Χρήστος

ΝΕΑ ΑΠΟ ΤΟ ΣΠΙΤΙ

του Κωνσταντίνου Χατζηνικολάου

Το 1983 ο Χρήστος Βακαλόπουλος έγραψε ένα από τα ωραιότερα κείμενά του: Για το παζολινικό όνειρο.

Δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Σύγχρονος Κινηματογράφος, τεύχος 35, και αναδημοσιεύθηκε στο βιβλίο του Δεύτερη προβολή (1990) -εκτός κυκλοφορίας εδώ και καιρό-, και αργότερα στη μεταθανάτια συλλογή κειμένων του Από το χάος στο χαρτί (1995).

Ο Παζολίνι λοιπόν δεν κινηματογράφησε ονειρικές σεκάνς, όπως έκανε για παράδειγμα ο Χίτσκοκ, αλλά έκανε ταινίες που ήταν ολόκληρες όνειρα, από τη μία άκρη τους ως την άλλη, όπως περίπου έκανε και ο Μπουνιουέλ, αν και ο Μπουνιουέλ συνήθιζε να οπτικοποιεί όνειρα, όνειρα όμως που λειτουργούσαν σαν παρεμβολές μέσα στην κάθε ταινία του, που ήταν, ούτως ή άλλως, ένα ευρύ κι ανεξέλεγκτο όνειρο.

Μόνο που οι ταινίες του Παζολίνι ήταν όνειρα θανάτου, από κάποιον που έκανε ταινίες για να ονειρευτεί τις εικόνες του, όπως έγραψε ο Βακαλόπουλος, από κάποιον που προσπάθησε να μεταφέρει το φόβο του θανάτου, από τη ζωή στην οθόνη, προκειμένου να τον αποκαθηλώσει.

Μια πρώτη νίκη για τους αντιφασίστες

To  Βούλευμα Συμβουλίου Εφετών για τη Χρυσή Αυγή

Συνέντευξη του Τάκη Ζώτου,

                                                συνηγόρου πολιτικής αγωγής στη δίκη της Χρυσής Αυγής και μέλους της Πολιτικής Αγωγής του Αντιφασιστικού Κινήματος

Ένα από τα σημαντικά γεγονότα των ημερών είναι η έκδοση, την Τετάρτη, του παραπεμπτικού βουλεύματος, με την οποία η Χρυσή Αυγή θεωρείται ναζιστική εγκληματική οργάνωση και οι 70 κατηγορούμενοι (μεταξύ των οποίων όλοι οι βουλευτές της, της προηγούμενης περιόδου) παραπέμπονται στο Τριμελές Εφετείο Κακουργημάτων. Το βούλευμα (πάνω από 1000 σελίδες) είναι εξαιρετικά σημαντικό, όχι μόνο λόγω της αμετάκλητης παραπομπής, αλλά και για το περιεχόμενο και το σκεπτικό του. Μιλήσαμε γι’ αυτό με έναν καλό γνώστη του ζητήματος, τον δικηγόρο Τάκη Ζώτο, μέλος της Πολιτικής Αγωγής του Αντιφασιστικού Κινήματος (http://jailgoldendawn.com) και συνήγορο πολιτικής αγωγής στη δίκη.

Πώς αποτιμάτε την έκδοση του βουλεύματος, σε μια πρώτη ανάγνωση;

Με μία φράση θα έλεγα: Επιτέλους, αμετάκλητη παραπομπή των ναζί δολοφόνων της Χρυσής Αυγής! Μια πρώτη νίκη για τους δεκάδες χιλιάδες μετανάστες, εργάτες , συνδικαλιστές, αντιφασίστες, που όλα τα προηγούμενα χρόνια, σε κάθε πόλη και σε κάθε γειτονιά, έδωσαν τη μάχη για τη διάλυση των «ταγμάτων εφόδου», την απομόνωση και την καταδίκη της επικίνδυνης εγκληματικής οργάνωσης. Η πρώτη μάχη κερδήθηκε.

