Συμφωνία Ε.Ε.-Τουρκίας: Σαν ένα νέο και πιο βαρύ Μνημόνιο

#Is This a Coup?  #StopTheDeal

του Στρατή Μπουρνάζου

Διαμαρτυρία προσφύγων, που κάθονται στις γραμμές του τρένου, κρατώντας λουλούδια στα χέρια.Ειδομένη,,1.3.2016.Φωτογραφία EFE

Σαν ένα καινούργιο Μνημόνιο – κι αυτό ακόμα πιο βαρύ. Έτσι έλεγε μια φίλη την Τρίτη, όταν βρεθήκαμε στην υποστήριξη του διδακτορικού ενός καλού μας φίλου, ότι νιώθει με την υπογραφή της συμφωνίας Ε.Ε.-Τουρκίας. Ασφαλώς, η αναλογία με όρους ακριβείς δεν στέκει· οι διαφορές είναι σοβαρές και οι επιπτώσεις τους αρκετά διαφορετικές. Ωστόσο, όσοι το λένε –και διαπίστωσα, τις επόμενες μέρες, ότι δεν είναι λίγοι, εντός, εκτός και πέριξ του Σύριζα– έχουν λόγο, ενώ οι όποιες διαφορές επιδεινώνουν την κατάσταση. Γιατί τότε, αν μη τι άλλο, δόθηκε μια μακρά μάχη, και η κυβέρνηση δεν δέχθηκε την «ιδιοκτησία του Μνημονίου», αφού ήταν αποτέλεσμα «πραξικοπήματος» (This is a Coup). Το πλήγμα  όμως της τωρινής συμφωνίας  είναι πιο βαρύ, και επειδή έρχεται σωρευτικά, και επειδή το προσφυγικό-μεταναστευτικό-δικαιωματικό ήταν ένα κρίσιμο πεδίο για την κυβέρνηση και τον Σύριζα. Όχι τόσο για λόγους παράδοσης, αξιακούς  και ευαισθησίας, αλλά και για λόγους ατόφια πολιτικούς: ήταν ένα βασικό πεδίο που έδειχνε τη διαφορά από τη «Δεξιά», αποτελούσε βασικό δίαυλο με τον οποίο η  κυβέρνηση αυτή επικοινωνούσε με τους αλληλέγγυους και τα κινήματα, στην Ελλάδα και την Ευρώπη, βρίσκοντας απήχηση στην κοινωνία. Και το πλήγμα μοιάζει ασήκωτο, επειδή, τούτη τη φορά η κυβέρνηση διεκδικεί την ιδιοκτησία της συμφωνίας, θεωρώντας τη «διπλωματική επιτυχία» και θετικό, έστω δειλό, βήμα.

Δεν χρειάζεται, νομίζω, να αναλύσω ξανά τη συμφωνία (τις σκέψεις μου για μια πρώτη αποτίμηση τις έγραψα στα περασμένα Ενθέματα· βλ. «Όχι πια πρόσφυγες, μόνο “παράτυποι», Τα προβλήματά της τα έχουν αναδείξει πολλοί, η Διεθνής Αμνηστία οργανώνει καμπάνια εναντίον της με τίτλο «Don’t Trade Refugees», ο Καρίμ Λαχιτζί, πρόεδρος  της Διεθνούς Ομοσπονδίας για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (FIDH), μιλάει για «ελεεινή επίδειξη κυνισμού».

Θα σταθώ σε δύο σημεία. Πρώτον, βασική επιδίωξη και  κορμός της συμφωνίας, όπως αναφέρεται με σαφήνεια, είναι η μείωση των ροών από την Τουρκία προς τα ελληνικά νησιά. Ξέρουμε, όμως, ότι οι ροές αυτές είναι στη συντριπτική τους πλειονότητα προσφυγικές (κατά 90%, σύμφωνα με τα στοιχεία της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ)· επομένως, μείωσή τους σημαίνει μείωση των προσφυγικών ροών. Με όποιον τρόπο δηλαδή και αν επιτευχθεί η μείωση (περισσότερο ή λιγότερο νομότυπο –διότι νόμιμος δεν υπάρχει–, εξατομικευμένο, συλλογικό, με επαναπροωθήσεις, χάρη στην παρουσία των νατοϊκών πλοίων, με το χτύπημα των διακινητών και το κλείσιμο των παράνομων οδών, επομένως και  κάθε οδού, αφού νόμιμη οδός δεν υπάρχει κ.ο.κ.), αυτή θα αφορά πρόσφυγες.

Ιστορικός Συμβιβασμός τότε και τώρα

του Γιάννη Μπαλαμπανίδη

Ο Ενρίκο Μπερλίνγκουερ μιλάει σε εργάτες της FIAT, δεκαετία του 1980 (Πηγή: ΑΣΚΙ)

Λίγες ημέρες πριν τις πρόσφατες ισπανικές εκλογές, ο επικεφαλής του Podemos Πάμπλο Ιγκλέσιας αφιέρωνε μια σειρά άρθρων στη μεγαλύτερη εφημερίδα της χώρας για να εξηγήσει ότι η Ισπανία έχει ανάγκη από έναν «νέο Ιστορικό Συμβιβασμό» («Un nuevo compromiso histórico», El Pais, 9.12.2015). Ο τριανταεφτάχρονος πολιτικός υποστήριζε, σε αυτά, ότι χρειάζεται μια νέα δημοκρατική μετάβαση («Transición»), τριάντα εφτά χρόνια μετά την ισπανική Μεταπολίτευση. To Podemos, κόμμα που γενέθλια πράξη του ήταν το κίνημα των πλατειών της Μαδρίτης και της Βαρκελώνης, αυτοσυστήθηκε έτσι ως ο φορέας μεταβίβασης στην κεντρική πολιτική των αιτημάτων που το κίνημα ανέδειξε: διεύρυνση της δημοκρατικής συμμετοχής, απο-πολιτικοποιημένη δικαιοσύνη, αγώνας κατά της διαφθοράς και της κακής διακυβέρνησης, επέκταση των κοινωνικών και περιβαλλοντικών δικαιωμάτων. Η προώθηση της ατζέντας αυτής, διευκρίνιζε, θα γίνει με μέτωπο απέναντι στις ελίτ, ωστόσο μέσα από ευρύτερες πολιτικές συναινέσεις.

Λίγες ημέρες νωρίτερα, ο κατά τι μεγαλύτερός του Αλέξης Τσίπρας, ηγέτης του κόμματος-«οδηγού» για την ευρισκόμενη σε άνθηση ευρωπαϊκή ριζοσπαστική Αριστερά, μιλώντας ενώπιον της κομματικής νεολαίας, απέρριπτε τη στρατηγική της εφόδου και τους «αγώνες της μιας στιγμής». Υπερασπιζόμενος τη στροφή του περασμένου καλοκαιριού, αντέτασσε, στις «κενές θεωρητικολογίες του εγχώριου αριστερισμού», την ανάγκη πολιτικών συμμαχιών διότι, όπως εξηγούσε, «τα ιστορικά άλματα χρειάζονται ιστορικούς συμβιβασμούς».

