Τον Αύγουστο υπήρχαν ειδήσεις

του Στρατή Μπουρνάζου

 

Διακοπές. Φωτογραφία του Ανρί-Καρτιέ Μπρεσόν, 1936

«Τον Αύγουστο δεν υπάρχουν ειδήσεις», λέει ο τίτλος ενός γνωστού βιβλίου του Ουμπέρτο Έκο. Κι όμως, αυτόν  τον διακεκαυμένο Αύγουστο που μόλις τέλειωσε, μόνο η θερινή ραστώνη δεν κυριάρχησε: τα ΜΑΤ στη Χαλυβουργία,  η εκποίηση της ΑΤΕ, οι εφιαλτικές πυρκαγιές, οι συνεχιζόμενες σκούπες του «Ξένιου Δία», τα στρατόπεδα συγκέντρωσης, η έξαρση των ρατσιστικών  δολοφονικών επιθέσεων, ο αφηνιασμός της Χρυσής Αυγής, το ρατσιστικό κρεσέντο των ΜΜΕ με αφορμή το έγκλημα στην Πάρο,  η εξάτμιση κάθε ελπίδας «αναδιαπραγμάτευσης», το κουκούλωμα άρον άρον της υπόθεσης Siemens, η επέλαση του πακέτου των δισ. είναι μερικά μόνο από τα καταιγιστικά γεγονότα  του σκληρού Αυγούστου του 2012.

Θα μπορούσε κανείς, απλουστεύοντας κάπως, να συμπυκνώσει τα παραπάνω στο δίπολο «κρατική (και παρακρατική) καταστολή»-«ολομέτωπη επίθεση στους εργαζόμενους και τα δικαιώματα», σε ακρότατη μορφή τους και τα δύο. Ένα δίπολο γνωστό από τα προηγούμενα χρόνια. Ωστόσο,  από το δίπολο αυτό, παρότι  δεν είναι ανακριβές, διαφεύγουν δύο κρίσιμα, κατά τη γνώμη μου, σημεία. Το πρώτο είναι ότι η ακροδεξιά πολιτική και δράση, όπως συμπυκνώνεται, κεφαλαιοποιείται και οργανώνεται πολιτικά από τη Χρυσή Αυγή, αποτελεί εντελώς νέο, ποσοτικά και ποιοτικά, φαινόμενο, που επιχειρεί να αποκτήσει κοινωνικές ρίζες και απήχηση — κι εδώ που τα λέμε, δεν τα καταφέρνει και τόσο άσχημα. Με ιδεολογικά και αξιακά πατήματα στον κυρίαρχο λόγο,  μεθοδική οργανωτική δουλειά, συνδυάζοντας τον «αντισυστημισμό» με τον νεοναζισμό και την εγχώρια ακροδεξιά παράδοση (από τους δοσίλογους και τους ταγματασφαλίτες μέχρι τους χουντικούς), θύοντας στη λατρεία της βίας, η Χρυσή Αυγή ήρθε για να μείνει στο πολιτικό και κοινωνικό στερέωμα. Προς το παρόν (και παραπέμποντας στο άρθρο του Νικόλα Σεβαστάκη, «Η ορατή ακροδεξιά» στο RedNotebook: http://www.rnbnet.gr/details.php?id=6702) περιορίζομαι στην εκτίμηση ότι –ανεξάρτητα από τις ρίζες, τις αιτίες, τις ευθύνες, τις διασυνδέσεις– η άνοδος της Χρυσής Αυγής και της ρατσιστικής βίας συγκροτεί αυτοτελές πολιτικό φαινόμενο, που χρειάζεται μόνιμη αντιμετώπιση.

Φίλοι και αδέρφια…

του Παναγιώτη Παπίδα

Έργο του Thierry Poncelet

Αλλού θα καταλήξω, αλλά λέω να ξεκινήσω από μια βιβλική αναφορά στην οποία προσφάτως έπεσα και είχα πει να την κοπιάρω για «πάσα μελλοντική χρήσιν»: Τι έχει να ωφεληθεί ο άνθρωπος αν κερδίσει τον κόσμο όλο, αλλά απολέσει την ψυχή του; ερωτά (υπό στόματος Ιησού του Ναζωραίου) ο ευαγγελιστής Μάρκος. Το μέλλον τελικά ήταν πολύ κοντινότερα από ό,τι φαντάστηκα…

Εντάξει, δεν υπάρχει μία απάντηση, έτσι κι αλλιώς, στο ερώτημα. Αν ρωτήσεις τους χριστιανούς θα μπορέσουν να σου δώσουν πολύ πειστικότερες απαντήσεις από μένα (που δεν είμαι), αλλά, παρ’ όλα αυτά, αυτές οι απαντήσεις τους εμένα μου αφήνουν μια αίσθηση στυφής γεύσης στο στόμα.