28.9.2013. Η σύλληψη του Νίκου Μιχαλολιάκου. Φωτογραφία: Αγγελική Παναγιώτου/
FOSPHOTOS

Με αμετάκλητο βούλευμα του Συμβουλίου Εφετών, παραπέμπονται οριστικά στο ακροατήριο του Τριμελούς Εφετείου Κακουργημάτων η ηγεσία και όλοι οι μέχρι τη δολοφονία του Παύλου Φύσσα βουλευτές της ναζιστικής οργάνωσης, καθώς και δεκάδες μέλη των ταγμάτων εφόδου της Χρυσής Αυγής. Παραπέμπονται να δικαστούν για τα εγκλήματα της διεύθυνσης (η ηγεσία) και της συμμετοχής (οι υπόλοιποι), σε εγκληματική οργάνωση που είχε διαπράξει δολοφονίες, όπως του Σαχζάτ Λουκμάν και «απόπειρες δολοφονιών» όπως του μαθητή στο Π. Φάληρο και του Πακιστανού κουρέα στη Μεταμόρφωση, βαριές και επικίνδυνες σωματικές βλάβες και φθορές, όπως αυτές στο «Συνεργείο» της Ηλιούπολης, εμπρησμούς, οπλοφορίες και οπλοχρησίες. Παραπέμπονται, επίσης, να δικαστούν για τη δολοφονία του Π. Φύσσα, καθώς και τις απόπειρες φόνου κατά των συνδικαλιστών του ΠΑΜΕ τον Σεπτέμβριο του 2013 και των Αιγυπτίων αλιεργατών.

Από προβληματικό παιδί, φορέας της ελπίδας

Γιατί η νέα Ελλάδα δεν είναι συμφορά, αλλά μια ευκαιρία για την Ευρώπη 

του Χανς-Γιούργκεν Ούρμπαν

Μέσα στην προηγούμενη εβδομάδα κυκλοφόρησε το κείμενο-έκκληση της πρωτοβουλίας «Για την επανίδρυση της Ευρώπης», με πρώτες τις υπογραφές των προέδρων και μελών των ΔΣ των μεγαλύτερων γερμανικών συνδικάτων. Το κείμενο, που υπάρχει ήδη σε 5 γλώσσες προς υπογραφή και διάδοση (η ελληνική του εκδοχή στο bit.ly/1D5OK94), υποστηρίζει τις προσπάθειες της ελληνικής κυβέρνησης για μια αλλαγή παραδείγματος στην ευρωπαϊκή πολιτική και τάσσεται σαφώς κατά της λιτότητας που επιβάλλει η ΕΕ, με πρώτη την κυβέρνηση Μέρκελ. Με δεδομένο ότι τα συνδικάτα στη Γερμανία αριθμούν μερικά εκατομμύρια μέλη, αλλά και ότι ήταν ως τώρα μάλλον βαλτωμένα από πολιτική άποψη, μια τέτοια πρωτοβουλία κάνει πραγματικά πάταγο και δείχνει πως κάτι αρχίζει να κινείται στο συνδικαλιστικό κίνημα στην καρδιά της Ευρώπης. Ζητήσαμε από ένα μέλος του ΔΣ του Σωματείου Μετάλλου, του μεγαλύτερου συνδικάτου της Γερμανίας, ένα μικρό σχόλιο για την πρωτοβουλία αυτή.

ΕΝΘΕΜΑΤΑ

Σε αντίθεση με ό,τι ισχυρίζονται οι πολύ εχθρικές φωνές των ΜΜΕ στη Γερμανία, η πολιτική αλλαγή στην Ελλάδα είναι μια μεγάλη ευκαιρία. Για την Ελλάδα, για τη Γερμανία και για την Ευρώπη! Γιατί το πρόγραμμα λιτότητας που είχε επιβάλει η Τρόικα στην Ελλάδα έχει αποτύχει εντελώς. Οδήγησε σε κοινωνική και ανθρωπιστική κρίση. Τα επιβαλλόμενα μέτρα καμία σχέση δεν είχαν με «μεταρρυθμίσεις». Τα δισεκατομμύρια που διοχετεύτηκαν στην Ελλάδα χρησιμοποιήθηκαν κυρίως για τη σταθεροποίηση του χρηματοπιστωτικού τομέα – μεταξύ άλλων και των γερμανικών τραπεζών. Αντίθετα, τα πρώτα μέτρα της νέας κυβέρνησης στην Αθήνα δείχνουν από τις πρώτες αυτές εβδομάδες προς ποια κατεύθυνση πρέπει να κινηθούν οι πραγματικές μεταρρυθμίσεις.