Πύρρειο Έτος

25.1.2016: Ένας χρόνος κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-3

του Λουδοβίκου Κωτσονόπουλου

Φωτογραφία: European Press Photo Agency

Δυο εκλογικές αναμετρήσεις, ένα δημοψήφισμα, ένα λεόντειο σύμφωνο με τους δανειστές και μία διάσπαση. Πρόκειται για ένα έτος που μάλλον θα το μνημονεύουμε στις κουβέντες μας τις επόμενες δεκαετίες – και ελπίζω όχι όπως το «κεντρώο διάλειμμα» του Πλαστήρα της περιόδου 1950-1951. Υπάρχουν, ασφαλώς, πολλοί τρόποι για να αξιολογηθεί ο βίος και η πολιτεία αυτής της κυβέρνησης. Ο πιο δημοφιλής εξ αυτών, ιδιαίτερα ανάμεσα στους απογοητευμένους και αποχωρήσαντες του καλοκαιριού, είναι η σύγκριση των πεπραγμένων της με τις θέσεις που είχε διακηρύξει κατά καιρούς το κόμμα. Το αποτέλεσμα εδώ είναι προφανώς εκ προοιμίου αρνητικό. Ένας δεύτερος τρόπος είναι να αξιολογήσει κανείς το αν ο ΣΥΡΙΖΑ ανταποκρίθηκε σε όλες αυτές τις προσδοκίες για αλλαγή του τρόπου με τον οποίο γίνεται η πολιτική. Αυτό είναι κάτι που δεν μπορεί να κριθεί εύκολα μέσα σε ένα χρόνο, πολύ περισσότερο τώρα που τα δείγματα γραφής είναι ανάμεικτα και μοιάζει αμφίβολο τι θα επικρατήσει στο τέλος.

Ο ΣΥΡΙΖΑ ανήλθε στην εξουσία επειδή προσέφερε δύο προεκλογικές απαντήσεις στο αδιέξοδο της πολιτικής κρίσης με το οποίο βρίσκονταν, και εξακολουθεί να βρίσκεται, αντιμέτωπη η χώρα. Η πρώτη απάντηση συνδεόταν με το τέλος της λιτότητας. Η δεύτερη είχε να κάνει με την εκρίζωση της διαφθοράς που συνδεόταν άμεσα με τη μεταρρύθμιση του πολιτικού συστήματος. Στη βάση αυτών των δύο στοιχείων θα προσπαθήσω να ιχνηλατήσω την πορεία του κυβερνητικού σχήματος τον τελευταίο χρόνο.

Ζαλισμένοι από τη σταθερο-στασιμότητα

25.1.2016: Ένας χρόνος κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-1

 του Κωστή Καρπόζηλου 

Η «Συριζοσκουφίτσα» πάει στις Βρυξέλλες. Σκίτσο του Thibaut Soulcié, 26.1.2015

Το να διαβάζει κανείς όσα έχει γράψει στο παρελθόν είναι πολύ συχνά αμήχανο. Είναι όμως ένας καλός τρόπος για να αναλογιστεί τη μετασχηματιστική δύναμη του χρόνου. Παρατήρησα ότι πολλοί στις πυκνές μας συζητήσεις για τα όσα συνέβησαν το 2015 ξεκινούμε από αυτή τη διαπίστωση: το πόσο μακρινά φαντάζουν όσα σκεφτόμασταν τέτοιες μέρες πριν μόλις δώδεκα μήνες. Στο πνεύμα αυτό, έψαξα ένα κείμενο που είχα γράψει, στον «Χρόνο», τις παραμονές των εκλογών του Ιανουαρίου για να μετρήσω την απόσταση. Ο τίτλος του ήταν «το 1%» και ξεκινούσε με την περίφημη παραβολή του μεσοπολεμικού κομμουνιστή συνδικαλιστή για την οικονομική κρίση που «είναι ένα μεγάλο παλούκι» και το ερώτημα σε τίνος –των καπνεμπόρων ή των καπνεργατών– τον πισινό θα κατέληγε. Κάπως έτσι προσπαθούσα τότε να περιγράψω το ζήτημα που θα καθόριζε «την επιτυχία ή την αποτυχία του πειράματος της κυβέρνησης της Αριστεράς»: ποιος θα επωμιστεί τα βάρη της ύφεσης;

To αουτσάιντερ που έγινε νικητής – και ποιος θα τον πολεμήσει

 

του Στρατή Μπουρνάζου

Η εκλογή του Κυριάκου Μητσοτάκη  συνιστά, σίγουρα, πολιτικό γεγονός – και  όχι μόνο επειδή η Ν.Δ. αποκτά πρόεδρο έπειτα από μια παρατεταμένη περίοδο πολιτικής στασιμότητας, αν όχι παραλυσίας. Εκτός αυτού, η εκλογή Μητσοτάκη έχει ποιοτικά χαρακτηριστικά, που αξίζει, πιστεύω, να διερευνήσουμε σε δύο κατευθύνσεις. Πρώτον, πώς το «αουτσάιντερ» μπόρεσε να κερδίσει, δεύτερον τι  θα ακολουθήσει. Όσον αφορά το πρώτο, μπορούμε  να διακρίνουμε τρεις κατηγορίες λόγων:

α) Τυχαία περιστατικά όπως η ματαίωση της εκλογής στις 22 Νοεμβρίου και η επιμήκυνση της προεκλογικής περιόδου, ή η κακοκαιρία την προηγούμενη Κυριακή. Τέτοιοι παράγοντες είναι ίσως οι λιγότερο σημαντικοί και ενδιαφέροντες, ωστόσο όταν μιλάμε για μια διαφορά 16.000 ψήφων δεν μπορούμε να τους αγνοήσουμε.

β) Το πραγματολογικό επίπεδο: η ευθεία στήριξη του Άδωνη Γεωργιάδη και η έμμεση αλλά σαφής του Απόστολου Τζιτζικώστα στον Κ. Μητσοτάκη – η φωτογραφία των τριών στον αγιασμό των υδάτων στη Θεσσαλονίκη ήταν εύγλωττη. Εδώ, επίσης, πρέπει να σταθμίσουμε τις συμμαχίες και τις αντιπαλότητες στο ενδοκομματικό πεδίο: μητσοτακικοί, σαμαρικοί κλπ.

