Βίντεο και φωτογραφίες από την ολονυκτία του Γέροντος Παστιτσίου

Περιέχει ποίημα, εμπνευσμένο από την τελευταία Ποιμαντική Εγκύκλιο του Μητροπολίτη Πειραιώς.

Μην το χάσετε!

Επιμέλεια βίντεο: Αρχάγγελος Καλοδούκας

Ένα σωσίβιο από μολύβι

του Θόδωρου Παρασκευόπουλου

Aντρέ Ντεραίν, «Σπουδή στο γυμνό», 1906

Όλη η συζήτηση που γίνεται για την «επιμήκυνση» του ελληνικού προγράμματος δημοσιονομικής προσαρμογής επιβεβαιώνει πλήρως όσα υποστήριζε όχι μόνο η ελληνική αλλά και η ευρωπαϊκή Αριστερά: Ότι αυτό το πρόγραμμα βοήθειας, υποτίθεται, προς την Ελλάδα ήταν, πρώτον, όπως το είχε αποκαλέσει ένας γερμανός βουλευτής της Αριστεράς, ένα «σωσίβιο από μολύβι», το οποίο τραβάει τη χώρα προς τα κάτω. Και, δεύτερον, ότι τα λεφτά τα οποία δόθηκαν για την εξυπηρέτηση του ελληνικού χρέους είναι πεταμένα. Οι ευρωπαίοι φορολογούμενοι επιβαρύνθηκαν χωρίς λόγο ή, ακριβέστερα, για έναν και μοναδικό λόγο: να βοηθηθούν οι τράπεζες. Αυτά έλεγε και ο ΣΥΡΙΖΑ και αυτά ήταν μέρος της επιχειρηματολογίας του όταν καταψήφισε στη Βουλή μνημόνια και εφαρμοστικούς νόμους· τα ίδια είπαν οι βουλευτές του Μετώπου της Αριστεράς στη Γαλλία και του Die Linke στη Γερμανία. Αυτή ήταν επίσης η επιχειρηματολογία της ολλανδικής Αριστεράς, του Σοσιαλιστικού Κόμματος, στις πρόσφατες εκλογές. Επιμήκυνση του προγράμματος σημαίνει άλλα δύο χρόνια θυσίες προς όφελος των τραπεζιτών.

Για τη χωροταξική αναδιοργάνωση των πανεπιστημίων

του Λόη Λαμπριανίδη

Λάιονελ Φάινγκερ, «Πλοία στο λιμάνι», 1963

 Γράφω αυτό το άρθρο αυτό με αφορμή τη «συζήτηση» που γίνεται, εδώ και δυο χρόνια περίπου, αναφορικά με τη διαφαινόμενη πρόθεση της κυβέρνησης επί υπουργίας Διαμαντοπούλου και σήμερα επί Αρβανιτόπουλου για τη χωροταξική και διοικητική αναδιοργάνωση της ανώτατης εκπαίδευσης (σχέδιο Καλλικράτης και τώρα Αθηνά τα οποία όμως δεν δημοσιοποιήθηκαν ποτέ). Το θέμα αυτό απασχολεί άμεσα μια πληθώρα συναδέλφων στα περιφερειακά πανεπιστήμια όπου μάλιστα κάποιοι, έχοντας αποκτήσει κάποιες συνήθειες και θεωρώντας ότι μπορεί να αλλάξει δραστικά την καθημερινότητα τους  παρακολουθούν με δισταγμό την όλη συζήτηση. Εδώ θα αναφερθώ μόνο στην επιτακτική αναγκαιότητα για τη χωροταξική αναδιάρθρωση των πανεπιστημίων, κάτι που μάλιστα θα έπρεπε να είχε γίνει πολλά χρόνια πριν.

Για το νέο κόμμα: Διάλογος πέρα από τα προφανή

του Δημήτρη Γιατζόγλου

Αντρέ Κερτέζ, «Ακορντεονίστας», 1916

Aς αποσαφηνίσουμε τον στόχο. Το νέο κόμμα συγκροτείται εντός προκαθορισμένων ορίων. Μια προϋπάρχουσα πολιτική δομή, ο υπαρκτός ΣΥΡΙΖΑ, θα μετασχηματιστεί σε ενιαίο πολιτικό φορέα. Αν αυτός ο μετασχηματισμός θα σημάνει μια «ριζική αναμόρφωση, ώστε να γεννηθεί ένα μαζικό, δημοκρατικό, αριστερό κόμμα», είναι ζήτημα ανοιχτό.