Η ερώτηση μπορεί ίσως να μετατοπιστεί στο «ποιος άνθρωπος;». Καταρχάς ο homosapiens, θα έλεγα εγώ, γνωστός φλέιμερ και τρολ. Αφού λοιπόν, με την έγκυρη παρέμβασή μου, μειώσαμε το πιθανό δείγμα στο 1/4 (προσφάτως πληροφορήθηκα ότι ανακαλύφθηκε και έτερο είδος ανθρώπου, πριν από τους sapiens, γεγονός που ανεβάζει σε τουλάχιστον 4 τον αριθμό των ανθρώπινων ειδών του πλανήτη μας, δυστυχώς οι τρεις εξ αυτών εξαφανισμένοι προ πολλού) θα προσπαθήσουμε να απαντήσουμε ξεχωριστά για καθένα από τα «είδη» των σημερινών ανθρώπων.

Τι έχει να ωφεληθεί ο μεγαλοτραπεζίτης (ή ένας, αντιστοίχως ματσό, μεγαλοεπενδυτής) αν χάσει την ψυχή του, αλλά κερδίσει τον κόσμο όλο; Τι να σας πω; Αυτό προφανώς εξαρτάται από την ψυχή του. Εφόσον αυτό το πράμα έχει φυσική υπόσταση (ελέγχεται ακόμα,) η αξία του είναι σαφώς υποτιμημένη (για να μιλήσουμε με όρους της αγοράς). Ποιος αλήθεια ενδιαφέρεται να αποκτήσει την ψυχή ενός μεγαλοτραπεζίτη; Ενώ τον κόσμο όλο (του μεγαλοτραπεζίτη) αρκετοί μπορώ να πω, χωρίς τον φόβο να λαθέψω. Ο μεγαλοτραπεζίτης, προφανώς, θα γυρίσει την πλάτη στον ευαγγελιστή Μάρκο ή, στην καλύτερη περίπτωση, θα σηκώσει τα φρύδια του σε ένδειξη αποδοκιμασίας γι’ αυτή την απερίσκεπτη και απρονόητη απορία του.

O χρυσαυγιότατος μητροπολίτης και τα «καλά παιδιά» του

του Στρατή Μπουρνάζου

Γράμμος. Τα «καλά παιδιά» του μητροπολίτη παρακολουθούν με ενθουσιασμό τον λόγο του.

Οι λεγόμενες «γιορτές του μίσους» πραγματοποιούνται, αδιαλείπτως, εδώ και χρόνια, τέλη Αυγούστου, στον Γράμμο και το Βίτσι. Οι συγκεντρωμένοι γιορτάζουν «την συντριβήν του κομμουνιστοσυμμοριτισμού» και τη σωτηρία της Ελλάδος από τον «σλαυοκομμουνισμό». Ως εδώ, ανεξάρτητα με την ενόχλησή μας, δύσκολα μπορούμε να ψέξουμε το πράγμα καθαυτό. Ο καθείς δικαιούται να είναι όσο ακροδεξιός ή βασιλοχουντικός θέλει, να αναπαράγει τα περί «κόκκινων τσακαλιών» και «μητραλοιών», μισόν αιώνα μετά τη λήξη του Εμφυλίου, άσχετα με το αν αυτό μόνο θλίψη ή θυμηδία, ανάλογα με τη σκοπιά που το βλέπουμε, προξενεί. Ψόγος όμως, και μάλιστα σοβαρός, υπάρχει όταν δημόσια πρόσωπα (όπως οι βουλευτές της ΝΔ Στ. Κωνσταντινίδης και Ζ. Τζηκαλάγιας, πέρσι) πλαισίωναν τούτες τις «γιορτές». Και βέβαια, ο τοπικός μητροπολίτης. Ο κ. Ανδρέας.

Ο Πέρες, ο Αχμαντινετζάντ και το αριστερό συναίσθημα

  του Νικόλα Σεβαστάκη

 Η συνάντηση του Αλέξη Τσίπρα με τον Πέρες, τον Πρόεδρο του Ισραήλ, δημιούργησε, ως γνωστό, «θέμα» στον χώρο. Ζητήθηκαν εξηγήσεις και διατυπώθηκαν ερωτήματα είτε για τη σκοπιμότητα είτε για το περιεχόμενο της συνάντησης αυτής.

