Τελευταίο γράμμα από την Αμερική

«Minima Memoralia», Η ιστορία του παππού του Άγγελου Ελεφάντη

του Λάμπρου Μπαλτσιώτη

 Είναι μερικά κείμενα που τα ’χω παραχώσει σε εδική θέση, για να ξέρω πού είναι, ένα είδος «τα αγαπημένα μου». Τώρα που σκάλιζα στην ντουλάπα έπεσα πάνω σε ένα τεύχος του Πολίτη. Ήταν αυτό που είχε τα Minima Memoralia. Η ιστορία του παππού μου»,[1] του Άγγελου Ελεφάντη. Το έβγαλα έξω για να το δώσω στο γιο μου, μπας και το διαβάσει, πράγμα δύσκολο, αλλά λέω ας προσπαθήσω. Έλα όμως που κάθισα και το ξαναδιάβασα, για πέμπτη μάλλον φορά, εγώ. Και εκεί που το τέλειωνα, μαζί με όλα τ’ άλλα που σκεφτόμουνα με αφορμή το κείμενο, μου ήρθε η ιδέα: Ρε Άγγελε, θα τον βρούμε τον παππού σου στην Αμερική.

Και ξεκίνησα, ταλαιπωρήθηκα να σου πω, γιατί οι συνδρομές μου έχουν λήξει, ξέρεις όλα on line τα ’χουν οι Αμερικάνοι. Και να σου πω πώς κόλλησα και τα ’ψαχνα αυτά, τα Ellis Island και τα σχετικά, με τους Τσάμηδες — αυτό το «Ταχήρ» που με φώναζες, λόγω Τσάμηδων, το κόλλησε και ο Λεωνίδας προσωρινά. Καταρχάς, μην ξεχάσω να σου πω, γιατί ξέρω ότι θα γουστάρεις, ότι οι Τσάμηδες που βγήκαν με τον ΕΛΑΣ στο βουνό ήταν απ’ όσους είχαν σχέσεις με τον αλβανικό εθνικισμό, οι νοικοκυραίοι, οι «διαφωτισμένοι», όχι οι άλλοι οι φτωχοί, οι κολίγοι, οι θρησκευόμενοι. Ε, καλά, εντάξει, τα έλεγες εσύ. Να σου πω όμως και το δικό μου, βρήκα και εθελοντές στον Ισπανικό Εμφύλιο, χριστιανούς και μουσουλμάνους Αρβανίτες, Τσάμηδες, κοντοχωριανούς μαζί, ξέρεις ότι τρελαίνομαι για κάτι τέτοια.

Βρήκα λοιπόν ότι ο παππούς σου έφτασε νομιμότατος στο Ellis Ιsland στις 14 Μαρτίου 1912 από την Πάτρα με ένα πλοίο Alice· δεν το ’ψαξα τι ήταν αυτό το πλοίο. Έφυγε δυο χρόνια μετά απ’ ό,τι νομίζατε, δηλαδή σχεδόν τρία χρόνια κρυβόταν στην Ελλάδα ή σκότωσε το λοχαγό αργότερα. «Το εισιτήριο πληρωμένο από τον ίδιο», τον Dimitri Miliakis, γράφει η καρτέλα, επάγγελμα εργάτης («Labourer»). Κοίταξε, όντως ήταν πολύ ψηλός για την εποχή του, 5 πόδια, 10 ίντσες, — από λίγο που έψαξα 30-40 ονόματα από το πλοίο, είναι ο ψηλότερος. Από το Νεοχώρι λέει η λίστα. Κοίτα, έχουν κάνει μια μεταγραφή του κώλου με τα ονόματα οι Αμερικάνοι και γράφουν Neshori, δεν μπορούν να διαβάσουν τους χαρακτήρες που έγραφαν οι ίδιοι, όχι τίποτα άλλοι, πριν εκατό χρόνια — άστη αυτή τη συζήτηση, μην τη φέρεις στο πολυτονικό τώρα. Τέλος πάντων, Νεοχώρι γράφει εμφανώς η λίστα στο πρωτότυπο. Έχει και διάφορους συντοπίτες του το καράβι, δε θυμάμαι τώρα, α, έναν απ’ τη Φουρνά θυμήθηκα — σωστός έτσι; όχι τα Φουρνά.