Στο ίδιο πραγματολογικό επίπεδο, ακόμα μεγαλύτερη σημασία έχει η κοινωνική σύνθεση της ψήφου, την οποία επισήμαναν  ο Θανάσης Καμπαγιάννης στο facebook, και ο Τάσος Κωστόπουλος στην Εφημερίδα των Συντακτών. Παραθέτω από το άρθρο του Κωστόπουλου:  «Η πρώτη πτυχή αφορά την πόλωση στο εσωτερικό της Ν.Δ., με τις εύπορες συνοικίες να ψηφίζουν κατά κύριο λόγο Κυριάκο Μητσοτάκη (και, συμπληρωματικά, Άδωνη Γεωργιάδη κατά τον πρώτο γύρο), ενώ τα λαϊκότερα στρώματα τάχθηκαν σε μεγαλύτερο βαθμό υπέρ του καραμανλικού Μεϊμαράκη. Ο τελευταίος ήρθε, έτσι, πρώτος στο Περιστέρι, στο Αιγάλεω, στο Κερατσίνι και τη Δραπετσώνα, στον Ασπρόπυργο, στον Βύρωνα, στην Καλλιθέα, στη Νίκαια, στον Κορυδαλλό, στο Πέραμα και στον Δήμο Φυλής. Ο Κυριάκος, αντίθετα, σάρωσε στον Διόνυσο, στη Ραφήνα, στο Παλιό Φάληρο, στη Βάρη-Βουλιαγμένη, στη Γλυφάδα, στον Αλιμο και, πάνω απ’ όλα, στο Ψυχικό και την Κηφισιά. Η δεύτερη πτυχή της πόλωσης αφορά αυτή καθεαυτή την παρουσία της Ν.Δ., ως μαζικού κόμματος, στους επιμέρους δήμους [με βάση τον αριθμό όσων ψήφισαν]: ένας στους επτά κατοίκους του Ψυχικού ή της Φιλοθέης κι ένας στους έντεκα της Κηφισιάς είναι μέλος της Ν.Δ., έναντι ενός μόλις στους σαράντα στο Περιστέρι, ενός στους πενήντα στη Νέα Ιωνία ή την Αγία Βαρβάρα, ενός στους εξήντα στη Νίκαια και ενός στους εβδομήντα στο Ίλιο ή τον Κορυδαλλό!» («Ταξική πόλωση στις εκλογές της ΝΔ», Εφ.Συν., 15.1.2016).  Και εδώ κολλάει η κατακλείδα του στάτους του Καμπαγιάννη: «Το Περιστέρι και ο Πειραιάς μπορεί να μην μπορούν να νικήσουν την Κηφισιά και τη Γλυφάδα εντός της Νέας Δημοκρατίας. Αλλά στο δημοψήφισμα του Ιούλη του 2015 έκαναν περίπατο» –  και έτσι,  εκτιμάει, τα πράγματα θα είναι δύσκολα για τον Κυριάκο, στις εθνικές εκλογές.

Το δύσκολο αντάμωμα του ΣΥΡΙΖΑ με τη λαϊκή του βάση

του Παντελή Κυπριανού

Κόμμα κυρίως των αστικών κέντρων, των μικροαστικών και αστικών στρωμάτων αρχικά, ο ΣΥΡΙΖΑ ψηφίζεται σήμερα κατεξοχήν από τα λαϊκά στρώματα. Η ανατροπή δεν μεταφράζεται οργανωτικά και δεν αντανακλάται στις πρακτικές του. Γιατί;

Βασίλι Καντίνσκι, «Αυτοσχεδιασμός αρ. 6», 1909

Ενάντια στους ιδεολογικούς προσανατολισμούς του, Ο ΣΥΡΙΖΑ παρέμεινε μέχρι το 2012 κόμμα των πόλεων και των μορφωμένων μικροαστικών και μεσοαστικών στρωμάτων. Από τη σκοπιά αυτή έμοιαζε περισσότερο με το ΚΚΕ εσωτερικού και λιγότερο με το ΚΚΕ, κόμμα κατεξοχήν διαταξικό. Η κοινωνική σύνθεση του προσέδιδε διακριτή φυσιογνωμία. Προσέλκυε ομάδες που δυσφορούσαν με τη ΝΔ και το ΠΑΣΟΚ, τα οποία πρόβαλαν ένα λόγο πολύσημο, επιδεκτικό σε κάθε λαϊκή δυσαρέσκεια. Ο ΣΥΡΙΖΑ, αντίθετα, όπως και στο παρελθόν η ανανεωτική Αριστερά, χάρη και στην κοινωνική του σύνθεση, είχε ένα ριζοσπαστικό, εν πολλοίς φιλελεύθερο, λόγο εστιασμένο στην αποδοχή της ετερότητας και τα δικαιώματα, ατομικά και κοινωνικά.

Η φυσιογνωμία αυτή αποτελούσε δύναμη και αδυναμία. Τον καθιστούσε συμπαθή σε τμήματα της κοινωνίας, ιδιαίτερα τα μορφωμένα στρώματα των πόλεων, ακόμη και στα κυρίαρχα ΜΜΕ. Σ΄ αυτό βοηθούσαν και τα στελέχη του, μορφωμένοι μεσοαστοί στην πλειονότητά τους, διακρινόμενοι για τις γνώσεις και τη στάση ζωής τους. Αυτό, όμως, δεν μεταφραζόταν σε εκλογική επιρροή. Ο αδυσώπητος ανταγωνισμός για την εξουσία των δύο κομμάτων του πάλαι ποτέ δικομματισμού συνέθλιβε τη συμπάθεια και το καθήλωνε σε χαμηλά ποσοστά.

Πολιτικός και κοινωνικός χρόνος

του Νίκου Χατζηνικολάου

Η εικόνα δεν έχει αλλάξει. Στη Φορμίωνος, από το ξεκίνημά της στο Βρυσάκι μέχρι την Υμηττού, και πιο πάνω, μέχρι τη Φιλολάου, σχεδόν τα μισά μαγαζιά έχουν βάλει λουκέτο. Ελάχιστα άλλαξαν χέρια από την αρχή της κρίσης. Τους τελευταίους μήνες ένας παπουτσής μεταφέρθηκε λίγο πιο πάνω, ενώ ένα ζαχαροπλαστείο έκλεισε και στη θέση του ανοίγει ένας που πουλάει απορρυπαντικά. Ίδια εικόνα στα κλειστά μαγαζιά: μερικοί λογαριασμοί πεταμένοι κάτω απ’ την πόρτα, στα βρώμικα τζάμια κολλημένες αφίσες και οι γνωστές αγγελίες με το ΕΝΟΙΚΙΑΖΕΤΑΙ σε κίτρινο φόντο. Για το ίδιο κύκλωμα, που δουλεύει κυρίως με Πακιστανούς, ψάχνoυν προσεχτικά στους κάδους απορριμμάτων για μεταλλικά αντικείμενα, ενώ άλλοι, μερικοί με σκούρο δέρμα αλλά οι περισσότεροι λευκοί, κυρίως ηλικιωμένοι, ψάχνουν για κάτι φαγώσιμο.