Το γεγονός και τα σχόλια που ξεσήκωσε έχει τη σημασία του. Θα μπορούσε κάποιος να δει στην ενόχληση που εκδηλώθηκε κάτι σαν σύγκρουση ανάμεσα στην ηθική της πεποίθησης του αριστερού με την ηθική της ευθύνης ενός πολιτικού οργανισμού ο οποίος έχει κατακτήσει τη θεσμική θέση της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Αυτή η σύγκρουση, υπαρκτή σε κάθε περιβάλλον με έντονες ιδεολογικές αναφορές, θα εξηγούσε εν μέρει την αντίδραση στην είδηση της συνάντησης Τσίπρα και Πέρες.

Αποδεχόμενος αυτή την εκδοχή, θα έλεγε κανείς ότι υπάρχει μια ευαισθησία του κοινού της Αριστεράς, η οποία αντιστέκεται στη λογική της πολιτικής εθιμοτυπίας και στους κανόνες που φέρει μαζί της η εκλογική και πολιτική κλίμακα του 27%.

Η ανησυχία ενός κόσμου της ριζοσπαστικής Αριστεράς για το ενδεχόμενο μετατροπής του ΣΥΡΙΖΑ σε μια πιο συμβατική και «πραγματιστική» πολιτική δύναμη, θα μπορούσε επίσης να είναι μια από τις πηγές της συγκεκριμένης αντίδρασης. Και ακόμα, πρέπει να συνυπολογίσουμε τις ευαισθησίες για τα δικαιώματα του παλαιστινιακού λαού, ευαισθησίες και εμπειρίες αλληλεγγύης που έχουν ένα βάθος χρόνου στην ελληνική κοινωνία και όχι μόνο στην ελληνική Αριστερά».

Έτσι, το όλο συμβάν, δεν φαίνεται να παρουσιάζει κανένα ιδιαίτερο μυστήριο. Δεν είναι άλλωστε η πρώτη φορά που αμφισβητείται η σχέση κάποιων κινήσεων της αριστερής ηγεσίας με τα συναισθήματα και τις βαθύτερες ευαισθησίες των αριστερών. Και, εύλογα, δεν θα είναι και η τελευταία φορά.

Δεν μπορώ, παρόλα αυτά, να μην κάνω κάποιες άλλες σκέψεις, κάπως πιο δύστροπες και ίσως με μια δόση θυμού για το θέμα. Διότι, πέρα από όλα τα παραπάνω, το θέμα δεν είναι η ένταση (εύλογη και πολλές φορές παραγωγική) ανάμεσα σε real politik και πεποίθηση, ανάμεσα στην τάξη της πολιτικής αρχών και στη σφαίρα της πρακτικής πολιτικής. Όλα αυτά είναι σημαντικά, τα συναντούμε διαρκώς μπροστά μας, τα γνωρίζουμε από την ιστορία και την, όποια, προσωπική μας μετοχή σε διλήμματα τα οποία προκύπτουν ανά πάσα στιγμή από αυτή την ιστορία. Το θέμα είναι ότι στην αντίδραση του νέου για τη συνάντηση Τσίπρα και Πέρες, διακρίνει κανείς ένα ιδιαίτερο πάθος, μια ξεχωριστή φόρτιση. Ακόμα και έναν τόνο «συναγερμού» για κάτι που δεν  δηλώνεται ευθέως αλλά φτιάχνει μια ατμόσφαιρα συνωμοσίας (τι ακριβώς ειπώθηκε μεταξύ τους;). Αυτή ωστόσο η φόρτιση ακουμπά πράγματι σε ένα υπόστρωμα συναισθημάτων και ηθικών ευαισθησιών με μεγάλο βάθος χρόνου στην Αριστερά και ιδιαίτερα στη δική μας την ελληνική Αριστερά.

Μετεκλογικοί τίτλοι στο νέο πολιτικό τοπίο

του Δημήτρη Χριστόπουλου

 Το πολιτικό τοπίο, όπως διαμορφώθηκε μετά τον Ιούνιο, μας θέτει ενώπιον μιας νέας ιστορικής συνθήκης, η εννοιολόγηση της οποίας αξιώνει συνέχειες και τομές. Μια προσπάθεια ταξινόμησης του τοπίου αυτού θέτει τέσσερις τίτλους με όρους ιεράρχησης, από το σημαντικότερο στο λιγότερο σημαντικό. Θα ήθελα να το υπογραμμίσω, καθώς πολύ συχνά, συνεπαρμένοι από τα γεγονότα, έχουμε την τάση να ξεχνάμε να κάνουμε ιεραρχήσεις ή να τις κάνουμε λάθος.