Το «Xero» και ο Πιέρ Μενάρ

Toν Δημήτρη Ιωάννου τον ξέρετε ως συνεργάτη των «Ενθεμάτων». Εμείς, εσχάτως ανακαλύψαμε μία ακόμα ιδιότητά του (εκτός από τις ιδιότητες του αρχιτέκτονα-πολεοδόμου και του συνεργάτη της Κ.Ο. του ΣΥΡΙΖΑ): του μέλους των θρυλικών bokomolech, ενός από τα σημαντικότερα αγγλόφωνα συγκροτήματα του εναλλακτικού ροκ της δεκαετίας του 1990, με φανατικό κοινό. Τον Δεκέμβρη συμπληρώθηκαν είκοσι χρόνια από την επίσημη κυκλοφορία του «Xero», του πρώτου τους δίσκου. Με την ευκαιρία, έδωσαν μια επετειακή συναυλία, στις 20 Δεκεμβρίου στην Αθήνα, στην οποία παρουσίασαν ζωντανά όλα τα κομμάτια του δίσκου, ένα προς ένα, με τη σειρά. Η συναυλία ήταν λαμπρή, όπως μας είπαν όσοι πήγαν, και από άποψη προσέλευσης, αλλά και ως συνάντηση μουσικής, συναισθημάτων και ανθρώπων. Ζητήσαμε λοιπόν από τον Δημήτρη να μας γράψει δυο λόγια γι’ αυτήν.

 του Δημήτρη Ιωάννου

Η προσέλευση ήταν εντυπωσιακή, και θα δικαιολογούσα οποιονδήποτε θα την απέδιδε στη νοσταλγία που η βιομηχανία του ροκ ξέρει να εκμεταλλεύεται τόσο καλά με ένα σωρό αντίστοιχα ψευδο-συμβάντα.

Μέχρι που είδα τον Χ., έναν καλό φίλο που είχα καιρό να δω, ο οποίος μου είπε (σχεδόν παρεμπιπτόντως) πως το πιο σημαντικό επίτευγμα της μπάντας που μένει ενεργή τόσα χρόνια δεν είναι τα πέντε-δέκα-όσα ωραία τραγούδια έχει αφήσει πίσω της, αλλά το ότι δημιουργεί «συμβάντα που λειτουργούν σαν άγκιστρα στο χρόνο, σαν πυκνωτές που μας επιτρέπουν να συναντιόμαστε». Πριν περάσουν πέντε λεπτά, ήρθε και με βρήκε ο Π., με τον οποίο είχαμε χαθεί για χρόνια, κι ο οποίος μου είπε πως είχε αλλού να πάει, αλλά πέρασε μόνο και μόνο για να με δει και ν’ ανταλλάξουμε τηλέφωνα, και ίσως να ακούσει ένα-δυο κομμάτια, αν προλάβαινε.

Παραβιάζει το «πνεύμα του Συντάγματος» η άρνηση εκλογής Προέδρου της Δημοκρατίας;

του Μανώλη  Μελισσάρη 

Επαναλαμβάνεται τακτικά έπειτα από την τρίτη ψηφοφορία για την εκλογή Προέδρου της Δημοκρατίας πως όσοι δεν συναίνεσαν στην εκλογή του κ. Δήμα παραβίασαν «το πνεύμα του συνταγματικού νομοθέτη» (κατά τον κ. Μεϊμαράκη) και πως σέρνουν την χώρα σε πρόωρες εκλογές (κατά τον κ. Πρωθυπουργό, ο οποίος λιγότερες από 24 ώρες αργότερα ξεκίνησε την προεκλογική του εκστρατεία με το ίδιο επιχείρημα ενώπιον του ΠτΔ σε δημόσια συνομιλία μαζί του κατά τρόπο μάλλον απρεπή). Η μομφή ασφαλώς δεν είναι αυστηρά νομική, ότι δηλαδή όσοι αρνήθηκαν να επικροτήσουν την υποψηφιότητα του κ. Δήμα έπραξαν παραβιάζοντας το Σύνταγμα κατά τρόπο που μπορεί να ακυρώσει την πράξη τους, αλλά πολιτική, ότι δηλαδή όσοι δεν υπερψήφισαν καταχράστηκαν τον θεσμικό τους ρόλο. Ούτως ή άλλως, είναι μομφή σοβαρή. Είναι όμως και εντελώς αστήρικτη.

Η αυξημένη πλειοψηφία που απαιτεί το άρθρο 32 του Συντάγματος πράγματι αποσκοπεί στην επίτευξη της ευρύτερης δυνατής κοινοβουλευτικής συναίνεσης. Το κρίσιμο ερώτημα όμως είναι γιατί κρίνει ο συντακτικός νομοθέτης πως χρειάζεται, τουλάχιστον σε πρώτη φάση, τέτοια αυξημένη πλειοψηφία και ως προς τι απαιτείται συναίνεση.

