταίων χρόνων.

Κρίση, γυναίκες, ανδρική ταυτότητα

της Μαρίας Καραμεσίνη

Χαρακτικό του Λυν Γουόρντ, από το λεύκωμα «Τραγούδι δίχως λόγια», 1936

Σε περιόδους πολέμου και κρίσης οι γυναίκες, όπως και οι άνδρες, μοιράζονται σε διαφορετικά στρατόπεδα, ανάλογα με τα μείζονα διακυβεύματα της ιστορικής στιγμής. Οι γυναίκες που διάλεξαν το στρατόπεδο της αντίστασης στον οδοστρωτήρα της κυβέρνησης και της Tρόικας δίνουν καθημερινά το παρών, συμμετέχοντας σε συλλογικούς αγώνες και πράξεις αλληλεγγύης. Μέχρι στιγμής, φαίνεται ότι αξιολογούν τα ιδιαίτερα προβλήματα του φύλου τους ως δευτερεύοντα σε σχέση με την ανάγκη κοινής συσπείρωσης απέναντι στην ολομέτωπη επίθεση στις κοινωνικές κατακτήσεις και την απειλή της κοινωνικής διάλυσης. Ωστόσο, η συλλογική κατανόηση της διάστασης του φύλου στις επιπτώσεις της δραματικής κοινωνικής κρίσης μπορεί να διευρύνει τη γενική πολιτική ατζέντα του μετώπου αντίστασης και να ενδυναμώσει τις γυναίκες στον καθημερινό αγώνα για επιβίωση, αξιοπρέπεια και διατήρηση της ελπίδας σ’ένα καλύτερο αύριο.

Οι σαρωτικές επιπτώσεις της κρίσης και των κυβερνητικών πολιτικών πλήττουν γυναίκες και άνδρες με διαφορετικό τρόπο. Άνισες και διαφορετικές είναι οι επιπτώσεις και σε επιμέρους ομάδες ανδρών και γυναικών, ανάλογα με την κοινωνική τάξη, την ηλικία, την εθνική προέλευση κ.ο.κ. Ήδη πριν την κρίση, οι γυναίκες αντιμετώπιζαν τεράστιες ανισότητες (από τις μεγαλύτερες στην Ε.Ε.) στην αγορά εργασίας έναντι των ανδρών, στην απασχόληση, τις αμοιβές, την ανεργία· αντίθετα, η συμμετοχή των ανδρών στην οικιακή εργασία, τη φροντίδα παιδιών και ηλικιωμένων ήταν από τις χαμηλότερες στην Ε.Ε.

Η ενδημική βία

του Πολυμέρη Βόγλη

Εδουάρδος Σακαγιάν, «Λουόμενοι και οθόνες», 2005

Τι θα είχε συμβεί την Πέμπτη 20 Σεπτεμβρίου εάν δεν είχαν γίνει τα θλιβερά περιστατικά και ο θάνατος ενός διαδηλωτή; Ό,τι είχε συμβεί στην πορεία της προηγούμενης μέρας, ό,τι είχε συμβεί στις μεγάλες διαδηλώσεις κατά της ψήφισης του Μεσοπρόθεσμου τον περασμένο Ιούνιο, ό,τι συνέβη στις μεγάλες διαδηλώσεις κατά του Μνημονίου τον Μάιο του 2010, ό,τι συμβαίνει σε πάρα πολλές πορείες τα τελευταία χρόνια, τις τελευταίες δεκαετίες. Κάποια στιγμή προκαλείται ένταση μεταξύ ομάδων διαδηλωτών και αστυνομίας, ακολουθεί πετροπόλεμος, δακρυγόνα, και η πορεία διαλύεται. Η βία στις διαδηλώσεις έχει γίνει εδώ και πολύ καιρό ενδημική. Έχουμε συνηθίσει οι πορείες να καταλήγουν σε συγκρούσεις, τραυματισμούς, κυνηγητό και χημικά. Κατά παράδοξο τρόπο, η βίαιη σύγκρουση έχει μετατραπεί σε μια «κανονικότητα». Είναι καιρός να αντιληφθούμε ότι αυτό είναι κάτι βαθιά προβληματικό.

Συνήθως, και δικαίως, οι ευθύνες για τις συγκρούσεις επιρρίπτονται στην αστυνομία: απρόκλητες επιθέσεις, αλόγιστη χρήση χημικών, κτηνώδεις ξυλοδαρμοί, τακτική συντήρησης των επεισοδίων. Ωστόσο, αυτή είναι η μια μόνο πλευρά της ιστορίας. Η βία στις διαδηλώσεις είναι ενδημική γιατί, πέρα από την αστυνομία, υπάρχουν και ομάδες διαδηλωτών οι οποίες συστηματικά προωθούν την πρακτική της σύγκρουσης με την αστυνομία. Η καταδίκη της πρακτικής αυτών των ομάδων, για να μην είναι απλό ρητορικό σχήμα και ευκαιριακή τοποθέτηση, πρέπει να συνδυάζεται με τη συνολικότερη αντίθεση στη λογική της βίας.