Αυτή η διαδικασία έχει τα πλεονεκτήματά της: υπάρχει μια κοινότητα ιδεών, ένα σημαντικό απόθεμα εμπειριών, μια ιστορικότητα. Όλα αυτά όμως συνυπάρχουν με αρκετές αβεβαιότητες, ασυμφωνίες και αποσιωπήσεις, που λειτουργούν ως αδρανειακή μάζα.

Υπάρχει, βεβαίως, η ώθηση της κοινωνικής δυναμικής και «οι νέες συνθήκες», η επιτάχυνση που η συγκυρία προσδίδει στον πολιτικό χρόνο. Μόνο που ένα εγχείρημα όπως η συγκρότηση ενός αριστερού κόμματος δεν προκύπτει ως αυτόματη αντανάκλαση της «αντικειμενικότητας», ως προσαρμογή στην προφάνεια της συγκυρίας. Η κοινωνική δυναμική πρέπει να γονιμοποιηθεί από ιδέες και να πολιτικοποιηθεί δραστικά.

Η φυσική τάξις των πραγμάτων

 KI  ΥΣΤΕΡΑ ΓΙΝΑΜΕ ΩΡΑΙΑ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ

στον Τόλη

Για μερικούς θα μπορούσε να είναι ο ορισμός της ευτυχίας. Κατά κάποιο τρόπο συνάγεται εκ της εικόνος, φυσικά και αβίαστα: Η φάτσα της ηλικιωμένης εκδοχής (της σύγχρονης, μιλώντας σε αφηγηματικό χρόνο) είναι σαφώς η πλέον χαρούμενη, περισσότερο και από αυτή του ανέμελου πιτσιρικιού. Τι άραγε προκαλεί αυτή την ιλαρότητα; Η ανάμνηση των προηγούμενων φωτογραφικών ενσταντανέ, το στοίχημα με τη ζωή που πιθανά είχε βάλει σε καθένα από αυτά; Ένα στοίχημα που κέρδισε: έστι μεν τεκμήριον οράν η φωτογραφία.

Και τι γίνεται όταν διαταράσσεται αυτή η «φυσική τάξις των πραγμάτων»; Όταν στη φωτογραφία που καδράρεις λείπει κάποιο πρόσωπο; Όταν δεν μπορείς, από πολύ νωρίς, να συνοδεύεσαι από τα πιο προσφιλή σου πρόσωπα σε καμιά φωτογραφία; Τι νόημα έχει τότε το οποιοδήποτε στοίχημα;

 Θα θυμηθώ την ρήση του Μ. Καραγάτση πάνω στην οποία έστησε τον «Γιούγκερμαν»: «Η μοίρα των θεών είναι η λήθη, η μοίρα των ανθρώπων ο θάνατος». Ο θάνατος, όπως οι κενές θέσεις των προσώπων στις φωτογραφίες σου. Όπως τα δάκρυα που παίρνουν τις θέσεις τους.  Όπως η αδυναμία να καταλάβεις το γιατί.

Αντιακροδεξιά στρατηγική και αντιφασιστικό μέτωπο

του Δημήτρη Χριστόπουλου

Roger de la Fresnaye, «Μάχη», 1911

Απέναντι στην πολιτική αναγέννηση του νεοναζισμού, προς υπεράσπιση δεν είναι απλώς οι μετανάστες, αλλά η δημοκρατία, η ίδια η πολιτική κοινότητα. Το ζητούμενο σήμερα για μια Αριστερά ενός πλειοψηφικού εθνικού ακροατηρίου είναι η συμβολή στη συγκρότηση μιας πλατιάς αντιφασιστικής συμμαχίας. Αλλιώς, μίζερα, θα πρέπει να αναμετριόμαστε διαρκώς με θεωρίες για την «ανομία» και τα «άκρα». Εδώ όμως έχουμε τέσσερα προβλήματα τα οποία θα προσπαθήσω να θέσω με συνοπτικό τρόπο, όχι για αναιρέσω τη λογική του μετώπου, αλλά για να την ενισχύσω: 1) την καθοριστική τομή που επέφερε στον ελληνικό πολιτικό κόσμο το Μνημόνιο, 2) τη «θεωρία των άκρων», 3) την ηθική ανυποληψία του ελληνικού αστικού κόσμου, 4) την αγοραία αντιμνημονιακή ρητορεία εναντίον της υποτέλειας και της κλεπτοκρατίας.