Ρέκβιεμ για την τρόικα;

Ένα ζήτημα πρωτίστως πολιτικό, και όχι νομικό

 του Ρογήρου 

Σύμβολο μιας πολιτικής σκληρής λιτότητας, που οδήγησε την ελληνική οικονομία σε μαρασμό και συρρίκνωση και μέρος του πληθυσμού σε εξαθλίωση, η «Τρόϊκα» αποτελεί κόκκινο πανί για αρκετούς Έλληνες, όπως και για την κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ. Πόσο ρεαλιστική είναι, όμως, η επιθυμία να απαλλαγεί αμέσως η χώρα από την εποπτεία της; 

Έχει εκφρασθεί η άποψη ότι κάτι τέτοιο ίσως είναι δυνατό σε νομικό επίπεδο, μέσω της αμφισβήτησης της νομιμότητάς της έναντι του πρωτογενούς και παράγωγου ενωσιακού δικαίου. Η άποψη αυτή, ωστόσο, είναι αμφιλεγόμενη τόσο σε νομικό όσο και σε πρακτικό επίπεδο. Το ουσιώδες ζήτημα, όσον αφορά την τρόικα δεν είναι η νομιμότητά της, η οποία δεν μπορεί να αμφισβητηθεί με ιδιαιτέρως βάσιμες πιθανότητες επιτυχίας: η σύσταση του εν λόγω μηχανισμού προβλέφθηκε από συγκεκριμένες πράξεις και νομοθετικά κείμενα της Ένωσης (σημειωτέον ότι το άρθρο 13, παράγραφος 7, της Συνθήκης για τη θέσπιση του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας που υπογράφηκε στις Βρυξέλλες στις 2 Φεβρουαρίου 2012 διατήρησε την τρόικα ως εποπτική λύση και για τις μεταγενέστερες περιπτώσεις βοήθειας προς κράτη-μέλη, κάτι που διαπιστώθηκε και στην περίπτωση της Κύπρου). Επιπροσθέτως, τυχόν αποκλίσεις από το ενωσιακό δίκαιο θα μπορούσαν ενδεχομένως να δικαιολογηθούν με την επίκληση των έκτακτων συνθηκών στις οποίες η τρόικα οφείλει την ύπαρξή της: επρόκειτο για θεσμό που έπρεπε να στηθεί βιαστικά στην προσπάθεια άμεσης αντιμετώπισης μιας σοβαρής διατάραξης της οικονομίας κράτους μέλους.

Ένας βερολινέζικος τοίχος

του Νίκου Χατζηνικολάου

Ήταν το βράδυ της 19ης Δεκεμβρίου.   Στο σπίτι που μέναμε γιόρταζαν και προβλεπόταν άγριο ξενύχτι και χορός μέχρι το πρωί. Για να μην ταλαιπωρηθούμε, μια νέα κοπέλα, μεταπτυχιακή φοιτήτρια της ιστορίας της τέχνης, μας πρότεινε να μας παραχωρήσει το διαμέρισμά της για τη νύχτα. Έτσι θα μπορούσαμε να φύγουμε όποια ώρα θέλαμε. Γύρω στις 1.30 ξεκινήσαμε. Έπρεπε να πάρουμε το τραίνο. Έβρεχε δυνατά. Φτάσαμε μουσκίδι στο άγνωστο σπίτι. Δεύτερη εσωτερική αυλή και μετά οι σκάλες. Βρήκαμε τα φώτα στην είσοδο και μετά στο υπνοδωμάτιο. Ήμασταν τόσο κουρασμένοι που κοιμηθήκαμε αμέσως.

Όταν ξυπνήσαμε ήταν σχεδόν μεσημέρι. Ένα ψηλοτάβανο κατάλευκο δωμάτιο με μεγάλα πράσινα φυτά. Δίπλα μας δυο παράθυρα με λευκές κουρτίνες από κάμποτο. Τις είχα τραβήξει τη νύχτα για να μην μας ξυπνήσει το φως το πρωί. Βέβαια, το φως του Βορρά το ξέρουμε. Αλλά παρόλα αυτά. Θα μπορούσε να μας ξυπνήσει.

Φωτ.: Ν. Χ.

Έτσι, σηκώθηκα για ν’ ανοίξω τις κουρτίνες. Τις τράβηξα με δύναμη και ξαφνικά οι τελευταίες μέρες του πολέμου μπήκαν ορμητικά στο δωμάτιο. Ο απέναντι τοίχος, λίγα μόνο μέτρα μακριά, έφερε πάνω του σημάδια των μαχών των τελευταίων ημερών. Τον είχαν χτυπήσει βλήματα από βαριά και ελαφρά όπλα που ένας κισσός δεν κατάφερνε να σκεπάσει. Το οικονομικό θαύμα της Γερμανίας δεν είχε προλάβει να τα εξαφανίσει. Στεκόμουνα εκεί, Δεκέμβρης του 2014, κι άκουγα τον κρότο των όπλων.