ΕΝΦΙΑ, αμφιπολίτευση, ISIS, ιπτάμενοι αναρχικοί, αριστερή κυβέρνηση

ΟΙ ΛΕΞΕΙΣ ΕΧΟΥΝ ΤΗ ΔΙΚΗ ΤΟΥΣ ΙΣΤΟΡΙΑ

Μια περιήγηση στις Λέξεις του 2014

του Νίκου Σαραντάκου 

Για τέταρτη χρονιά φέτος, η στήλη θα ενδώσει στο έθιμο των ημερών, κι έτσι θα έχει χαρακτήρα ανασκόπησης. Θα επιχειρήσουμε να καταγράψουμε τις λέξεις της χρονιάς, μ’ άλλα λόγια τις λέξεις που σημάδεψαν το 2014, που συζητήθηκαν και ακούστηκαν πολύ, ή και που γεννήθηκαν μέσα στη χρονιά που πέρασε. Ωστόσο, φέτος υπάρχει κάτι που διαφοροποιεί ριζικά την κατάσταση σε σύγκριση με τις προηγούμενες χρονιές, μια και το 2014 όχι μόνο ήταν φορτωμένο με γεγονότα αλλά και κλείνει κατά εντελώς ασυνήθιστο τρόπο: μέσα σε προεκλογική περίοδο, κάτι που συμβαίνει πρώτη φορά από το 1936.

Έργο του Ζανγκ Μπο, σύγχρονου κινέζου ζωγράφου

Το ίδιο ερώτημα το συζητήσαμε και με τους επισκέπτες του ιστολογίου «Οι λέξεις έχουν τη δική τους ιστορία», που έχει τον ίδιο τίτλο με τη στήλη μας, κι εκείνοι ψήφισαν για Λέξη του 2014 τον ΕΝΦΙΑ, παρόλο που δεν πρόκειται για «κανονική» λέξη αλλά για ακρώνυμο: ωστόσο, ο Ενιαίος Φόρος Ιδιοκτησίας Ακινήτων, για να αναλύσουμε τον όρο, που ήρθε να αντικαταστήσει το χαράτσι και κατέληξε σε πολύ χειρότερον εφιάλτη, πράγματι σημάδεψε τη χρονιά που πέρασε και στάθηκε καθοριστικός για την οριστική μεταστροφή του πολιτικού κλίματος.

Ο «κομμουνιστικός ορίζοντας», η ισότητα και η δημοκρατία

Eνόψει των εκλογών στις 25.1

Η αριστερή κυβέρνηση ως μεγάλο πολιτικό στοίχημα και όχι ως ιστορική βεβαιότητα

του Κώστα Δουζινα

Λίγο πριν τις εκλογές του 2012, το περιοδικό των πλουσίων Forbes δημοσίευσε άρθρο κάποιου Bill Frezza με τίτλο «Δώστε στην Ελλάδα αυτό που της αξίζει: τον κομμουνισμό». Ο πλανήτης χρειάζεται ένα σύγχρονο παράδειγμα του κομμουνισμού εν δράσει και δεν υπάρχει καλύτερος υποψήφιος από την Ελλάδα: «Πετάξτε τους από την Ε.Ε., κόψτε την ροή των τζάμπα ευρώ και μετά καθίστε αναπαυτικά και απολαύστε για μια γενιά την καταστροφή» (βλ. goo.gl/6msY3H). Δεν ξέρω πού βρήκε ο κ. Frezza τα «τζάμπα ευρώ», αλλά αυτή πρέπει να είναι μια από τις πρώτες εμφανίσεις της ιδέας της «αριστερής παρένθεσης» — λιγότερο σύντομης, βέβαια, από ότι μας λένε εσχάτως.