«Δεύτερη διακυβέρνηση της Αριστεράς», θα πει ο άλλος. «Ένα χρόνο είσαστε στην εξουσία. Τί κάνατε;»

Η κυβέρνηση που ορκίστηκε στις 23 Σεπτεμβρίου 2015 είναι αντικείμενο οξύτατης κριτικής. Τι φυσικότερο; Έχω την εντύπωση παρόλα αυτά ότι με την κυβέρνηση Τσίπρα συμβαίνει κάτι διαφορετικό. Μετά το 1974, μόνο στα πρώτα χρόνια της διακυβέρνησης Ανδρέα Παπανδρέου θυμάμαι να συνέβη κάτι ανάλογο. Τόση παραπληροφόρηση. Τόση μισαλλοδοξία. Παράλληλα, ούτε η κυβέρνηση ούτε ο ΣΥΡΙΖΑ εξηγούν επαρκώς στον κόσμο πού βρισκόμαστε και ποιες είναι οι προϋποθέσεις για να μπορέσει να αλλάξει η εικόνα στο επίπεδο της καθημερινότητας. Με αποτέλεσμα οι άλλοι να αλωνίζουν. Υπάρχει ένα κενό πληροφόρησης. Δεν χρειάζεται προπαγάνδα αλλά ενημέρωση.

«Διαφωνείς με το Μνημόνιο, αλλά έχεις κάτι άλλο να προτείνεις;»

Η απουσία εναλλακτικής πρότασης

της Γεωργίας Βαλωμένου

Ρόμπερτ Μπερένυ, «Γυναίκα που παίζει τσέλο», 1928

Στις 12 Ιουλίου 2015 η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ υπέγραψε το τρίτο Μνημόνιο, «ελλείψει καλύτερης εναλλακτικής πρότασης», σύμφωνα με τους υποστηρικτές της αλλά και πολλούς από τους επικριτές της.

Η διαπραγματευτική ήττα της κυβέρνησης, μια ήττα που μοιραζόμαστε όλοι όσοι τη στηρίξαμε, είναι η ήττα μιας συγκεκριμένης διαπραγματευτικής στρατηγικής, η οποία συνίσταται ακριβώς στην έλλειψη εναλλακτικής. Ο Γ. Βαρουφάκης, στην αρχή των διαπραγματεύσεων, είχε δηλώσει: «Αν δεν διανοείσαι την ρήξη, δεν μπορείς να διαπραγματευτείς». Ωστόσο, η διαπραγματευτική ομάδα δεν διανοήθηκε τη ρήξη, κάνοντας την πολιτική εκτίμηση πως η ρήξη θα είναι Αρμαγεδδώνας για τη χώρα – μια εκτίμηση για την οποία δεν δόθηκε ποτέ καμία αιτιολόγηση.

Η έλλειψη εναλλακτικής πρότασης από την πλευρά της κυβέρνησης, ακριβώς επειδή αποτελούσε στρατηγική επιλογή, δεν αντιμετωπίστηκε ως λάθος, ως κάτι για το οποίο θα έπρεπε να αποδοθούν ευθύνες. Αντίθετα, η κυβέρνηση, απαντώντας στην «κατηγορία» των αντιπάλων της ότι οδηγεί τη χώρα στη δραχμή, και επιλέγοντας να αγνοήσει εκείνους από τους υποστηρικτές της που είχε προσελκύσει με τη φράση «καμία θυσία για το ευρώ», ισχυρίστηκε –και έπεισε– πως ουδέποτε διανοήθηκε την έξοδο από την ευρωζώνη.

Υπάρχει ελπίδα;

Η Γερμανία εξανάγκασε την Ελλάδα να αποδεχθεί ένα πρόγραμμα που θα καταστρέψει την οικονομία της και θα εξαφανίσει τη δημόσια περιουσία της για τα επόμενα πενήντα χρόνια.

Πωλ Μέισον, Τhe Guardian, 18.10.2015 (και στα ελληνικά Η Αυγή, 25.10.2015)

Του Χρήστου Λάσκου

Καρλ Χόφερ, «Το κορίτσι που βάζει δίσκους στο πικάπ», 1939

Βασικό θέμα της ναυαρχίδας του αστικού τύπου στην Ελλάδα, του διαβόητου ΔΟΛ, το τελευταίο διάστημα, είναι πως οι Ευρωπαίοι εταίροι νιώθουν καθόλα ευχαριστημένοι από τη συμπεριφορά της ελληνικής κυβέρνησης μετά τον Σεπτέμβριο. Δεν χάνουν, λέγεται, ευκαιρία να δηλώνουν πόσο παραγωγικότερη είναι η σχέση μεταξύ των δύο πλευρών, αν συγκριθεί με αυτή που είχαν διαμορφώσει οι προηγούμενες μνημονιακές κυβερνήσεις. Έκπληκτοι οι «δανειστές» παρακολουθούν την αποφασιστικότητα με την οποία ο Αλέξης Τσίπρας και οι συνεργάτες του έχουν αναλάβει την πλήρη και ακριβή υλοποίηση των συμφωνηθέντων. Σε τέτοιο βαθμό, μάλιστα, συμβαίνουν όλα αυτά που η ελληνική κυβέρνηση έχει εξελιχθεί, όπως σημειώνουν Τα Νέα, από μαύρο πρόβατο στον «καλύτερο εχθρό» του ευρωπαϊκού κατεστημένου.

Θα μπορούσε, βέβαια, να σκεφτεί κανείς πως Τα Νέα κλπ. έχουν τους δικούς τους λόγους να διαχέουν τέτοιες εικόνες. Έχουν τις στοχεύσεις τους, που αντιστοιχούν άμεσα στα συμφέροντα που διακονούν. Άρα, τα πράγματα μπορεί να μην είναι έτσι.

Κύρια κατοικία, απειλές και προστασία

της Κατερίνας Κνήτου

Η ιδιόκτητη κατοικία, και η ακίνητη περιουσία γενικότερα, αποτέλεσαν τόσο στην Ελλάδα όσο και σε άλλες χώρες του Νότου (Ισπανία, Πορτογαλία, Ιταλία) στρατηγικό στοιχείο οικονομικής ανάπτυξης για λόγους κοινωνικούς και ιστορικούς.