Τίτλος πρώτος: Επέλαση του  νεοφιλελευθερισμού και νεοσυντηρητισμού

Françoise Lucbert, «Καθιστός άντρας», 1913-14

Αν πριν λίγα χρόνια –σε πολλούς Έλληνες, και όχι μόνο αριστερούς– μας έλεγαν ότι η Ελλάδα θα έχει αυτόν τον πρωθυπουργό θα το θεωρούσαμε αυτοτελή αιτία καταστροφής. Πολλώ δε μάλλον τώρα, που έχουμε αυτόν τον πρωθυπουργό σε μια χώρα που καταστρέφεται. Έτσι έχουν τα πράγματα, και το χάπι δεν χρυσώνεται. Το πρώτο λοιπόν συμπέρασμα, που συνάγεται αβίαστα, είναι ότι καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε την ηγεμονία μιας πολιτικής συμμαχίας δύο ιδεολογιών στην υπερβολή τους. Νεοφιλελευθερισμός ευρωπαϊκής κοπής στη βάση, νεοσυντηρητισμός ελληνικής κοπής στο εποικοδόμημα. Είναι, νομίζω, η πρώτη φορά στη σύγχρονη ελληνική πολιτική ιστορία που έχουμε τον συνδυασμό αυτό σε τέτοια ισχυρή δοσολογία.  Συνήθως είχαμε νεοσυντηρητισμό στους θεσμούς με πατερναλισμό στην οικονομία ή, σπανιότερα, το ανάποδο. Πάντως, σε αυτή την ευρωπαϊκή συγκυρία της νεοφιλελεύθερης συνταγής για την αντιμετώπιση της κρίσης, είναι ιδιαίτερο ότι έχουμε έναν πρωθυπουργό που βρίσκει πολύ χρόνο, προεκλογικά και μετεκλογικά, να θυμίζει ότι πρέπει να ασχοληθεί και με τον «νόμο Ραγκούση» για την ιθαγένεια.

Τίτλος δεύτερος: κοινοβουλευτική και κοινωνική εφόρμηση του νεοναζισμού

Η Αριστερά άργησε, αλλά άρχισε να αντιλαμβάνεται ότι αυτό είναι ένα αυτοτελές πολιτικό διακύβευμα, το οποίο δεν χωράει συμψηφισμούς. Το εκλογικό σώμα της Χρυσής Αυγής αποτελείται από τρεις ομόκεντρους κύκλους. Ο πρώτος κύκλος και στενός πυρήνας είναι η συμμορία, αυτό που ανέκαθεν ήταν η Χρυσή Αυγή.  Ο δεύτερος εμπνέεται από την πολιτική κουλτούρα της αποενοχοποίησης του δωσιλογισμού και του βασιλοχουντισμού, κάτι που δεν τόλμησε –ή μάλλον δεν κατάφερε επαρκώς– το ΛΑΟΣ. Ο τρίτος και μεγαλύτερος κύκλος αποτελείται κατά κύριο λόγο από τμήματα της αφηνιασμένης μικροαστικής τάξης που συμπιέζεται, κατ’ ουσίαν εξαφανίζεται.

Στου τουρισμού την ανοχή

 ΚΙ ΥΣΤΕΡΑ ΓΙΝΑΜΕ ΩΡΑΙΑ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ

Φωτογραφία της Τάνια Χαμγιούκα από τη συλλογή «Women of Gaza» (2010),

Στον απόηχο της τριήμερης επίσκεψης του ισραηλινού προέδρου, Σιμόν Πέρεζ, στην Ελλάδα, σε εξαιρετικό κλίμα όπως είδαμε και διαβάσαμε, οι ισραηλινοί βομβαρδισμοί στη Λωρίδα της Γάζας ξανάρχισαν. Ως «αντίποινα σε πρόσφατες επιθέσεις με ρουκέτες στο νότιο τμήμα της χώρας» ή ως ένα ιδιότυπο ευχετήριο μήνυμα για τον εορτασμό της λήξης του Ραμαζανιού, λίγη σημασία έχει. Και η ζωή συνεχίζεται, μια ζωή στις ρωγμές της κατοχής και του πολέμου.

Στη φωτογραφία της Τάνια Χαμγιούκα από τη συλλογή της «Women of Gaza» (2010), μια οικογένεια στην πόλη της Γάζας κάνει πικ νικ στην παραλία, μια από τις λίγες επιλογές που έχουν απομείνει εκεί για να ξεφύγει κανείς, έστω για λίγο, από τον ασφυκτικό κλοιό.