Έργο του Αλφόν Χόροβιτς («Νέοι Πρωτοπόροι», Μάης 1936)

Τον θυμήθηκα ξανά τη Δευτέρα, που αναγγέλθηκαν οι εκλογές του Γενάρη. Της Ελλάδας, λοιπόν, της αξίζει ο κομμουνισμός! Όχι βέβαια ο κομμουνισμός του πάλαι πότε «υπαρκτού». Ούτε είναι βέβαια καθολικός ο κομμουνισμός ενός κόμματος με συγκεντρωτισμό για τα μέλη και δημοκρατία για τους ηγέτες. Άλλωστε, οι επιθέσεις της ηγεσίας του ΚΚΕ στον ΣΥΡΙΖΑ δεν στηρίζονται στην σταθερότητα της πίστης ή τη βεβαιότητα των αξιών αλλά ακριβώς στο αντίθετο. Όπως ξέρουμε από την Ιστορία, ο δογματισμός εκφράζει τον ανομολόγητο φόβο ότι οι υποτιθέμενες «ακλόνητες αλήθειες» είναι ψεύτικες, οι απόλυτες αξίες ιδεολογήματα, και αυτοί που χαρακτηρίζονται εχθροί οι μεγαλύτεροι φίλοι και σύμμαχοι.

Αρχαιολογικοί Διάλογοι 2015

Διάλογοι με μεγάλη (και όχι μόνο αρχαιολογική) σημασία

Αθήνα, 9, 10 και 11 Ιανουαρίου (το πρόγραμμα στο τέλος του ποστ)

Οι «Αρχαιολογικοί Διάλογοι» είναι ένας νέος θεσμός. Όπως λένε οι οργανωτές, είναι «ένας διαρκής κριτικός και αναστοχαστικός διάλογος για τις αρχαιότητες και την αρχαιολογία στη σημερινή κοινωνία, με βασική του μορφή είναι ένα ετήσιο, ανοικτό συνέδριο, που ταυτόχρονα συνιστά και ταυτόχρονα καλλιτεχνικό γεγονός». Αυτή η συνάντηση κριτικής, θεωρίας και πράξης είναι ανοικτή σε όλους τους αρχαιολόγους (φοιτητές και καθηγητές, διευθυντές και συμβασιούχους, εργαζόμενους/ες και άνεργους/ες, ανεξάρτητα από επιμέρους εξειδικεύσεις και χρονολογικούς, εργασιακούς, θεωρητικούς ή άλλους προσδιορισμούς, πέρα από ιεραρχίες και στεγανά), σε άλλους επιστήμονες (ανθρωπολόγους, ιστορικούς, ιστορικούς της τέχνης, μουσειολόγους, αρχιτέκτονες, καλλιτέχνες) αλλά και όποιον/α θέλει να συνεισφέρει στη συζήτηση για το ρόλο και τη σημασία των αρχαιοτήτων και της αρχαιολογίας σήμερα.

Οι Αρχαιολογικοί διάλογοι 2015 οργανώνονται την Παρασκευή 9 (9.00-14.00, 15.00-20.00), το Σάββατο 10 (9.00-14.00, 15.00-19.30), και την Κυριακή 11 Ιανουαρίου (9.30-14.00-15.00-21.00) στην Αθήνα. Oι εργασίες περιλαμβάνουν συζητήσεις, ανακοινώσεις, προβολές, εργαστήρια και διεξάγονται παράλληλα στο Αμφιθέατρο Άλκη Αργυριάδη (Προπύλαια), το Μουσείο Ιστορίας Πανεπιστημίου Αθηνών (Θόλου 5, Πλάκα), Κτίριο Συλλόγου Ελλήνων αρχαιολόγων (Ερμού 134-136), Πνευματικό Κέντρο Δήμου Αθηναίων (Ακαδημίας 50).

Πάμπλο Πικάσο, «Στούντιο», 1925

Πιστεύουμε ότι το εγχείρημα είναι εξαιρετικά ενδιαφέρον και σημαντικό. Όχι μόνο επειδή άξιοι άνθρωποι, νέοι και νέες οι περισσότερες, από διαφορετικές αφετηρίες πήραν την πρωτοβουλία. Αλλά και επειδή η προσπάθεια ανοίγματος στην κοινωνία, η προοπτική του διαλόγου θεωρίας, κριτικής και πράξης και ανοίγματος, όταν μάλιστα γίνεται με σοβαρότητα και όχι σοβαροφάνεια, με κέφι και γνώση  είναι κρίσιμη, και πολιτικά και επιστημονικά, πρέπει να ενισχυθεί με κάθε τρόπο. Ήδη διαβάζοντας το (πολυσέλιδο) πρόγραμμα νιώσαμε έναν αέρα ζωντάνιας και ενθουσιασμού να μας συνεπαίρνει. Μιλήσαμε, λοιπόν, για τους Αρχαιολογικούς Διαλόγους 2015,  με δύο μέλη της οργανωτικής Επιτροπής, τους αρχαιολόγους Δημήτρη Πλάντζο (Πανεπιστήμιο Αθηνών) και Γιάννη Χαμηλάκη (Πανεπιστήμιο Σαουθάμπτον).