Στις 30 Απριλίου του 1945, γράφει κάπου ο Γιόαχιμ Φεστ, οι οβίδες του σοβιετικού πυροβολικού έφταναν μέχρι τον Τίεργκαρτεν ή και πιο κοντά κι έκαναν το τσιμεντένιο καταφύγιο της Ράιχσκαντσλάι να τρέμει. Εκείνο το μεσημέρι, γύρω στις 14.00, ο Χίτλερ γευμάτισε για τελευταία φορά με τις δύο γραμματείς και τη μαγείρισσά του πριν επιστρέψει στα προσωπικά του δωμάτια και αυτοκτονήσει. Λίγο αργότερα, την ίδια μέρα, ρώσοι στρατιώτες ανέβασαν την κόκκινη σημαία στο Ράιχσταγκ.

Πόσος πόνος, πόσο αίμα, τόσο κοντά και τόσο μακριά μας. Πώς μπορεί κανείς να βλέπει αυτό το θέαμα κάθε μέρα; Η νεαρή Γερμανίδα φοιτήτρια των αρχών του 21ου αιώνα το βλέπει; Μήπως δεν κοιτάζει καθόλου προς τα εκεί για να προστατεύσει τον εαυτό της; Σήμερα, που Γερμανοί στρατιώτες βρίσκονται στο Αφγανιστάν, ποιές να είναι άραγε οι σκέψεις της; Ακούει τα όπλα; Το ξέρει ότι στις οδομαχίες στο Βερολίνο συμμετείχαν νέοι της χιτλερικής νεολαίας, αμούστακα παιδιά που τάβαλαν εκεί, κυρίως στην αντιαεροπορική άμυνα, για να υπερασπιστούν την πόλη από τα βομβαρδιστικά των Συμμάχων, πράγμα που έκαναν με παιδική προσήλωση και γενναιότητα; Και οι εθελοντές; Μια κορυφαία μορφή των γερμανικών γραμμάτων αργότερα, ο Χανς Ρόμπερτ Γιάους, τότε 17 ετών, αλλά και τόσοι άλλοι, κατατάχθηκε από την πρώτη στιγμή του πολέμου εθελοντικά στα οπλισμένα τάγματα των SS.

Ο βασιλιάς είναι γυμνός

«Εγώ κι εσύ
και τα εκατομμύρια τιποτένιοι
σαν και σένα και σαν εμένα.
Υποκριτές, φιλόδοξοι, μικρόψυχοι, εγωιστές, δειλοί
εμείς κρατάμε μες στα ένοχα παράφορα τούτα χέρια
τις τύχες του κόσμου.

Να το θυμάσαι αυτό».

Τάσος Λειβαδίτης, «Συμφωνία αριθ. 1», 1957

 

της Ντίνας Τζουβάλα

Nτάραμ, 3.2.2015. Καθώς η πρώτη κυβέρνηση της Αριστεράς στην Ευρώπη συμπληρώνει τη δεύτερη εβδομάδα της και παραμένει στα πρωτοσέλιδα όλου του κόσμου, έχει έρθει η στιγμή να αναρωτηθούμε: Προς τι όλος αυτός ο θόρυβος; Η ερώτηση ακούγεται προκλητική, ειδικά μετά την ανακούφιση, τη χαρά και την ελπίδα που έφερε η εκλογή του ΣΥΡΙΖΑ. Παρ’ όλα αυτά, το ερώτημα παραμένει: δοθέντος του ότι είναι δύσκολο να υποστηρίξει κανείς πως ο ΣΥΡΙΖΑ είναι ένα επαναστατικό κόμμα (τουλάχιστον με την έννοια που είχε ο όρος τον 20ό αιώνα), προς τι ο ενθουσιασμός ή ο πανικός για την εκλογική του επιτυχία;