Η τομή του Μνημονίου

1. Το Μνημόνιο επέφερε ή ενέτεινε μια βαθιά διαίρεση στην ελληνική κοινωνία, τόσο στο επίπεδο της υλικής της υπόστασης όσο, κυρίως, σε αυτό της ιδεολογικής της αναπαράστασης. Ένθεν και ένθεν. Εδώ χρειάζεται ψυχραιμία και δεξιοτεχνία, διότι ένα αντιφασιστικό μέτωπο προϋποθέτει συμμαχίες μεταξύ αντιπάλων στην κατεξοχήν τομή της ελληνικής πολιτικής τα τελευταία χρόνια. Κι αυτό δεν είναι εύκολο. Για να επέλθει αυτή η συμμαχία πρέπει να συμφωνήσουμε, και η μια και η άλλη πλευρά, σε ένα θέμα: στην ανάδειξη της αντιμετώπισης του νεοναζισμού σε αυτοτελές πολιτικό διακύβευμα, μη υποκείμενο σε συμψηφισμούς εξαιτίας της βαρύτατης πολιτειακής και γενικότερης απαξίας που έχει ως τέτοιο. Εδώ ελλοχεύει ο κίνδυνος μιας υπέρμετρης ηθικοποίησης και αισθητικοποίησης του πολιτικού λόγου καθώς η ως τώρα εμπειρία απομόνωσης του ναζισμού, κυρίως στη Γερμανία και την Αυστρία, κατέστη εφικτή διά της αναγωγής της ιδεολογίας αυτής στο απόλυτο κακό με όρους σχεδόν μεταφυσικούς και με υπολογίσιμο κόστος στον τομέα των εγγυήσεων και των δικαιωμάτων, καθώς η ποινικοποίηση του λόγου των εν λόγω κομμάτων προτάχθηκε ως συνταγματική επιταγή.

Πτυχές του Παστίτσιου

του Ιωάννη Σταφίδα

Ο δημιουργός του «Γέροντος Παστιτσίου». Από τη συνέντευκή του στον Κώστα Βαξεβάνη (http://www.koutipandoras.gr/?p=25937)

Έχουν γραφτεί ήδη αρκετά για τον «γέροντα Παστίτσιο». Δεν χρειάζεται, έτσι, να επαναλάβω τα αυτονόητα αλλά και ουσιώδη, ότι δηλαδή η δίωξη πλήττει στην καρδιά του, το δικαίωμα της ελευθερίας της έκφρασης, καθώς η συγκεκριμένη σελίδα δεν περιείχε ούτε απειλές ούτε προτροπές σε βιαιοπραγίες ούτε τίποτα παρόμοιο. Θα περιοριστώ σε δύο πτυχές που νομίζω ότι δεν προσέχτηκαν πολύ.

Το πρώτο είναι ότι ο συλληφθείς δεν μοίραζε φυλλάδια και εικόνες του «γέροντος» στην Ομόνοια, ούτε, έστω, στην κεντρική πλατεία των Ψαχνών. Για να συλληφθεί, χρειάστηκε να κινητοποιηθεί ένας ολόκληρος μηχανισμός του Τμήματος Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος (και εδώ υπάρχει το σοβαρό ζήτημα, εάν το facebook έδωσε τα στοιχεία ή εάν η ΕΛΑΣ τα υφάρπαξε με «ψάρεμα»), εντόπισε τον δράστη, εκδόθηκε ένταλμα, η αστυνομία κατέφθασε σπίτι του, τον συνέλαβε και τον παρέπεμψε στο αυτόφωρο. Η δυσαναλογία με τις  πλημμεληματικού βαθμού κατηγορίες, είναι τερατώδης. Για ποιους έχει κινηθεί ανάλογη διαδικασία, όλα τα τελευταία χρόνια; Για διακινητές παιδικής πορνογραφίας και μεγαλοεκβιαστές, νομίζω.

Μικρασιατική Καταστροφή, 90 χρόνια μετά

«Κι αν σου μιλώ με παραμύθια και παραβολές…»

 της Σίας Αναγνωστοπούλου

Έλληνες στρατιώτες στην Λύγδα της Μ. Ασίας (Μουσείο Ελευθερίου Κ. Βενιζέλου)