Robert Doisneau – Σπίτι από χαρτόνια

Στην Ελλάδα το γνωστό «να έχουμε ένα κεραμίδι πάνω από το κεφάλι μας», αποτέλεσε  στόχο ζωής για τη γενιά των ανθρώπων  που μετακινήθηκε μαζικά στις πόλεις, μετά την Kατοχή και τον Eμφύλιο, παράδοση  που συνεχίστηκε και στις επόμενες γενιές και υποδαυλίστηκε από τη «φούσκα» της κτηματαγοράς με την εκτεταμένη προώθηση του δανεισμού ως εργαλείου αναθέρμανσης της αγοράς.

Στην Ελλάδα το μεγάλο ποσοστό ιδιοκατοίκησης, που έφτανε στα πρώτα χρόνια της κρίσης το 80%, αποτέλεσε εξαρχής κεντρικό στόχο των δανειστών, που επιθυμούσαν και επιθυμούν τη δραστική του μείωση στο πλαίσιο της αναδιανομής πλούτου σε όφελος των οικονομικών ελίτ  που στοχεύουν  να εισέλθουν δυναμικά στην αγορά του real estate και να αναδιαμορφώσουν το χωρικό τοπίο στα σύγχρονα αστικά κέντρα.

Πίσω από τις στατιστικές

Κόκκινα δάνεια, πλειστηριασμοί και τράπεζες

της Τόνιας Κατερίνη 

Το σχέδιο ρύθμισης των κόκκινων δανείων αποτέλεσε, όλα τα τελευταία χρόνια κεντρικό ζήτημα στις «διαπραγματεύσεις» ανάμεσα στις διαδοχικές κυβερνήσεις και τους δανειστές. Ειδικά από τον Σεπτέμβρη και μετά, η κυβέρνηση διαμήνυσε, σε όλους τους δυνατούς τόνους, ότι έκανε μια πολύ σκληρή διαπραγμάτευση, στο τέλος της οποίας εμφανίστηκε ικανοποιημένη από το αποτέλεσμα. Ικανοποιημένοι όμως εμφανίστηκαν και οι δανειστές που θα προχωρήσουν στην εκταμίευση της καθυστερούμενης δόσης.

Φωτογραφία του Τάκη Γέρου, 2015

Βασικό θέμα, που έχει κυριαρχήσει στη δημόσια συζήτηση και αντιπαράθεση, είναι τα ποσοστά όσων προστατεύει η συμφωνία. Ωστόσο, καθώς αυτά τα ποσοστά κινούνται σε ευρύτατα πλαίσια και είναι δύσκολο να προσδιοριστούν με ακρίβεια αυτή τη στιγμή, ας αφήσουμε λίγο στην άκρη τις (αυθαίρετες συχνά) στατιστικές και αναγωγές, και ας δούμε τη μεγάλη εικόνα. Τι συμφωνήθηκε λοιπόν επί της αρχής;

ΣΥΡΙΖΑ και Αντιρατσιστικά Φεστιβάλ ή για την πολιτική της απόλυτης διαφοράς

του Δημοσθένη Παπαδάτου-Αναγνωστόπουλου

Η (μη) συμμετοχή του ΣΥΡΙΖΑ στο Αντιρατσιστικό Φεστιβάλ Κοινωνικής Αλληλεγγύης  Θεσσαλονίκης, μετά την ομόφωνη απόφαση της Αντιρατσιστικής Πρωτοβουλίας, δεν αφορά τα πάνελ της διοργάνωσης: αν ίσχυε αυτό, προσωπικά θα τη συμμεριζόμουν. Επιπλέον, ανακοινώσεις, επιστολές, βιτριολικά σχόλια στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, φήμες ότι ο ΣΥΡΙΖΑ Θεσσαλονίκης θα μποϋκοτάρει το Φεστιβάλ, ακόμα και η εμπλοκή του κακόφημου ΣΚΑΪ (!) υπέρ του ΣΥΡΙΖΑ, βεβαιώνουν ότι υπάρχει θέμα. Πράγματι: «δεν γίνεται τον Ιούλη να καταγγέλλουμε όλοι μαζί τα μνημόνια, τον Αύγουστο να τα υπογράφουμε και τον Οκτώβρη [να] συνυπογράφουμε μανιφέστα περί κοινωνικής αλληλεγγύης».[1] Πιστεύω ωστόσο ότι οι σύντροφοι και οι συντρόφισσες της Αντιρατσιστικής αποφάσισαν λάθος.

Θέλω να πω ότι, με το κριτήριο της πράξης, που πάει να πει ανεξαρτήτως προθέσεων, ο ΣΥΡΙΖΑ έχει περάσει απέναντι: Μπορεί οι βουλευτές ή τα στελέχη του να δυσανασχετούν με το τρίτο Μνημόνιο, να το βρίζουν όταν συζητούν μεταξύ τους ή με φίλους τους στο τηλέφωνο, και ασφαλώς να μην το θεωρούν ευλογία — πάντως οι βουλευτές του ψήφισαν και θα ξαναψηφίσουν προαπαιτούμενα, τα στελέχη του προπαγανδίζουν το τέλος του αντι-μνημονίου, ενώ τα μέλη του, ανεξαρτήτως απόψεων, στήριξαν μια καμπάνια που βεβαίωνε ότι το «πρόγραμμα» θα εφαρμοστεί απαρεγκλίτως. Το κριτήριο της πράξης, ωστόσο, δεν μπορεί να ισχύει α λα καρτ. Με το ίδιο λοιπόν κριτήριο, ο ΣΥΡΙΖΑ (και οι βουλευτές, τα στελέχη, τα μέλη του) διεκδικούν την οργανική σχέση που είχαν ως τώρα με το αντιρατσιστικό κίνημα — μια σχέση που δεν είχε ποτέ, εξού και δεν τη διεκδικεί, κανένα κόμμα της μνημονιακής Κεντροαριστεράς, από αυτά που θεωρούν αυτονόητη τη λιτότητα αλλά επιθυμητό ένα μίνιμουμ πολιτικού φιλελευθερισμού και ανθρωπισμού.

Kανάλια και δημοσκοπήσεις: Η κότα έκανε το αυγό ή το αυγό την κότα;

του Δημοσθένη Δώδου

Οι ραγδαίες και πρωτόγνωρες πολιτικές εξελίξεις από τα μέσα Αυγούστου (ψήφιση του Μνημονίου, με 32 βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ να μην το ψηφίζουν· παραίτηση της κυβέρνησης· συγκρότηση της ΛΑΕ) βρήκαν –όσους μπορούσαν– σε ολιγοήμερες, έστω, διακοπές. Επιπλέον προκάλεσαν, βέβαια, μεγάλη σύγχυση, κυρίως σε εκείνους που τον Γενάρη είχαν ψηφίσει ΣΥΡΙΖΑ. Η προκήρυξη των εκλογών, στις 28 Αυγούστου, έδωσε το σύνθημα για την μαζική εμφάνιση στα ΜΜΕ δημοσκοπήσεων διαφόρων εταιρειών.