Ρόι Λιχτενστάιν, «Κόκκινος καβαλάρης», 1974

Η σκέψη ξεκίνησε το βράδυ της εμφάνισης του υπουργού Οικονομικών μας στο BBC. Ζώντας στην Αγγλία, βρέθηκα αντιμέτωπη με ένα πρωτόγνωρο κύμα ενθουσιασμού (κυρίως) ή αποτροπιασμού (δευτερευόντως), το οποίο παραμένει ανεξήγητο αν δούμε την συνέντευξη εν κενώ. Με άλλα λόγια, αν δεν πάρουμε στα σοβαρά τα τριάντα χρόνια κυριαρχίας της ΤΙΝΑ (There Ιs Νo Alternative) σε παγκόσμιο σχεδόν επίπεδο, είναι ακατανόητο πώς η εκφορά ενός σε μεγάλο βαθμό κεϋνσιανού προγράμματος μπορεί να προκαλεί τόσο έντονες αντιδράσεις. Μέσα σε αυτό το κλίμα ο ΣΥΡΙΖΑ θα έρθει αντιμέτωπος τουλάχιστον με τρία βασικά μέτωπα, τα οποία όμως είναι και τα πεδία στα οποία η παρουσία του αποσταθεροποιεί και μπορεί να κλονίσει προς μια ριζοσπαστική κατεύθυνση: τα κόμματα της Ευρωπαϊκής σοσιαλδημοκρατίας/ κεντροαριστεράς, η αντιδημοκρατική δομή της Ε.Ε. και, τέλος, οι άρρητες αποδοχές του –εν πολλοίς τεθνεώτος– σοσιαλδημοκρατικού μοντέλου.

Ο Έλληνας ακροβάτης

Ελλάδα – Γερμανία: θεωρία των παιγνίων και διαπραγμάτευση-2

του Ζακ Σαπίρ

μετάφραση: Δημήτρης Ιωάννου 

Ερνστ Λούντβιχ Κίρχνερ, «Δύο λουόμενες», 1912

Παρακολουθούμε, προς το παρόν, ένα παιχνίδι μπλόφας και αντι-μπλόφας. Το δίδυμο Τσίπρα-Βαρουφάκη παίζει τους ρόλους του «καλού και του κακού μπάτσου» σε βαθμό τελειότητας. Με τον ίδιο τρόπο, η Άνγκελα Μέρκελ παίζει με μαεστρία το χαρτί της βλοσυρής ακαμψίας. Και με μπόλικη επιδεικτικότητα, βέβαια. Δεν πρέπει να ξεχνά κανείς πως η θεωρία των παιγνίων είναι ένα από τα δυνατότερα σημεία του Έλληνα υπουργού Οικονομικών. Ο Γιάνης Βαρουφάκης θεωρεί πως η τρέχουσα διαπραγμάτευση μπορεί να καταλήξει σε μια εκδοχή του «διλήμματος του φυλακισμένου». Αλλά κι αυτό με τη σειρά του μπορεί εύκολα να εκφυλιστεί σε μια μορφή που είναι πολύ γνωστή στη θεωρία των παιγνίων ως «game of chicken», τη θεωρητική έκφραση μιας σεκάνς πολύ δημοφιλούς στους σινεφίλ (από τον Επαναστάτη χωρίς αιτία): δυο οδηγοί κάνουν κόντρα κατευθυνόμενοι προς τον γκρεμό. Ο πρώτος που θα δειλιάσει πριν φτάσει στην άκρη και αλλάξει κατεύθυνση, χάνει: γίνεται «η κότα». Εάν κανένας δεν υποχωρήσει, τα δυο αυτοκίνητα θα βουτήξουν στο κενό και οι οδηγοί θα σκοτωθούν… Αυτό το παιχνίδι, αν δεν κανονιστεί εκ των προτέρων ή/και αν δε συμβεί κάποιο απρόβλεπτο συμβάν στο ενδιάμεσο, επιτρέπει μόνο την ολοκληρωτική επικράτηση του ενός έναντι του άλλου. Έτσι, είναι πολύ διαφορετικό από το «δίλημμα του φυλακισμένου», το οποίο αποδεικνύει ότι η αυθόρμητη συνεργασία μεταξύ δύο μερών είναι αμοιβαία συμφέρουσα.

Μπορεί κανείς να δει πλέον καθαρά, δεδομένων των συνεπειών που θα είχε η επίδειξη «αδυναμίας» σε μια τέτοια αναμέτρηση, πώς τόσο ο Τσίπρας όσο και η Μέρκελ θα μπορούσαν να αυτοεγκλωβιστούν σε πορεία σύγκρουσης μέχρι το τέλος. Υπάρχει μεγάλος κίνδυνος οι διαπραγματεύσεις να μην οδηγηθούν στον συμβιβασμό αλλά, αντίθετα, να ενισχύσουν την επιθυμία του κάθε μέρους να μην υποχωρήσει.