Φέτος συμπληρώθηκαν ενενήντα χρόνια από τη μεγάλη περιπέτεια που άρχισε το 1919 και ολοκληρώθηκε δραματικά το 1922, με μια εθνική καταστροφή: τη Μικρασιατική Καταστροφή. Η πυρκαγιά στην πόλη-θρύλο ευμάρειας και κοσμοπολιτισμού, τη Σμύρνη, και τα ανθρώπινα ράκη στο λιμάνι της που, κυνηγημένα από τον τουρκικό στρατό, αναζητούσαν μια θέση στην ελπίδα, συνιστούν τις κορυφαίες στιγμές της επώδυνης βαλκανικής, εθνοποιητικής διαδικασίας που ξεκίνησε τον 19ο αιώνα και ολοκληρώθηκε με προσφυγιά, πολύ αίμα και μεγάλες μετακινήσεις πληθυσμών το 1922. Όμως, παρά το ότι το 1922 εντάσσεται στην ευρύτερη βαλκανική διαδικασία, στην οποία το τελευταίο έθνος-κράτος ήταν η Τουρκία, έχει και κάποιες άλλες διαστάσεις που το καθιστούν εμβληματική χρονολογία. Το 1922 συναντήθηκαν στη Μικρά Ασία συμπυκνωμένα στοιχεία πολλών και σύνθετων παγκόσμιων ιστορικών φαινομένων που ακούμπαγαν σε πολλούς κόσμους (αποικιακός ιμπεριαλισμός και αντιιμπεριαλισμός, εθνικισμός και αντιαποικισμός) που ωστόσο εκφράσθηκαν τελικά ως μια, μέχρι θανάτου, ελληνοτουρκική σύγκρουση.

Σμύρνη, αρχές του 20ού αιώνα. Επιστολικό δελτάριο

Το τέλος του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου σήμανε το οριστικό τέλος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας: για τις παραδοσιακές, σε ανταγωνισμό μεταξύ τους, Μεγάλες Δυνάμεις της εποχής έμενε προς διευθέτηση ένας μεγάλος χώρος, ενώ για μια νέα δύναμη, τις ΗΠΑ, προσφερόταν προς εξάσκηση της παγκόσμιας εμβέλειάς της. Από την άλλη, ωστόσο, η πτώση και ο διαμοιρασμός της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας ανάμεσα στις Δυνάμεις συσπείρωσε δυναμικά για πρώτη φορά τον αποικιοκρατούμενο –μουσουλμανικό και όχι μόνο– κόσμο, για τον οποίο η κατάκτηση της έδρας του χαλίφη (Κωνσταντινούπολη) σηματοδοτούσε την πλήρη ταπείνωση του αποικιοκρατούμενου κόσμου. Αυτή η αντιαποικιακή, αντιιμπεριαλιστική δυναμική συναντιόταν με την άλλη  μεγάλη δυναμική που γεννήθηκε με την Οκτωβριανή Επανάσταση και άλλαξε τους όρους της παγκόσμιας Ιστορίας.

Δύσκολοι αποχωρισμοί

Η «Νέα Εστία» του Σταύρου Ζουμπουλάκη

 του Στρατή Μπουρνάζου

Τεύχος 1843, Απρίλιος 2011

«Μετά από 14 πλήρη χρόνια, 152 τεύχη και 30.000 σελίδες ήρθε η ώρα του αποχαιρετισμού». Με τον λιτό αυτό τρόπο αποχαιρετά ο Σταύρος Ζουμπουλάκης τους αναγνώστες της Νέας Εστίας στο τεύχος 1855, που βρίσκεται στα βιβλιοπωλεία από τον Ιούλιο. Και συνεχίζει: «Στο τεύχος 1704, τον Σεπτέμβριο του 1998, όταν άρχιζε η τέταρτη περίοδος της Νέας Εστίας υπό τη δική μου διεύθυνση, αποφεύγοντας εκτενείς προγραμματικές δηλώσεις, έκλεινα τον προλογικό χαιρετισμό λέγοντας ότι κάθε δέντρο γνωρίζεται από τους καρπούς του. Ούτε τώρα θα κάνω απολογισμό. Τους καρπούς θα τους κρίνουν οι αναγνώστες».

Οι καρποί, μπορούμε τώρα πια να το πούμε με σιγουριά, ήταν πολλοί και εύχυμοι. Αρκούν δύο κινήσεις για να βεβαιωθεί κανείς: ας βάλει δίπλα δίπλα το τεύχος 1704, το πρώτο υπό τη διεύθυνση Ζουμπουλάκη, και το αμέσως προηγούμενο. Και, μετά, ας βάλει παραδίπλα και το 1855, το πιο πρόσφατο. Η διαφορά, και στις δύο συγκρίσεις, είναι εντυπωσιακή. Με δυο λόγια, ο νέος διευθυντής κατάφερε να αναστήσει ένα περιοδικό που το 1998 ήταν μάλλον σκιά της βαριάς ιστορίας του, να φτιάξει μια νέα Νέα Εστία. Του εμφύσησε νέα πνοή, χαρίζοντάς μας ένα περιοδικό έγκυρο, πλούσιο και ζωντανό, βαρύ αλλά και διαυγές, που άνοιγε ορίζοντες και έδινε το παρών στην πνευματική κίνηση. Όλα όσα ζηλεύει κάθε διευθυντής και εκδότης.