Φωτογραφία: Άγγελος Χριστοφιλόπουλος/FOSPHOTOS
(πηγή: http://www.popaganda.gr)

Για τις εταιρείες δημοσκοπήσεων, το άλλοτε αρκούντως καλοπληρωμένο προϊόν τους, στην εποχή της κρίσης μετατράπηκε σε μια κακοπληρωμένη «ανάθεση», προκειμένου να παραμένουν στην επικαιρότητα. Έτσι όμως φαίνεται να επιβεβαιώνεται η άποψη που εξέφρασε στέλεχος εταιρείας, σχεδόν μια βδομάδα πριν τις εκλογές: ό,τι πληρώνεις, παίρνεις.

Οι δημοσκοπήσεις εδώ και πολλά χρόνια –για λόγους κόστους– είναι τηλεφωνικές, και οι εταιρείες είναι υποχρεωμένες να αναζητούν το δείγμα τους μόνο σε σταθερά τηλέφωνα. Και μπορεί να ανακοινώνουν ότι η δημοσκόπηση έγινε σε δείγμα «χιλίων τόσων» ατόμων, από πουθενά όμως δεν προκύπτει πόσες «απουσίες» και πόσες «αρνήσεις» υπήρξαν.

Η αντίσταση της πολιτικής

του Μιχάλη Μπαρτσίδη

Με τις εκλογές του Σεπτεμβρίου έχει κλείσει ένας κύκλος ιστορικών γεγονότων και μπορεί να προβεί κανείς σε έναν πρώτο απολογισμό. Θα υποστηρίξω, εντελώς σχηματικά εδώ, μια ερμηνεία της ευρείας εκλογικής υποστήριξης του ΣΥΡΙΖΑ με βάση την «πολιτική της αξιοπρέπειας», η οποία έδωσε πνοή και κινητοποίησε ξανά, αν και όχι τόσο παθιασμένα όπως πριν, ένα μέρος του λαού.

Φωτογραφία: European Press Photo Agency

Οι συνηθέστερες ερμηνείες και στάσεις έναντι της τελικής κατάληξης της επτάμηνης πορείας βασίζονται σε μια κοινή περιγραφή όπου, μέσα από σκαμπανεβάσματα και αντιστροφές, διακρίνονται δυο περίοδοι του ΣΥΡΙΖΑ που χωρίζονται με μια τομή: το νέο μνημόνιο. Ο «μνημονιακός Τσίπρας» δεν έχει καμιά σχέση με τον «ανατροπέα» του Ιανουαρίου, μετέτρεψε το Όχι του δημοψηφίσματος σε Ναι, δεν τήρησε τις υποσχέσεις του, συμμορφώθηκε στις υποδείξεις της τρόικας, εγκλωβίστηκε εθελουσίως στην παγίδα που του έστησαν, σπέρνοντας την απογοήτευση, την ήττα και την καταστροφή. Μέγιστη συνέπεια, η απώλεια του ηθικού πλεονεκτήματος της Αριστεράς με το οποίο άξιζε κανείς να στρατεύεται, να μάχεται, να δίνει νόημα στη ζωή του.  Από την αρχή της σύντομης προεκλογικής περιόδου, οι εξ αριστερών σφοδρές κριτικές εκδιπλώνουν τις πρωτο-μοντερνιστικές βεβαιότητές τους βασιζόμενες σε οφθαλμοφανή στοιχεία και γεγονότα που πείθουν για την ασυνέπεια και προδοσία του Όχι της αντίστασης.  Σφοδρές βεβαιότητες που όσο δυνατά χτυπούν τόσο χάνουν και το δίκιο τους, αρνούμενες να σκεφτούν τη συνθετότητα της ιστορικής κατάστασης που μπορεί να αποκληθεί «ελληνική ανωμαλία».

Από τον Ιανουάριο στον Σεπτέμβριο: Δύο εκλογές και ένα δημοψήφισμα

του Ηλία Τσαουσάκη

Πηγή: http://www.philenews.com

Για να κατανοήσουμε το εκλογικό αποτέλεσμα, χρειάζεται να μελετήσουμε προσεκτικά την προηγούμενη εκλογική αναμέτρηση και να θυμηθούμε με ακρίβεια το επτάμηνο που μεσολάβησε, καθώς και τη μεγάλη κοινωνική επιρροή που κατέκτησε ο ΣΥΡΙΖΑ αυτό το διάστημα, τον πιο πυκνό, ίσως, πολιτικό χρόνο της μεταπολίτευσης. Βασικοί λόγοι της επιτυχίας του ΣΥΡΙΖΑ τον Ιανουάριο ήταν η συσπείρωση μεγάλου μέρους του αντιμνημονιακού μετώπου που είχε δημιουργηθεί την περασμένη πενταετία, η απευθείας μετακίνηση ψηφοφόρων από τη ΝΔ προς τον ΣΥΡΙΖΑ, η ιδεολογική μετατόπιση της ΝΔ στα δεξιά της πολιτικής κλίμακας, καθώς και η χαμηλή αξιολόγηση της διακυβέρνησης Σαμαρά. Στις εκλογές εκείνες, έχουμε την καθολική επικράτηση της «ελπίδας έναντι του φόβου» με κύριο εκφραστή της τον Αλέξη Τσίπρα.

Τους πρώτους τουλάχιστον τέσσερις μήνες της διακυβέρνησης, το πολιτικό κλίμα χαρακτηρίστηκε δημοσκοπικά από την κυριαρχία του ΣΥΡΙΖΑ. Βασικά χαρακτηριστικά: καθολική αποδοχή του πρωθυπουργού, σημαντική μείωση των ποσοστών του Α. Σαμαρά με παράλληλη συρρίκνωση της ΝΔ, θετική εικόνα για το έργο της κυβέρνησης, καθώς και συντριπτική υπεροχή του ΣΥΡΙΖΑ στην πρόθεση ψήφου, στοιχείο που πιθανόν υποτιμήθηκε στη διάρκεια της προεκλογικής περιόδου του Σεπτεμβρίου.

Ένας Σεπτέμβρης που δεν είναι Γενάρης ούτε Δεκέμβρης

του Στρατή Μπουρνάζου

Το εκλογικό αποτέλεσμα της περασμένης Κυριακής μπορεί να συζητηθεί με πολλούς τρόπους. Θα το κάνω, εδώ, με δύο, εντελώς βασικούς. Πρώτον, ως προς τις άμεσες συνέπειές του, και πρωτίστως όσον αφορά αυτό για το οποίο γίνονται οι εκλογές: τον σχηματισμό κυβέρνησης. Δεύτερον, σε σχέση με τις διαδικασίες που πυροδοτεί, τα ρήγματα που ανοίγει, τους συσχετισμούς που παγιώνει ή ανατρέπει.