(Μη) συγκρουόμενα κοτόπουλα

Ελλάδα – Γερμανία: θεωρία των παιγνίων και διαπραγμάτευση-1

του Πωλ Κρούγκμαν

μετάφραση: Γιάννης Χατζηδημητράκης

Νίκος Εγγονόπουλος, «Αισθηματικό βαλς», 1939

Την Τετάρτη, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) ανακοίνωσε ότι δεν δέχεται πλέον τα ελληνικά ομόλογα ως εγγύηση για δάνεια των ελληνικών τραπεζών. Η κίνηση αυτή, όπως αποδεικνύεται, ήταν περισσότερο συμβολική παρά ουσιαστική. Ακόμα και έτσι, πάντως, η στιγμή της αλήθειας πλησιάζει. Και θα είναι η στιγμή της αλήθειας, όχι μόνο για την Ελλάδα, αλλά για ολόκληρη την Ευρώπη και ειδικότερα για την Κεντρική Τράπεζα, η οποία μπορεί σύντομα να χρειαστεί να αποφασίσει προς όφελος τίνος εργάζεται στην πραγματικότητα. Με λίγα λόγια, η τρέχουσα κατάσταση μπορεί να συνοψιστεί στον ακόλουθο διάλογο:

Γερμανία προς Ελλάδα: — Έχεις ωραίο τραπεζικό σύστημα! Θα είναι κρίμα να του συμβεί κάτι κακό…

Ελλάδα προς Γερμανία: — Αλήθεια; Και μεις δεν θα θέλαμε να δούμε την όμορφη και αστραφτερή Ευρωπαϊκή σας Ένωση να καταρρέει με πάταγο.

Ή, αν το θέλετε σε μια πιο καθώς πρέπει εκδοχή, η Γερμανία απαιτεί από την Ελλάδα να συνεχίσει να προσπαθεί να πληρώσει τα χρέη της στο ακέραιο, με την επιβολή απίστευτα σκληρής λιτότητας. Η έμμεση απειλή, αν η Ελλάδα αρνηθεί, είναι ότι η κεντρική τράπεζα θα διακόψει την υποστήριξη που παρέχει στις ελληνικές τράπεζες — η κίνηση της Τετάρτης μοιάζει με τέτοια διακοπή αλλά δεν ήταν. Κι αυτό θα σπείρει τον όλεθρο στην ελληνική οικονομία, που ήδη βρίσκεται σε απελπιστική κατάσταση.

Στο όνομα της λαϊκής κυριαρχίας

του Στέφανου Δημητρίου 

Ερνστ Λούντβιχ Κίρχνερ, «Πολύχρωμος χορός»

Τα τελευταία χρόνια, το πολιτικό σύστημα, στηριζόμενο στην πολιτική πατρωνία της κυβέρνησης Σαμαρά, διέπραξε μια σκληρή ανακατανομή σε βάρος της πλειονότητας των πολιτών: με την κάλυψη που παρέσχε η τρόικα, υπηρέτησε τον μηχανισμό ο οποίος εξαθλίωσε την κοινωνία και έπληξε τη δημοκρατία. Τα παραπάνω έγιναν με τη μείωση των συντάξεων και των μισθών, τη φοροδιαφυγή, τη φοροκλοπή, την ενίσχυση των πελατειακών σχέσεων, την εκποίηση της δημόσιας περιουσίας. Προώθησαν τη χρηματοδότηση των τραπεζών, μέσω της συρρίκνωσης του λαϊκού εισοδήματος, στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής αναχρηματοδότησης. Η αναχρηματοδότηση (διά της περικοπής των αποθεμάτων των ασφαλιστικών ταμείων, των ΑΕΙ και των νοσοκομείων, αλλά και της μείωσης μισθών και συντάξεων) χρεώθηκε στους πολίτες, και όχι στους τραπεζίτες που επί σειρά ετών ενθυλάκωναν υπερκέρδη. Τα χρήματα της αναχρηματοδότησης, τα οποία έχουν πληρώσει οι πολίτες, δεν αξιοποιήθηκαν για την τόνωση της αγοράς, αλλά παροχετεύονταν σε ιδιώτες που αποτελούν την οικονομική ολιγαρχία της χώρας και υπηρετήθηκαν από τον ακροδεξιό Σαμαρά, αλλά και τους πρόθυμους κεντροαριστερούς. Αυτοί εξασφάλισαν ότι θα μπορούν να αξιοποιούνται κονδύλια από το κοινωνικό κράτος υπέρ των δανειστών και της παρασιτικής επιχειρηματικότητας, η οποία αναπτύχθηκε ως κισσός αναρριχώμενος στον κορμό του γραφειοκρατικού δημοσίου, διευρύνοντας τις πελατειακές εξαρτήσεις. Αυτά προϋπέθεταν την ταξική πολιτική της κατακρήμνισης του κοινωνικού κράτους.