 Mάνος Αυγερίδης

Η συντομότερη εννεασύλλαβη λέξη της ελληνικής γλώσσας

 ΟΙ ΛΕΞΕΙΣ ΕΧΟΥΝ ΤΗ ΔΙΚΗ ΤΟΥΣ ΙΣΤΟΡΙΑ

του Νίκου Σαραντάκου

Έργο του Joseph Minton, 2008

Το σημερινό σημείωμα είναι το πρώτο μετά τη θερινή ανάπαυλα. Πριν από δυο μήνες, όταν δημοσιεύτηκε το προηγούμενο, είχε μόλις σχηματιστεί η ημιτρικομματική κυβέρνηση συνεργασίας, και καθώς τα κόμματα που τη σχημάτισαν είχαν υιοθετήσει, και τα τρία, για προεκλογική τους παντιέρα την «επανα-διαπραγμάτευση» των όρων του Μνημονίου με τους δανειστές μας, θα περίμενε κανείς να έχει ξεκινήσει ήδη αυτή η διαδικασία, περιέργως όμως το μόνο που ακούμε πια είναι τα περίφημα επιπρόσθετα 11,5 δισεκατομμύρια που πρέπει να εξοικονομηθούν από το πετσί μας, που τον τελευταίο καιρό έχουν κι αυτά αρχίσει ν’ αβγατίζουν και να γίνονται 13, 15, 18 ή και 22. Μια λοιπόν που κανείς δεν προφέρει πια τη λέξη που είχε γίνει καραμέλα τους προηγούμενους μήνες, σκέφτομαι ν’ αφιερώσω το σημερινό σημείωμα στη… συντομότερη εννεασύλλαβη λέξη της ελληνικής γλώσσας, την «επαναδιαπραγμάτευση». Εντάξει, παραδέχομαι ότι η «επαναδιαπραγμάτευση» μπορεί να θεωρηθεί και οχτασύλλαβη, αν το «διά» το προφέρουμε μονοσύλλαβο· όμως δεν τη λέω γι’ αυτό συντομότερη, αλλά επειδή ούτε καν ακούστηκε κατά την πρόσφατη περιοδεία του πρωθυπουργού στην Ευρώπη, οπότε πρέπει να σκεφτούμε ότι θα την πρόφερε τόσο γρήγορα ο πρωθυπουργός που δεν θα προλάβαμε να την ακούσουμε — ή ότι την κατάπιε ώσπου ν’ ανοιγοκλείσουμε τα μάτια μας.

Η επαναδιαπραγμάτευση είναι από τις σχετικά λιγοστές ελληνικές σύνθετες λέξεις με τρεις προθέσεις, επί, ανά και διά. Πίσω της βρίσκουμε τη διαπραγμάτευση, από το «διαπραγματεύομαι», που είναι ήδη αρχαίο και σήμαινε στα ελληνιστικά χρόνια «βγάζω κέρδος από εμπορικές υποθέσεις», και βέβαια στο βάθος έχουμε το πράγμα, από την πολυμελέστατη οικογένεια λέξεων που έχουν γενάρχη τους το ρήμα «πράττω». Το πράγμα (και πρήγμα το έλεγαν οι Ίωνες) σήμαινε στα αρχαία όχι μόνο το κάθε αντικείμενο, υλικό ή νοητό, αλλά, ιδίως στον πληθυντικό, τις δημόσιες και ιδιωτικές υποθέσεις, τα σοβαρά ζητήματα, καμιά φορά και τις σκοτούρες (ένας ενοχλητικός «παρείχε πράγματα»), καθώς και τα κοινά, την πολιτική κατάσταση, σημασία που επιβιώνει και σήμερα, όταν λέμε ότι το τάδε κόμμα «ήρθε στα πράγματα».

Ανταπόκριση από τους πολέμους πατεντών του πληροφορικού καπιταλισμού

του Αντώνη Μπρούμα

Kαίτε Κόλβιτς, «Οι εθελοντές», 1923

Στις 24 Αυγούστου 2012 και μετά από τρεις συναπτές ημέρες συνεδριάσεων, πρωτοβάθμιο δικαστήριο ενόρκων του San Jose της Καλιφόρνιας απεφάνθη ότι η Samsung παραβίασε έξι  διπλώματα ευρεσιτεχνίας (εκλαϊκευμένα πατέντες) της Apple και υποχρέωσε την πρώτη να καταβάλει στη δεύτερη το ιλιγγιώδες ποσό των 1,049 δις δολαρίων ως αποζημίωση. Οι πατέντες της Apple, που απασχόλησαν τους ενόρκους, σχετίζονταν με λογισμικό και σχεδιασμό «έξυπνων» κινητών τηλεφώνων (smartphones) και φορητών Η/Υ (tablets). Είχαν δε τόσο εκτεταμένο περιεχόμενο, που είναι απορίας πώς εξαρχής χορηγήθηκαν από το Γραφείο Πατεντών των ΗΠΑ (US Patent Office). Ενδεικτικά, οι έξι αυτές πατέντες καθιστούσαν ιδιωτική ιδιοκτησία της Apple, μεταξύ άλλων, κάθε δυνατότητα χρήσης χειρονομιών πάνω σε οθόνες αφής για  τον προσανατολισμό (scrolling) και τη μεγέθυνση (zooming) του οπτικού πεδίου του χρήστη ή την επιλογή ψηφιακού περιεχομένου καθώς και το οβάλ και χωρίς γωνίες σχέδιο τέτοιων συσκευών ή την υποστήριξη από αυτές θέσης ενσωματωμένου μικροφώνου.