Ο Σεπτέμβρης του Γιάννη Τσαρούχη

1. Το πρώτο επίπεδο μοιάζει λιγότερο συναρπαστικό, αλλά είναι το βασικό, κι από αυτό πρέπει να ξεκινήσουμε. Εδώ, έχουμε ασφαλώς μια πολύ μεγάλη νίκη του ΣΥΡΙΖΑ, αλλά και των ΑΝΕΛ. Ο πρώτος κατάφερε εν μέσω κατακλυσμού (Μνημόνιο, διάσπαση, αποχώρηση μελών, απογοήτευση) να διατηρήσει σταθερά τα ποσοστά του, ενώ οι δεύτεροι, σε πείσμα όλων των προγνωστικών, μπήκαν στη Βουλή. Ειδικά ο ΣΥΡΙΖΑ πετυχαίνει μείζονα πολιτικά κέρδη: η νίκη είναι ολοκάθαρη, η διαφορά από Ν.Δ. μεγάλη, επικρατεί συντριπτικά στον χώρο αριστερά του Κέντρου, και έχει εξ αριστερών κοινοβουλευτική αντιπολίτευση μόνο το ΚΚΕ. Και, βέβαια, το ποσοστό του τού επιτρέπει (με το δεδομένο εκλογικό σύστημα) να συνεχίσει τη «βολική» συγκυβέρνηση με τους ΑΝΕΛ, χωρίς να πασχίσει για άλλες πιο δύσκολες και ταραχώδεις συνθέσεις (με ΠΑΣΟΚ ή/και Ποτάμι, οικουμενική, μεγάλο συνασπισμό κλπ.). Βολική, σίγουρα, αλλά διόλου ανώδυνη αυτή η συνέχιση: ακόμα και όσοι εξακολουθούν να θεωρούν τη συγκυβέρνηση με τους ΑΝΕΛ το μη χοίρον, αντιλαμβάνονται τις αλλαγές που δημιουργεί στην πολιτική και τη φυσιογνωμία του ΣΥΡΙΖΑ η παγίωση αυτής της συμπόρευσης.

Ελλάδα: σκέψεις μετά τη μάχη

Η ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΑΡΙΣΤΕΡΑ Ο ΣΥΡΙΖΑ ΚΑΙ Η Ε.Ε. – 1

του Πάμπλο Μπουστίντουι Αμαδόρ

μετάφραση από τα ισπανικά: Μαρία Καλαντζοπούλου

Η έκβαση της ελληνικής κρίσης έχει οδηγήσει στην απελπισία πολλούς από εκείνους που εργάζονται για μια δημοκρατική αλλαγή στην Ευρώπη. Πρέπει να πούμε τα πράγματα με τ’ όνομά τους: το τρίτο Μνημόνιο συνιστά μια σοβαρή οπισθοχώρηση, το τίμημα της οποίας θα συνεχίσει να πληρώνει ο ελληνικός λαός με χρόνια ταλαιπωρίας και λιτότητας, μια αποθάρρυνση για όσους πιστεύουν στην οικοδόμηση μιας δημοκρατικής και κοινωνικής Ευρώπης. Είναι μια νοσηρή συμφωνία, προϊόν της πολιτικής και χρηματοπιστωτικής φαυλότητας των πιστωτών, που δεν επιδιώκει να υπερασπιστεί το γενικό συμφέρον ούτε της Ελλάδας ούτε της Ευρώπης, αλλά να ισχυροποιήσει την πολιτική και χρηματοπιστωτική κυριαρχία της Γερμανίας και να εξουδετερώσει οποιαδήποτε δυνατότητα πολιτικής εναλλακτικής στην ευρωπαϊκή περιφέρεια. Ωστόσο, μετά από αυτές τις διαπιστώσεις, θεωρώ αναγκαίο να προχωρήσω σε μια σειρά παρατηρήσεων για τη σημερινή ευρωπαϊκή κατάσταση και τις προοπτικές που ανοίγονται ως προς όλες τις μάχες που θα ακολουθήσουν.

Μαρκ Σαγκάλ, «Πάνω από το χωριό», 1914-18

1. Στην Ευρώπη διεξάγεται, σήμερα, μια παγκόσμια σύγκρουση ανάμεσα στη λιτότητα και τη δημοκρατία. Η σύγκρουση αυτή επηρεάζει όλες τις σφαίρες της πολιτικής και κοινωνικής ζωής και πρόκειται να καθορίσει τους ορίζοντες, τις δυνατότητες και τις πιθανότητες μιας πολιτικής δράσης με δυναμική μετασχηματισμού για τις επόμενες δεκαετίες. Είναι θεμελιώδες να συλλογιστούμε και να κατανοήσουμε το εξής: ο Αλέξης Τσίπρας δεν συγκρούστηκε με τις συντηρητικές δυνάμεις του κυρίαρχου καθεστώτος, αλλά με ένα status quo δυναμικό, που βρίσκεται σε διαδικασία επαναπροσδιορισμού και μετασχηματισμού. Βρισκόμαστε σε μια στιγμή βαθιάς και πολύπλοκης γεωπολιτικής μεταλλαγής· και, ανάλογα με το εύρος της προσέγγισης, την κλίμακα χώρου και χρόνου που χρησιμοποιούμε για να την εξηγήσουμε, η προοπτική όσων συνέβησαν στην Ελλάδα αλλάζει αξιοσημείωτα. Η ανάγνωση της συγκεκριμένης συγκυρίας –μια οδυνηρή ήττα– μπορεί να οδηγήσει στη μοιρολατρία, που συσκοτίζει την κατανόηση και είναι εχθρός της ανάλυσης: σε μια μακροπρόθεσμη συστημική προοπτική, οι δημοκρατικές δυνάμεις πρέπει να ανασυντεθούν, να αναγνωρίσουν τις προόδους –που είναι πολλές– και τις ήττες των τελευταίων έξι μηνών, προχωρώντας στις κατευθύνσεις που μπορούν να δημιουργήσουν προϋποθέσεις για τις επόμενες μάχες με πιο ευνοϊκούς όρους. Το κυρίαρχο καθεστώς διακρίνεται από ρευστότητα, και συνεχίζει να είναι ανοιχτή η δυνατότητα μιας βαθιάς πολιτικής αλλαγής που θα βάλει τέλος στη λιτότητα και θα εγκαινιάσει τον εκδημοκρατισμό της οικονομικής, πολιτικής και κοινωνικής μας ζωής. Αρκεί να δούμε τις εργατικές και δημοκρατικές συνελεύσεις ή αυτό που συνέβη στις τουρκικές εκλογές, στη Σκωτία ή στις ισπανικές αυτοδιοικητικές εκλογές: η προοπτική της αλλαγής, κατά μείζονα λόγο χάρη στην ελληνική εξέλιξη, είναι σήμερα πιο ανοιχτή απ’ ότι πριν από έναν χρόνο.