Στρ. Μπ. 

Η οργανωτική επιτροπή των Αρχαιολογικών Διαλόγων 2015 αποτελείται από τους: Γιώργο Βαβουρανάκη, Δέσποινα Κουτσούμπα, Στέλιο Λεκάκη, Μάρλεν Μούλιου, Δημήτρη Πλάντζο, Γιάννη Χαμηλάκη.

Συνέντευξη του Δημήτρη Πλάντζου και του Γιάννη Χαμηλάκη 

 Ένα ακόμα αρχαιολογικό συνέδριο; Όχι, όσο κατάλαβα από το πρόγραμμα και τη «διακήρυξη». Θα ήθελα να μας εξηγήσετε τις διαφορές.

Γιάννης Χαμηλάκης: Καταρχάς, δεν πρόκειται για συνέδριο, αλλά για ένα νέο θεσμό, μια ανοιχτή συλλογικότητα με συνέχεια, που στόχο της έχει τον διαρκή διάλογο, χωρίς αποκλεισμούς, στεγανά, ιεραρχίες και ταμπού. Πρόκειται για μια κριτική και αναστοχαστική αρχαιολογία που ανοίγει τη συζήτηση για όλα τα μεγάλα συζητήματα που αφορούν το πεδίο, αλλά και για τον κοινωνικό και τον πολιτικό ρόλο της αρχαιολογίας και των αρχαιοτήτων σήμερα: Από την συνύφανση τους με το εθνικό φαντασιακό και την αποικιοκρατική συνθήκη, μέχρι τα ζητήματα των εργασιακών σχέσεων και της αναπαραγωγής των δομών εξουσίας, αλλά και τα θεωρητικά και μεθοδολογικά εργαλεία για την ερμηνεία και την επανανοηματοδότηση του αρχαιολογικού υλικού. Απώτεροι στόχοι μας είναι τόσο η αποαποικιοποίηση του αρχαιολογικού πεδίου, όσο και η διερεύνηση των δυνατοτήτων του. Καθώς η αρχαιολογία έχει να κάνει με την υλικότητα και τη χρονικότητα, δεν αφορά μόνο τις αρχαιότητες αλλά και όλα τα υλικά κατάλοιπα της ανθρώπινης δράσης, από το απώτερο παρελθόν μέχρι και το σήμερα. Για παράδειγμα, η αρχαιολογία του 19ου αιώνα, η αρχαιολογία του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και του Εμφυλίου, αλλά και η αρχαιολογία της οικονομικής και ανθρωπιστικής κρίσης που βιώνουμε σήμερα, μαζί και η αρχαιολογία της μετανάστευσης, είναι αντικείμενα που αναμένουν τους ερευνητές και τις ερευνήτριες τους. Οι Αρχαιολογικοί Διάλογοι λοιπόν, ξαναθέτουν το ερώτημα: Τι σημαίνει αρχαιολογία σήμερα; Σ’ αυτό καλούνται να απαντήσουν όχι μόνο αρχαιόλογοι αλλά και ιστορικοί και ανθρωπολόγοι, μουσειολόγοι, καλλιτέχνες, ιστορικοί και κριτικοί της τέχνης, αλλά και το ευρύτερο κοινό.

Τι να κάνουμε;

Διαπλάθοντας την κοινωνία και εμάς 

του Μάκη Κουζέλη

Ένας παλιομοδίτικος τίτλος για το ξεκίνημα μιας χρονιάς που φέρνει, ελπίζουμε, το απολύτως καινούργιο. Της χρονιάς που υπόσχεται να αναχαιτίσει την καταιγίδα της αδιάκοπης επανάληψης, αυτού του σωρού ερειπίων που μας παρουσιάζουν σαν πρόοδο. Της χρονιάς που υποσχεθήκαμε να κινήσουμε, να της δώσουμε περιεχόμενο, να την αποσπάσουμε από τη διαδοχή χαμένων μαχών, εικόνων του παρελθόντος. Το 2015 το παρόν επιστρέφει.