Η παραπάνω δικαστική απόφαση αποτελεί την πιο πρόσφατη και ίσως την πιο εντυπωσιακή μάχη ενός πολέμου πατεντών μεταξύ των μεγαλύτερων εταιρειών κατασκευής υλισμικού/λογισμικού του πλανήτη γύρω από τις νέες χρυσοφόρες αγορές συσκευών τύπου smartphone και tablet[i]. Πεδίο μάχης του πολέμου αυτού δεν είναι κάποιος συγκεκριμένος τόπος αλλά τα δικαστήρια όλων των χωρών, που έχουν ενταχθεί στον ΠΟΕ και έχουν, κατά συνέπεια, ενσωματώσει τη διεθνή σύμβαση TRIPs και τις λοιπές διεθνείς συμβάσεις των Ηνωμένων Εθνών για τις περιφράξεις των άυλων αγαθών. Οι στρατιές, που αναμετρώνται σε αυτό τον πόλεμο, δεν είναι τα συμβατικά κανόνια της βιομηχανικής εποχής αλλά ad hoc ομάδες δικηγόρων από τις μεγαλύτερες δικηγορικές εταιρείες της Νέας Υόρκης και του City του Λονδίνου, οι οποίοι δεν κρατούν καλάσνικοφ ή χειροβομβίδες, αλλά δικόγραφα χιλιάδων σελίδων πυρηνικής ισχύος. Διακύβευμα του πολέμου αυτού δεν είναι κάποια σύνορα εθνών-κρατών αλλά το ποιος θα ελέγχει το παρόν και το μέλλον του πληροφορικού καπιταλισμού. Γι’ αυτό τον λόγο, σε τούτο τον πόλεμο δεν υπάρχουν καλοί και κακοί, αφού, ανεξάρτητα από την έκβαση των πολλαπλών του αναμετρήσεων, ηττημένες θα είναι πάντα οι κοινωνίες, στο μέτρο που οι περιφράξεις των κατακτήσεων του ανθρώπινου πνεύματος θα διευρύνονται.

Αυτοσχέδια πολεοδομία σε καιρούς κρίσης

της Ελένης Κούκη

 Η έκθεση «Hands on Urbanism 1850-2012. TheRighttoGreen», που διοργάνωσε το Αρχιτεκτονικό Κέντρο της Βιέννης, ολοκληρώθηκε στα τέλη Ιουνίου, αλλά η οπτική της μπορεί να ανοίξει μια μεγάλη συζήτηση, ειδικά σε πόλεις της κρίσης, όπως η Αθήνα.

Ma Shi Po Village, Νέες περιοχές στο Χονγκ Κογκ. © Shu-Mei Huang

Αρχικά, όταν βλέπεις στο κέντρο της Βιέννης τις τεράστιες αφίσες που αναγγέλλουν μια έκθεση για τον αστικό σχεδιασμό από το 1850 μέχρι και σήμερα, το μυαλό σου πηγαίνει στα μεγάλα πολεοδομικά προγράμματα που στα μέσα του 19ου αιώνα άλλαξαν για πάντα τη μορφή πόλεων όπως το Παρίσι και η Βιέννη, σάρωσαν τα μεσαιωνικά τους στοιχεία και τους άνοιξαν τον δρόμο για να γίνουν οι πρώτες εμβληματικές μητροπόλεις της νεωτερικότητας. Μετά, όμως, προσέχεις τον τίτλο της έκθεσης, «Hands on Urbanism, 1850-2012» (κατά προσέγγιση θα μεταφράζαμε «Αυτοσχέδιος εξαστισμός»), και συνειδητοποιείς πόσο πρωτότυπο είναι το εγχείρημα. Γιατί, αυτή τη φορά, το ζητούμενο ήταν να περιγραφεί η ιστορία της μοντέρνας πολεοδομίας από τα κάτω, να αναδειχθεί το πώς η αυτοοργάνωση ανθρώπων που βρίσκονταν σε θέση επισφάλειας έδωσε νέες λύσεις, πίεσε για την καλυτέρευση των συνθηκών διαβίωσης στις αχανείς μητροπόλεις του καπιταλισμού και, γιατί όχι, έθεσε τη βάση για μια πιο δημοκρατική αντίληψη της πολεοδομίας.