«Αποκαταστάσεις» με νόημα

ΔΙΑΦΟΡΙΔΙΑ

Φεμινιστικά και άλλα

της Αγγέλικας Ψαρρά

 Διαφορίδια (αλλά και διάφορα) λέγανε οι παλιοί κάποια σύντομα σχόλια, ειδησάρια με τα πιο ποικίλα περιεχόμενα, που, ακόμη κι όταν ακουμπούσαν στην επικαιρότητα, δεν άγγιζαν την κεντρική ειδησεογραφία της ημέρας. Δημοσιεύματα δεύτερης διαλογής ήταν τα έρμα τα διαφορίδια. Θύματα της μερικότητάς τους. Ακόμη κι έτσι, πάντως, είχαν κι αυτά τη θέση τους στην καθημερινή ύλη μιας εφημερίδας. «Διαφορίδια», λοιπόν, ο τίτλος της στήλης. Θα μπορούσα να ισχυριστώ πως τον διάλεξα για να τιμήσω τις λησμονημένες προμήτορες: με ένα ταπεινό διάφορον αναμετρήθηκε κάποτε η Καλλιρρόη Παρρέν προτού αποτολμήσει την Εφημερίδα των Κυριών. Μόνο που η επιλογή έχει να κάνει περισσότερο με όσα έχω να πω. Η παλιοκαιρίσια χροιά της λέξης υπηρετεί με τον καλύτερο τρόπο –μήπως επειδή τις ειρωνεύεται;– τις μάλλον παλιομοδίτικες εμμονές των σημειωμάτων που θα στεγαστούν στη συγκεκριμένη στήλη.

Πρωτοσέλιδο του "Ριζοσπάστη", 30.5.1945

Η πρωτοβουλία της ηγεσίας του ΚΚΕ να προχωρήσει στην αποκατάσταση του Νίκου Ζαχαριάδη, του Νίκου Βαβούδη και του Άρη Βελουχιώτη δίνει την αφορμή για το πρώτο διαφορίδιο της σειράς. Θυμίζω επί τροχάδην ότι, υλοποιώντας σχετική απόφαση της Πανελλαδικής Συνδιάσκεψής του (Ιούλιος 2011), το ΚΚΕ διοργάνωσε τρεις χωριστές εκδηλώσεις, στις οποίες «αποκατάστησε» «κομματικά» τον Ζαχαριάδη και τον Βαβούδη, ενώ περιορίστηκε στην «πολιτική» αποκατάσταση του ανυπάκουου Βελουχιώτη. Ταυτόχρονα, ανακοίνωσε την επικείμενη έκδοση του δεύτερου τόμου της επίσημης ιστορίας του, η σύνθεση του οποίου ακολούθησε την πάγια διαδικασία: το ανώτατο καθοδηγητικό όργανο – το αρμόδιο Ιστορικό Τμήμα του– κατέληξε σε ένα σχέδιο θέσεων και τα στελέχη του κόμματος κλήθηκαν να το «εμπλουτίσουν» με τις παρατηρήσεις τους. Όπως είναι γνωστό, ο πρώτος τόμος (Δοκίμιο Ιστορίας του ΚΚΕ, 1918-1949) κυκλοφόρησε το 1995 ύστερα από καθυστερήσεις που αποδόθηκαν στην «εσωκομματική διαπάλη», καθώς σχετική απόφαση εκκρεμούσε από το 10^ο Συνέδριο (1978). Είχε μεσολαβήσει το 1988, στα εβδομηντάχρονα του κόμματος, η έκδοση της ΚΕ Σύντομη ιστορία του ΚΚΕ. Μέρος Α΄, 1918-1949. Σχέδιο, κείμενο που προηγουμένως είχε συζητηθεί στο πλαίσιο του Πολιτικού Γραφείου.

   Δεν είναι της ώρας το χρονικό των αλλεπάλληλων αναγνώσεων της κομματικής ιστορίας που επιχείρησαν οι κατά καιρούς ηγεσίες του ΚΚΕ (αλλά και του ΚΚΕ εσωτερικού). Σημειώνω απλώς ότι πρέπει να πιάσουμε το νήμα από παλιά, πριν από τη διαβόητη σταλινική –ζαχαριαδική, στα καθ’ ημάς– σκλήρυνση που σήμαναν οι «Θέσεις για την Ιστορία του ΚΚΕ» (1939). Και να αναζητήσουμε τις απαρχές της εργαλειακής αυτής ιστορικής προσέγγισης στα μέσα της δεκαετίας του ’20, τότε που η «κριτική ιστορία» του ΚΚΕ ταυτίστηκε με την απαρίθμηση των «λαθών» του και ανατέθηκε στο «Αγκίτ-Προπ» (Τμήμα Προπαγάνδας) του κόμματος.