Με την πολιτική φιλοδοξία της ρήξης και της νίκης

Η ΑΡΙΣΤΕΡΑ, Η ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ, ΤΟ ΚΙΝΗΜΑ ΑΠΕΝΑΝΤΙ ΣΤΟ  ΜΝΗΜΟΝΙΟ-2

της Ειρήνης Γαϊτάνου

Βρισκόμαστε σε μια σημαντική καμπή, καθώς ο κύκλος που χαρακτήρισε την τελευταία πενταετία, μετά την ένταξη στους μνημονιακούς μηχανισμούς, κάθε άλλο παρά έχει κλείσει, με κυρίαρχα χαρακτηριστικά του την ανάταση του κοινωνικού κινήματος και τη βαθιά πολιτική κρίση. Σήμερα η κρίση αυτή βαθαίνει, ενώ το εγχείρημα ΣΥΡΙΖΑ υπέστη μια σημαντική στρατηγική ήττα, με την προσχώρηση του στο μνημονιακό στρατόπεδο.

Γιώργος Βακαλό, «Ταυρομάχος»

Η εξέλιξη αυτή δεν αφήνει περιθώρια άσκησης ουσιαστικής αριστερής πολιτικής, όπως έχει ήδη φανεί. Ωστόσο, καθώς οι αιτίες και συνέπειες της στρατηγικής αυτής ήττας αφορούν, αν και σε διαφορετικό βαθμό, όλη την αριστερά και το λαό, καλούμαστε να εγκύψουμε σε βάθος πάνω στα χαρακτηριστικά της –με αυστηρή κριτική ματιά αλλά μακριά από ευκολίες και τάσεις απλής αυτοεπιβεβαίωσης– αν θέλουμε να συμβάλλουμε ώστε η υπέρβασή της να σηματοδοτήσει μια νέα δυνατότητα για μια αριστερή πολιτική. Αυτό επιτάσσει πρώτα πρώτα, να επανανοηματοδότησουμε την τελευταία, με όρους όχι απλά ηθικούς, αλλά μιας στρατηγικής αναζήτησης, που θα περιλαμβάνει το μετασχηματισμό του υπάρχοντος, με ορίζοντα την κομμουνιστική προοπτική, παράλληλα με τη βελτίωση των συνθηκών ζωής στο παρόν.

Η μετάλλαξη του ΣΥΡΙΖΑ

του Νίκου Χατζηνικολάου

Η λέξη «μετάλλαξη» έγινε της μόδας. Όρος που έρχεται από τον χώρο της βιολογίας, μπήκε στο πολιτικό μας λεξιλόγιο μεταφέροντας αρνητικούς συνειρμούς: «ξαφνική αλλαγή ιδιότητας του οργανισμού η οποία κατόπιν μεταβιβάζεται κληρονομικά», είναι ο ορισμός που δίνει το Λεξικό του Ιδρύματος Τριανταφυλλίδη.

Σκίτσο του Eduardo Estrada, «El Pais», 14.7.2015

Ήμουνα μπροστά στην τηλεόραση εκείνο το βράδυ της 15ης Ιουλίου, όταν γινόταν η πρώτη συζήτηση στη Βουλή για τα προαπαιτούμενα της νέας συμφωνίας με τους δανειστές και άκουσα έναν βουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ να μιλάει. Δεν τον γνώριζα. Μου έδωσε την εντύπωση ότι μιλούσε με αγωνία και ειλικρίνεια. «Εκείνο που φοβάμαι», είπε, «είναι η μετάλλαξή μας, η μετάλλαξη του ΣΥΡΙΖΑ». Αυτό ήταν το βασικό νόημα που συγκράτησα.

Η «μετάλλαξη» του ΣΥΡΙΖΑ είναι όμως πραγματικότητα εδώ και καιρό. Είναι συνεχής και με βεβαιότητα θα συνεχιστεί. Ποιες ιδιότητες του οργανισμού του άλλαξαν, ποιες ενδέχεται ν’ αλλάξουν και προς ποια κατεύθυνση; Αυτά είναι τα ερωτήματα που τίθενται, που δίκαια μας απασχολούν, που κλέβουν τις νύχτες και τις κουβέντες μας.

Να κυβερνάς, δηλαδή

Η Αριστερά στον καιρό των μνημονίων-4

του Βαγγέλη Καραμανωλάκη

Mιχάλης Αμάραντος, «Χωρίς τίτλο», 2013

Ερωτήματα, όπως αυτά που μας θέτουν σήμερα οι φίλοι των «Ενθεμάτων», έχουν, συνήθως, ένα δομικό πρόβλημα: οι έννοιες που τίθενται ως αφετηρία των συλλογισμών, τους οποίους καλούνται να αναπτύξουν οι ερωτώμενοι, εκλαμβάνονται ως αυτονόητες. Αλλιώς: Πριν απαντήσει κανείς στο ποια είναι τα περιθώρια άσκησης αριστερής πολιτικής, χρειάζεται να θέσει ένα άλλο ερώτημα: Τι σημαίνει, στην Ελλάδα και την Ευρώπη του 2015, «αριστερή πολιτική»; Πώς την ορίζουμε μετά τις εμπειρίες και τις διαψεύσεις αυτών των μηνών; Το ερώτημα δεν είναι ρητορικό ούτε εύκολο. Επειδή, ακόμη και εάν συμφωνήσουμε στο «αυτονόητο», ότι δηλαδή η αριστερή πολιτική ορίζεται από την επιδίωξη βασικών στόχων όπως η κοινωνική δικαιοσύνη, η φροντίδα για τους αδύναμους, η δημοκρατία κλπ. αυτό δεν αρκεί. Γιατί αμέσως μετά έρχεται το ουσιώδες: με ποιους τρόπους πετυχαίνεις, πώς σχεδιάζεις και πώς εφαρμόζεις αυτή την πολιτική. Εδώ, από τη μια, όταν δεν λάβεις υπόψη τα δεδομένα, τις διεθνείς συνθήκες και τους συσχετισμούς, τότε η διάψευσή της είναι εξαιρετικά οδυνηρή. Από την άλλη, στην προσπάθεια να προσαρμοστείς, κινδυνεύεις να απολέσεις όλα εκείνα τα στοιχεία που σε χαρακτηρίζουν και για τα οποία έχεις διεκδικήσει τη διακυβέρνηση. Η εμπειρία των τελευταίων μηνών δείχνει, δυστυχώς, ότι το ένα δεν αποκλείει το άλλο, συνήθως συνυπάρχουν.