Μάλιστα, οι επιμελητές έδωσαν ιδιαίτερη έμφαση σε εγχειρήματα που έχουν να κάνουν με τη διεκδίκηση δημόσιων χώρων πρασίνου, από το πασίγνωστο κίνημα των κοινοτικών κήπων στη Νέα Υόρκη μέχρι το κίνημα για την αστική γεωργία (UPA), στην Κούβα. Σύμφωνα με τους οργανωτές, η διεκδίκηση ενός χώρου πρασίνου από μια κοινότητα είναι πάντα μια περίπλοκη πράξη, που όχι μόνο της εξασφαλίζει καλύτερες συνθήκες διαβίωσης, αλλά ενδυναμώνει τους δεσμούς στο εσωτερικό της και θεμελιώνει τον αυτοσεβασμό της.

Άντερς Μπρέιβικ: ψυχρός, ατάραχος και ψυχικά υγιής

Το μόνο που πρέπει να αλλάξει η τρομοκρατική επίθεση στην Ουτόγια είναι ο ακροδεξιός ρατσισμός

 του Όουεν Τζόουνς

μετάφραση: Μάνος Αυγερίδης

 Ο Άντερς Μπρέιβικ είναι ένας ακροδεξιός τρομοκράτης, όχι ένας τρελός. Σε κάποιους είναι δύσκολο να αφομοιώσουν την ετυμηγορία αυτή: έχουμε έναν άντρα που εκτέλεσε με μεθοδικότητα δεκάδες έφηβους, είτε αυτοί έτρεχαν πανικόβλητοι να σωθούν είτε είχαν παραλύσει από τον τρόμο. Πυροβόλησε παιδιά που παρίσταναν τα πεθαμένα ή  προσπαθούσαν απεγνωσμένα να κολυμπήσουν για να γλιτώσουν. Την ώρα που ξανάφερνε στη μνήμη του τα ογδόντα λεπτά της σφαγής, σε μια απ’ τις πιο ψύχραιμες, ίσως, απολογίες στη μεταπολεμική νομική ιστορία της Ευρώπης, ο τόνος του ήταν ψυχρός και ατάραχος. Ο Μπρέιβικ πέρασε τη δίκη μειδιώντας, ενώ η μόνη στιγμή που έκλαψε ήταν κατά διάρκεια του αξιοθρήνητου προπαγανδιστικού βίντεο που ο ίδιος είχε φτιάξει. Χαμογέλασε ξανά, όταν το δικαστήριο αποφάσισε πως έχει σώας τας φρένας, ανατρέποντας προηγούμενες ψυχιατρικές εκθέσεις. Ήταν ακριβώς αυτό που ήθελε: γι’ αυτόν τον αυτοαποκαλούμενο «πολιτικό ακτιβιστή», το να τον στείλουν σε κάποια ψυχιατρική κλινική θα ήταν, σύμφωνα με τα λόγια του, ο «απόλυτος εξευτελισμός».

Αλλά και πολλές από τις οικογένειες των θυμάτων αναστέναξαν, επίσης, με κάποια ανακούφιση, όταν η περίπτωση της παραφροσύνης αποκλείστηκε. Κάτι τέτοιο θα απάλασσε τον δολοφόνο από την προσωπική ευθύνη για τη σφαγή, την ώρα που εκείνοι θεωρούσαν –και δικαίως– τη θηριωδία του Μπρέιβικ πολιτικό έγκλημα. Όταν τρομοκράτες πυροδοτούν τα ίδια τους τα σώματα στο όνομα, δήθεν, του Αλλάχ, το ζήτημα της παραφροσύνης σπάνια τίθεται στη δημόσια συζήτηση: προφανώς, τους ισλαμιστές τρομοκράτες τους διακατέχει μια ιδεολογία μίσους, ενώ ένας λευκός ακροδεξιός δολοφόνος δεν μπορεί παρά να είναι κλινικά παράφρων. Παρά τις φρικαλεότητες που είχαν θύματα εκατομμύρια Ευρωπαίους στη διάρκεια του 20ού αιώνα –και αποτελούν ζωντανή μνήμη– πολλοί από εμάς αγωνιζόμαστε να αποδεχθούμε ότι απολύτως «λογικά» ανθρώπινα όντα είναι ικανά για πράξεις ανείπωτης βαρβαρότητας. Ο Μπρέιβικ δεν πρέπει να μείνει στη μνήμη ως ένας μανιακός δολοφόνος, ως ο Χάρολντ Σίπμαν ή ο Τεντ Μπάντι της Νορβηγίας. Είναι ένας πολιτικός τρομοκράτης, και το αιματοκύλισμα που προκάλεσε είχε ως κίνητρο το μίσος απέναντι στους σοσιαλιστές και τους μουσουλμάνους.