Ποια δημοκρατική Ευρώπη; Απάντηση στον Γιούργκεν Χάμπερμας

του Ετιέν Μπαλιμπάρ

μετάφραση: Χρυσάνθη Αυλάμη

Το κείμενο του Γιούργκεν Χάμπερμας, του   Πέτερ Μπόφινγκερ και του Γιούλιαν Νίντα-Ρίμελιν, στο οποίο απαντάει ο Ετιέν Μπαλιμπάρ, δημοσιεύθηκε στα ελληνικά, σε μετάφραση Κάκης Μπαλή, στην Αυγή στις 19.8.2012. Η απάντηση του Ετιέν Μπαλιμπάρ, δημοσιεύθηκε στη Liberation, στις 3.9.2012.

ΕΝΘΕΜΑΤΑ

Τάκης Κατσουλίδης, «Η Λήδα και ο κύκνος», 1993

Ο Γιούργκεν Χάμπερμας τοποθετήθηκε ξεκάθαρα όσον αφορά την κατάσταση στην Ευρώπη και τις αποφάσεις που απαιτεί: μετά το Zur Verfassung Europas(Για το ευρωπαϊκό Σύνταγμα), που μεταφράστηκε τον Μάη στα γαλλικά, η εφημερίδα Le Monde δημοσίευσε στις 27.8.2012 το άρθρο «Ευρώπη, περισσότερο παρά ποτέ», που ο γερμανός φιλόσοφος συνυπογράφει με τον Π. Μπόφινγκερ και τον Γ. Νίντα-Ρίμελιν. Επί της ουσίας, η θέση του Χάμπερμας είναι ότι η κρίση του ευρώ δεν έχει καμία σχέση με τα «λάθη» των σπάταλων κρατών που δυσκολεύονται να φτάσουν τα  «οικονόμα» κράτη (στα γερμανικά, η λέξη Shuld σημαίνει λάθος και χρέος…). Σχετίζεται, κυρίως, με την ανικανότητα των κρατών –που οι κερδοσκόποι βάζουν σε ανταγωνισμό–, να εξουδετερώσουν το παιχνίδι των αγορών και να επιβάλουν μια παγκόσμια ρύθμιση της οικονομίας. Γι’ αυτό τον λόγο δεν θα βγούμε από την κρίση, εάν η Ευρώπη δεν αποφασίσει να «κάνει το βήμα» της πολιτικής ενοποίησης που θα της επέτρεπε να υπερασπιστεί το νόμισμά της και, ταυτοχρόνως, να δρομολογήσει στο εσωτερικό της κοινωνικές πολιτικές όπως και πολιτικές μείωσης των ανισοτήτων που δικαιολογούν την ύπαρξή της. Ο φυσικός χώρος αυτής της μεταμόρφωσης είναι ο «ευρωπαϊκός πυρήνας» (Kemeuropa), δηλαδή η  ευρωζώνη, ενισχυμένη από τα κράτη που αναμένεται να ενσωματωθούν σ’ αυτήν (και ιδιαιτέρως την Πολωνία).

Οι παραλλαγές της κωλοτούμπας

               του Χριστόφορου Κάσδαγλη

(neverest1@gmail.com)

Έργο του Βίκτορ Μπαρτ, 1910

Είναι έτοιμη η Αριστερά να κυβερνήσει; Το γεγονός ότι η κεντροδεξιά δεν τα καταφέρνει δεν αρκεί. Ναι, εκείνοι δεν είναι επαρκείς — αυτό δεν συνεπάγεται ότι η Αριστερά είναι έτοιμη.

Η αλήθεια είναι πως ο ΣΥΡΙΖΑ δεν είναι έτοιμος, πράγμα αναμενόμενο: έλλειψη πληροφόρησης, ένδεια ώριμου στελεχικού δυναμικού, προγραμματική αμηχανία σε τομείς-κλειδιά, απουσία παραστάσεων από δημόσια διαχείριση. Όλο αυτό το δυσθεώρητο άλμα από το 4% στο 27%!

Κι από κάτω χάσκουν ιδεοληψίες διαχρονικές, σύνδρομα μιας Αριστεράς που έμαθε να ζει ως αντιπολίτευση, σαν ποδοσφαιρική ομάδα που ξέρει καλά μονάχα να αμύνεται, σαν κυνηγημένο ζώο κρυμμένο σε λαγούμι ή, έστω, σαν στρατός που προετοιμάζεται για έφοδο σε χρόνο ουτοπικό.