Aπό το παρελθόν στο μέλλον

του Παναγιώτη Νούτσου

Nίκος Εγγονόπουλος, «Ο όρκος των φιλικών»

Οι διαδοχικές εκλογές του Μαΐου και του Ιουνίου 2012 καθώς και οι ευρωεκλογές του 2014 επέφεραν έναν ευανάγνωστο κλονισμό του κυρίαρχου πολιτικού συστήματος της χώρας, καταρχήν, αλλά και μια πρωτόφαντη «ψαύση» της πολιτικής εξουσίας από την Αριστερά, όχι μόνο στην εγχώρια εκδοχή της, αν κρίνουμε από τον βομβαρδισμό των «προγνώσεων» για το τι θα σήμαινε το επόμενο βήμα της. Δόθηκε, επίσης, ένα καίριο χτύπημα στο δικομματισμό. Προφανώς, η εξουδετέρωση των μονοκομματικών κυβερνήσεων δεν άφησε ανεπηρέαστη και την Αριστερά που έλαβε από τη θέση της αξιωματικής αντιπολίτευσης την «εντολή» πια σχηματισμού κυβέρνησης.

Όπως ήδη παρατήρησα, η δυνατότητα να έλθει η Αριστερά στην κυβέρνηση, ακόμη και αν διέθετε ως πρώτη δύναμη την πριμοδότηση των 50 βουλευτικών εδρών, δεν σήμαινε τον σχηματισμό μονοκομματικής κυβέρνησης. Το πλαίσιο μιας συμμαχικής κυβέρνησης υπονοεί τον κοινό παρονομαστή των πολιτικών θέσεων, χωρίς ωστόσο να περικόπτεται ή να αποσιωπάται το κύριο σώμα τους («Πρόγραμμα Θεσσαλονίκης»). Η προγραμματική σύγκλιση θα ήταν προκαταρκτικός όρος για τη συγκρότηση μιας τέτοιας διακυβέρνησης, της οποίας η «βιωσιμότητα» θα κρίνεται σε κάθε καίρια επιλογή. Θα αποτελεί, έτσι, μια «πρωτόγνωρη» βίωση μετατροπής της κοινωνικής διαμαρτυρίας σε καθημερινή άσκηση πολιτικής. Μόνο που αυτή η μετατροπή θα εξαρτάται από την εγρήγορση του συνόλου των κοινωνικών κινημάτων που έχουν αποδεχθεί αυτή τη διαμαρτυρία και προφανώς από το διεθνή συσχετισμό των πολιτικών δυνάμεων, με ειδικές κατηγορίες τις «όμορες» και τις «ίδιες».

Μνημόνια γραμμένα στον γρανίτη

Τα γερμανικά μέσα ενημέρωσης απέναντι στη νέα ελληνική κυβέρνηση 

του Στέλιου Χρονόπουλου

Λειψία, 5.2.2015. Στις 30 του Γενάρη, σε δημοσκόπηση της εταιρείας Emnid, στην ερώτηση για τη διαχείριση του ελληνικού χρέους, το 43% των ερωτώμενων θεωρούσε ότι οι συμφωνίες που έχουν υπογράψει οι μέχρι τώρα ελληνικές κυβερνήσεις πρέπει να τηρηθούν, 33% ότι πρέπει να υπάρξει επιμήκυνση αποπληρωμής και 16% ότι πρέπει να γίνει μερική διαγραφή του χρέους. Το γερμανικό ειδησεογραφικό κανάλι N24, για λογαριασμό του οποίου έγινε η δημοσκόπηση, την παρουσιάζει με τον τίτλο «H E.E. πρέπει να μείνει ανένδοτη απέναντι στην Αθήνα». Άλλα μέσα, ωστόσο, αναγνωρίζουν ότι η κοινή γνώμη εμφανίζεται μάλλον διχασμένη, με την πλειοψηφία να κλίνει προς μερική τουλάχιστον ελάφρυνση για το ελληνικό χρέος (βλ., π.χ., άρθρο στις οικονομικές σελίδες της επίσης συντηρητικής Frankfurter Allgemeine).