Μία απoλεσθείσα ευκαιρία

Ο ΜΕΓΑΣ ΑΝΤΙΔΡΑΣΤΙΚΟΣ

γράφει ο κ. Ευθύμιος Εθνικοφρονίδης

Από σήμερα, εγκαινιάζουμε την καινούργια μας στήλη «Ο Μέγας Αντιδραστικός». Δίνουμε τον λόγο σε συμπολίτες μας, με τους οποίους ενδεχομένως δεν συμφωνούμε πλήρως, καθώς έχουν διαφορετικές (συντηρητικότερες σε σχέση με εμάς, αλλά προοδευτικότερες σε σχέση με την κυβέρνηση) αντιλήψεις, οι οποίοι καταθέτουν τις τεκμηριωμένες προτάσεις τους. Ο λόγος σήμερα στον κ. Ευθύμιο Εθνικοφρονίδη.

ΕΝΘΕΜΑΤΑ

Αξιότιμοι Κύριοι Συντάκται των «Ενθεμάτων»

Μετ’ αγαλλιάσεως ασφαλώς και αισθημάτων πατρικής διά τον κ. υπουργόν στοργής, παρακολουθώ την από ενεστώτος Αυγούστου, καθ’ άπασαν την επικράτειαν, του «Ξενίου Διός» εξελισσομένην επιχείρησιν. Και τωόντι ξένιος ο Ζευς ούτος τυγχάνει, καθότι οι προσαγόμενοι εις Κόρινθον, Ξάνθην και άλλας μαγευτικάς της ελληνικής γης περιοχάς φιλοξενούνται, σιτιζόμενοι άμα τε και στεγαζόμενοι, εν συνεχεία δε διά δωρεάν αεροπορικών πτήσεων εις την εαυτών πατρίδαν ακόπως μεταφέρονται — τύχην ήν πλείστοι των ημεδαπών εζήλωσαν. Ουχί λοιπόν ξένιος, αλλά ξενιότατος ο του κ. Δενδίου σύγχρονος Ζευς.

Σφόδρα όμως επιθυμώ όπως την του κ. υπουργού προσοχήν εις σοβαράν τινά παράλειψιν επιστήσω. Ορθοτάτως, καθ’ ημέρα και νύκτα, τα της πολιτείας αστυνομικά όργανα εις το κυνήγι των αλλοδαπών θηραμάτων επιδίδονται. Πλην όμως χρόνον, κόπον και χρήμα πολύ η επιχείρησις απαιτεί, με τον των Δαναΐδων πίθον ομοιάζουσα, δοθέντος του αμετρήτου, οίον οι της σινάπεως κόκκοι, αριθμού των εν Ελλάδι αλλοδαπών. Οίμοι! Διά μιας και μόνης κινήσεως, εντός ολίγων μόνον λεπτών, χιλιάδας Πακιστανών, οίτινες και την αιχμήν του δόρατος αποτελώσιν, ηδύνατο η πολιτεία, μπουζουριάσαι. Την παρελθούσα, ως γνωρίζετε, Παρασκευήν, «αντι“ρατσιστικόν”» «συλλαλητήριον» εις το κλεινόν πάλαι ποτέ άστυ έλαβε χώρα. Δεκάδες χιλιάδων (15.000 –φρίξον ήλιε!– κατά τους οργανωτάς) Πακιστανοί τας κεντρικάς των Αθηνών λεωφόρους κατέκλυσαν, την συγκοινωνίαν κωλύοντες και την κοινήν ησυχίαν ταράσσοντες. Χρυσή, πλην απολεσθείσα ευκαιρία: Αντί, φευ, ματαίως να ζητώμεν Ινδοπακιστανούς και λοιπούς της ελληνίδος γης λαθρεπιβάτας εις ρύμας, αγυιάς, υπόγεια και άλλα σκοτεινά ενδιαιτήματα ένθα επιμελώς τοιούτοι κρύπτονται, ευχερέστατον είη, διά μιας και μόνης κυκλωτικής κινήσεως, οι χιλιάδες «διαδηλωταί» υπό της Αστυνομίας συλληφθήναι. Παρέλκουν της παρούσης οι ειδικοί τεχνικοί τρόποι (γιγάντια απόχη, υπερμεγέθεις κλούβες ή άλλον προσιδιέστερον μέσον), ούς αι αστυνομικαί δυνάμεις θα εχρώντο. Η τεχνική, άλλως τε, η αυτή και απαράλλακτος με την του «Ξενίου Ζηνός»: οιοσδήποτε μελανόχρους, μελαχρινόχρους, ινδοπακιστανόχρους, άνευ ετέρου, πάραυτα συλληφθήσεται.