Kάζιμιρ Μάλεβιτς, «Λουόμενος», 1911

Ένας τίτλος συνδεδεμένος με κοσμογονικές ανατροπές από τις οποίες μας χωρίζει ένας αιώνας. Και μια αναφορά, το «απολύτως καινούργιο», εκτός μέτρου, ανεδαφική. Εκεί ακριβώς, εκτός συμβατικά μετρημένου τόπου και χρόνου, φαίνεται πως μας θέτει η προοπτική που κοροϊδευτικά ή και αυτοειρωνικά ακούμε γύρω μας να περιπαίζεται σαν «επανάσταση». Κι είναι αλήθεια πως μόνο από τη σκοπιά μιας ριζικής αποστασιοποίησης αλλά ταυτοχρόνως και μιας βαθιάς οραματικής ταύτισης μπορεί κανείς να δει την ανάληψη της εξουσίας από την Αριστερά στην Ελλάδα ως ενδεχόμενο εκτύλιξης ενός επαναστατικού νήματος. Κι έτσι ακριβώς το βλέπουν πολλοί, πάρα πολλοί, «μετρημένοι» και σοβαροί άνθρωποι εκτός Ελλάδας. Μας δείχνουν· κι εμείς γυρνάμε να δούμε ποιον μπορεί να εννοούν. Εμάς;

Για την υπεράσπιση της προσδοκίας.

του Δημοσθενη Παπαδάτου-Αναγνωστόπουλου

Η σύγκρουση ξεκίνησε — και θα ήταν λάθος να αντιμετωπιστεί απλώς ως «επικοινωνιακή»: ο οίκος Fitch απειλεί με υποβάθμιση· η Goldman Sachs αμφιβάλλει για τη στήριξη της ΕΚΤ, αν παγώσουν οι συμφωνημένες «μεταρρυθμίσεις»· η Washington Post επαναφέρει τα περί Grexit· και η CMA μιλά για χρεοκοπία, καθώς μέχρι τον Ιούλιο οι δανειακές εκκρεμότητες φτάνουν τα 14,3 δισ. ευρώ. Τα αναπαράγει η Καθημερινή, τα υποστηρίζουν χωρίς κριτική φιλελεύθεροι και ακροδεξιοί της Ν.Δ., και όσοι ακόμα προσβλέπουν σε «αριστερή παρένθεση». Σε πείσμα του ρεαλισμού των αναγκών, ο «ρεαλισμός των αγορών» γίνεται το απόλυτο επιχείρημα για να απαξιωθεί ως ανεδαφική όποια προσδοκία γεννά η διαφαινόμενη νίκη του ΣΥΡΙΖΑ. Φυσικά, στο διεθνές τοπίο τα πράγματα είναι αρκετά πιο περίπλοκα. Η Libération, ο Guardian, και ακόμα πιο mainstream μέσα, αναλυτές και πολιτικοί παράγοντες δέχονται ότι μια κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ δεν είναι «όλεθρος» — ακόμα κι αν κάποιοι το κάνουν προεξοφλώντας την προσαρμογή της. Είτε έτσι όμως είτε αλλιώς, οι εγχώριοι σχολιαστές (φιλελεύθεροι, δεξιοί και ακροδεξιοί) έχουν τα μάτια και τα αυτιά τους ανοιχτά κυρίως ή μόνο στα περί Grexit, χρεοκοπίας.

Ρενέ Μαγκρίτ, «Μονέρνο», 1923

Δεν πρόκειται απλώς για επικοινωνιακά τερτίπια. Ο στόχος είναι να εξαφανιστούν οι συγκρούσεις που πολλαπλασιάζονται στην Ευρώπη, να απαξιωθεί εκ προοιμίου το δυσάρεστο εκλογικό αποτέλεσμα στην Ελλάδα και να ακυρωθούν ήδη από σήμερα δύο δυνατότητες. Η πρώτη είναι η δυνατότητα της πολιτικής να αποκρούσει τον εκβιασμό «πώς θα πληρώσουμε τώρα τους τόκους;», διασώζοντας έτσι μια προοπτική ανάταξης της οικονομίας και της κοινωνίας. Η δεύτερη είναι η δυνατότητα της δημοκρατίας: να ξαναπιστέψουν οι «μικροί άνθρωποι» ότι η πράξη τους μπορεί να έχει επίδραση στην πολιτική. Στην εποχή του ρεαλισμού των αγορών, ακούς υπουργούς, βουλευτές και στελέχη κομμάτων να δηλώνουν αδύναμοι να ασκήσουν οποιαδήποτε επίδραση· εύλογα, η αίσθηση αυτή της αδυναμίας αφορά στο πολλαπλάσιο εκατομμύρια «μικρούς ανθρώπους», που μην έχοντας πρόσβαση στα σημεία όπου λαμβάνονται οι αποφάσεις, απλώς αποσύρονται.