Τζωρτζ Γκρος, «Νάιτ κλαμπ στο Βερολίνο», 1922

Στα μέσα ενημέρωσης με μεγάλη απήχηση κυριαρχούν επιφυλακτικά, αρνητικά ή και εχθρικά δημοσιεύματα (με έμφαση στη συνεργασία ενός αριστερού κόμματος με ένα «δεξιό-λαϊκιστικό» κόμμα, σε δηλώσεις και κινήσεις των Καμμένου, Κοτζιά και Βαρουφάκη, οι οποίες ερμηνεύονται ως αντισημιτικές ή/και επικίνδυνα εθνικιστικές). Ειδικά όμως σχετικά με την αναθεώρηση της οικονομικής πολιτικής υπάρχει μια στάση αναμονής, που αφήνει περιθώρια (μικρά οπωσδήποτε) σε απόψεις που θεωρούν προτεραιότητα την ενίσχυση της ανάπτυξης, και όχι την κατά γράμμα τήρηση των προγραμμάτων λιτότητας. Στην κοινή γνώμη –αν πιστέψουμε το δημοσκοπικό εύρημα– η άποψη της ελάφρυνσης, τουλάχιστον, του ελληνικού χρέους, είναι πλειοψηφική και πολιτικά σημαντική: το ποσοστό αυτών που υποστηρίζουν τη μερική διαγραφή είναι σχεδόν διπλάσιο από το γενικό ποσοστό του Die Linke, του μοναδικού κόμματος στη γερμανική πολιτική ζωή που υποστηρίζει κάτι τέτοιο (8,6% στις τελευταίες εκλογές, τον Σεπτέμβρη του 2013), ενώ είναι προφανές ότι η απόλυτη επιμονή στην τήρηση των υπαρχουσών συμφωνιών είναι άποψη της μειοψηφίας και όχι της πλειοψηφίας.

H διαπραγμάτευση ξεκίνησε

Πού ήμασταν, πού είμαστε και πού πηγαίνουμε 

του Πέτρου Σταύρου

Δυο βδομάδες μετά τις εκλογές, και ενώ η προεκλογική καμπάνια της Ν.Δ. έχει, επικοινωνιακά και πολιτικά, καταρρεύσει, μπορούμε να της αναγνωρίσουμε ένα στοιχείο. Ένα στοιχείο, στο οποίο επέμενε, αν και το απολυτοποιούσε και το δαιμονοποιούσε, με τη μορφή αισθητικά και πολιτικά αποκρουστικών σποτ. Κι αυτό είναι ότι στον σύγχρονο καπιταλισμό του χρηματιστικού κεφαλαίου (όπου το «ατύχημα» δεν είναι προϊόν της τύχης, αλλά τάση εξέλιξης των πολιτικών αποφάσεων που έχουν προηγηθεί και αναπτυχθεί σε ένα περιβάλλον καταστατικής αστάθειας), η άσκηση της δημοκρατίας και της λαϊκής κυριαρχίας μπορεί να οδηγήσουν ακόμα και σε πιστωτικό γεγονός.

Γκράφιτι σε δρόμο της Αθήνας από τους Bleeps.gr. Φωτογραφία: Sylvia Poggioli (www.npr.org)

Τα προηγούμενα, στο πλαίσιο μιας προσπάθειας ψύχραιμης αποτίμησης, δεν δικαιώνουν ασφαλώς τις εκτιμήσεις της Ν.Δ. και την επικοινωνιακή τρομοκρατία που άσκησε προεκλογικά, αλλά τις επιστρέφουν ως ιδεολογικά επιχειρήματα εναντίον της πολιτικής φιλοσοφίας της και του κοσμοθεωρητικού της προτύπου. Στον σύγχρονο καπιταλισμό, η δημοκρατία και η λαϊκή κυριαρχία υποφέρουν — και αυτό δεν μπορεί να συνιστά επιχείρηση νουθεσίας του πολιτικού αντιπάλου και ακινητοποίησης των λαϊκών αντιδράσεων, αλλά αιτία ριζοσπαστικών πολιτικών αλλαγών.

Προχωράω, τώρα, στο επίμαχο των ημερών: τη διαπραγμάτευση της αριστερής κυβέρνησης με τους πιστωτές και τις εικασίες που αναπτύσσονται για την κατάληξή της. Η συγκυβέρνηση ΠΑΣΟΚ-Ν.Δ. άφησε τα πράγματα σε συγκεκριμένο σημείο. Ας θυμηθούμε ποιο ήταν αυτό, και ας φέρουμε ξανά στην κουβέντα στις πολιτικές αποφάσεις της τρόικας και των προηγούμενων κυβερνήσεων, που οδήγησαν εδώ.